Khóa luận Nâng cao hiệu quả cho vay đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Láng Hạ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH CHUYÊN NGÀNH KINH DOANH QUỐC TẾ -------***------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN LÁNG HẠ Sinh viên thực hiện : Triệu Thị Thủy Lớp : Anh 6 Khóa : 44 Giáo viên hướng dẫn : ThS. Nguyễn Thị Tuyết Nhung Hà Nội, tháng 5/2009 i MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................. 1 CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ ......................... 4 I. Khái quát về DNVVN .............................................................................................. 4 1. Khái niệm về DNVVN ......................................................................................... 4 2. Đặc điểm của DNVVN ........................................................................................ 5 3. Vai trò của DNVVN trong nền kinh tế. ............................................................. 10 II. Hoạt động cho vay của NHTM đối với DNVVN .................................................. 12 1. Khái niệm hoạt động cho vay............................................................................ 12 2. Các hình thức cho vay ....................................................................................... 13 3. Vai trò của vốn vay ngân hàng đối với DNVVN .............................................. 14 III. Hiệu quả cho vay và sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả cho vay đối với DNVVN ...................................................................................................................... 16 1. Khái niệm hiệu quả cho vay .............................................................................. 16 2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả cho vay ............................................................. 17 2.1. Dư nợ ........................................................................................................ 17 2.2. Tỷ lệ nợ quá hạn trên tổng dư nợ ............................................................... 17 2.3. Hiệu suất sử dụng vốn vay ......................................................................... 19 2.4. Vòng quay vốn tín dụng ............................................................................. 19 2.5. Lợi nhuận từ hoạt động cho vay ................................................................ 20 3. Các nhân tố ảnh hƣởng tới hiệu quả cho vay của ngân hàng........................... 20 3.1. Các nhân tố từ phía ngân hàng ................................................................... 20 3.1.1. Chính sách tín dụng ................................................................................ 20 3.1.2. Quy trình cho vay ................................................................................... 21 3.1.3. Chất lượng cán bộ tín dụng .................................................................... 21 3.1.4. Tình hình huy động vốn .......................................................................... 22 3.1.5. Thông tin tín dụng .................................................................................. 22 3.1.6. Cơ sở vật chất, trang thiết bị, công nghệ ngân hàng ............................... 23 3.1.7. Cơ cấu tổ chức ....................................................................................... 23 3.2. Các nhân tố từ phía doanh nghiệp .............................................................. 23 3.2.1. Phương án sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ................................. 23 3.2.2. Năng lực tài chính của doanh nghiệp..................................................... 24 ii 3.2.3. Năng lực quản lý, điều hành của chủ doanh nghiệp ................................ 24 3.2.4. Thiện chí của doanh nghiệp trong việc trả nợ ngân hàng ....................... 24 3.3. Các nhân tố khác ......................................................................................... 24 3.3.1. Môi trường kinh tế .................................................................................. 24 3.1.2. Môi trường chính trị - xã hội .................................................................. 25 3.1.3. Môi trường pháp lý ................................................................................. 25 3.1.4. Môi trường tự nhiên ............................................................................... 26 4. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả cho vay đối với DNVVN ......................... 26 4.1. Đối với DNVVN ........................................................................................... 26 4.2. Đối với các ngân hàng thương mại .............................................................. 27 4.3. Đối với nền kinh tế - xã hội .......................................................................... 27 CHƢƠNG II: PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CHO VAY ĐỐI VỚI DNVVN TẠI NHNo&PTNT LÁNG HẠ ...................................................................... 28 I. Khái quát về NHNo&PTNT Láng Hạ ................................................................... 28 1. Quá trình hình thành và phát triển của NHNo&PTNT Láng Hạ ................... 28 2. Cơ cấu tổ chức.................................................................................................... 29 3. Tình hình hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT Láng Hạ trong thời gian qua .......................................................................................................................... 31 3.1. Tình hình huy động vốn ............................................................................... 31 3.2. Tình hình sử dụng vốn ................................................................................. 34 3.3. Hoạt động dịch vụ ........................................................................................ 38 3.4. Lợi nhuận từ hoạt động cho vay .................................................................. 40 II. Phân tích hiệu quả cho vay đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ thông qua một số chỉ tiêu chính ........................................................................................... 41 1. Tình hình dƣ nợ................................................................................................. 41 2. Tình hình nợ quá hạn và nợ xấu ....................................................................... 46 3. Vòng quay vốn tín dụng .................................................................................... 49 4. Hiệu suất sử dụng vốn vay ................................................................................ 51 5. Lợi nhuận từ hoạt động cho vay đối với DNVVN ............................................ 53 III. Đánh giá chung về hiệu quả cho vay đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ . 54 1. Những kết quả đạt đƣợc ................................................................................... 54 2. Những hạn chế và nguyên nhân........................................................................ 55 2.1. Những hạn chế............................................................................................ 55 2.2. Nguyên nhân .............................................................................................. 57 2.2.1. Nguyên nhân từ phía ngân hàng ............................................................ 57 2.2.2. Nguyên nhân từ phía các DNVVN .......................................................... 59 2.2.3. Nguyên nhân khác ................................................................................. 60 iii CHƢƠNG III: GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY ĐỐI VỚI DNVVN TẠI NHNo&PTNT LÁNG HẠ ...................................................................... 61 I. Định hƣớng phát triển kinh doanh tại NHNo&PTNT Láng Hạ ........................ 61 II. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ ..................................................................................................................... 63 1. Xây dựng chính sách lãi suất linh hoạt, hợp lý ................................................ 63 2. Hoàn thiện và đổi mới cơ chế cho vay đối với các DNVVN ............................. 64 2.1. Đơn giản hóa quy trình và thủ tục cho vay .................................................. 64 2.2. Đa dạng hóa các hình thức cho vay đối với DNVVN ................................... 64 2.3. Đa dạng hóa các hình thức bảo đảm tiền vay ............................................. 66 3. Tăng cƣờng công tác Marketing ngân hàng đối với các DNVVN .................... 67 4. Nâng cao hiệu quả thẩm định trƣớc khi cho vay và tăng cƣờng kiểm tra, kiểm soát trong và sau khi cho vay ................................................................................ 68 4.1. Nâng cao hiệu quả thẩm định trước khi cho vay ......................................... 68 4.2. Tăng cường kiểm tra, kiểm soát trong và sau khi cho vay ........................... 71 5. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng và xếp hạng khách hàng ... 72 6. Chủ động phát hiện và xử lý các khoản nợ quá hạn, nợ xấu ........................... 73 7. Nâng cao chất lƣợng cán bộ tín dụng ............................................................... 74 8. Tăng cƣờng đầu tƣ công nghệ ngân hàng hiện đại ........................................... 76 III. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ........................................................................................ 77 1. Kiến nghị với Chính phủ ................................................................................... 77 2. Kiến nghị với NHNN .......................................................................................... 79 3. Kiến nghị đối với NHNo&PTNT Việt Nam ...................................................... 80 4. Kiến nghị đối với các DNVVN ........................................................................... 81 5. Kiến nghị đối với các Hiệp hội nghề nghiệp ..................................................... 82 KẾT LUẬN .................................................................................................................... 83 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 84 iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nguyên văn 1 CBTD Cán bộ tín dụng 2 CTCP Công ty cổ phần 3 DN Doanh nghiệp 4 DNNN Doanh nghiệp Nhà nước 5 DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh 6 DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ 7 KH Khách hàng 8 KTNQD Kinh tế ngoài quốc doanh 9 NH Ngân hàng 10 NHNo&PTNT Láng Hạ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh Láng Hạ 11 NHTM Ngân hàng thương mại 12 NQH Nợ quá hạn 13 SXKD Sản xuất kinh doanh 14 TCKT Tổ chức kinh tế 15 TCTC Tổ chức tài chính 16 TCTD Tổ chức tín dụng 17 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 18 TSBĐ Tài sản bảo đảm v DANH MỤC BẢNG BIỂU Tên bảng biểu Trang Bảng 1 Cơ cấu nguồn vốn huy động của NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 32 Bảng 2 Cơ cấu dư nợ của NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 36 Bảng 3 Kết quả hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 40 Bảng 4 Tình hình dư nợ đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 42 Bảng 5 Dư nợ cho vay DNVVN theo loại hình DN của NHNo&PTNT Láng Hạ qua các năm 2006-2008 44 Bảng 6 Dư nợ cho vay DNVVN theo lĩnh vực kinh tế của NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 45 Bảng 7 Nợ quá hạn và nợ xấu trong cho vay DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 46 Bảng 8 Tình hình trích lập dự phòng rủi ro của NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 48 Bảng 9 Vòng quay vốn tín dụng chung của NHNo&PTNT Láng Hạ qua các năm 2006-2008 49 Bảng 10 Vòng quay vốn tín dụng đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ qua các năm 2006-2008 50 Bảng 11 Hiệu suất sử dụng vốn vay của NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 51 Bảng 12 Hiệu suất sử dụng vốn vay đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 52 Bảng 13 Lợi nhuận từ hoạt động cho vay đối với DNVVN của NHNo&PTNT Láng Hạ từ năm 2006-2008 53 Biểu đồ 1 Cơ cấu lợi nhuận của NHNo&PTNT Láng Hạ giai đoạn từ năm 2006-2008 41 Biểu đồ 2 Dư nợ cho vay DNVVN so với tổng dư nợ của Chi nhánh giai đoạn từ năm 2006-2008 42 1 LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) đang đóng vai trò quan trọng và trở thành động lực trong tăng trưởng kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới, DNVVN ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc huy động tối đa các nguồn lực cho đầu tư phát triển, đáp ứng một cách linh hoạt nhu cầu của nền kinh tế, cải thiện thu nhập và giải quyết việc làm cho đông đảo tầng lớp dân cư, góp phần xóa đói giảm nghèo và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng của đất nước. Tuy vậy, DNVVN vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, vướng mắc cần giải quyết, mà một vấn đề nổi cộm là nguồn vốn để các DNVVN phát triển. Chính vì vậy, các ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu vay vốn của các doanh nghiệp. Với vị thế là NHTM hàng đầu Việt nam, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (NHNo&PTNT Việt Nam) đã nỗ lực hết mình, đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ, đóng góp to lớn vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và phát triển kinh tế của đất nước. Bên cạnh sự phát triển và tăng trưởng không ngừng, Ngân hàng cũng có những tồn tại, khó khăn, đặc biệt là trong hoạt động tín dụng – một hoạt động vô cùng quan trọng đối với các NHTM. Trong mấy năm gần đây, hoạt động tín dụng của NHNo&PTNT Việt Nam nói chung và của NHNo&PTNT chi nhánh Láng Hạ nói riêng tương đối ổn định, nhưng vẫn còn chứa đựng những rủi ro nhất định, đặc biệt là trong hoạt động cho vay đối với DNVVN. 2 Nhận thức được vai trò quan trọng của hoạt động cho vay đối với các DNVVN cũng như qua khảo sát thực tế về tình hình cho vay tại NHNo&PTNT chi nhánh Láng Hạ, người viết đã chọn đề tài khóa luận của mình là: “Nâng cao hiệu quả cho vay đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại NHNo&PTNT Láng Hạ ”. 2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu về hiệu quả cho vay đối với DNVVN tại NHNN&PTNT chi nhánh Láng Hạ trong thời gian 3 năm từ năm 2006 đến năm 2008. 3. Mục đích nghiên cứu Khóa luận tập trung nghiên cứu những vấn đề cơ bản về DNVVN, hoạt động cho vay của NHTM để từ đó làm rõ vai trò của các DNVVN trong nền kinh tế cũng như vai trò của vốn vay ngân hàng đối với các DNVVN, từ đó thấy rõ tầm quan trọng của hiệu quả cho vay đối với DNVVN trong hoạt động của NHTM và sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả cho vay đối với DNVVN nói chung. Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay, hiệu quả cho vay đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ để phát hiện những vấn đề còn tồn tại, tìm ra nguyên nhân và có biện pháp, kiến nghị cơ bản giúp nâng cao hiệu quả cho vay đối với DNVVN, đảm bảo an toàn cho hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT Việt Nam. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong bài khóa luận này là nghiên cứu lý luận kết hợp thực tiễn, phương pháp thống kê, tổng hợp, so sánh,… 5. Kết cấu của khóa luận Với mục đích, đối tượng và phương pháp nghiên cứu ở trên, khóa luận gồm ba phần: phần mở đầu, phần nội dung và phần kết luận. Phần nội dung chia ra làm ba chương: 3 Chương 1: Một số vấn đề cơ bản về hiệu quả cho vay của ngân hàng thương mại đối với DNVVN Chương 2: Phân tích hiệu quả cho vay đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ Chương 3: Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay đối với DNVVN tại NHNo&PTNT Láng Hạ Do còn nhiều hạn chế trong nhận thức và kinh nghiệm thực tiễn nên khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót. Em mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy cô giáo và bạn đọc để em có thể hoàn thiện khóa luận này. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới các thầy cô trong khoa Quản trị Kinh doanh trường Đại học Ngoại Thương đã truyền đạt kiến thức trong những năm em ngồi trên ghế nhà trường. Đặc biệt, em xin chân thành cảm ơn ThS. Nguyễn Tuyết Nhung – giáo viên hướng dẫn trực tiếp – đã nhiệt tình hướng dẫn em trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành khóa luận. Sinh viên Triệu Thị Thủy 4 CHƢƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ I. Khái quát về DNVVN 1. Khái niệm về DNVVN Phát triển DNVVN là một nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho DNVVN phát huy tính chủ động, sáng tạo, nâng cao năng lực quản lý, phát triển khoa học công nghệ và nguồn nhân lực, mở rộng các mối liên kết với các loại hình DN khác, tăng hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường; phát triển SXKD, tạo việc làm và nâng cao đời sống cho người lao động. DNVVN là những DN có quy mô nhỏ bé về mặt vốn, lao động hay doanh thu. DNVVN có thể chia thành ba loại căn cứ vào quy mô đó là: DN vừa, doanh DN nhỏ và DN siêu nhỏ. Theo tiêu chí của nhóm Ngân hàng Thế giới, DN siêu nhỏ là DN có số lượng lao động dưới 10 người, DN nhỏ có số lao động từ 10 – 15 người, còn DN vừa có từ 50 – 300 lao động1. Hiện nay có rất nhiều tiêu thức để phân loại DNVVN. Một số tiêu thức như: vốn, lao động, doanh thu, lợi nhuận, giá trị gia tăng,… Tuy nhiên, mỗi một nước, mỗi một nền kinh tế lại lựa chọn các tiêu thức khác nhau, phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Trong đó, hai tiêu thức được sử dụng nhiều nhất ở phần lớn các nước là quy mô vốn và lao động. Thông thường các nước có trình độ phát triển càng cao thì quy định về chỉ tiêu quy mô vốn cũng như lao động càng cao so với các nước có trình độ phát triển thấp hơn. 1 “Doanh nghiệp vừa và nhỏ” 5 Ở Việt Nam, phân loại DN cũng theo hai tiêu thức phổ biến đó là lao động trung bình và vốn sản xuất. Theo Nghị định số 90/2001/NĐ _CP về trợ giúp phát triển DNVVN ra ngày 23/11/2001, đã định nghĩa: “Doanh nghiệp vừa và nhỏ là cơ sở sản xuất, kinh doanh độc lập, đã đăng ký kinh doanh theo pháp luật hiện hành, có số vốn đăng ký kinh doanh không quá 10 tỷ đồng hoặc số lao động trung bình hàng năm không quá 300 người”. Theo quy định trong Nghị định trên thì các DNVVN bao gồm: - Các DN được thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp: CTCP, công ty TNHH, công ty hợp danh và DN tư nhân. - Các DN thành lập và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp Nhà nước; các DNNN. - Các hợp tác xã thành lập và hoạt động theo Luật Hợp tác xã. - Các hộ kinh doanh cá thể đăng ký kinh doanh theo Nghị định 02/2000/NĐ-CP về đăng ký kinh doanh. Như vậy, DNVVN ở nước ta tồn tại trong tất cả các thành phần kinh tế, các lĩnh vực SXKD và thuộc các hình thức sở hữu khác nhau. 2. Đặc điểm của DNVVN Đặc điểm đồng thời cũng là đặc trưng của loại hình DNVVN, nếu đem so sánh với những loại hình DN khác, bộ phận này có những đặc điểm cơ bản sau:  Khả năng linh hoạt cao, năng động trong hoạt động SXKD Nhờ quy mô vừa và nhỏ, mô hình tổ chức quản lý sản xuất giản đơn nên những DN này rất năng động và linh hoạt. Các chủ DN luôn vận động tìm kiếm các lĩnh vực mà ở đó sự cạnh tranh là chưa cao, song lại đem lại lợi nhuận nhanh chóng. Hơn nữa, các DN này lại dễ dàng chuyển hướng SXKD, với chi phí thấp do lượng vốn bỏ ra không lớn. Vì vậy, trước những biến động 6 mạnh về cung cầu trên thị trường, nhóm DN này ít chịu sự ảnh hưởng lớn, dễ phục hồi hơn so với các DN lớn. Hơn thế, DNVVN thường có mối liên