Đề tài Tội ác và hình phạt của Dostoevsky qua góc nhìn tâm lý học tội phạm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI BÁO CÁO NGHIÊN CỨU KHOA HỌC ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU: TỘI ÁC VÀ HÌNH PHẠT CỦA DOSTOEVSKY QUA GÓC NHÌN TÂM LÝ HỌC TỘI PHẠM Các thành viên thực hiện: Hoàng Thị Hương Thùy – DK68 Ngữ văn Vũ Thị Hương Giang – CLCK68 Ngữ văn Lương Thủy Tiên – DK68 Ngữ văn Giảng viên hướng dẫn: PGS.TS Thành Đức Hồng Hà Hà Nội, tháng 4 năm 2021 MỤC LỤC Danh mục Trang A. MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Lịch sử vấn đề. 3 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.. 5 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 7 5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................... 7 6. Ý nghĩa đề tài .. 8 7. Bố cục.. 9 B. NỘI DUNG. 9 Chương 1: Giới thuyết chung về tâm lý học tội phạm và màu sắc tâm lý học tội phạm trong Tội ác và hình phạt 9 1.1. Những vấn đề chung về tâm lý học tội phạm 9 1.2. Bức tranh tâm lý học tội phạm trong Tội ác và hình phạt... 19 Chương 2: Hành vi phạm tội trong Tội ác và hình phạt. 22 2.1. “Tội ác” và “hình phạt” – nguyên nhân và hệ quả của tâm lý học tội phạm 22 2.2. Tội ác – những hành động phạm tội từ tâm lý “không nguyên vẹn” 24 2.3. Hình phạt – sự khủng hoảng trong tâm lý người phạm tội.. 39 2.4. Sự cứu rỗi và hoàn lương. 50 Chương 3: Phương thức thể hiện tâm lý học tội phạm trong Tội ác và hình phạt.. 53 3.1. Mô hình tiểu thuyết đa thanh.. 53 3.2. Phá vỡ motif truyện trinh thám... 60 C. KẾT LUẬN.. 63 1 A. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nếu coi văn học nhân loại là một bức tranh rực rỡ thì ta không thể không kể đến sự đóng góp của gam màu nổi bật trong văn học Nga. Đặc biệt, văn học Nga thế kỷ XIX là một trong những giai đoạn ngời sáng bởi sự xuất hiện của các nhà văn vĩ đại, cùng với đó là những tác phẩm bất hủ cùng thời đại. Điều đó đã tạo bệ phóng cho văn học Nga vươn mình phát triển và đạt được những thành tựu to lớn, mang những tư tưởng tiến bộ của thời đại, những khát khao đấu tranh để giải quyết những vấn đề xã hội từ nửa đầu đến nửa cuối thế kỷ XIX. “Sự trưởng thành” kỳ diệu ấy của văn học Nga đã khiến các nhà nghiên cứu phương Tây ví nó như “một phép lạ”, được M.Gorki nhận xét “như một hiện tượng kỳ diệu”. Với tốc độ nhanh chóng để vươn tới ánh hào quang chói lọi, văn học Nga đã khẳng định tầm quan trọng của mình, ghi tên mình một cách ấn tượng trên bản đồ văn học nhân loại, được thế giới công nhận vì vẻ đẹp và sức mạnh của mình. Fyodor Dostoevsky (1821-1881), cùng với Lev Tolstoy, được coi là hai cây đại thụ của văn học Nga nửa sau thế kỉ XIX. M. Gorky từng ca ngợi Dostoevsky rằng: “Cần phải xuất hiện một con người thể hiện được trong tâm hồn mình kí ức về tất cả những đau khổ của con người và phản ánh được cái ký ức khủng khiếp đó - con người ấy là Dostoevsky”. Dostoevsky có một sự nghiệp sáng tác đồ sộ và rực rỡ đáng cảm phục với những kiệt tác xếp vào hạng kinh điển của văn học nhân loại. Trong đó cuốn tiểu thuyết Tội ác và hình phạt là tác phẩm đầu tiên trong bộ “Ngũ kinh”, cũng là tác phẩm được biết đến rộng rãi nhất của ông. Nó được coi là “cuốn tiểu thuyết hoàn chỉnh và hay nhất trong toàn bộ hệ thống tác phẩm của Dostoevsky, là tác phẩm có nội dung bi thảm nhất của nền văn học nhân loại” [6, 1756]. Tội ác và hình phạt xoay quanh hành trình gây tội ác và cuộc vật lộn với hình phạt tâm lí diễn ra trong nhân vật chính - chàng sinh viên trẻ Raskolnikov, từ một người giàu tình thương trở nên bất bình với xã hội, tự dựng lên một hệ tư 2 tưởng và quyết định giết người để thử nghiệm cho hệ tư tưởng của mình. Dostoevsky sẽ khắc họa một cách vô cùng sinh động sự phức tạp không thể nào khám phá hết trong tâm lý của con người. Tội ác và hình phạt là tiểu thuyết tâm lý điển hình, là sản phẩm tinh thần vĩ đại của bậc thầy tiểu thuyết tâm lý Dostoevsky. Đây là một tiểu thuyết đa thanh phức tạp, diễn biến tâm lí nhân vật trải dài xuyên suốt lộ trình tác phẩm. Từ góc độ tâm lý, nhà văn đã khai thác một cách sâu sắc nhất những nét tính cách đầy phức tạp, mâu thuẫn giữa những nguyên tắc về lý tưởng đạo đức và những suy nghĩ sai lầm, lệch lạc trong nhận thức của nhân vật. Dostoevsky đã thành công trong việc vận dụng điều đó mà gieo vào lòng người đọc những dư âm băn khoăn sau khi tác phẩm khép lại: Bản chất thực sự trong hành động giết người của Raskolnikov là gì? Tại sao Raskolnikov đã tự thú nhưng vẫn không phục? Nguyên nhân nào khiến Sonya tránh khỏi tội lỗi nghiệt ngã như Raskolnikov trong khi cô cũng rơi vào hoàn cảnh bi kịch?... Đó là những điều không đơn giản để nhận ra trong quá trình tâm lý mà tác giả đã thể hiện trong toàn bộ tiểu thuyết. Khi đặt Dostoevsky đối sánh với Gogol, có một nhà phê bình đã nhận ra điểm đặc biệt: “Gogol trước hết là nhà văn mang tính xã hội, còn Dostoevsky là nhà văn tâm lý. Đối với Gogol, cá nhân có ý nghĩa như một đại diện của một giai tầng xã hội nhất định, còn với Dostoevsky, xã hội được quan tâm ở phạm vi tác động lên tính cách cá nhân”. Do đó, Tội ác và hình phạt đòi hỏi ở người đọc sự nghiền ngẫm và tiếp nhận các hệ tư tưởng đang tranh đấu trong nó một cách sáng suốt. Đặc biệt, khi chúng tôi chọn nghiên cứu tác phẩm ở góc nhìn của tâm lý học tội phạm thì đây là một hình thức lý giải tác phẩm chuẩn mực. Đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến những vấn đề khác nhau của tác phẩm Tội ác và hình phạt nhưng chưa có nhiều tài liệu và nghiên cứu nào cụ thể, chuyên sâu về vấn đề tâm lý học tội phạm trong tác phẩm này. Hiện nay, tâm lý học tội phạm có thể coi là một trong những lĩnh vực tâm lý được nhiều người quan 3 tâm nhất. Tuy không phải tất cả các thể loại văn học đều sử dụng tâm lý học tội phạm làm chất liệu sáng tác, nhưng với một tiểu thuyết tiêu biểu có màu sắc hình sự và chất liệu từ tâm lý học tội phạm như Tội ác và hình phạt của Dostoevsky, người viết nhận thấy có thể nghiên cứu tác phẩm qua góc nhìn của tâm lý học tội phạm. Vì vậy, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài Tội ác và hình phạt của Dostoevsky qua góc nhìn tâm lý học tội phạm để đóng góp một cái nhìn rõ hơn và tương đối mới mẻ về tác phẩm cũng như tác giả Dostoevsky. 2. Lịch sử vấn đề Dostoevsky được coi là “người khổng lồ” không chỉ văn học Nga mà còn là của văn học thế giới, chính vì vậy những công trình nghiên cứu về Dostoevsky và sáng tác của ông vô cùng phong phú. Nghiên cứu tổng thể về Dostoevsky, một số công trình nghiên cứu có ảnh hưởng ở Việt Nam từ trước đến nay có thể kể đến: Năm 1993, nhà nghiên cứu M.Bakhtin trong cuốn Những vấn đề thi pháp Dostoevsky đã khai thác những vấn đề về người trần thuật, ngôn ngữ, nhân vật và lập trường tác giả trong tiểu thuyết Dostoevsky. Đóng góp lớn nhất của công trình này là đã chỉ ra đặc trưng “tiểu thuyết đa thanh” trong sáng tác của Dostoevsky. Năm 1997, Nguyễn Kim Đính viết phần Dostoevsky trong Lịch sử văn học Nga, trình bày khá kỹ càng những vấn đề về tiểu sử, đặc điểm phong cách và những tác phẩm tiêu biểu của tiểu thuyết Dostoevsky. Đồng thời cũng chỉ ra mạch triển khai các tuyến nhân vật song song làm nổi bật nhân vật trung tâm. Năm 2000, công trình của Lê Sơn tổng hợp các bài dịch, lược thuật nghiên cứu của học giả thế giới về Dostoevsky, in thành sách Sáng tác của Dostoevsky những tiếp cận từ nhiều phía. Giáo trình văn học Nga do PGS.TS Đỗ Hải Phong viết đã phân tích khá sâu sắc và chi tiết những nét chủ đạo trong sáng tác của Dostoevsky, đồng thời cũng đề cập 4 đến hệ thống nhân vật “chung đôi” và nhân vật mang tư tưởng trong đặc trưng sáng tác. Ngoài ra, PGS.TS Đỗ Hải Phong còn nhận xét về nhân vật mang tư tưởng trong sáng tác của Dostoevsky: “Tính tâm lý trong tác phẩm của Dostoevsky gắn liền với tính triết lí, tính ý thức hệ của nhân vật. Những nhân vật trung tâm của Dostoevsky thường là những nhân vật, nhà tư tưởng, những nhân cách luôn trăn trở với ý thức về giới và về chính mình” [15, 63]. Năm 2015, trên tạp chí Nghiên cứu Văn học đăng bài viết của Trần Thị Nâu về đề tài: Cái đẹp sẽ cứu thế giới - Cảm thức tôn giáo trong sáng tác của Dostoevsky. Riêng nói về tiểu thuyết Tội ác và hình phạt, đây là tác phẩm phổ biến nhất của Dostoevsky. Trong các công trình nghiên cứu trên cũng đã đưa ra nhiều phân tích, đánh giá về nhân vật, tư tưởng về nghệ thuật của tác phẩm. Bài viết Dostoevsky và di sản văn học của ông của Khrapchenko năm 1972 (được dẫn trong công trình tổng hợp của Lê Sơn) nhắc đến mối liên quan giữa Dostoevsky và sáng tác của ông với xã hội nước Nga đương thời. Ngoài ra, nhà nghiên cứu còn phân tích học thuyết cá nhân với triết lý tự kỷ trung tâm trong các nhân vật của Tội ác và hình phạt. Đỗ Hải Phong phân tích sâu bi kịch cuộc sống khốn cùng đưa đến tội lỗi, hình phạt cùng sự cứu rỗi, hệ thống nhân vật chung đôi trong Tội ác và hình phạt. Năm 2017, trên tạp chí Nghiên cứu Văn học đăng bài viết của Thành Đức Hồng Hà về Biểu tượng màu sắc trong Tội ác và hình phạt của Dostoevsky, tìm hiểu “giá trị tiềm ẩn khuất lấp sau từng biểu tượng cũng như mối liên hệ giữa chúng, những thông điệp mà nhà văn gửi gắm, khẳng định tính nhân văn của tác phẩm” [6, 101]. Năm 2020, Đỗ Thị Hường có bài viết Giải mã không gian trong Tội ác và hình phạt của Dostoevsky, nghiên cứu không gian trong mối quan hệ với cốt truyện. Trong đó, người viết phân tích các không gian thực - trong nhà, trên ngưỡng, 5 không gian Peterburg; không gian hồi cố và dự cảm trong những giấc mơ; và không gian thoáng rộng ở thảo nguyên nơi Raskolnikov được phục sinh tinh thần. Năm 2020, Nguyễn Thị Hoàn có bài báo bằng tiếng Nga nghiên cứu sự chuyển dịch tư tưởng của Raskolnikov qua các bản dịch sang tiếng Việt, đăng trên tạp chí Khoa học Ngoại ngữ số 61 (tháng 3/2020). Vì điều kiện ngoại ngữ nên chúng tôi không thể đọc được toàn văn bài báo này. Dựa theo tóm tắt, tác giả của bài báo khẳng định tư tưởng là một trong những nguyên nhân chính đẩy Raskolnikov - “một người có bản chất tốt - vào một tội ác khủng khiếp”, bằng việc so sánh ba bản dịch tiểu thuyết để đánh giá sự chuyển dịch tư tưởng của Raskolnikov trong các bản dịch. Thông qua tóm lược một số công trình nghiên cứu về Dostoevsky nói chung và tiểu thuyết Tội ác và hình phạt nói riêng, chúng tôi nhận thấy có những xu hướng nghiên cứu chung như: - Tiếp cận tác phẩm từ góc độ văn học, sử dụng bộ công cụ của thể loại tiểu thuyết, khảo sát các chi tiết nghệ thuật để phân tích mối quan hệ với nhân vật chính Raskolnikov - Tiếp cận tác phẩm từ góc độ văn hóa, khảo sát các biểu tượng không gian, màu sắc để chỉ ra ý nghĩa với cốt truyện và nhân vật Như vậy, ngoài một số bài viết riêng lẻ trên các trang mạng điện tử đặt ra vấn đề động cơ phạm tội của Raskolnikov thì chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu tiểu thuyết Tội ác và hình phạt dưới góc nhìn tâm lý học tội phạm. Bởi vậy, chúng tôi cần xem xét, bổ sung, hoàn thiện để làm nên thành công của mảng đề tài này. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu 6 Mục đích của đề tài Tội ác và hình phạt của Dostoevsky qua góc nhìn tâm lý học tội phạm là tìm hiểu, phân tích, đánh giá và lý giải các phạm trù được đề cập đến trong tác phẩm, cụ thể là những tội ác và hình phạt từ điểm nhìn của tâm lý học tội phạm. Từ đó, chúng tôi thấy được những giá trị cũng như ý nghĩa mà nhà văn Dostoevsky đã đóng góp cho chủ nghĩa hiện thực nói chung và mảng tiểu thuyết tâm lý nói riêng thông qua tác phẩm Tội ác và hình phạt. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện đề tài này với những mục đích trên, chúng tôi hướng đến đạt được những yêu cầu sau đây: Thứ nhất, xây dựng một vài điểm khái quát cơ bản về tâm lý học tội phạm. Đây là tiền đề để chúng tôi sử dụng tâm lý học tội phạm làm điểm tựa vững chắc để lý giải và chứng minh những yếu tố mang màu sắc tâm lý học tội phạm xuất hiện trong tác phẩm ở bài báo cáo của mình. Thứ hai, phân tích về tâm lý học tội phạm, làm rõ hành vi phạm tội của các nhân vật đặc biệt là nhân vật chính Raskolnikov trong Tội ác và hình phạt, từ đó chúng tôi khẳng định vai trò của tâm lý học tội phạm trong tác phẩm. Thứ ba, qua việc phân tích tâm lý các nhân vật, đặc biệt là tâm lý tội phạm, những động cơ phạm tội khác nhau, chúng tôi trình bày các hình phạt tương xứng với tội ác. Trong đó, báo cáo chú trọng làm rõ hình phạt về tâm lý, đồng thời, nhấn mạnh niềm tin của Dostoevsky vào sự che chở của Chúa là sự cứu rỗi tâm hồn con người. Thứ tư, thông qua nghiên cứu cho thấy phương thức thể hiện tâm lý học tội phạm qua mô hình tiểu thuyết đa thanh và motif truyện trinh thám độc đáo - một sáng tạo riêng của Dostoevsky. Từ những vấn đề đã nghiên cứu trên, nhóm nghiên cứu rút ra những bài học về việc ứng dụng tâm lý học tội phạm cả trong công tác giảng dạy các tác phẩm văn học và trong đời sống thực tại. Nhóm nghiên cứu cần thấy được sự khởi đầu, 7 những phát hiện vĩ đại của Dostoevsky ở phương pháp ứng dụng tâm lý vào sáng tác bằng bút pháp tài tình của mình. Khi đã xác định rõ ràng những mục đích nghiên cứu về đề tài đồng nghĩa với việc nhóm thực hiện báo cáo đã triển khai những vấn đề chính một cách logic, khoa học và cố gắng thực hiện báo cáo nghiên cứu một cách nghiêm túc và hoàn chỉnh nhất. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài mà chúng tôi chọn lựa để nghiên cứu là Tội ác và hình phạt của Dostoevsky qua góc nhìn tâm lý học tội phạm nên đối tượng chúng tôi hướng tới là tiểu thuyết Tội ác và hình phạt của Dostoevsky (bản dịch của Cao Xuân Hạ và Cao Xuân Phố) và những khía cạnh có liên quan trực tiếp tới biểu hiện của tâm lý học tội phạm trong tác phẩm: các khái niệm phổ quát về tâm lý học tội phạm, các vấn đề của tâm lý học tội phạm có thể khai thác trong tác phẩm, vai trò, vị trí của tâm lý học tội phạm nói chung và đối với tác phẩm nói riêng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Do vấn đề chỉ giới hạn trong một tác phẩm cụ thể nên phạm vi nghiên cứu chỉ được giới hạn trong phạm vi hẹp. Vì vậy, chúng tôi giới hạn phạm vi nghiên cứu là vấn đề tâm lý học tội phạm trong tác phẩm Tội ác và hình phạt. Ngoài ra, để báo cáo có sự hoàn thiện nhất cho đề tài nghiên cứu, chúng tôi có sử dụng các tư liệu, tài liệu tham khảo, giáo trình thu thập được có liên quan trực tiếp tới đề tài nghiên cứu này. 5. Phương pháp nghiên cứu Khi nghiên cứu một đề tài khoa học, điều đầu tiên đòi hỏi sinh viên là vốn kiến thức vững chắc về mảng đề tài mà mình nghiên cứu. Hơn thế nữa, sinh viên cần có 8 sự yêu thích, sự say mê tìm tòi, khám phá và đầu tư chỉn chu cho một công trình khoa học quan trọng. 5.1. Phương pháp phân tích: Để hoàn thành đề tài nghiên cứu Tội ác và hình phạt qua góc nhìn tâm lý học tội phạm, chúng tôi tiến hành khảo sát, phân tích văn bản Tội ác và hình phạt từ góc độ lịch sử, góc độ lý luận đến góc độ tâm lý, khía cạnh con người, những tác động từ vấn đề xã hội; kết hợp phân tích các yếu tố của tâm lý học tội phạm áp dụng trong nghiên cứu tác phẩm. 5.2. Phương pháp thu thập và đánh giá tài liệu nghiên cứu Trên cơ sở thu thập các công trình nghiên cứu, các tài liệu có liên quan về tâm lý, tội phạm học, tâm lý học tội phạm, cũng như về Dostoevsky và tiểu thuyết Tội ác và hình phạt, tiến hành phân loại tài liệu dựa theo các tiêu chí, đánh giá và tiếp nhận các ý kiến phù hợp. * Sự hỗ trợ từ giảng viên hướng dẫn: Ngoài những phương pháp trên, để hoàn thành đề tài nghiên cứu một cách tốt nhất, chúng tôi may mắn có sự hỗ trợ, định hướng tỉ mỉ từ PGS.TS Thành Đức Hồng Hà. Sự đồng hành hướng dẫn của cô là một trong những yếu tố không nhỏ tạo nên thành công cho công trình nghiên cứu khoa học này. 6. Ý nghĩa đề tài Chúng tôi đã giới thiệu ngắn gọn những vấn đề, nhận định xoay quanh tác phẩm Tội ác và hình phạt của các tác giả trong và ngoài nước. Từ đó, chúng tôi tiếp thu, học hỏi và phản biện trên tinh thần đối thoại những vấn đề đó để phân tích những phương diện thể hiện rõ ràng việc sử dụng tâm lý học tội phạm trong tác phẩm Tội ác và hình phạt. Đề tài đi sâu vào nghiên cứu về tâm lý học tội phạm trong tác phẩm Tội ác và hình phạt sẽ phần nào đưa đến cho người đọc hiểu thêm một góc nhìn, khía cạnh khác 9 về tác phẩm này. Đồng thời, chúng tôi chỉ ra vị trí vai trò của tâm lý học tội phạm được Dostoevsky sử dụng trong tác phẩm để làm rõ hơn nghệ thuật đặc sắc đã sáng tạo nên cuốn tiểu thuyết tâm lý nổi tiếng của nhà văn Dostoevsky. Qua việc nghiên cứu đề tài, chúng tôi hy vọng sẽ đóng góp một góc nhìn mới mẻ về tác phẩm. Đề tài không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin, làm mới cách tiếp cận tác phẩm mà còn đóng góp cho công tác giảng dạy, ứng dụng những lý thuyết của tâm lý học tội phạm vào đời sống, góp phần ngăn chặn những hành vi phạm tội, đảm bảo an ninh trật tự xã hội. 7. Bố cục Bài báo cáo ngoài phần mở đầu, tổng kết, thư mục tham khảo gồm ba chương chính. Cụ thể: Chương 1: Giới thuyết chung về tâm lý học tội phạm (TLHTP) và màu sắc tâm lý học tội phạm trong Tội ác và hình phạt Chương 2: Hành vi phạm tội trong Tội ác và hình phạt Chương 3: Phương thức thể hiện tâm lý học tội phạm trong Tội ác và hình phạt B. NỘI DUNG Chương 1: Giới thuyết chung về tâm lý học tội phạm và màu sắc tâm lý học tội phạm trong Tội ác và hình phạt 1.1. Những vấn đề chung về tâm lý học tội phạm 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Tâm lý tội phạm Có rất nhiều khái niệm nói về Tâm lý tội phạm, trong đó, bao gồm những thuật ngữ có ý nghĩa tương đồng với nó. Tâm lý tội phạm, tâm lý ý thức phạm tội, tâm lý phạm tội là những thuật ngữ có nội dung giống nhau. Đó là tâm lý tiêu cực phản ánh sự tác động của những yếu tố 10 tiêu cực trong môi trường xung quanh đến cá nhân, định hướng, điều khiển, điều chỉnh hành vi phạm tội. Tâm lý tội phạm là trạng thái tư tưởng, tình cảm, suy nghĩ của tội phạm có liên quan đến việc chuẩn bị và thực hiện tội phạm, sự hình thành tâm lý phạm tội, ý đồ phạm tội và những biện pháp, phương thức thực hiện tội phạm. (Thư viện pháp luật) Tâm lý tội phạm là tâm lý tiêu cực bao gồm các trạng thái, tư tưởng, suy nghĩ của tội phạm có liên quan đến việc chuẩn bị và thực hiện tội phạm với ý đồ, những biện pháp, phương thức thực hiện tội phạm nhằm phản ánh những tác động của những yếu tố tiêu cực trong môi trường xung quanh đến cá nhân, định hướng, điều khiển, điều chỉnh hành vi phạm tội. 1.1.1.2. Tâm lý người phạm tội Tâm lý người phạm tội giống tâm lý của người không phạm tội ở điểm: trong tâm lý của học đều có cả tâm lý tích cực và tiêu cực nhưng không bao gồm tâm lý tội phạm. Tâm lý người phạm tội khác tâm lý của người không phạm tội ở điểm: trong tâm lý người phạm tội tồn tại tâm lý tội phạm. Như vậy, tâm lý người phạm tội có những điểm giống với tâm lý người không phạm tội, nhưng tồn tại tâm lý tội phạm. 1.1.1.3. Tâm lý học tội phạm Cuối thế kỉ XIX, cùng với sự ra đời của khoa học nghiên cứu về tội phạm, tâm lý học tội phạm – một chuyên ngành tâm lý học chuyên nghiên cứu về tâm lý của những người phạm tội được hình thành. Trải qua các giai đoạn phát triển, tâm lý học tội phạm trở thành một ngành khoa học độc lập nghiên cứu các hiện tượng tâm lý nảy sinh ở người phạm tội, những vấn đề, những quy luật tâm lý liên quan đến hoạt động của tội phạm. Tâm lý học tội phạm là khoa học nghiên cứu những hiện tượng tâm lý nảy sinh trong quá trình hoạt động phạm tội của tội phạm nhằm phòng ngừa, phát hiện và 11 đấu tranh chống tội phạm, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia, an toàn trật tự xã hội. 1.1.2. Vị trí, vai trò của tâm lý học tội phạm 1.1.2.1. Vị trí của tâm lý học tội phạm Tâm lý học tội phạm có vị trí quan trọng trong hệ thống các khoa học pháp lý. Nó là 1 bộ phận cấu thành của tâm lý học pháp lý, nghiên cứu tâm lý người phạm tội cũng như các vấn đề, các khía cạnh tâm lý nảy sinh trong hoạt động phạm tội của tội phạm nhằm giúp cho hoạt động điều tra, xét xử và cải tạo giáo dục người phạm tội có kết quả. Tâm lý học tội phạm có mối quan hệ chặ