Đề tài Mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả tại Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “Mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả tại Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không” Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn tới toàn bộ các thầy cô giáo trong khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế - Trường Đại học Kinh tế quốc dân đã tận tình giảng dạy cho em trong suốt quá trình học tập tại trường. Đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn tới PGS.TS Nguyễn Như Bình đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và chỉ bảo em trong suốt quá trình hoàn thành bài luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Công ty Cổ phần Cung ứng Dịch vụ Hàng Không đặc biệt là cô: Lê Thị Thảo- trưởng phòng Kinh doanh Xuất nhập khẩu và anh Bùi Thái Nguyên - trưởng phòng Marketing và các anh chị trong phòng Marketing, Phòng Kinh doanh Xuất nhập khẩu đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và đóng góp ý kiến để em hoàn thành bài luận văn tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn. Sinh viên Lưu Thị Hương Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan bài luận văn tốt nghiệp của em được thực hiện dưới sự hướng dẫn nhiệt tình và tận tụy của PGS.TS Nguyễn Như Bình và sự tìm tòi, tổng hợp qua các tài liệu của bản thân em. Nội dung bài viết không hề có sự sao chép từ bất kỳ một chuyên đề hay luận văn nào, những trích dẫn đều được đưa vào trong ngoặc kép và chú thích rõ nguồn gốc. Nếu có những sai phạm, em xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. Hà Nội, ngày 04 tháng 6 năm 2008 Sinh viên Lưu Thị Hương Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình MỤC LỤC BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU LỜI MỞ ĐẦU ..........................................................................................1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU ...........................................................................................3 1.1. Thị trường xuất khẩu hàng hóa ........................................................... 3 1.1.1. Khái niệm về thị trường xuất khẩu ............................................... 3 1.1.2. Phân loại về thị trường xuất khẩu ................................................ 3 1.2. Mở rộng thị trường xuất khẩu ............................................................. 5 1.2.1. Khái niệm về mở rộng thị trường ................................................. 5 1.2.2. Vai trò của mở rộng thị trường xuất khẩu ................................... 6 1.2.3. Phương hướng mở rộng thị trường xuất khẩu ............................. 7 1.2.4.Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu ................................................................................................. 8 1.2.4.1.Các chỉ tiêu đo lường hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu theo chiều rộng ............................................................................ 8 1.2.4.2.Các chỉ tiêu đo lường hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu theo chiều sâu .............................................................................. 9 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu ............................................................................................... 11 1.2.5.1. Các nhân tố thuộc về quốc gia xuất khẩu .............................. 11 1.2.5.2.Các nhân tố thuộc về nước nhập khẩu ................................... 12 1.2.6. Các vấn đề đặt ra để mở rộng thị trường xuất khẩu ................. 14 1.2.7. Một số biện pháp mở rộng thị trường xuất khẩu ....................... 15 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨT RAU QUẢ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CUNG ỨNG DỊCH VỤ HÀNG KHÔNG .............................................................................. 18 2.1. Thực trạng mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả của Việt Nam .. 18 2.1.1. Tình hình xuất khẩu rau quả của Việt Nam hiện nay ............... 18 2.1.2. Thực trạng mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả của Việt Nam ........................................................................................................ 22 2.1.2.1.Tình hình sản xuất và tiêu thụ rau quả Việt Nam ................... 22 2.1.2.2.Thực trạng thị trường xuất khẩu rau quả của Việt Nam ......... 23 2.1.2.3. Đánh giá hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong những năm qua ................................................... 30 2.2. Thực trạng hoạt động mở rộng thị trường tại Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng Không ................................................................ 36 2.2.1. Khái quát chung về Công ty ........................................................ 36 2.2.1.1.Quá trình hình thành và phát triển của Công ty ..................... 36 2.2.1.2. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh ............................. 38 2.2.2. Tình hình hoạt động xuất khẩu rau quả tại Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không. ............................................................ 40 2.2.2.1. Chủng loại sản phẩm ............................................................ 40 2.2.2.2. Kim ngạch xuất khẩu rau quả của Công ty giai đoạn 2003 – 2007 ................................................................................................... 41 2.2.2.3. Cơ cấu thị trường xuất khẩu rau quả của Công ty giai đoạn 2004 – 2007 ....................................................................................... 43 2.2.2.4.Kết quả thực hiện các chỉ tiêu mở rộng thị trường của Công ty giai đoạn 2003 - 2007 .................................................................... 46 2.2.3. Đánh giá chung về hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả của Công ty .............................................................................. 55 2.2.3.1. Những thành công ................................................................. 55 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình 2.2.3.2. Những tồn tại ........................................................................ 56 2.2.3.3. Nguyên nhân những tồn tại ................................................... 57 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨURAU QUẢ TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN CUNG ỨNG DỊCH VỤ HÀNG KHÔNG ............................................. 61 3.1. Phương hướng và triển vọng xuất khẩu rau quả của Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn 2010 ...................................................................... 61 3.1.1. Phương hướng .............................................................................. 61 3.1.2. Thách thức và triển vọng mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả trong thời gian tới ........................................................................... 62 3.1.2.1. Thách thức và triển vọng của ngành rau quả Việt Nam ........ 62 3.1.2.2. Thách thức và cơ hội mở rộng thị trường của Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không .................................................. 65 3.2. Phương hướng và mục tiêu mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả của Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không ............................. 67 3.2.1. Phương hướng .............................................................................. 67 3.2.2. Mục tiêu xuất khẩu rau quả của công ty giai đoạn 2010 - 2015 69 3.3. Một số giải pháp và đề xuất nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả tại Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không ................ 70 3.3.1. Đề xuất đối với nhà nước ............................................................. 70 3.3.1.1.Tiến hành rà soát, quy hoạch các vùng sản xuất quy mô lớn để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho xuất khẩu .................................... 70 3.3.1.2. Nhà nước cần đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại đối với ngành hàng rau quả ..................................................................... 72 3.3.1.3. Đẩy mạnh hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp rau quả ............... 74 3.3.2. Giải pháp từ phía doanh nghiệp ................................................. 76 KẾT LUẬN ............................................................................................ 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................. 87 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT FAO Food and Agriculture Organization Tổ chức nông lương Liên hợp quốc GAP Good Agricultural Practices Chu trình nông nghiệp an toàn HACCP Hazard Analysis and Critical Control Points Tiêu chuẩn đặt ra các nguyên tắc của hệ thống phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn ISO2000 International Organization for Standardization Chứng nhận Hệ thống quản lý chất lượng JETRO Japan External Trade Organization Tổ Chức Xúc Tiến Thương Mại Nhật Bản MFN Most favoured nation Chế độ ưu đãi tối huệ quốc SA8000 Social Accountability Hệ thống trách nhiệm xã hội TNHH - Trách nhiệm hữu hạn WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại Thế giới Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam giai đoạn 2000 - 4/2008 ............................................................................................... 20 Bảng 2.2: Một số thị trường xuất khẩu rau quả của Việt Nam giai đoạn 2001 –2007.................................................................................................. 24 Bảng 2.3: Doanh thu sản xuất kinh doanh năm 2003-2007 ........................... 39 Bảng 2.4: Kim ngạch xuất khẩu rau quả của công ty giai đoạn 2003 – 2007.................................................................................................. 42 Bảng 2.5: Kim ngạch xuất khẩu rau quả theo thị trường giai đoạn 2003 – 2007.................................................................................................. 43 Bảng 2.6: Thị trường xuất khẩu rau quả của Công ty theo chủng loại….. ..... 46 Bảng 2.7: Số lượng thị trường rau quả giai đoạn 2003 – 2007 ...................... 46 Bảng2.8 : Tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu liên hoàn trên tất cả thị trường .................................................................................................... .48 Bảng 2.9: Tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu liên hoàn trên từng thị trường ..................................................................................................... 49 Bảng 2.10: Tốc độ tăng quy mô thị trường bình quân trên từng thị trường ..................................................................................................... 50 Bảng 2.11: Một số doanh nghiệp xuất khẩu lớn theo mặt hàng năm 2007...................................................................................................... 53 Bảng 2.12: Thời điểm sản xuất rau quả xuất khẩu của công ty ..................... 58 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1: Kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam giai đoạn 2000 – 3/2008 .............................................................................................. 20 Hình 2.2. Tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam giai đoạn 2001 – 2007.................................................................................................. 21 Hình 2.3: Kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang một số thị trường giai đoạn 2001 – 2007 .................................................................................. 25 Hình 2.4: Cơ cấu thị trường xuất khẩu rau quả Việt Nam năm 2004 – 2007................................................................................................. .30 Hình 2.5: Doanh thu sản xuất kinh doanh năm 2003-2007 ........................... 39 Hình 2.6: Cơ cấu doanh thu của công ty năm 2007 ....................................... 40 Hình 2.7: Kim ngạch xuất khẩu rau quả của công ty giai đoạn 2003 – 2007.................................................................................................. 42 Hình 2.8: Cơ cấu thị trường xuất khẩu rau quả năm 2007 ............................ .45 Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình 1 LỜI MỞ ĐẦU Trong những năm gần đây, rau quả trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu nông sản chủ lực của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu và quy mô thị trường ngày càng gia tăng. Thị trường xuất khẩu là một điểm lớn của rau quả Việt Nam. Với những bước đầu xâm nhập thị trường, rau quả Việt Nam xuất khẩu chủ yếu sang các thị trường trong khu vực Châu Á có vị trí địa lý gần với Việt Nam như Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, các nước ASEAN…. Hòa cùng với xu thế hội nhập và toàn cầu hóa, rau quả Việt Nam cũng không ngừng phát triển, tích cực tìm kiếm những bước đi mới mở rộng sự có mặt rau quả Việt Nam trên khắp các Châu lục trên thế giới. Với chiến lược và hướng đi đúng đắn, thị trường rau quả của Việt Nam ngày càng được mở rộng. Bên cạnh những thị trường truyền thống, hiện nay rau quả Việt Nam đã vươn xa sang các thị trường Mỹ, EU, Nam Phi, Brazil… Xu thế hội nhập và toàn cầu hóa trở thành một tất yếu đối với nền kinh tế của tất cả các quốc gia trên thế giới. Cũng chính vì vậy, sự cạnh tranh trên thị trường thế giới cũng diễn ra gay gắt và quyết liệt hơn. Sự sụt giảm của kim ngạch xuất khẩu rau quả và đánh mất thị trường trong một số năm đã chứng minh được điều đó. Để có được hướng đi đúng đắn, mở rộng được thị phần rau quả của Việt Nam trên thị trường thế giới đòi hỏi công tác mở rộng thị trường của nhà nước phải có những bước tiến mới, đáp ứng được nhu cầu thực tiễn của quá trình mở rộng. Bên cạnh đó, hoạt động mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp được coi là chìa khóa để mở rộng thị trường của quốc gia đó trên thị trường thế giới đối với từng ngành hàng và mặt hàng cụ thể. Xuất phát từ tình hình thực tiễn, tìm hiểu công tác mở rộng thị trường rau quả trong doanh nghiệp Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình 2 em đã chọn đề tài: “Mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả tại Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không” cho luận văn tốt nghiệp của mình. Bài luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về mở rộng thị trường xuất khẩu Chương 2: Thực trạng mở rộng thị trường xuất khẩt rau quả tại công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không Chương 3: Định hướng và một số giải pháp mở rộng thị trường xuất khẩu rau quả tại Công ty Cổ phần Cung ứng dịch vụ Hàng không Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình 3 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU 1.1. Thị trường xuất khẩu hàng hóa 1.1.1. Khái niệm về thị trường xuất khẩu Đứng trên mỗi giác độ khác nhau sẽ có những khái niệm khác nhau về thị trường xuất khẩu hàng hóa. Nếu đứng trên giác độ quản lý doanh nghiệp cho thị trường thế giới thì thị trường xuất khẩu được hiểu là: Thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp là tập hợp những khách hàng nước ngoài tiềm năng của doanh nghiệp đó. Còn theo kinh tế học thì thị trường xuất khẩu được mở rộng ra và cụ thể hơn đó là: “Thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp là tập hợp người mua và người bán có quốc tịch khác nhau tác động với nhau để xác định giá cả, số lượng hàng hóa mua bán, chất lượng hàng hóa và các điều kiện mua bán khác theo hợp đồng, thanh toán chủ yếu bằng ngoại tệ mạnh và phải làm thủ tục hải quan qua biên giới”. Theo nghĩa này, thị trường xuất khẩu bao gồm cả thị trường xuất khẩu trực tiếp (nước tiêu thụ cuối cùng) và thị trường xuất khẩu gián tiếp (xuất khẩu qua trung gian). 1.1.2. Phân loại về thị trường xuất khẩu Dựa trên những căn cứ khác nhau mà thị trường xuất khẩu được phân loại thành: - Nếu căn cứ vào vị trí địa lý, thị trường xuất khẩu được chia thành: +Thị trường Châu lục: Châu Âu, Châu Á, Châu Phi.. + Thị trường khu vực: ASEAN, EU, Nam Mỹ… + Thị trường trong nước và vùng lãnh thổ: Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ… Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình 4 - Nếu căn cứ vào lịch sử quan hệ ngoại thương, thị trường xuất khẩu được chia thành: + Thị trường truyền thống là thị trường mà quốc gia hay doanh nghiệp đã từng có quan hệ trao đổi, buôn bán trong một thời gian dài. Thông thường khi kinh doanh tại thị trường truyền thống, quốc gia hay doanh nghiệp xuất khẩu được hưởng những ưu đãi nhất định về thuế, thủ tục nhập khẩu …từ phía đối tác và đổi lại quốc gia và doanh nghiệp xuất khẩu cũng có những ưu đãi về giá, tín dụng… đối với bạn hàng. + Thị trường mới là thị trường mà quốc gia hay doanh nghiệp mới thiết lập quan hệ buôn bán trên thị trường đó. Kinh doanh trên thị trường mới thường mang tính chất thăm dò và bước đầu thiết lập quan hệ với các đối tác để đẩy mạnh hơn nữa hoạt động xuất khẩu trong tương lai +Thị trường tiềm năng là thị trường mà các quốc gia hay doanh nghiệp chưa chiếm lĩnh được thị trường song thị trường có nhu cầu, tiêu dùng những sản phẩm mà quốc gia hay doanh nghiệp có khả năng đáp ứng được. - Nếu căn cứ vào mức độ quan tâm và tính ưu tiên, thị trường xuất khẩu được chia thành: + Thị trường xuất khẩu chính là thị trường mà quốc gia hay doanh nghiệp xuất khẩu tập trung các chính sách, biện pháp xúc tiến thương mại nhằm khai thác tối đa khả năng tiêu thụ hàng hóa của thị trường đó trên cơ sở thị trường có nhu cầu lớn đối với hàng hóa mà quốc gia hay doanh nghiệp có thể đáp ứng. +Thị trường xuất khẩu tương hỗ là thị trường mà quốc gia hay doanh nghiệp xuất khẩu có mức độ ưu tiên kém hơn trong phát triển thị trường do các yếu tố như thị trường có sức mua thấp, không có nhu cầu cao về chủng loại hàng hóa xuất khẩu, quan hệ thương mại giữa hai quốc gia chưa phát triển. Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình 5 - Nếu căn cứ vào cán cân thương mại giữa nước xuất khẩu và nhập khẩu, thị trường xuất khẩu được chia thành: +Thị trường xuất siêu là thị trường có kim ngạch xuất khẩu lớn hơn kim ngạch nhập khẩu +Thị trường nhập siêu là thị trường có kim ngạch nhập khẩu lớn hơn kim ngạch xuất khẩu - Nếu căn cứ vào sức cạnh tranh, thị trường xuất khẩu được chia thành: + Thị trường xuất khẩu có ưu thế cạnh tranh + Thị trường xuất khẩu không có ưu thế cạnh tranh - Nếu căn cứ vào các loại hình cạnh tranh trên thị trường, thị trường xuất khẩu được chia thành: +Thị trường độc quyền +Thị trường độc quyền “ nhóm” +Thị trường cạnh tranh hoàn hảo +Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo Để xem xét mức độ mở rộng thị trường xuất khẩu, người ta thường dựa trên căn cứ phân loại thị trường dựa theo vị trí địa lý và lịch sử quan hệ ngoại thương. 1.2. Mở rộng thị trường xuất khẩu 1.2.1. Khái niệm về mở rộng thị trường Đứng trên những góc độ kinh tế khác nhau sẽ có những cách tiếp cận khác nhau về mở rộng thị trường xuất khẩu. Đứng trên góc độ là doanh nghiệp thì mở rộng thị trường xuất khẩu là tổng hợp các cách thức, biện pháp của doanh nghiệp để đưa ngày càng nhiều khối lượng sản phẩm ra nhiều thị trường ngoài nước để tiêu thụ. Mở rộng thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp không chỉ bao gồm việc mở rộng thêm những thị trường mới mà còn phải tăng thị phần của sản phẩm trên các thị Khoá luận tốt nghiệp GVHD: PGS.TS. Nguyễn Như Bình 6 trường hiện có. Cụ thể hơn, mở rộng thị trường xuất khẩu chính là việc thâm nhập sâu hơn, rộng hơn vào những thị trường sẵn có của doanh nghiệp, đồng thời tìm kiếm những thị trường mới, tiềm năng mà doanh nghiệp có khả năng chiếm lĩnh. Doanh nghiệp có thể mở rộng thị trường bằng cách đa dạng hóa sản phẩm, đưa ra những sản phẩm mới, nâng cao chất lượng sản phẩm để mở rộng thị phần tại thị trường hiện có hoặc đưa ra những sản phẩm mới đáp ứng được cả nhu cầu tại thị trường hiện tại lẫn thị trường tiềm năng. Đứng trên góc độ của quốc gia thì mở rộng thị trường xuất khẩu là việc quốc gia đó đưa được những sản phẩm của mình thâ