Luận án Nghiên cứu giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ở Thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO BẮC NINH NGUYỄN BÁ HÒA NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG THỂ DỤC THỂ THAO THÍCH ỨNG CHO NGƯỜI KHUYẾT TẬT Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC BẮC NINH - 2023 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO BẮC NINH NGUYỄN BÁ HÒA NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG THỂ DỤC THỂ THAO THÍCH ỨNG CHO NGƯỜI KHUYẾT TẬT Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Giáo dục học Mã số: 9140101 LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Đặng Văn Dũng 2. PGS.TS. Phạm Đông Đức BẮC NINH - 2023 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Nguyễn Bá Hòa DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CGCN : Chuyển giao công nghệ CSSK : Chăm sóc sức khỏe GDTC : Giáo dục thể chất HLV : Huấn luyện viên KH&CN : Khoa học và Công nghệ NCKH : Nghiên cứu khoa học NĐ-CP : Nghị định – Chính phủ LĐ-TB&XH : Lao động – Thương binh và Xã hội NKT : Người khuyết tật NXB : Nhà xuất bản TDTT : Thể dục thể thao THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông PHCN : Phục hồi chức năng PTCS : Phổ thông cơ sở UBND : Ủy ban nhân dân VĐV : Vận động viên NXB : Nhà xuất bản WHO : Tổ chức Y tế Thế giới MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ......................... 5 1.1. Chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ...................................................... 5 1.2. Một số khái niệm có liên quan đến vấn đề nghiên cứu ............................ 13 1.2.1. Khái niệm giải pháp .................................................................................. 13 1.2.2. Khái niệm chính sách................................................................................ 14 1.2.3. Khái niệm khuyết tật ................................................................................. 15 1.2.4. Khái niệm người khuyết tật ..................................................................... 17 1.2.5. Khái niệm dạng khuyết tật ....................................................................... 18 1.2.6. Khái niệm mức độ khuyết tật ................................................................... 19 1.2.7. Khái niệm thích ứng.................................................................................. 20 1.2.8. Khái niệm thể dục thể thao thích ứng ..................................................... 21 1.3. Khái quát về thể dục thể thao thích ứng .................................................... 23 1.3.1. Định hướng hoạt động của thể dục thể thao thích ứng ......................... 23 1.3.2. Mục đích và chức năng của thể dục thể thao thích ứng ....................... 24 1.3.3. Các nguyên tắc của thể dục thể thao thích ứng ..................................... 24 1.3.4. Các loại hình thể dục thể thao thích ứng ................................................ 25 1.3.5. Nhiệm vụ của thể dục thể thao thích ứng ............................................... 30 1.3.6. Các phương tiện, phương pháp và thiết bị hỗ trợ thích ứng cho người khuyết tật trong hoạt động thể dục thể thao .......................................... 31 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ............................................................................................ 34 1.4.1. Luật pháp và chính sách của Nhà nước đối với phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ................................................................. 34 1.4.2. Ảnh hưởng của yếu tố văn hóa đến phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật .................................................................................... 35 1.4.3. Ảnh hưởng của hệ thống cung cấp dịch vụ đến phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật .................................................................. 37 1.4.4. Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế đến phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ........................................................................... 38 1.4.5. Ảnh hưởng của đặc điểm bản thân người khuyết tật và hộ gia đình đến phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ..................... 40 1.4.6. Ảnh hưởng của yếu tố giáo dục đến phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật .................................................................................... 41 1.4.7. Ảnh hưởng của cơ sở hạ tầng đến phát triển thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật .................................................................................... 42 1.4.8. Ảnh hưởng của nguồn nhân lực đến phát triển thể dục thể thao cho người khuyết tật ................................................................................................... 43 1.5. Một số công trình nghiên cứu có liên quan ............................................... 45 1.5.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài ................................................... 45 1.5.2. Các công trình nghiên cứu trong nước ................................................... 49 Kết luận chương ................................................................................................... 55 CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU ................... 57 2.1. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 57 2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu .......................................... 57 2.1.2. Phương pháp phỏng vấn, tọa đàm ........................................................... 57 2.1.3. Phương pháp chuyên gia .......................................................................... 58 2.1.4. Phương pháp quan sát sư phạm ............................................................... 59 2.1.5. Phương pháp điều tra xã hội học ............................................................. 60 2.1.6. Phương pháp trắc nghiệm tâm lý ............................................................ 60 2.1.7. Phương thực nghiệm sư phạm ................................................................. 61 2.1.8. Phương pháp toán học thống kê .............................................................. 62 2.2. Tổ chức nghiên cứu ...................................................................................... 64 2.2.1. Địa điểm nghiên cứu ................................................................................. 64 2.2.2. Thời gian nghiên cứu: Đề tài được nghiên cứu từ tháng 9/2017 - 12/2021 và được chia làm 3 giai đoạn: ............................................................. 64 CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ........................... 66 3.1. Thực trạng nhận thức, nhu cầu và điều kiện bảo đảm tham gia hoạt động thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật thành phố Hà Nội. .... 66 3.1.1. Thực trạng người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ................................. 66 3.1.2. Đặc điểm mẫu khảo sát trên đối tượng người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ................................................................................................................... 67 3.1.3. Thực trạng nhận thức của người khuyết tật ở thành phố Hà Nội về thể dục thể thao .................................................................................................... 70 3.1.4. Thực trạng tham gia hoạt động thể dục thể thao của người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ........................................................................................ 76 3.1.5. Nhu cầu về hoạt động thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ........................................................................................ 84 3.1.6. Điều kiện bảo đảm tham gia hoạt động thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ......................................................... 86 3.1.7. Bàn luận về thực trạng khả năng, nhu cầu và điều kiện bảo đảm tham gia hoạt động thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ................................................................................................ 111 3.2. Lựa chọn và đánh giá hiệu quả giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ...................................... 134 3.2.1. Xác định các nguyên tắc lựa chọn giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ở thành phố Hà Nội .............................. 135 3.2.2. Lựa chọn giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ở thành phố Hà Nội .......................................................................... 136 3.2.3. Kiểm định lý thuyết chất lượng giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật thành phố Hà Nội .......................................... 152 3.2.4. Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực nghiệm giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng dành cho người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ....... 153 3.2.5. Đánh giá hiệu quả giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng dành cho người khuyết tật thành phố Hà Nội .................................................. 155 3.2.6. Bàn luận về việc lựa chọn và đánh giá hiệu quả giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật ở thành phố Hà Nội .......... 170 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 176 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Phân loại quốc tế về khiếm khuyết, khuyết tật và tàn tật .................... 16 Bảng 3.1. Số lượng người khuyết tật khảo sát ở thành phố Hà Nội .................... 68 Bảng 3.2. Các nhóm tuổi người khuyết tật khảo sát ở thành phố Hà Nội ........... 68 Bảng 3.3. Số lượng các dạng người khuyết tật khảo sát ở thành phố Hà Nội ..... 69 Bảng 3.4. Mẫu khảo sát người khuyết tật thành phố Hà Nội phân loại theo mức độ khuyết tật .................................................................................................. 69 Bảng 3.5. Nhận thức của người khuyết tật thành phố Hà Nội về vai trò của thể dục thể thao ............................................................................................................ 70 Bảng 3.6. Nhận thức của người khuyết tật thành phố Hà Nội về tác dụng của thể dục thể thao ...................................................................................................... 71 Bảng 3.7. Thực trạng nhận thức của người khuyết tật thành phố Hà Nội về chính sách thể dục thể thao ................................................................................... 72 Bảng 3.8. Mức độ hiểu biết chính sách thể dục thể thao của người khuyết tật thành phố Hà Nội................................................................................................... 73 Bảng 3.9. Các kênh thông tin người khuyết tật thành phố Hà Nội tìm hiểu về chính sách thể dục thể thao ................................................................................... 74 Bảng 3.10. Đảm bảo tiếp cận của người khuyết tật thành phố Hà Nội về công nghệ thông tin và truyền thông.............................................................................. 75 Bảng 3.11. Mức độ hiểu biết về loại hình thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật thành phố Hà Nội ................................................................................. 76 Bảng 3.12. Thực trạng tham gia tập luyện thể dục thể thao của người khuyết tật thành phố Hà Nội ............................................................................................. 77 Bảng 3.13. Thực trạng tập luyện các môn thể thao của người khuyết tật thành phố Hà Nội ............................................................................................................. 77 Bảng 3.14. Địa điểm tham gia tập luyện thể dục thể thao của người khuyết tật ở thành phố Hà Nội ............................................................................................... 79 Bảng 15. Những khó khăn theo dạng người khuyết tật khi di chuyển đến các địa điểm tập luyện thể dục thể thao của người khuyết tật thành phố Hà Nội ... 80 Bảng 3.16. Thực trạng người cùng luyện tập thể dục thể thao với người khuyết tật thành phố Hà Nội ............................................................................................. 81 Bảng 3.17. Thực trạng người hướng dẫn, hỗ trợ người khuyết tật thành phố Hà Nội tập luyện thể dục thể thao thích ứng .............................................................. 81 Bảng 3.18. Những khó khăn khi tham gia tập luyện thể dục thể thao thích ứng của người người khuyết tậtthành phố Hà Nội (n=625) ........................................ 82 Bảng 3.19. Nhu cầu tham gia các loại hình thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật thành phố Hà Nội ....................................................................... 84 Bảng 3.20. Nhu cầu hỗ trợ luyện tập thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật thành phố Hà Nội ................................................................................. 85 Bảng 3.21. Tác động của các chính sách đối với cuộc sống của người khuyết tật thành phố Hà Nội ............................................................................................. 93 Bảng 3.22. Tình trạng phân biệt đối xử với người khuyết tật Thành phố Hà Nội trong tập luyện thể dục thể thao (n=625) ....................................................... 96 Bảng 3.23. Đối tượng phục vụ của các dịch vụ thể dục thể thao thành phố Hà Nội (n=45) ............................................................................................................. 98 Bảng 3.24. Những biểu hiện của tâm lý mặc cảm tự ti của người khuyết tật thành phố Hà Nội đối với việc tham gia hoạt động thể dục thể (n=625) sau . tr 100 Bảng 3.25. Mức độ quan tâm hỗ trợ của gia đình người khuyết tật đối với hoạt động thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật thành phố Hà Nội (n=625) .................................................................................................................. 101 Bảng 3.26. Các trường chuyên biệt dành cho trẻ khuyết tật ở thành phố Hà Nội ...............................................................................................................sau trang 104 Bảng 3.27. Cơ sở vật chất đối với thể dục thể thao thích ứng cho Người khuyết tật thành phố Hà Nội (n=42) .................................................................... 105 Bảng 3.28. Mức độ đáp ứng nhu cầu về cơ sở vật chất và trang thiết bị đối với thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật thành phố Hà Nội ................... 106 Bảng 3.29. Mức độ đáp ứng nhu cầu về cơ sở vật chất và trang thiết bị hỗ trợ tập luyện thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật thành phố Hà Nội (n=625) .................................................................................................................. 107 Bảng 3.30. Đánh giá của người khuyết tật thành phố Hà Nội về cơ sở vật chất hỗ trợ luyện tập theo dạng tật (%) ........................................................................ 107 Bảng 3.31. Mức độ đáp ứng yêu cầu công tác của đội ngũ huấn luyện viên trong các cơ sở dịch vụ thể dục thể thao thành phố Hà Nội (n=42) ................... 110 Bảng 3.32. Kết quả kiểm định độ tin cậy của các giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật thành phố Hà Nội (n=30) .................... 138 Bảng 3.33. Kết quả lựa chọn giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật thành phố Hà Nội (n=30) .................................................. 139 Bảng 3.34. Kết quả kiểm định lý thuyết chất lượng giải pháp ứng dụng thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật thành phố Hà Nội (m=11) ................... 153 Bảng 3.35. Nhận thức của người khuyết tật và gia đình thành phố Hà Nội về vai trò của thể dục thể thao thích ứng trước và sau thực nghiệm (n = 386) ..... 159 Bảng 3.36. Nhận thức của người khuyết tật và gia đình người khuyết tật thành phố Hà Nội về tác dụng của thể dục thể thao thích ứng trước ............................ 160 và sau thực nghiệm (n= 386) ................................................................................ 160 Bảng 3.37. Thực trạng nhận thức của người khuyết tật và gia đình người khuyết tật thành phố Hà Nội về chính sách thể dục thể thao thích ứng trước và sau thực nghiệm (n = 386).................................................................................... 162 Bảng 3.38. Mức độ hiểu biết về loại hình thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật và gia đình người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm (n=386) trước và sau thực nghiệm (%) .................................................. 164 Bảng 3.39. Mức độ hiểu biết chính sách thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật và gia đình người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm (n= 386) ................................................................................................... 164 Bảng 3.40. Thực trạng tham gia tập luyện thể dục thể thao thích ứng của người người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm (n= 193) . 165 Bảng 3.41. Nhu cầu tham gia các loại hình thể dục thể thao thích ứng ............. 166 Bảng 3.42. Đánh giá của người khuyết tật thành phố Hà Nội về mức độ đáp ứng nhu cầu về cơ sở vật chất và trang thiết bị thể dục thể thao thích ứng trước và sau thực nghiệm (n=193) ................................................................................. 167 Bảng 3.43. Đánh giá của cơ sở cung cấp dịch vụ về mức độ đáp ứng nhu cầu về cơ sở vật chất và trang thiết bị thể dục thể thao thích ứng cho người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm (n=42) ...................................... 168 Bảng 3.44. Kết quả trắc nghiệm tâm lý XAN Test của người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm(n=123) .................................................... 169 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các loại hình thể dục thể thao thích ứng (Theo S. P. Evseeva) ......... 25 Sơ đồ 1.2. Các nhiệm vụ của thể dục thể thao tích ứng (Theo O.N. Lovygina) . 30 Biểu đồ 3.1. Nhận thức của người khuyết tật và gia đình thành phố Hà Nội về vai trò của thể dục thể thao thích ứng trước và sau thực nghiệm (%) ................ 160 Biểu đồ 3.2. Nhịp tăng trưởng nhận thức của người khuyết tật và gia đình người khuyết tật thành phố Hà Nội về tác dụng của thể dục thể thao thích ứng trước và sau thực nghiệm (%) .............................................................................. 161 Biểu đồ 3.3. Mức độ hiểu biết về loại hình thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật và gia đình người khuyết tật thành phố Hà Nội ....................... 164 Biểu đồ 3.4. Mức độ hiểu biết chính sách thể dục thể thao thích ứng của người khuyết tật và gia đình người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm (%) ........................................................................................................... 165 Biểu đồ 3.5. Thực trạng tham gia tập luyện thể dục thể thao thích ứng của người người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm (%) của người khuyết tật thành phố Hà Nội trước và sau thực nghiệm (n= 193) ............ 166 Bảng 3.6. Nhu cầu