Các quy định của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nước ngoài Những bất cập và giải pháp hoàn thiện

i MỤC LỤC MỤC LỤC .................................................................................................................. i MỤC LỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................ iii DANH MỤC VIẾT TẮT ......................................................................................... iv LỜI MỞ ĐẦU ...................................................................................................... - 1 - CHƢƠNG 1: HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ VÀ HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ CÓ YẾU TỐ NƢỚC NGOÀI ......................................................................................................... 3 I. Hợp đồng điện tử ................................................................................................. 3 1.1. Khái niệm về hợp đồng điện tử ................................................................... 3 1.2. Đặc điểm của hợp đồng điện tử.................................................................... 3 1.3. Những khác biệt về Giao kết hợp đồng điện tử và Giao kết hợp đồng truyền thống ......................................................................................................... 7 II. Hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ........................................................... 12 2.1. Khái niệm về hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ............................... 12 2.2. Đặc điểm của hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ............................... 17 2.3. Chữ ký và bằng chứng về hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài nƣớc ngoài .................................................................................................................. 26 III.Tìm hiểu các quy định pháp luật của Hoa Kỳ về hợp đồng điện tử có yếu tố 3.1 Hoa Kỳ chƣa có đạo luật riêng về Hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ............ 26 3.2. Luật giao dịch điện tử đã thừa nhận giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử nhƣ hợp đồng truyền thống ............................................................................... 27 3.3. UETA đƣa ra quy định về trình tự giao kết hợp đồng điện tử ................... 28 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ CÓ YẾU TỐ NƢỚC NGOÀI ................... -29- I. Nhận xét chung .................................................................................................. 30 1.1. Những thuận lợi và kết quả ........................................................................ 30 1.2. Những bất cập và nguyên nhân .................................................................. 32 II. Thực trạng các quy định của pháp luật Việt Nam về hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ở VN ............................................................................................... 35 2.1. Những quy dịnh liên quan đến khái niệm hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài .................................................................................................................. 35 2.2. Thực trạng những quy định về thủ tục giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ......................................................................................................... 37 ii 2.3. Những quy định về nội dung của hợp đồng điện tử ................................... 47 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ CÓ YẾU TỐ NƢỚC NGOÀI ................................................................................ 50 I. Dự báo xu hƣớng phát triển giao kết hợp đồng thƣơng mại điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ở Việt Nam ......................................................................................... 50 1.1. Cơ sở để dự báo .......................................................................................... 50 1.2. Số liệu để dự báo ........................................................................................ 58 II. Phƣơng hƣớng hoàn thiện pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài .................................................................................................. 72 2.1. Phƣơng hƣớng chung ................................................................................. 72 III. Các giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ................................................................ 77 3.1. Nhóm giải pháp sửa đổi các quy định của pháp luật VN về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ................................................................... 77 3.2. Nhóm giải pháp mới ban hành văn bản dẫn luật để hƣớng dẫn thực hiện giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài ............................................... 81 3.3. Nhóm giải pháp khác.................................................................................. 84 LỜI KẾT TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 1 PHỤ LỤC 2 iii MỤC LỤC BẢNG BIỂU BIỂU ĐỒ Biểu đồ 1 Doanh thu từ TMĐT, giai đoạn từ 1997 đến 2008 Biểu đồ 2 Tỷ lệ doanh nghiệp có website qua các năm 2004 – 2008 Biểu đồ 3 Quy mô doanh nghiệp tham gia sàn giao dịch thƣơng mại điện tử BẢNG Bảng 1 Thống kê sự tăng trƣởng lƣợng ngƣời sử dụng Internet từ năm 2000 đến năm 2008 ở một số châu lục và thế giới. Bảng 2 Danh sách một số hãng hàng không ở Việt Nam cho phép tra cứu thông tin và đặt chỗ trực tuyến Bảng 3 Chƣơng trình bán vé máy bay điện tử của một số hãng hàng không ở Việt Nam Bảng 4 Tính năng thƣơng mại điện tử của các trang web Việt Nam HÌNH Hình 1 Tỷ lệ doanh nghiệp có website năm 2008 Hình 2 Mức độ tham gia và kí đƣợc hợp đồng từ sàn giao dịch Thƣơng mại điện tửcủa doanh nghiệp năm 2008 HỘP Hộp 1 Chƣơng trình bán vé máy bay điện tử của Việt Nam Airline DANH MỤC VIẾT TẮT iv B2B Giao dịch thƣơng mại điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (Business to Business) B2C Giao dịch thƣơng mại điện tử giữa doanh nghiệp với cá nhân (Business to Consumer) CNTT Công nghệ thông tin UNCITRAL Uỷ ban Liên Hợp quốc về Luật Thƣơng mại quốc tế (United Nations Conference on International Trade Law) UNCTAD Diễn đàn Liên Hợp quốc về Thƣơng mại và Phát triển (United Nations Conference on Trade and Development) LTM Luật thƣơng mại BLDSVN Bộ luật dân sự Việt Nam TMDT Thƣơng mại điện tử GD ĐT Giao dịch điện tử WTO Tổ chức Thƣơng mại thế giới (World Trade Organization) 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh thƣơng mại điện tử toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, giao kết hợp đồng truyền thống đang dần đƣợc thay thế bởi một phƣơng thức mới - giao kết hợp đồng điện tử. Giao kết hợp đồng điện tử giúp các doanh nghiệp giảm đƣợc chi phí giao dịch, tiết kiệm đƣợc thời gian giao dịch, dễ dàng tiếp xúc đƣợc với các khách hàng và thị trƣờng trong nƣớc và nƣớc ngoàimột cách nhanh chóng và hiệu quả…Vấn đề khoảng cách địa lý vốn là trở ngại lớn trong giao kết hợp đồng truyền thống thì với giao kết điện tử đã bị xóa bỏ hoàn toàn. Đặc biệt trong giai đoạn hội nhập và mở cửa hiện nay, giao kết hợp đồng điện tử không chỉ giúp các doanh nghiệp Việt Nam có thể vƣơn ra thị trƣờng thế giới mà còn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng có thể thực hiện đƣợc những hợp đồng có yếu tố nƣớc ngoài. Giao kết hợp đồng điện tử với khách hang trong nƣớc đòi hỏi các doanh nghiệp phải am hiểu về pháp luật, về nghiệp vụ, về kỹ thuật công nghệ khác xa với giao kết hợp đồng truyền thống. Giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài còn khó khăn hơn nhiều. Trong các khó khăn liên quan đến giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài, có khó khăn về cơ sở pháp lý. Những quy định của pháp luật về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài có khác gì với các quy định về giao kết hợp đồng truyền thống? Pháp luật Việt Nam quy định về vấn đề này nhƣ thế nào? Có những bất cập nào và giải pháp nào để loại bỏ những bất cập đó? Những câu hỏi này đã khiến chúng tôi - những sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, chuyên ngành Luật Kinh doanh quốc tế - quan tâm và quyết định tìm hiểu. Đây cũng chính là lý do để nhóm nghiên cứu chọn vấn đề: “Các quy định của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài. Những bất cập và giải pháp hoàn thiện” làm đề tài cho công trình nghiên cứu khoa học của mình. 2 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở tìm hiểu về những quy định của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài và nêu bật những bất cập đó để những quy định này trở nên phù hợp hơn, đầy đủ hơn trong việc hƣớng dẫn các chủ thể Việt Nam giao kết hợp đồng điện tử với đối tác nƣớc ngoài. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là các quy định của pháp luật về hợp đồng điện tử, hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài và giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài. Phạm nghiên cứu của đề tài giới hạn ở việc phân tích những quy định của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điên tử có yếu tố nƣớc ngoài, không phân tích việc thực hiện hay giải quyết tranh chấp phát sinh từ hợp đồng điện tử. Phạm vi nghiên cứu của đề tài cũng giới hạn chỉ ở các hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài trong lĩnh vực thƣơng mại. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài đƣợc thực hiện dựa trên việc áp dụng các phƣơng pháp nghiên cứu tổng hợp nhƣ: phƣơng pháp phân tích, phƣơng pháp tổng hợp, phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp dẫn chiếu tới các luật và cam kết quốc tế nhƣ cam kết gia nhập WTO của Việt Nam…nhằm đạt đƣợc yêu cầu đặt ra đối với bài nghiên cứu. 5. Bố cục của đề tài Bài nghiên cứu ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo có kết cấu gồm 3 chƣơng: Chƣơng 1: Hợp đồng điện tử và hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài Chƣơng 2: Thực trạng các quy định của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện các quy định của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng điện tử có yếu tố nƣớc ngoài 3 CHƢƠNG I: HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ VÀ HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ CÓ YẾU TỐ NƢỚC NGOÀI I. HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ 1.1. Khái niệm về hợp đồng điện tử Luật Giao dịch điện tử của Việt Nam năm 2005 quy định: “Hợp đồng điện tử là hợp đồng đƣợc thiết lập dƣới dạng thông điệp dữ liệu theo Quy định của Luật này”1. Cũng theo quy định của Luật Giao dịch điện tử năm 2005, “thông điệp dữ liệu’ đƣợc hiểu là “thông tin đƣợc tạo ra, đƣợc gửi đi, đƣợc nhận và lƣu trữ bằng phƣơng tiện điện tử”.2 Theo đó, “phƣơng tiện điện tử là phƣơng tiện hoạt động dựa trên công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn không dây, quang học, điện tử hoặc công nghệ tƣơng tự”.3 Từ những điểm nêu trên, trong thự tế, khái niệm về hợp đồng điện tử đã định đƣợc trong Luật của các nƣớc. Ví dụ, Theo điều 11(1) Luật mẫu về Thƣơng mại điện tử của UNCITRAL năm 1996. “Hợp đồng điện tử đƣợc hiểu là hợp đồng đƣợc hình thành thông qua việc sử dụng các phƣơng tiện truyền dữ liệu điện tử.” 1.2. Đặc điểm của hợp đồng điện tử Là một hợp đồng, hợp đồng điện tử có nhiều điểm giống hợp đồng truyền thống. Đó là: -Hợp đồng điện tử cũng là sự thoả thuận thống nhất ý chí giữa các bên. Về điều này, điều 308 Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2005 đã khẳng định: “sự thoả thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi, chấm dứt quyền và nghĩa vụ đối với nhau”. Dù là hợp đồng truyền thống hay hợp đồng điện tử, dù là hợp đồng đƣợc giao kết bằng lời nói, bằng hành vi, bằng văn bản hay bằng các phƣơng tiện điện tử thì điều quan trọng là hợp đồng chỉ hình thành nếu các bên giao kết đạt đƣợc sự 1 Điều 33 Luật giao dịch điện tử năm 2005 2 Điều 4 khoản 12 Luật Giao dịch điện tử năm 2005 3 Điều 4 khoản 10 Luật giao dịch điện tử năm 2005 4 thoả thuận rõ ràng, cụ thể về quyền và nghĩa vụ đối với nhau. Trong đó sự thống nhất ý chí giữa các bên đƣơng sự là điều quan trọng nhất làm nên hợp đồng, cho dù là hợp đồng truyền thống hay hợp đồng điện tử. -Hợp đồng điện tử khi giao kết và thực hiện, chúng đều phải dựa trên những cơ sở pháp lý nhất định và phải tuân thủ những quy định liên quan đến hình thức của hợp đồng, chủ thể của hợp đồng, điều kiện hiệu lực của hợp đồng, quy trình giao kết hợp đồng, chế độ trách nhiệm do vi phạm hợp đồng và giải quyết tranh chấp phát sinh, nếu có. -Khi giao kết hợp đồng điện tử, các bên giao kết hợp đồng điện tử phải tuân thủ nguyên tắc giao kết hợp đồng. Có hai nguyên tắc giao kết hợp đồng là nguyên tắc “tự do giao kết hợp đồng nhƣng không đƣợc trái pháp luật, đạo đức xã hội” và nguyên tắc “tự nguyện, bình đẳng, thịên chí, hợp tác, trung thực và ngay thẳng”. Hai nguyên tắc này đƣợc quy định tại điều 389 Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2005 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2006). Hai nguyên tắc này đƣợc áp dụng cho tất cả các loại hợp đồng, kể cả với hợp đồng điện tử. -Việc thể hiện hợp đồng điện tử phải tuân theo 3 nguyên có liên quan đến việc thực hiện hợp đồng. Nguyên tắc thứ nhất là nguyên tắc thực hiện đúng hợp đồng: đúng đối tƣợng, số lƣợng, chất lƣợng, chủng loại, thời hạn, phƣơng thức và các thoả thuận khác; Nguyên tắc thứ hai là nguyên tắc thực hiện hợp đồng một cách trung thực theo tih thần hợp tác và các bên cùng có lợi, bảo đảm tin cậy lẫn nhau; Và nguyên tắc thứ ba là nguyên tắc không đƣợc xâm phạm đến lợi ích của Nhà nƣớc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của ngƣời khác (điều 412, Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2005).4 Ngoài những đặc điểm nêu trên, hợp đồng điện tử còn có một số điểm riêng mà các hợp đồng truyền thống không có. Đó là: Về chủ thể Trong hợp đồng điện tử, ngoài chủ thể là các chủ thể tham gia giao kết nhƣ đối với hợp đồng truyền thống (ngƣời bán, ngƣời mua, v.v…) đã xuất hiện các bên thứ ba có liên quan chặt chẽ đến hợp đồng điện tử. Đó là các nhà cung cấp các dịch 4 Mục 7 chƣơng XVII từ Đ388 đến Đ427 và chƣơng XVIII từ Đ 428 đến Đ 589 Bộ Luật Dân sự Năm 2005 5 vụ mạng và các cơ quan chứng thực chữ ký điện tử. Những bên thứ ba này có nhiệm vụ truyền đi, lƣu trữ các thông tin giữa các bên giao kết hợp đồng điện tử. Với đặc thù giao kết dƣới dạng các phƣơng tiện điện tử, việc giao kết hợp đồng điện tử sẽ gặp rủi ro nếu không có các nhà cung cấp dịch vụ mạng và các cơ quan chứng thực chữ ký điện tử. Các nhà cung cấp dịch vụ mạng có trách nhiệm duy trì hệ thống mạng (mạng nội bộ của doanh nghiệp cũng nhƣ mạng quốc gia) luôn ở trong tình trạng hoạt động tốt với với cơ chế 24/24 giờ. Hệ thống mạng trục trặc lập tức sẽ ảnh hƣởng tới việc giao kết hợp đồng điện tử ở phạm vi từng đơn vị, từng doanh nghiệp…cũng nhƣ ở phạm vi quốc gia. Còn cơ quan chứng thực chữ ký điện tử sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và tạo ra đƣợc một cơ chế để cung cấp bằng chứng sao cho các hợp đồng điện tử không thể bị giả mạo và không thể bị phủ nhận khi tranh chấp phát sinh. Chính vì vậy, đối với hợp đồng điện tử, chừng nào hệ thống mạng có trục trặc, chừng nào các cơ quan chứng thực chữ ký điện tử chƣa đƣợc thành lập, thậm chí đƣợc thành lập nhƣng chƣa hoạt động thì chừng đó, việc giao kết hợp đồng điện tử cũng nhƣ việc thực hiện hợp đồng điện tử cũng khó có thể thành công. Rủi ro sẽ là rất lớn nếu chƣa có ngƣời thứ ba này tham gia vào quá trình giao kết hợp đồng điện tử. Những ngƣời thứ ba này không tham gia trực tiếp vào quá trình đàm phán, giao kết hay thực hiện hợp đồng điện tử. Họ tham gia một cách gián tiếp với tƣ cách là các cơ quan hỗ trợ nhằm đảm bảo tính hiệu quả và giá trị pháp lý cho việc giao kết và thực hiện hợp đồng điện tử. Địa vị pháp lý của họ, với tƣ cách là các chủ thể tham gia gián tiếp vào một khâu của quá trình giao kết hay thực hiện hợp đồng điện tử cần phải đƣợc quy định trong luật. Đây là điểm làm nên sự khác biệt của giao kết hợp đồng điện tử. Về nội dung Về nội dung, hợp đồng điện tử có một số điểm khác biệt với hợp đồng truyền thống. Những điểm khác biệt đó là: -Địa chỉ pháp lý: ngoài địa chỉ pháp lý thông thƣờng (địa chỉ bƣu điện) hợp đồng điện tử còn có địa chỉ e-mail, địa chỉ website, địa chỉ xác định nơi, ngày giờ gửi fax…Những địa chỉ điện tử này có ý nghĩa rất lớn để xác định tính hiện hữu, sự 6 tồn tại thật sự của các bên giao kết hợp đồng với tƣ cách là chủ thể của việc giao kết hợp đồng điện tử. -Các quy định về truy cập, cải chính thông tin điện tử (ví dụ nhƣ việc thu hồi hay huỷ một đề nghị giao kết hợp đồng trên mạng internet…) -Các quy định về chữ ký điện tử hay một cách thức khác ( nhƣ mật khẩu, mã số…) để xác định đƣợc các thông tin có giá trị về các chủ thẻ giao kết hợp đồng. -Việc thanh toán trong các hợp đồng điện tử cũng thƣờng đƣợc thực hiện thông qua các phƣơng tiện điện tử. Vì vậy, trong hợp đồng điện tử thƣờng có những quy định chi tiết về phƣơng thức thanh toán điện tử, ví dụ nhƣ việc thanh toán bằng thẻ tín dụng, viêc bảo mật các thông tin liên quan đến thẻ tín dụng cho khách hàng… Về quy trình, thủ tục giao kết Đây là điểm khác biệt lớn nhất giữa hợp đồng điện tử và hợp đồng truyền thống. Một hợp đồng truyền thống, đặc biệt là hợp đồng thƣơng mại truyền thống, sẽ đƣợc giao kết bằng việc các bên trực tiếp gặp nhau hay trao đổi với nhau bằng các phƣơng tiện “giấy tờ”, “vật chất” và ký bằng chữ ký tay. Còn một hợp đồng điện tử sẽ đƣợc giao kết bằng phƣơng tiện điện tử và hợp đồng sẽ đƣợc “ký” bằng chữ ký điện tử. Đôi khi, việc giao kết hợp đồng điện tử đƣợc thực hiện chỉ bằng một thao tác “ấn chuột” vào một lệnh đặt mua. Vậy là hình thành hợp đồng. Hai phƣơng thức giao kết hoàn toàn khác nhau sẽ làm phát sinh những điểm khác biệt lớn liên quan đến quy trình giao kết: việc xác định thời gian và địa điểm giao kết hợp đồng điện tử sẽ trở nên khó khăn hơn với hợp đồng truyền thống vì thời điểm “gửi” và “nhận” một thông điệp dữ liệu (chính là một chào hàng hay một chấp nhận chào hàng) trở nên khó xác định trong môi trƣờng điện tử. Việc tạo lập một chữ ký điện tử hay việc áp một “con dấu” sẽ không thể thực hiện nhƣ đối với hợp đồng truyền thống… Về luật điều chỉnh -Về luật điều chỉnh, ngoài các quy định chung về hợp đồng trong Bộ luật Dân sự sẽ đƣợc áp dụng cho cả hợp đồng truyền thồng và hợp đồng điện tử, do tính chất đặc thù của hợp đồng điện tử và do những vấn đề kỹ thuật công nghệ đặc biệt (hay 7 chính là các rủi ro về mặt công nghệ) nảy sinh trong quá trình giao kết và thực hiện các hợp đồng điện tử mà loại hợp đồng này thƣờng còn phải đƣợc đặc biệt điều chỉnh bởi một hệ thống quy phạm pháp luật đặc thù, dành riêng cho hợp đồng điện tử. Đó là những quy định về hợp đồn điện tử. Điều đó giải thích tại sao để phát triển hoạt động thƣơng mại nói chung và tăng cƣờng giao kết hợp đồng điện tử nói riêng, ở phạm vi quốc gia hay quốc tế, các quốc gia và các tổ chức quốc tế đều xây dựng một khung pháp lý dành riêng cho hoạt động thƣơng mại điện tử trong đó có những quy định về việc giao kết hợp đồng điện tử…Và vì vậy, ngày nay, ở nhiều nƣớc, bên cạnh các đạo luật về hợp đồng truyền thống, ngƣời ta đã phải ban hành Luật giao dịch điện tử, Luật về Giao kết hợp đồng điện tử, Luật về Thƣơng mại điện tử, Luật về chữ ký điện tử v.v… 1.3. Những khác biệt về Giao kết hợp đồng điện tử và Giao kết hợp đồng truyền thống 1.3.1. Khái niệm về giao kết hợp đồng điện tử Giao kết hợp đồng là thuật ngữ đƣợc Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2005 sử dụng để chỉ việc ký kết hợp đồng5. Vì vậy, giao kết hợp đồng điện tử là quá trình đàm phán, thuơng thảo, tạo lập và ký kết hợp đồng thông qua việc trao đổi các dữ liệu điện tử. Luật giao dịch điện tử năm 2005 của Việt Nam định nghĩa: “Giao kết hợp đồng điện tử là việc sử dụng thông điệp dữ liệu để tiến hành một phần hoặc toàn bộ giao dịch trong quá trình giao kết hợp đồng”6 1.3.2.. Thủ tục giao kết hợp đồng điện tử Về bản chất, việc “nhận” và “gửi” một chào hàng hay chấp nh