Luận án Phát triển thị trường xuất khẩu hàng hóa của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đến năm 2020

i LI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các d liu nêu trong lun án là trung thc, có ngun gc rõ ràng. Tác gi lun án PHOXAY SITTHISONH ii MC LC TRANG PH BÌA LI CAM ðOAN ............................................................................................. i MC LC ........................................................................................................ii DANH MC CH VIT TT ...................................................................... v DANH MC BNG, BIU ð .................................................................... vi PHN M ðU .............................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: NHNG VN ð CƠ BN V PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA TRONG THƯƠNG MI QUC T .................................................................................... 9 1.1. CƠ S LÝ LUN V PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA TRONG NN KINH T TH TRƯNG ............................................. 9 1.1.1. Kinh t th trưng và phát trin th trưng xut khu hàng hóa ............. 9 1.1.2. Ni dung phát trin th trưng xut khu hàng hóa .............................. 23 1.1.3. Phương thc thâm nhp th trưng xut khu....................................... 28 1.2. TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA VÀ H THNG CH TIÊU ðÁNH GIÁ S PHÁT TRIN CA TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA .......... 36 1.2.1. Th trưng xut khu hàng hóa ............................................................ 36 1.2.2. Cơ cu ca th trưng xut khu hàng hóa........................................... 45 1.2.3. H thng ch tiêu ñánh giá s phát trin th th trưng xut khu hàng hóa.........47 1.3. CÁC NHÂN T NH HƯNG ðN S PHÁT TRIN CA TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO............... 51 1.3.1. Nhân t ni sinh ................................................................................... 51 1.3.2. Nhân t ngoi sinh................................................................................ 54 1.4. KINH NGHIM CA MT S QUC GIA V PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA VÀ BÀI HC KINH NGHIM ðI VI NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO ............................. 59 1.4.1. Kinh nghim ca Thái Lan................................................................... 59 1.4.2. Kinh nghim ca Trung Quc.............................................................. 61 1.4.3. Kinh nghim ca Vit Nam.................................................................. 65 1.4.4. Bài hc kinh nghim rút ra ñi vi nưc Cng hòa Dân ch Nhân dân Lào trong quá trình phát trin th trưng xut khu hàng hóa ............. 67 iii CHƯƠNG 2: THC TRNG PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA CA NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO GIAI ðON 2001 2010 ................................... 70 2.1. BI CNH KINH T TH GII VÀ THC TRNG TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA CA LÀO GIAI ðON T NĂM 2001 ðN NAY ............ 70 2.1.1. Bi cnh kinh t th gii và tình hình xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào giai ñon hin nay ....................................................... 70 2.1.2. Thc trng th trưng và phát trin th trưng xut khu hàng hóa ca CHDCND Lào giai ñon t 2001 ñn nay........................................... 73 2.2. PHÂN TÍCH THC TRNG PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA GIAI ðON T NĂM 2001 ðN NĂM 2010 ......................... 86 2.2.1. Phát trin th trưng theo chiu rng.................................................... 86 2.2.2. Phát trin th trưng theo chiu sâu...................................................... 87 2.2.3. Nhóm ngành hàng xut khu chính ca Lào giai ñon t 2001 ñn nay..... 90 2.2.4. Th trưng mt s nưc xut khu hàng hóa chính ca Lào................ 93 2.3. TÁC ðNG CA PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA ðI VI KT QU HOT ðNG XUT KHU CA NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO ................................................................. 101 2.3.1. Phân tích chính sách và bin pháp mà nưc Lào áp dng ñ phát trin th trưng xut khu hàng hóa............................................................ 101 2.3.2. Tác ñng ñn tình hình xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào giai ñon t 2001 ñn 2010 ................................................................ 104 2.3.3. Tình hình th trưng xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào giai ñon t 2001 ñn 2010 ....................................................................... 108 2.3.4. Hot ñng phát trin th trưng xut khu hàng hóa giai ñon t 2001 ñn nay................................................................................................ 110 2.4. MT S VN ð RÚT RA QUA NGHIÊN CU THC TRNG PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA CA NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO ................................................................. 112 2.4.1. V các thành tu ñt ñưc.................................................................. 112 2.4.2. V các hn ch, tn ti........................................................................ 113 iv CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯNG VÀ GII PHÁP PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA CA NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO ðN NĂM 2020..... 116 3.1. CHIN LƯC PHÁT TRIN KINH T Xà HI CA NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO VÀ NHNG VN ð ðT RA TRONG PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA ................................. 116 3.1.1. Chin lưc phát trin kinh t xã hi ca nưc CHDCND Lào ñn năm 2020 ............................................................................................ 116 3.1.2. Nhng vn ñ ñt ra v phát trin th trưng xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào ñn năm 2020................................................... 120 3.2. MC TIÊU, QUAN ðIM PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA CA NƯC CNG HÒA DÂN CH NHÂN DÂN LÀO ðN NĂM 2020 .............123 3.2.1. Mc tiêu phát trin th trưng xut khu hàng hóa............................ 123 3.2.2. Quan ñim phát trin th trưng xut khu hàng hóa......................... 124 3.2.3. D báo tình hình xut khu mt s hàng hóa ch lc ca nưc CHDCND Lào ñn năm 2020 ............................................................ 126 3.3. PHƯƠNG HƯNG, GII PHÁP PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA ......................................................................................... 128 3.3.1. Phương hưng phát trin th trưng xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào ñn năm 2020 ............................................................ 128 3.3.2. Gii pháp phát trin th trưng xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào ñn năm 2020 .............................................................................. 130 3.4. KIN NGH TO LP MÔI TRƯNG VÀ ðIU KIN ð THC HIN CÁC GII PHÁP PHÁT TRIN TH TRƯNG XUT KHU HÀNG HÓA ...... 175 3.4.1. Trong ngn hn.................................................................................. 175 3.4.2. Trong trung và dài hn ...................................................................... 178 KT LUN .................................................................................................. 181 DANH MC CÔNG TRÌNH KHOA HC ðà CÔNG B CA TÁC GI.. 184 DANH MC TÀI LIU THAM KHO ................................................... 185 v DANH MC CH VIT TT Vit tt Vit ñy ñ CHDCND : Cng hòa Dân ch Nhân Dân Lào NDCM : Nhân dân cách mng ASEAN : Hip hi các các quc gia ðông Nam Á XHCN : Xã hi ch nghĩa GDP : Tng sn phm quc ni WTO : T chc thương mi th gii EU : Liên minh Châu Âu HACCP : H thng qun lý thc phm an toàn LICENSING : Cp giy phép sn xut ch to FRANCHISING : Nhưng quyn thương mi ASIA : Châu Á IMF : Qu tin t Quc t GMS : Hp tác tiu vùng sông Mê Kông vi DANH MC BNG, BIU ð BNG Bng 1.1: Tình hình xut khu mt s hàng hóa ch lc ca Lào giai ñon t 2001 ñn 2009..................................................................................47 Bng 2.1: Kim ngch xut khu giai ñon 20012005.......................................74 Bng 2.2: Cơ cu xut khu ca Lào thi kỳ 20012005 phân theo nhóm hàng.....75 Bng 2.3: Cơ cu th trưng xut khu ca CHDCND Lào giai ñon 20012005 ....78 Bng 2.4: Kim ngch xut khu ca Lào trong giai ñon 20062010 ..............81 Bng 2.5: Cơ cu xut khu ca CHDCND Lào thi kỳ 2006 2010 phân theo nhóm hàng........................................................................................83 Bng 2.6: Cơ cu th trưng xut khu giai ñon 20062010 phân theo th trưng...85 Bng 2.7: Quy mô và tc ñ tăng kim ngch xut khu giai ñon 20012010......87 Bng 2.8: Kim ngch xut khu giai ñon 20012010 ñưc phân theo nhóm hàng ca nưc CHDCND Lào..................................................................89 Bng 2.9: Kim ngch xut khu vào các th trưng giai ñon 20012010 .............90 Bng 2.10: Kim ngch xut khu Cà phê ca CHDCND Lào giai ñon 2006 2010....91 Bng 2.11: Kim ngch xut khu Lúa go ca CHDCND Lào giai ñon 2006 2010....92 Bng 2.12: Th trưng xut khu go và thóc chính ca CHDCND Lào t năm 20072009 ........................................................................................92 Bng 2.13: Cơ cu th trưng xut khu hàng hóa chính ca Lào trong giai ñon 20052009................................................................................93 Bng 2.14: Kim ngch xut khu các mt hàng ca Lào vào ASEAN giai ñon 20052009................................................................................95 Bng 2.15: Kim ngch xut khu nông lâm sn ca Lào sang Trung Quc giai ñon 20062010.........................................................................97 vii Bng 3.1: D báo giá tr kim ngch xut khu ca Lào giai ñon 20112015 và ch tiêu ñn năm 2020 ...............................................................124 Bng 3.2: D báo kim ngch xut khu mt s mt hàng ch lc ca Lào ñn năm 2020 .................................................................................126 BIU ð Biu ñ 2.1: Kim ngch xut khu hàng hóa ti các th trưng xut khu chính ca Lào trong giai ñon 20052009 ..................................94 Biu ñ 2.2: Kim ngch xut khu các mt hàng ca Lào vào ASEAN giai ñon 20052009 ...................................................................................95 1 PHN M ðU 1. TÍNH CP THIT CA LUN ÁN Công cuc ñi mi nn kinh t ca nưc Cng hòa Dân ch Nhân Dân Lào ñưc tin hành theo hưng m ca, ñã và ñang mang li nhng thành tu quan trng to ra th và lc mi cho nn kinh t, ñng thi to ñiu kin thun li ñ Lào ñy nhanh quá trình hi nhp vào nn kinh t ca khu vc và th gii. Trong báo cáo chính tr ti ði hi VIII ca DNDCM Lào ñã khng ñnh: “Xây dng nn kinh t ñc lp, t ch phi ñi ñôi vi ch ñng hi nhp kinh t quc t, m rng và nâng cao hiu qu kinh t ñi ngoi, kt hp ni lc và ngoi lc thành ngun lc tng th ñ phát trin ñt nưc”. Theo ch trương ñó, ðng và Nhà nưc Lào ñã tin hành m ca nn kinh t, tng bưc hi nhp vi nn kinh t th gii, ñc bit là trong lĩnh vc thương mi quc t và xut nhp khu hàng hoá. S kin CHDCND Lào tr thành thành viên ca ASEAN có ý nghĩa vô cùng quan trng trong chin lưc phát trin quan h ñi ngoi cũng như phát trin kinh t xã hi, ñã khng ñnh ñưc mt quc gia Lào ñang tng bưc hi nhp ngày càng sâu rng vào th trưng quc t. Quá trình ñi mi nn kinh t sau hơn 30 năm t mt nn kinh t “t cung, t cp”, ñn nay nn kinh t CHDCND Lào ñã có nhng bưc phát trin vưt bc vi tc ñ phát trin kinh t ñt ñưc 7,7 %/năm, trong ñó lĩnh vc nông lâm 3,6%, công nghip 13,7%, dch v 7,8%. Bên cnh ñó, mc thu nhp bình quân ñu ngưi năm 20092010 ñt 961 USD/năm, cơ cu kinh t có s phát trin vưt bc, trong năm 20092010 ngành nônglâm chim 29,9% ca GDP, ngành công nghip chim 24,6 % ca GDP, ngành dch v chim 38,5% ca GDP, và kim ngch xut khu năm 20082009 ñt 1.124,4 triu USD. Các mt hàng xut khu ch lc là Cà phê, hàng nông sn, ñin, khoáng sn, sn phm g, dt may và mt hàng khác [4]. 2 S tăng trưng kinh t ngon mc khi nưc CHDCND Lào chuyn ñi t nn kinh t “t cung, t cp” sang nn kinh t th trưng ñnh hưng XHCN, là mt thành tu quan trng ca chính sách m ca, ch ñng hi nhp kinh t quc t, tranh th ngun lc t bên ngoài và m rng th trưng xut khu phc v phát trin kinh t ñt nưc trong giai ñon mi ca ðng, Nhà nưc và Chính ph Lào. Tuy nhiên, trong quá trình hi nhp này, nn kinh t “non tr” ca Lào cũng phi ñi mt vi vô vàn nhng khó khăn, thách thc t quá trình hi nhp. Trưc ht là các bin ñng tài chính th gii, trong ñó gn ñây nht là cuc khng hong kinh t toàn cu ñã tác ñng tiêu cc ti tc ñ phát trin kinh t ca CHDCND Lào. ðng trưc nguy cơ khng hong kinh t, các nưc trên th gii ñã thc hin chính sách tht cht tin t nhm ñm bo s an toàn cho nn kinh t ca mình, ñiu này ñã tác ñng tiêu cc ñn tình hình xut khu ca Lào trong vài năm tr li ñây. T ñó dn ti, th trưng xut khu ca Lào b thu hp làm cho kim ngch xut khu b gim mnh. Trong chin lưc phát trin kinh t xã hi, th trưng xut khu hàng hoá ñóng mt vai trò quan trng và tt yu, nó là mt trong nhng yu t quyt ñnh ñn tc ñ phát trin ca bt kỳ mt nn kinh t nào. Tuy nhiên, Chính ph Lào ñã n lc trin khai và thc hin các chính sách khuyn khích thúc ñy sn xut trong nưc nhm ñáp ng s tiêu dùng trong nưc và phc v xut khu. Nn nông nghip ca Lào ñã tng bưc tăng trưng v sn xut, tiêu dùng và ñc bit là xut khu hàng hóa vưt qua nhiu khó khăn, thách thc trong công cuc hi nhp kinh t toàn cu. Hin, nhiu mt hàng hóa xut khu ch lc như cà phê, go, g và các sn phm v g ñã và ñang tng bưc khng ñnh ñưc v trí trên trưng quc t. Tuy nhiên, cho ñn nay, kim ngch xut khu ca Lào vn còn thp và kém so vi nhiu quc gia trong khu vc và trên th gii, nhiu mt hàng xut khu dưng như vn không th cnh tranh ñưc v c giá và cht lưng. Th trưng xut khu ca Lào 3 không ngng ñưc m rng trên khp các châu lc (châu Âu, châu Á, châu Phi và châu M) nhưng mc ñ thâm nhp sâu vào th trưng còn hn ch. Nhm tn dng khai thác mt cách có hiu qu tim năng ngành nông nghip, cn phi khai thác và m rng hơn na th trưng xut khu cho hàng hóa Lào. Trưc thc trng m rng th trưng xut khu hàng hóa, tăng cưng kh năng cnh tranh cho hàng hóa xut khu ca Lào trong quá trình m ca, hi nhp khu vc và th gii, ñ tài lun án “Phát trin th trưng xut khu hàng hóa ca nưc Cng hòa Dân ch Nhân dân Lào ñn năm 2020” mang tính cp thit, có ý nghĩa quan trng c v mt lý lun và thc tin, góp mt phn quan trng vào vic nâng cao kh năng cnh tranh ca hàng hóa xut khu Lào, m rng và phát trin th trưng xut khu hàng hóa trong tin trình hi nhp kinh t quc t. 2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CU LIÊN QUAN ðN ð TÀI LUN ÁN Phát trin th trưng xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào giai ñon ñn năm 2020 ñã ñưc nhiu công trình nghiên cu liên quan ñ cp ti các mc ñ và ni dung khác nhau c v mt lý lun và thc tin. Trên tng góc ñ nghiên cu cho các giai ñon khác nhau các công trình ñ cp mt s khía cnh v th trưng xut nhp hàng hóa ca nưc CHDCND Lào, ñin hình mt s công trình nghiên cu có liên quan ñn vn ñ này như chin lưc phát trin công nghip ch bin và thương mi ca nưc CHDCND Lào giai ñon năm 2011 ñn năm 2020 . Bn chin lưc này tp trung làm rõ mc tiêu, quan ñim và bin pháp phát trin công nghip ch bin và thương mi ca nưc CHDCND Lào ñn năm 2020 [3]. Ni dung chính là ñ xut chin lưc phát trin công nghip ch bin và thương mi, trong ñó có mt s ñnh hưng c th trưng xut khu. Ni dung chin lưc ch tp trung phát trin ngun hàng t công nghip ch bin cho xut khu, chưa ñ cp ñy ñ v phương hưng và bin pháp phát trin th trưng. 4 Chin lưc phát trin thương mi thi kỳ 20012010 ca nưc CHDCND Lào [1] cũng ñã xác ñnh mc tiêu tng quát và mc tiêu c th cho xut nhp khu hàng hóa ca Lào, trong ñó có c vn ñ th trưng xut nhp khu hàng hóa nhưng ni dung, bin pháp phát trin ch ñ cp ñn năm 2010, nhng bin ñng, d báo tình hình cho giai ñon ñn năm 2020 không ñưc ñ cp trong chin lưc, phát trin th trưng xut khu hàng hóa cũng chưa ñưc ñ cp ñy ñ trong ñ án này. Lun văn Thc s Kinh t vi ñ tài "Thc hin chin lưc phát trin thương mi ca nưc CHDCND Lào giai ñon 2001 2010" [21] ñã ñ cp nhng vn ñ cơ bn v chin lưc phát trin thương mi, thc trng chin lưc thương mi Lào hin nay và gii pháp thc hin chin lưc phát trin thương mi Lào trong thi gian ti. ðây là tài liu tham kho tt v chin lưc phát trin cho các cơ quan hoch ñnh chính sách Lào, nhưng tác gi Phatho mi ch tp trung thương mi nói chung chưa ñ cp c th ñn th trưng xut khu hàng hóa ca nưc CHDCND Lào. ð tài "Phương hưng phát trin th trưng xut khu ca Vit Nam trong giai ñon 2001 2010 và tm nhìn ñn năm 2020" ca tác gi Trnh Th Phương Nhung Trưng ði hc Ngoi thương, năm 2003 ñã ñ cp nhng lun c xây dng ñnh hưng phát trin th trưng xut khu, phương hưng phát trin th trưng xut khu ca Vit Nam, giai ñon 2001 2010, tm nhìn ñn năm 2020 và các gii pháp phát trin th trưng xut khu. ðây là công trình nghiên cu t thc tin phát trin th trưng xut khu ca Vit Nam nên rt b ích cho vic nghiên cu kinh nghim, tham kho, ñ xut phương hưng và gii pháp phát trin th trưng xut khu ca nưc CHDCND Lào. Tuy vy, công trình nghiên cu th trưng xut khu hàng hóa xut phát t ñc thù và tim năng, li th ca Vit Nam, nhiu mt hàng mà Lào không có ñiu kin phát trin. Lào phát trin th trưng xut khu phi da vào li th ca mình, tn dng cơ hi t hi nhp ASEAN [18]. 5 Mt công trình nghiên cu khoa hc cp B v "Gii pháp phát trin và m rng th trưng xut khu hàng hóa ca Hà Ni trong quá trình hi nhp" [20] cũng ñã ñ cp ñn các vn ñ v m rng th trưng xut khu hàng hóa ca thành ph Hà Ni, ni dung và các ch tiêu ñánh giá. T thc trng hin nay, ñ tài ñã ñ xut gii pháp phát trin và m rng th trưng xut khu hàng hóa trong hi nhp quc t. ðây là công trình nghiên cu vi nhiu tư liu phong phú, tuy nhiên ñ tài chưa ñi sâu phân tích, d báo bi cnh ñn năm 2020 và c các bin pháp ñ phát trin th trưng xut khu hàng hóa. Lun văn thc sĩ kinh t v "Thúc ñy xut khu nông sn ca nưc CHDCND Lào ñn năm 2010" thc hin năm 2008 ñã nghiên cu các lý thuyt v thương mi quc t, ñc ñim nhu cu th trưng mà Lào xut khu. T ñánh giá thc trng xut khu nông sn ca CHDCND Lào, tác gi ñ xut phương hưng và gii pháp thúc ñy xut khu hàng nông sn ca CHDCND Lào giai ñon ñn 2010. Tuy vy, ñ tài mi ch tp trung mt hàng nông sn và thi gian nghiên cu cho giai ñon ñn 2010 [27]. Tác gi Phoxay Sitthisonh trong công trình nghiên cu ca mình v "Thúc ñy xut khu hàng hóa ca tính Savannaket nưc CHDCND Lào", năm 2006 cũng ñã ñ cp tng quan v xut khu