Luận án Hoàn thiện chế độ bảo hiểm xã hội tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách an sinh xã hội cơ bản trong hệ thống chính sách xã hội của mỗi quốc gia, nhằm góp phần ñảm bảo ñời sống cho người lao ñộng và gia ñình họ trong các trường hợp ốm ñau, thai sản, tai nạn lao ñộng, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, tuổi già, chết. Có thể nói BHXH là bộ phận cấu thành quan trọng nhất của hệ thống an sinh xã hội, có vai trò quan trọng trong việc làm cho xãhội công bằng, ổn ñịnh và phát triển bền vững. Mặt khác, chính sách BHXH là chính sách hướng vào phát triển con người, ñáp ứng mục tiêu phát triển con người trong thời kỳ ñẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện ñại hoá và hội nhập quốctế ở nước ta. Chế ñộ tai nạn lao ñộng (TNLð), bệnh nghề nghiệp (BNN) là một trong những chế ñộ BHXH ra ñời sớm nhất trong lịch sử phát triển của BHXH, có vai trò quan trọng trong việc ñảm bảo ñời sống cho người lao ñộng sau khi bị rủi ro do nghề nghiệp. Trong bối cảnh nền kinh tế nước ta ñang ñẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ,cùng với sự phát triển của ngành công nghiệp thì số vụ tai nạn lao ñộng (TNLð), bệnh nghề nghiệp (BNN) cũng tăng nhanh qua các năm. TNLð, BNN gây ranhững tổn thất lớn lao về người và của cho các cá nhân, gia ñình và toàn xã hội. ðối với người lao ñộng và thân nhân của họ là những mất mát về sức khoẻ, giảm sút thu nhập và nỗi ñau về tinh thần. ðối với người sử dụnglao ñộng là các thiệt hại về tài sản, ñình trệ sản xuất, chi phí bồi thường cho người lao ñộng, uy tín. Do ñó, việc thực hiện chế ñộ TNLð, BNN ñóng vai tròquan trọng trong việc giúp người lao ñộng và người sử dụng lao ñộng ngăn ngừa rủi ro và khắc phục khó khăn khi xảy ra TNLð, BNN.

pdf166 trang | Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1784 | Lượt tải: 3download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Hoàn thiện chế độ bảo hiểm xã hội tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BéBé gi¸ogi¸o dôcdôc vµvµ ®µo®µo t¹ot¹o Tr−êng®¹ihäckinhtÕquècd©nTr−êng®¹ihäckinhtÕquècd©nTr−êng®¹ihäckinhtÕquècd©n hoµnghoµng bÝchbÝch hånghång hoµn thiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam Chuyªnngnh:Chuyªnngnh: kINHkINH TÕTÕ hächäc (b¶o(b¶o hiÓm)hiÓm) Msè: Msè: 62.31.03.0162.31.03.01 LUËNLUËN ¸N¸N TIÕNTIÕN SüSü KINHKINH TÕTÕ Ng−êih−íngdÉnkhoahäc: 1.1. PGS.TSPGS.TS m¹cm¹c v¨nv¨n tiÕntiÕn 2.2. ts.ts. ph¹mph¹m thÞthÞ ®Þnh®Þnh HµHµ NéiNéi ---- 20112011 i LICAMðOAN Tôixincamñoanñâylàcôngtrìnhnghiêncucariêngtôi. Cácsliusdngtronglunánlàtrungthc,cóngungcrõ ràng. Các kt qu nghiên cu chưa ñưc ai công b trong các côngtrìnhkhoahc. Kýtên HoàngBíchHng ii LICMƠN Sau mt thi gian hc tp và nghiên cu ti Trưng ði hc Kinh t qucdân,ñnnaytôiñãhoànthànhbnlunánttnghip.ðcóñưckt quñó,trưchttôivôcùngcámơnPGS.TSMcVănTinvàTSNguyn Thðnh,haithycôñãgiúpñtôirtnhiutrongquátrìnhlachnñtài, xácñnhhưngnghiêncu,hoànthinlunán. TôixinchânthànhcámơncácthàycôgiáocaVinñàotoSauñi hc,KhoaBohim–TrưngðihcKinhtqucdân,cácquýcơquan: BohimxãhiVitNam,VBohimxãhi,CcAntoànlaoñng–B Lð, TB&XH, Cc Y t d phòng và Môi trưng B Y t…, các ñng nghip,bnbè,giañìnhñãgiúpñtôitrongquátrìnhhoànthànhlunán. Lunánlàcôngtrìnhnghiêncucôngphu,nghiêmtúc,khoahcca bnthân,nhưngdokhnăngcóhnnênkhótránhkhinhngkhimkhuyt nhtñnh.Tôirtmongsñónggópnhittìnhcacácthycô,ñcgiquan tâmñnvnñnàyñlunáncatôihoànthinhơnna. Tôixinchânthànhcmơn! iii MCLC LICAMðOAN ..............................................................................................i LICMƠN ...................................................................................................ii MCLC ....................................................................................................... iii DANHMCCÁCCHVITTT ..............................................................v DANHMCCÁCBNGSLIU .............................................................vi PHNMðU ...............................................................................................1 CHƯƠNG1:MTSVNðCHUNGVBOHIMXÃHI VÀ CH ð BO HIM Xà HI TAI NN LAO ðNGVÀBNHNGHNGHIP .....................................9 1.1. KHÁIQUÁTCHUNGVBOHIMXÃHI .........................................9 1.1.1.Kháinimvàvaitròcabohimxãhi ..............................................9 1.1.2.Nidungcơbncabohimxãhi...................................................16 1.2. CHðBOHIMXÃHITAINNLAOðNG,BNHNGHNGHIP .. 22 1.2.1.Kháinimtainnlaoñng,bnhnghnghip.....................................22 1.2.2.Kháinimvàvaitròcachñbohimxãhitainnlaoñng, bnhnghnghip ..................................................................................27 1.2.3.ðcñimcachñtainnlaoñng,bnhnghnghip....................31 1.2.4.Nidungcachñtainnlaoñng,bnhnghnghip ....................34 1.2.5. Chtiêuthngkêcơbnvchñtainnlaoñng,bnhnghnghip ... 40 1.3. CƠ S HOÀN THIN CH ð BO HIM Xà HI TAI NN LAO ðNG,BNHNGHNGHIP ...............................................................43 1.3.1.Quylutthngkêsln .......................................................................43 1.3.2.Nhucucangưilaoñng .................................................................44 1.3.3.Khnăngñónggópcacácbênthamgia ............................................44 1.3.4.ðiukinkinhtxãhi.......................................................................46 1.3.5. NidungchñvàtchcthchinchñTNLð,BNNhinhành ..... 47 1.4. CH ð TAI NN LAO ðNG, BNH NGH NGHIP MT S NƯCTRÊNTHÉGIIVÀKINHNGHIMCHOVITNAM ..............48 1.4.1. Chñtainnlaoñng,bnhnghnghipmtsnưctrênthgii ... 48 1.4.2.BàihckinhnghimchoVitNam......................................................58 KTLUNCHƯƠNG1 ...............................................................................60 CHƯƠNG2:THCTRNGVCHðBOHIMXÃHITAI NNLAOðNG,BNHNGHNGHIPVITNAM ..61 iv 2.1. SƠ LƯC QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIN CA CH ðBOHIMXÃHITAINNLAOðNG,BNHNGHNGHIP VITNAM ..........................................................................................61 2.2. TÌNH HÌNH TAI NN LAO ðNG, BNH NGH NGHIP VÀ CH ððIVINGƯIBTAINNLAOðNG,BNHNGHNGHIP ..64 2.2.1.Tìnhhìnhtainnlaoñng,bnhnghnghip......................................64 2.2.2.Chññivingưibtainnlaoñng,bnhnghnghip...............67 2.3. TÌNHHÌNHTCHCTHCHINCHðTAINNLAOðNG, BNHNGHNGHIP ............................................................................75 2.3.1.Cácquyñnhvtchcthchin........................................................75 2.3.2.Tìnhhìnhthamgiachñtainnlaoñng,bnhnghnghip ...........77 2.3.3.Tìnhhìnhthuqutainnlaoñng,bnhnghnghip ........................85 2.3.4.Tìnhhìnhsdngqutainnlaoñng,bnhnghnghip.................88 2.4. ðÁNHGIÁCHUNGVCHðBOHIMXÃHITAINNLAO ðÔNG,BNHNGHNGHIP .............................................................100 2.4.1.Ktquñtñưc .................................................................................100 2.4.2.Hnchvànguyênnhân .....................................................................102 KTLUNCHƯƠNG2 .............................................................................111 CHƯƠNG3:GIIPHÁPHOÀNTHINCHðTAI NNLAO ðNG,BNHNGHNGHIPVITNAM ............................112 3.1. CHIN LƯC PHÁT TRIN BO HIM Xà HI VÀ CH ð TAI NNLAOðNG,BNHNGHNGHIPVITNAM .......................112 3.1.1.Quanñimxâydngchinlưcpháttrin.........................................112 3.1.2.Mctiêuchinlưcpháttrinbohimxãhivàchñtainnlao ñng,bnhnghnghipñnnăm2020 ..............................................113 3.2. QUANðIMHOÀN THINCHðBOHIMXÃHITAINN LAOðNG,BNHNGHNGHIP .....................................................117 3.3. GII PHÁP HOÀN THIN CH ð BO HIM Xà HI TAI NN LAOðNG,BNHNGHNGHIPVITNAM ...............................120 3.3.1.Hoànthinnidungchññivingưibtainnlaoñng,bnh nghnghip.........................................................................................120 3.3.2.Hoànthincôngtáctchcthchinchñbohimxãhitai nnlaoñng,bnhnghnghip .........................................................128 KTLUNCHƯƠNG3 .............................................................................149 KTLUN ...................................................................................................150 DANHMCCÔNGTRÌNHKHOAHC ...............................................153 TÀILIUTHAMKHO ...........................................................................154 PHLC ......................................................................................................159 v DANHMCCÁCCHVITTT BHXH Bohimxãhi BHXHVN BohimxãhiVitNam BHYT Bohimyt BNN Bnhnghnghip DNNN Doanhnghipnhànưc GDP Tngsnphmqucni HCSN Hànhchínhsnghip ILO TchcLaoñngquct Lð,TB&XH LaoñngThươngbinhvàXãhi NHTM Ngânhàngthươngmi NSNN Ngânsáchnhànưc TNLð Tainnlaoñng VðTNN Vnñutưnưcngoài vi DANHMCCÁCBNGSLIU Bng1.1: TráchnhimñónggópcacácbênthamgiavàoquTNLð,BNN.. 37 Bng2.1: Tìnhhìnhtainnlaoñng,giaiñon20052009......................64 Bng2.2: Tìnhhìnhbnhnghnghip,giaiñon20052009 ...................66 Bng2.3: S ñơn v s dng lao ñng tham gia ch ñ TNLð, BNN giaiñon20052009 ..................................................................78 Bng2.4: Tcñtăngliênhoànsñơnvsdnglaoñngthamgia chñTNLð,BNNgiaiñon20052009.................................79 Bng2.5: SlaoñngthamgiachñTNLð,BNNgiaiñon20052009 .. 80 Bng2.6: TcñtăngliênhoànslaoñngthamgiachñTNLð, BNNgiaiñon20052009.........................................................81 Bng2.7: TìnhhìnhlaoñngthamgiachñTNLð,BNNgiaiñon 20052009 ..................................................................................82 Bng2.8: Tình hình lao ñng có quan h lao ñng tham gia ch ñ TNLð,BNNgiaiñon20052009 ............................................84 Bng2.9: TldoanhnghipvàlaoñngthamgiachñTNLð,BNN.85 Bng2.10:KtquthuquTNLð,BNNgiaiñon20072009 .................86 Bng2.11: TìnhhìnhnñóngquTNLð,BNNgiaiñon20072009 ......87 Bng2.12: TìnhhìnhgiiquythưngtrcpTNLð,BNN ......................88 Bng2.13: Tình hình lao ñng b TNLð, BNN ñưc hưng tr cp TNLð,BNN................................................................................89 Bng2.14: Tình hình chi tr tr cp TNLð, BNN mt ln giai ñon 20052009 ..................................................................................94 Bng2.15: TìnhhìnhchitrtrcpTNLð,BNNhàngthánggiaiñon 20052009 ..................................................................................96 Bng2.16: Tìnhhìnhchitrtrcpmtlnchothânnhâncangưilao ñngbchtdoTNLð,BNNgiaiñon20052009 ..................97 Bng2.17: ChiphíqunlýcahthngBHXHVNgiaiñon20052009..... 98 Bng2.18: TìnhhìnhñutưquBHXHgiaiñon2005–2009 .................99 Bng2.19: ThithicangưisdnglaoñngdoTNLð......................105 Bng2.20:TìnhhìnhthuchiquTNLð,BNNgiaiñon20072009 ......110 Bng3.1: T l qu TNLð, BNN nhàn ri so vi s tin ñâu tư qu BHXHgiaiñon20072009....................................................146 1 PHNMðU 1.Scnthitcanghiênculunán Bohimxãhi(BHXH)làmttrongnhngchínhsáchansinhxãhi cơbntronghthngchínhsáchxãhicamiqucgia,nhmgópphn ñmboñisngchongưilaoñngvàgiañìnhhtrongcáctrưnghpm ñau,thaisn,tainnlaoñng,bnhnghnghip,thtnghip,tuigià,cht. CóthnóiBHXHlàbphncuthànhquantrngnhtcahthngansinh xãhi,cóvaitròquantrngtrongviclàmchoxãhicôngbng,nñnhvà pháttrinbnvng.Mtkhác,chínhsáchBHXHlàchínhsáchhưngvào pháttrinconngưi,ñápngmctiêupháttrinconngưitrongthikỳñy mnhcôngnghiphoá,hinñihoávàhinhpquctnưcta. Chñtainnlaoñng(TNLð),bnhnghnghip(BNN)làmttrong nhngchñBHXHrañismnhttronglchspháttrincaBHXH,có vaitròquantrngtrongvicñmboñisngchongưilaoñngsaukhib rirodonghnghip. Trongbicnhnnkinhtnưctañangñymnhchuyndchcơcu kinhttnôngnghipsangcôngnghipvàdchv,cùngvispháttrin cangànhcôngnghipthìsvtainnlaoñng(TNLð),bnhnghnghip (BNN)cũngtăngnhanhquacácnăm.TNLð,BNNgâyranhngtnthtln laovngưivàcachocáccánhân,giañìnhvàtoànxãhi.ðivingưi laoñngvàthânnhâncahlànhngmtmátvsckho,gimsútthu nhpvàniñauvtinhthn.ðivingưisdnglaoñnglàcácthithi vtàisn,ñìnhtrsnxut,chiphíbithưngchongưilaoñng,uytín.. Doñó,victhchinchñTNLð,BNNñóngvaitròquantrngtrongvic giúp ngưi lao ñng và ngưi s dng lao ñng ngăn nga ri ro và khc phckhókhănkhixyraTNLð,BNN. 2 ðtrgiúpngưilaoñngtrongtrưnghpbTNLð,BNN,Nhànưc ñãbanhànhnhiuvănbnpháplutquyñnhtráchnhimbithưngca ngưisdnglaoñng(LutLaoñng)vàtráchnhimchitrtrcpcat chcBHXH.Trongnhngnămqua,chínhsách,chñBHXHñivingưi bTNLð,BNNñãnhiulnñưcbsung,sañichophùhp,ñcbitlà saukhicóLutBHXH.Tuynhiên,còntntinhiuhnchnhư:chưacócơ ch to ñiu kin cho ngưi b TNLð, BNN tìm vic làm phù hp; mc hưng thp; chưa có nhng bin pháp hiu qu ñ ngăn nga và hn ch TNLð,BNN;chưacócơchthưng,phtrõràngñivicácñơnvthc hintthockhôngttcôngtácbohlaoñng;slưngngưilaoñng thamgiachñthp… Chínhvìvy,nghiêncuñtài Hoànthinchñbohimxãhitai nnlaoñngvàbnhnghnghipVitNam ,tñóñưaranhngkin ngh,giiphápnhmkhcphcnhngbtcp,yuñimcachínhsách,ch ñhinhànhlàhtsccnthit. 2.Mcñíchnghiêncu HthnghoávàhoànthincơslýlunvchñBHXHTNLð vàBNN. Nghiêncuchñ,chínhsáchvàtìnhhìnhthchinchñBHXH TNLð,BNNVitNam,tñóchranhngmttntivànguyênnhân. ðưaranhnggiipháphoànthinchñBHXHTNLð,BNN,nhm pháthuy hơnnavai trò ca ch ñ TNLð, BNN trongvic ñm boñi sngcangưilaoñngsaukhibTNLð,BNN. 3.ðitưngvàphmvinghiêncu +ðitưngnghiêncu: LunánnghiêncucácvnñlýluncóliênquanñnchñBHXH TNLð,BNN;chññivingưibTNLð,BNNvàtìnhhìnhthchinch ñTNLðBNN,ñcbitlàsaukhicóLutBHXH. 3 +Phmvinghiêncu: NghiêncuchñBHXHTNLð,BNNVitNam.Sliuphântích tronglunántptrunggiaiñon20052009. 4.Phươngphápnghiêncu Lunánsdngcácphươngphápnghiêncusau: Phươngphápnghiênculýthuyt:lunánsdngphươngphápnày ñthuthpthôngtinkhoahctrêncơsnghiêncucáccôngtrìnhkhoahc, tàiliu,vănbnñãcóvàbngcácthaotáctưduylogicñrútracácktlun. Phươngphápphântích,tnghp:lunánsdngphươngphápnày ngoàivicphântíchvàtnghplýthuyt,còndùngñphântíchvàtnghp cácsliuvtìnhhìnhTNLð,BNN;tìnhhìnhthchinchñTNLð,BNN Vit Nam… ñ ñánh giá thc trng và ñưa ra các gii pháp v ch ñ TNLð,BNN. Phươngpháplchs:sdngphươngphápnàytrongnghiênculun án bng cách ñi tìm ngun gc phát sinh, quá trình phát trin ca ch ñ TNLð,BNN,nhmtìmraxuhưngpháttrin,làmcơsñưaracácñxut. 5.ðónggópcalunán HthnghoámtsvnñlýluncơbnvchñTNLð,BNN; phântíchvaitròcachñnàyñivicácbênthamgia,ñcbitlàtrong ñiukinnnkinhtthtrưngvàhinhpkinhtquct. ðưaranhngcơshoànthinchñTNLð,BNN. NghiêncuchñTNLð,BNNmtsnưc,ñánhgiánhngưu nhưc ñim và rút ra kinh nghim ñ hoàn thin ch ñ TNLð, BNN VitNam. Hthngcácvănbnhinhànhquyñnhvchñbithưng,trcp ñivingưibTNLð,BNN,tñóchranhngñimhnchcacácquy ñnhhinhành. PhântíchtìnhhìnhthchinchñTNLð,BNNVitNamtronggiai ñon2005–2009,pháthinnhngtntitrongquátrìnhtchcthchin. 4 ðxutnhngquanñimvàgiiphápñhoànthinchñTNLð, BNNVitNam. 6.Ktcucalunán Ngoàiphnmñuvàktlun,lunánñưcktcuthành3chương: Chương1: Mtsvnñchungvbohimxãhivàchñtainn laoñng,bnhnghnghip Chương2: Thctrngvchñtainnlaoñng,bnhnghnghip VitNam Chương3: Giipháphoànthinchñtainnlaoñng,bnhngh nghipVitNam. 7.Tngquannghiêncu. Liên quan ñn BHXH và ch ñ TNLð, BNN, ñã có các công trình nghiêncuñưccôngbnhưsau: 1)ðtàikhoahc:“ Hoànthinphươngthctchc,qunlýchitr chñmñau,thaisn,TNLð,BNNchongưithamgiaBHXH ”,năm 1998,chnhimTSDươngXuânTriu,BHXHVN. ðtàitptrungnghiêncucácnidung: H thng hóa nhng lý lun cơ bn v ch ñ m ñau, thai sn, TNLð,BNN. ðánhgiávictchcthchinbachñmñau,thaisn,TNLð, BNNtheocơchqunlýcũvàcơchqunlýmisaukhiBHXHVNrañi. ðxutnhnggiipháphoànthincácchñBHXHnày. Tuynhiên,ñtàichnghiêncuvnñtchc,qunlýchitr,chưañ cpñncácnidungkháccachñTNLð,BNNnhưcôngtácthu,qunlý ñitưngthamgia,qunlýqu… 2) ð tài khoa hc: “ Thc trng và gii pháp v ch ñ chính sách BHXHTNLð,BNNñivingưilaoñngthamgiaBHXH”,năm2000, chnhimHàVănChi,BHXHVN. 5 ðtàiñãnghiêncucácnidung: Khái quát hóa nhng vn ñ có tính lý lun v BHXH và ch ñ TNLð,BNNtrênthgiivàVitNam,nhưkháinim,vaitrò,nguyêntc hotñngcaBHXH,miquanhgiachñTNLð,BNNvicácchñ kháctronghthngcácchñBHXH. PhântíchthctrngTNLð,BNNnưctagiaiñon19982000và cácnhântnhhưngtrctipñnTNLð,BNN,ñtàiphântíchhainhóm nhântcơbnlàñiukinlaoñngvàcôngtácantoànlaoñng; ðánhgiáthctrngthchinchñTNLð,BNNVitNam,bao gm ñánh giá ni dung ch ñ theo quy ñnh ti Ngh ñnh 12/CP ngày 26/1/1995vàtchcthchinchñ,trêncơsñóñưaranhnghnchvà nguyênnhân; ðxutnhnggiiphápnhmhoànthinchñBHXHTNLð,BNN nhưgiipháphoànthinchínhsách,giiphápvtchcthchinvàgii phápnhmhnchnhngnhântgâyraTNLð,BNN. Tuynhiên,doñtàithchinnghiêncuvàonăm2000,khiñóchưacó BLutLaoñngbsung,sañi,LutBHXHnênñtàichñánhgiách ñ,chínhsáchBHXHtheoðiulBHXHkèmtheoNghñnh12/CPngày 26/1/1995,cónhiuhnchmàñtàiñưarañãñưcsañi,bsungB LutLaoñngvàLutBHXH. 3).Lunántins:“ Vndngmtsphươngphápthngkêphântích tainnlaoñngVitNam ”,năm2002,TngThMinh. Lunánñãnghiêncucácvnñ: HthnghóavàgópphnlàmsángtnhngvnñlýlunvTNLð, nhmkhngñnhscnthitkháchquancacôngtácthngkêlaoñng; miquanhgiaTNLðvicácvnñkinhtxãhikhác. Xâydnghth
Luận văn liên quan