Khóa luận Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần quân đội chi nhánh Huế

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH HUẾ Sinh viên thực hiện: HỒ THỊ MINH TÂM Giáo viên hướng dẫn Lớp: K45A Tài chính Ngân hàng ThS. LÊ NGỌC QUỲNH ANH Niên khóa: 2011 - 2015 Huế, tháng 05 năm 2015 Lời Cảm Ơn Để có thể thực hiện và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, em đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, khuyến khích động viên và giúp đỡ nhiệt tình từ gia đình, bạn bè, thầy cô giáo trong Khoa Tài chính, giáo viên hướng dẫn và đơn vị mà em thực tập. Em xin chân thành gửi lời cảm ơn tới các thầy cô giáo trong Khoa Tài chính, trường Đại học Kinh tế Huế đã trang bị kiến thức và tạo điều kiện, giúp đỡ em trong suốt thời gian học tập tại trường, đó chính là nền tảng và là hành trang quý báu cho em trong cuộc sống sau này. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới Cô giáo Lê Ngọc Quỳnh Anh, người đã hướng dẫn tận tình và hỗ trợ, động viên em rất nhiều trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài khóa luận này. Bên cạnh đó, em cũng xin chân thành cảm ơn anh Hồ Văn Huy - Giám đốc Phòng Giao dịch Ngân hàng Quân Đội Bắc Trường Tiền, anh Hồ Hải Thắng - Chuyên viên khách hàng Doanh nghiệp và các anh chị trong Phòng Giao dịch đã hướng dẫn, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất để em có thể học hỏi, hoàn thành tốt công việc trong thời gian thực tập cũng như hoàn thành khóa luận này. Với kiến thức và kinh nghiệm còn hạn chế, cũng như giới hạn về thời gian và số liệu nghiên cứu nên khóa luận sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Vì vậy em hi vọng sẽ nhận được những lời góp ý chân thành của các thầy cô và bạn đọc để đề tài của em có thể được phát triển rộng hơn và hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên Hồ Thị Minh Tâm Khóa luận tốt nghiệp i MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................... 2 4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 2 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 2 6. Cấu trúc đề tài ..................................................................................................... 3 PHẦN II. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................... 4 CHƢƠNG 1 - CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .......................................................................... 4 1.1.Tổng quan về Ngân hàng thương mại .............................................................. 4 1.1.1. Khái niệm ...................................................................................................... 4 1.1.2. Các hoạt động chủ yếu của Ngân hàng thương mại ..................................... 4 1.1.3. Chức năng của Ngân hàng thương mại......................................................... 5 1.1.3.1. Trung gian tài chính ................................................................................... 5 1.1.3.2. Trung gian thanh toán ................................................................................ 5 1.1.3.3. Tạo tiền ...................................................................................................... 6 1.2.Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại ....................................................... 6 1.2.1. Khái niệm ...................................................................................................... 6 1.2.2. Phân loại ....................................................................................................... 7 1.2.3. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng .............................................................. 8 1.2.3.1. Nguyên nhân bên trong Ngân hàng ........................................................... 8 1.2.3.2. Nguyên nhân bên ngoài Ngân hàng ........................................................... 9 1.2.4. Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng .................................................................... 13 1.2.4.1. Ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng ............................................... 13 Khóa luận tốt nghiệp ii 1.2.4.2. Ảnh hưởng đến nền kinh tế ...................................................................... 13 1.2.4.3. Ảnh hưởng đến khách hàng ..................................................................... 14 1.3.Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại ........................................ 14 1.3.1. Quan niệm về rủi ro tín dụng ...................................................................... 14 1.3.2. Nội dung của công tác quản trị rủi ro tín dụng ........................................... 15 1.3.2.1. Nhận diện rủi ro tín dụng ........................................................................ 15 1.3.2.2. Đo lường rủi ro tín dụng ......................................................................... 15 1.3.2.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng ......................................................................... 29 1.3.2.4. Tài trợ rủi ro tín dụng .............................................................................. 29 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng thương mại ................................................................................................................................. 30 1.3.3.1. Nhân tố chủ quan ..................................................................................... 30 1.3.3.2. Nhân tố khách quan ................................................................................. 30 CHƢƠNG 2 – THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH HUẾ ................................. 32 2.1.Giới thiệu tổng quan về Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội ............... 32 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội .................................................................................................................... 32 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ............................................................................................... 33 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ......................................................................................................... 37 2.1.3.1. Tình hình lao động ................................................................................... 37 2.1.3.2. Tình hình Tài sản- Nguồn vốn ................................................................. 39 2.1.3.3. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh .................................................... 44 2.2.Thực trạng công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ...................................................................................... 48 Khóa luận tốt nghiệp iii 2.2.1. Tình hình cho vay của Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ...................................................................................................................... 48 2.2.1.1. Doanh số cho vay ..................................................................................... 48 2.2.1.2. Tình hình thu nợ....................................................................................... 51 2.2.1.3. Tình hình dư nợ ....................................................................................... 52 2.2.2. Phân tích chất lượng tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ............................................................................................................... 54 2.2.2.1. Cơ cấu dư nợ theo chất lượng tín dụng ................................................... 54 2.2.2.2. Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn ............................................................... 55 2.2.2.3. Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu ............................................................................. 56 2.2.2.4. Hệ số rủi ro tín dụng ................................................................................ 58 2.2.2.5. Hệ số thu nợ ............................................................................................. 58 2.2.2.6. Trích lập dự phòng rủi ro tín dụng ........................................................... 59 2.3. Đánh giá công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ...................................................................................... 60 2.3.1. Kết quả đạt được ......................................................................................... 60 2.3.2. Một số hạn chế còn tồn tại .......................................................................... 61 2.3.3. Nguyên nhân gây ra rủi ro tín dụng cho Ngân hàng ................................... 62 2.3.3.1. Nguyên nhân bên trong Ngân hàng ......................................................... 62 2.3.3.2. Nguyên nhân bên ngoài Ngân hàng ......................................................... 63 2.4. Đưa ra dự báo về mức nợ có khả năng mất vốn trong thời gian tới của Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ..................................................... 64 2.4.1. Phương pháp lịch sử ................................................................................... 65 2.4.2. Phương pháp sử dụng số liệu quá khứ với giả định dãy số liệu tuân theo phân phối chuẩn ............................................................................................................. 66 2.4.3. Phân tích và dự báo rủi ro bằng Crystal Ball ............................................. 66 Khóa luận tốt nghiệp iv CHƢƠNG 3 – ĐỊNH HƢỚNG KINH DOANH VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH HUẾ .................................................................... 73 3.1. Định hướng, mục tiêu phát triển tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ............................................................................................................... 73 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Huế ............................................................... 74 3.2.1. Cơ sở đưa ra giải pháp ................................................................................ 74 3.2.2. Đề xuất giải pháp ........................................................................................ 75 3.2.2.1. Các giải pháp mở rộng hoạt động cho vay .............................................. 75 3.2.2.2. Các giải pháp giảm thiểu rủi ro tín dụng ................................................. 76 3.2.2.3. Các giải pháp nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tín dụng ..................... 76 3.3. Vận dụng mô hình Value at Risk để đưa ra giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng cho Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế78 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................... 80 1.Kết luận .............................................................................................................. 80 1.1. Đánh giá kết quả đạt được của đề tài ............................................................. 80 1.2. Hạn chế của đề tài .......................................................................................... 81 1.3. Hướng phát triển của đề tài ............................................................................ 81 2.Kiến nghị ............................................................................................................ 83 2.1. Đối với Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế ............... 83 2.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước ........................................................................ 83 2.3. Đối với Chính phủ ......................................................................................... 84 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 85 Khóa luận tốt nghiệp v DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT CBCNV: Cán bộ công nhân viên MB Huế: Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế NHNN: Ngân hàng Nhà nước NHTM: Ngân hàng thương mại RRTD: Rủi ro tín dụng TCTD: Tổ chức tín dụng TMCP: Thương mại cổ phần TSĐB: Tài sản đảm bảo Khóa luận tốt nghiệp vi DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Hệ thống Xếp hạng tín dụng Khách hàng Doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Quân đội Chi nhánh Huế. .................................................................................. 17 Bảng 1.2. So sánh ưu, nhược điểm của các phương pháp tính VaR .................... 23 Bảng 1.3. Phân loại nhóm nợ và mức trích lập dự phòng rủi ro........................... 26 Bảng 2.1. Tình hình lao động tại MB Huế giai đoạn 2012-2014 ......................... 37 Bảng 2.2. Tình hình tài sản - nguồn vốn của MB Huế giai đoạn 2012-2014 ....... 40 Bảng 2.3. Tình hình kết quả kinh doanh của MB Huế giai đoạn 2012-2014 ....... 44 Bảng 2.4. Tình hình cho vay của MB Huế giai đoạn 2012- 2014 ........................ 48 Bảng 2.5. Tình hình thu nợ tại MB Huế giai đoạn 2012-2014 ............................. 51 Bảng 2.6. Tình hình dư nợ tại MB Huế giai đoạn 2012-2014 .............................. 52 Bảng 2.7. Cơ cấu dư nợ theo chất lượng tín dụng tại MB Huế giai đoạn 2012 - 2014 ............................................................................................................................... 54 Bảng 2.8. Tình hình nợ quá hạn tại MB Huế giai đoạn 2012-2014 ..................... 55 Bảng 2.9. Tình hình nợ xấu tại MB Huế giai đoạn 2012- 2014 ........................... 56 Bảng 2.10. Kết quả phân phối phù hợp với dữ liệu theo thứ tự sắp xếp .............. 67 Bảng 2.11. Các giá trị thống kê của mô phỏng dữ liệu theo phân phối chuẩn ..... 68 Bảng 2.12. Kết quả các phương pháp tính VaR ................................................... 71 Khóa luận tốt nghiệp vii DANH MỤC CÁC BIỂU Biểu đồ 1.1. Đồ thị biểu diễn mô hình VaR theo phân phối chuẩn ...................... 20 Biểu đồ 2.1. Hệ số rủi ro tín dụng tại MB Huế giai đoạn 2012-2014 .................. 58 Biểu đồ 2.2. Hệ số thu nợ tại MB Huế giai đoạn 2012-2014 ............................... 58 Biểu đồ 2.3. Tình hình trích lập dự phòng RRTD tại Ngân hàng TMCP Quân đội Chi nhánh Huế giai đoạn 2012-2014 ............................................................................. 59 Biểu đồ 2.4. Nợ có khả năng mất vốn tại MB Huế giai đoạn 2010-2014 ............ 64 Biểu đồ 2.5. Thứ tự sắp xếp nợ có khả năng mất vốn tại MB Huế giai đoạn 2010- 2014 ............................................................................................................................... 65 Biểu đồ 2.6. Kết quả chạy mô phỏng dữ liệu 1000 lần theo phân phối chuẩn ..... 66 Biểu đồ 2.7. Giá trị VaR tại mức tin cậy 95% theo phân phối chuẩn .................. 67 Biểu đồ 2.8. Giá trị VaR tại mức tin cậy 99% theo phân phối chuẩn .................. 68 Biểu đồ 2.9. Giá trị VaR tại mức tin cậy 95% theo phân phối Beta ..................... 69 Biểu đồ 2.10. Giá trị VaR tại mức tin cậy 99% theo phân phối Beta ................... 69 Biểu đồ 2.11. Biểu đồ theo phân phối Beta .......................................................... 70 Biểu đồ 2.12. Một số hình dạng cơ bản của phân phối Beta ................................ 70 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của MB Huế .......................................... 35 Khóa luận tốt nghiệp viii TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Ngân hàng là tổ chức kinh doanh có vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế, đặc biệt là đối với nước đang trong giai đoạn phát triển như Việt Nam. Trong quá trình hoạt động, ngân hàng có thể gặp phải nhiều rủi ro khác nhau và RRTD là một trong những vấn đề đang rất được quan tâm. Các ngân hàng đã đưa ra nhiều biện pháp hạn chế RRTD để giảm thiểu tối đa tổn thất có thể xảy ra. Xuất phát từ thực trạng chung và thực tế tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội (MB) Chi nhánh Huế nên em chọn đề tài “Quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội Chi nhánh Huế” làm đề tài cho khóa luận thực tập của mình. Mục đích của đề tài là tìm hiểu và phân tích tình hình RRTD của MB Huế trong giai đoạn 2012-2014, các nguyên nhân gây ra rủi ro và các biện pháp phòng ngừa rủi ro của Ngân hàng, đồng thời sử dụng Mô hình Value at Risk để tính toán, dự báo mức nợ có khả năng mất vốn mà Ngân hàng có thể gặp phải. Phần nội dung đề tài bao gồm 3 chương: chương 1 là cơ sở lý luận về RRTD khái niệm, đặc điểm, ảnh hưởng đối với nền kinh tế; các chỉ số phân tích RRTD và các mô hình định lượng được sử dụng trong đo lường và dự báo rủi ro của Ngân hàng. Trong chương 2, đề tài tập trung phân tích tình hình kinh doanh và chất lượng tín dụng trong giai đoạn 2012-2014 của MB Huế, từ đó đưa ra đánh giá công tác quản trị RRTD của ngân hàng và giải thích các nguyên nhân dẫn đến rủi ro. Thêm vào đó, chương này sử dụng số liệu nợ có khả năng mất vốn theo quý trong 5 năm từ 2010-2014 và ứng dụng mô hình VaR với các phương pháp để tính để dự báo mức nợ có khả năng mất vốn tối đa của Ngân hàng trong quý tới. Kết quả từ các phương pháp có phần chênh lệch, đó là do sự hạn chế trong số lượng số liệu được cung cấp và hạn chế trong nghiên cứu để mở rộng hướng nghiên cứu của đề tài. Chương 3 đề cập đến định hướng kinh doanh của Ngân hàng trong thời gian tới và đưa ra các biện pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro của Ngân hàng. Với kiến thức còn hạn chế, chưa có nhiều kinh nghiệm cũng như hạn chế về nguồn cung cấp số liệu và thời gian nghiên cứu nên khóa luận chắc chắn có rất nhiều sai sót. Hi vọng sẽ nhận được ý kiến đóng góp từ phía thầy cô, bạn đọc để bài nghiên cứu được hoàn thiện hơn. Khóa luận tốt nghiệp 1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thế giới, Việt Nam cũng đang dần hội nhập khi là thành viên chính thức của khối ASEAN, tham gia ASTA, APEC và là thành viên chính thức của WTO. Đứng trước những thời cơ và thách thức của tiến trình hội nhập, hệ thống NHTM ngày càng có vai trò to lớn và ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế quốc dân. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế diễn ra mạnh mẽ, xu hướng tự do hóa trong lĩnh vực tài chính đã tạo nhiều cơ hội cho các NHTM mở rộng hoạt động về mặt địa lý, hạn chế những bất cập do những thay đổi điều kiện kinh tế trong nước. Tuy nhiên, sự cạnh tranh gay gắt giữa các tổ chức tài chính trên phạm vi toàn cầu cũng tạo ra một thị trường tài chính rủi ro hơn. Do đó, không một ngân hàng hay định chế tài chính nào có thể tồn tại lâu dài mà không có hệ thống quản trị rủi ro hiệu quả. Hoạt động tín dụng là một trong những hoạt động quan trọng của hệ thống NHTM, mang lại 70-90% thu nhập của mỗi ngân hàng, tuy nhiên rủi ro của nó cũng không nhỏ và gây nên tỷ lệ nợ xấu cao trong toàn hệ thống. Một khi rủi ro tín dụng xảy ra, không chỉ thu nhập, uy tín của ngân hàng đó bị ảnh hưởng mà nguy hiểm hơn có thể kéo theo ảnh hưởng dây chuyền và khiến cả hệ thống ngân hàng chao đảo. Vì vậy, hoàn thiện chính sách quản trị rủi ro tín dụng là góp phần giảm thiểu rủ