Luận án Tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước đối với đất đai trong quá trình đô thị hoá ở thành phố Hà Nội
Hà Nội là Thủ ñô của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa(CHXHCN) Việt Nam, “là trung tâm ñầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hoá, khoa học giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước, là nơi ñặt trụ sở của các cơ quan Trung ương của ðảng và Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan ñại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế và là nơi diễn ra các hoạt ñộng ñối nội, ñối ngoại quan trọng của cả nước” [71-31]. Trong sự nghiệp xây dựng và phát triển ñất nước, thủ ñô Hà Nội có vị trí quan trọng hàng ñầu, không chỉ ñóng góp tiềm lực kinh tếcho quốc gia, Hà Nội còn là nơi nghiên cứu, phát hiện và tổ chức thực hiện, nhân rộng những chủ trương ñường lối kinh tế của ðảng, phục vụ việc hoạch ñịnh những chiến lược kinh tế của ñất nước. Một trong những mục tiêulớn ñã ñược ðảng và Nhà nước ñặt ra là xây dựng, phát triển Thủ ñô xứngñáng với vị thế Thủ ñô của ñất nước có 100 triệu dân vào năm 2020. Chính vì vậy vấn ñề ñô thị hoá (ðTH) ở thành phố Hà Nội không chỉ có ý nghĩa về mặt phát triển kinh tế, mà còn là mục tiêu, là ñộng lực ñể xây dựng, phát triển thành phố Hà Nội “ văn minh, hiện ñại, kế thừa và phát huy truyền thống lịch sử ngàn năm văn hiến Thăng Long - Hà Nội” [71-31]. ðất ñai là nguồn nội lực quan trọng hàng ñầu của sựnghiệp ðTH không chỉ ñể ñáp ứng nhu cầu về mặt bằng, mà còn là hàng hoá ñặc biệt ñể khai thác nhằm tạo ra nguồn vốn ñầu tư xây dựng và phát triểnñô thị. Kể từ sau khi có Luật ðất ñai năm 1987, ñặc biệt sau Luật ðất ñai năm 1993, tốc ñộ ðTH ở Thành phố Hà Nội diễn ra ngày càng nhanh. Do ảnh hưởng của ðTH, ñất ñai ở Hà Nội biến ñộng mạnh cả về mục ñích sử dụng và ñối tượng sử dụng. Diện tích ñất nông nghiệp nông thôn thu hẹp dần, diện tích ñất ñô thị tăng lên nhanh chóng, quan hệ kinh tế ñất ñô thị cũng ñược tiền tệ hoá theo quy luật của KTTT. Quan hệ sử dụng ñất ñô thị có những phát sinh phức tạp mà nhiều khi ñã vượt ra ngoài tầm kiểm soát của Nhà nước - ñó là tình trạng tự chuyển 2 mục ñích sử dụng ñất trái pháp luật, sự quá tải củahạ tầng kỹ thuật ñô thị; ô nhiễm môi trường; thiếu vốn ñầu tư cho ðTH ðặc biệt ñô thị phát triển không theo ñúng mục tiêu ñịnh hướng của Nhà nước docông tác xây dựng và quản lý quy hoạch kém (trong ñó có cả quy hoạch ñô thị và quy hoạch sử dụng ñất). Giá cả ñất ñô thị trên thị trường bất ñộng sản có những biến ñộng rất phức tạp, gây ra những khó khăn cho phát triển kinh tế xã hội. Do biến ñộng của quan hệ sử dụng ñất trong quá trình ðTH, tình hình chính trị - xã hội cũng có những biểu hiện xấu như: cách biệt giàunghèo ngày càng lớn; tình trạng khiếu kiện ngày càng gia tăng, ñặc biệt khiếu kiện trong lĩnh vực ñất ñai chiếm tỷ lệ lớn ðể cải tạo và phát triển ñô thị, Thành phố ñã phải ñầu tư hàng tỷ USD, trong ñó chủ yếu là từ các nguồn vốn vay của các nhà ñầu tư nước ngoài. Trong khi ñó, nguồn vốn này không phải hoàn toàn ñược sử dụng ñể ñầu tư trực tiếp cho các công trình ñô thị, nó còn ñược sử dụng cho chi phí ñền bù giải phóng mặt bằng (GPMB). ðể giải quyết vấn ñề vốn ñầu tư, từ năm 1997 thành phố Hà Nội ñã thí ñiểm ñấu giá quyền sử dụng ñất (QSDð). Chủ trương này ñã góp phần tháo gỡ khó khănvề vốn ñầu tư cho một số dự án trọng ñiểm. Tuy nhiên thực tế ở thành phố Hà Nội, vấn ñề khai thác nguồn lực ñất ñai thông qua hình thức giao ñấtbằng ñấu giá, ñấu thầu nhằm ñáp ứng nhu cầu về mặt bằng ñất ñai cho các nhà ñầu tư và vốn ñầu tư cho ðTH chỉ mới ở mức làm ñiểm. Vai trò của Nhà nước trong quản lý, sử dụng ñất với chức năng là ñại diện cho sở hữu toàn dân về ñất ñai chưa rõ ràng, hiệu quả quản lý thấp; quan hệ kinh tế giữa ñại diện sở hữu ñất ñai với người sử dụng ñất (SDð) chưa minh bạch và nhiều bứcxúc nảy sinh., trong quá trình ðTH ở thành phố Hà Nội. ðó là những nội dung cần ñược nghiên cứu và lý giải cả về lý luận và thực tiễn. Là cán bộ công tác nhiều năm về quản lý ñất ñai, quản lý ñô thị tại thành phố Hà Nội, nghiên cứu sinh nhận thức: ðTH và vấn ñề ñất ñai trong quá trình ðTH; quản lý nhà nước về ®Êt ®ai trong nền KTTT ở nước ta trong ñó có thành phố Hà Nội là những vấn ñề mang tính cấp thiết hiện nay. Nhằm góp phần làm sáng tỏ những vấn ñề nêu trên, nghiên cứu sinh lựa chọn ñề tài luận án là “Tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước ñối với ñất ñai trong quá trình ðô thị hoáở thành phố Hà Nội”.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước đối với đất đai trong quá trình đô thị hoá ở thành phố Hà Nội, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
i
lêi cam ®oan
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các tư li u, k t qu nghiên c u c a Lu n án
chưa ñư c công b b t kỳ tài li u nào khác.
T¸c gi¶
TrÇn Tó C−êng
ii
môc lôc
Lêi cam ®oan i
Môc lôc ii
Danh môc ch÷ viÕt t¾t iii
Danh môc s¬ ®å biÓu b¶ng iv
Më ®Çu 1
Ch−¬ng 1. Mét sè vÊn ®Ò lý luËn v thùc tiÔn vÒ vai trß
qu¶n lý cña Nh n−íc ®èi víi ®Êt ®ai trong qu¸ tr×nh ®«
thÞ ho¸ 10
1.1. §Êt ®« thÞ v sù cÇn thiÕt t¨ng c−êng vai trß qu¶n lý cña Nh n−íc
®èi víi ®Êt ®ai 10
1.2. Qu¶n lý nh n−íc ®èi víi ®Êt ®ai trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ 46
1.3. Kinh nghiÖm qu¶n lý ®Êt ®ai cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi v mét
sè tØnh, th nh phè trong n−íc 60
Ch−¬ng 2. Thùc tr¹ng Qu¶n lý nh n−íc ®èi víi ®Êt ®ai
trong qu¸ tr×nh §« thÞ ho¸ ë th nh phè H néi tõ khi cã
luËt ®Êt ®ai n¨m 1987 ®Õn nay 72
2.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn v kinh tÕ x héi cña th nh phè H Néi ¶nh
h−ëng tíi vai trß qu¶n lý cña Nh n−íc ®èi víi ®Êt ®ai trong qu¸ tr×nh
®« thÞ ho¸ 72
2.2. Thùc tr¹ng qu¶n lý nh n−íc ®èi víi ®Êt ®ai ë th nh phè H Néi tõ
khi cã LuËt ®Êt ®ai n¨m 1987 ®Õn nay 84
Ch−¬ng 3. ®Þnh h−íng v gi¶i ph¸p c¬ b¶n t¨ng c−êng vai
trß qu¶n lý cña Nh n−íc ®èi víi ®Êt ®ai ë th nh phè H
Néi trong thêi gian tíi 140
3.1. Dù b¸o vÒ sù ph¸t triÓn cña th nh phè H Néi v xu h−íng biÕn
®éng cña ®Êt ®« thÞ trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ë th nh phè H Néi 141
3.2. §Þnh h−íng t¨ng c−êng vai trß qu¶n lý cña Nh n−íc ®èi víi ®Êt
®ai ë th nh phè H Néi trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ 149
3.3. Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m t¨ng c−êng vai trß qu¶n lý cña Nh
n−íc ®èi víi ®Êt ®ai trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ë th nh phè H Néi 168
KÕt luËn 192
Danh môc t i liÖu tham kh¶o
C¸c c«ng tr×nh khoa häc ® c«ng bè cña t¸c gi¶
Phô lôc
iii
Danh môc nh÷ng ch÷ viÕt t¾t
B§S : BÊt ®éng s¶n
BCHTW : Ban chÊp h nh Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam
CNXH : Chñ nghÜa X Héi
CHXHCN : Céng ho x héi chñ nghÜa ViÖt Nam
CNTB : Chñ nghÜa t− b¶n
CNH : C«ng nghiÖp ho¸
§TH : §« thÞ ho¸
§GHC : §Þa giíi h nh chÝnh
GPMB : Gi¶i phãng mÆt b»ng
GCN : GiÊy chøng nhËn
H§BT : Héi ®ång Bé tr−ëng
H§CP : Héi ®ång ChÝnh phñ
H§ND : Héi ®ång nh©n d©n
H§H : HiÖn ®¹i ho¸
QLNN : Qu¶n lý Nh n−íc
QSD§ : QuyÒn sö dông ®Êt
QHSX : Quan hÖ s¶n xuÊt
LLSX : Lùc l−îng s¶n xuÊt
TNHH : Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n
TLSX : T− liÖu s¶n xuÊt
WTO : Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi
SD§ : Sö dông ®Êt
SHTN : Së h÷u t− nh©n
SHTT : Së h÷u tËp thÓ
SHNN : Së h÷u nh n−íc
Së TNMT&N§ : Së T i nguyªn M«i tr−êng v Nh ®Êt
Phßng TN&MT : Phßng T i nguyªn v M«i tr−êng
UBTVQH : Uû ban th−êng vô quèc héi.
UBND : Uû ban nh©n d©n
NSD§ : Ng−êi sö dông ®Êt
NXB : Nh xuÊt b¶n
KTTT : Kinh tÕ thÞ tr−êng
VN§ : TiÒn ViÖt Nam
USD : TiÒn Mü
iv
Danh môc c¸c b¶ng biÓu sö dông trong luËn ¸n
BiÓu 2.1. ChuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ th nh phè H Néi (theo GDP gi¸ thùc tÕ) 77
BiÓu 2.2. T×nh h×nh sö dông ®Êt cña mét sè lo¹i ®Êt chñ yÕu trªn ®Þa b n
th nh phè H Néi 80
BiÓu 2.3 . Tæng hîp kÕt qu¶ ®o vÏ b¶n ®å §Þa chÝnh c¬ së ë th nh phè H Néi 92
BiÓu 2.4 . KÕt qu¶ giao ®Êt v cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®©t
n«ng nghiÖp ë th nh phè H néi (Theo NghÞ ®Þnh 64/CP) 96
BiÓu 2.5. KÕt qu¶ kª khai, ®¨ng ký cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông
®Êt theo NghÞ ®Þnh sè 60/CP ë th nh phè H Néi (Thêi ®iÓm
n¨m 1998) 97
BiÓu 2.6. KÕt qu¶ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ë ®« thÞ H Néi 98
BiÓu 2.7. KÕt qu¶ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ë khu vùc n«ng
th«n th nh phè H Néi (tÝnh ®Õn n¨m 2005) 99
BiÓu 2.8. T×nh h×nh sö dông quü nh ®Êt chuyªn dïng (Tæng hîp theo
QuyÕt ®Þnh 2841/Q§ UB ng y 04/08/1995) 100
BiÓu 2.9. Tæng hîp kÕ ho¹ch v kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch chuyÓn môc
®Ých sö dông tõ ®Êt n«ng nghiÖp sang ph¸t triÓn c«ng nghiÖp v
x©y dùng ®« thÞ ë th nh phè H Néi – Giai ®o¹n 1996 2000 104
BiÓu 2.10. KÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch sö dông ®Êt giai ®o¹n 2001 – 2005
ë th nh phè H Néi 105
BiÓu 2.11 . So s¸nh gi¸ ®Êt ë t¹i mét sè thêi ®iÓm theo c¸c QuyÕt ®Þnh vÒ
khung gi¸ ®Êt cña UBND th nh phè H Néi – Tõ n¨m 1994 2005 112
BiÓu 2.12. C¸c kho¶n thu ng©n s¸ch tõ ®Êt trªn ®Þa b n th nh phè H Néi
giai ®o¹n 1991 2006 118
BiÓu 3.1. Dù b¸o nhu cÇu sö dông ®Êt ®« thÞ ®Õn n¨m 2020 trªn ®Þa b n
th nh phè H néi 147
1
Më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò t i
Hà N i là Th ñô c a nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa (CHXHCN) Vi t
Nam, “là trung tâm ñ u não chính tr hành chính qu c gia, trung tâm l n v
văn hoá, khoa h c giáo d c, kinh t và giao d ch qu c t c a c nư c, là nơi
ñ t tr s c a các cơ quan Trung ương c a ð ng và Nhà nư c, các t ch c
chính tr xã h i, các cơ quan ñ i di n ngo i giao, t ch c qu c t và là nơi
di n ra các ho t ñ ng ñ i n i, ñ i ngo i quan tr ng c a c nư c” [71 31 ].
Trong s nghi p xây d ng và phát tri n ñ t nư c, th ñô Hà N i có v trí quan
tr ng hàng ñ u, không ch ñóng góp ti m l c kinh t cho qu c gia, Hà N i
còn là nơi nghiên c u, phát hi n và t ch c th c hi n, nhân r ng nh ng ch
trương ñư ng l i kinh t c a ð ng, ph c v vi c ho ch ñ nh nh ng chi n
lư c kinh t c a ñ t nư c. M t trong nh ng m c tiêu l n ñã ñư c ð ng và
Nhà nư c ñ t ra là xây d ng, phát tri n Th ñô x ng ñáng v i v th Th ñô
c a ñ t nư c có 100 tri u dân vào năm 2020. Chính vì v y v n ñ ñô th hoá
(ðTH) thành ph Hà N i không ch có ý nghĩa v m t phát tri n kinh t , mà
còn là m c tiêu, là ñ ng l c ñ xây d ng, phát tri n thành ph Hà N i “…văn
minh, hi n ñ i, k th a và phát huy truy n th ng l ch s ngàn năm văn hi n
Thăng Long Hà N i” [71 31].
ð t ñai là ngu n n i l c quan tr ng hàng ñ u c a s nghi p ðTH không
ch ñ ñáp ng nhu c u v m t b ng, mà còn là hàng hoá ñ c bi t ñ khai thác
nh m t o ra ngu n v n ñ u tư xây d ng và phát tri n ñô th . K t sau khi có
Lu t ð t ñai năm 1987, ñ c bi t sau Lu t ð t ñai năm 1993, t c ñ ðTH
Thành ph Hà N i di n ra ngày càng nhanh. Do nh hư ng c a ðTH, ñ t ñai
Hà N i bi n ñ ng m nh c v m c ñích s d ng và ñ i tư ng s d ng. Di n
tích ñ t nông nghi p nông thôn thu h p d n, di n tích ñ t ñô th tăng lên
nhanh chóng, quan h kinh t ñ t ñô th cũng ñư c ti n t hoá theo quy lu t
c a KTTT. Quan h s d ng ñ t ñô th có nh ng phát sinh ph c t p mà nhi u
khi ñã vư t ra ngoài t m ki m soát c a Nhà nư c ñó là tình tr ng t chuy n
2
m c ñích s d ng ñ t trái pháp lu t, s quá t i c a h t ng k thu t ñô th ; ô
nhi m môi trư ng; thi u v n ñ u tư cho ðTH… ð c bi t ñô th phát tri n
không theo ñúng m c tiêu ñ nh hư ng c a Nhà nư c do công tác xây d ng và
qu n lý quy ho ch kém (trong ñó có c quy ho ch ñô th và quy ho ch s
d ng ñ t). Giá c ñ t ñô th trên th trư ng b t ñ ng s n có nh ng bi n ñ ng
r t ph c t p, gây ra nh ng khó khăn cho phát tri n kinh t xã h i. Do bi n
ñ ng c a quan h s d ng ñ t trong quá trình ðTH, tình hình chính tr xã
h i cũng có nh ng bi u hi n x u như: cách bi t giàu nghèo ngày càng l n;
tình tr ng khi u ki n ngày càng gia tăng, ñ c bi t khi u ki n trong lĩnh v c
ñ t ñai chi m t l l n… ð c i t o và phát tri n ñô th , Thành ph ñã ph i
ñ u tư hàng t USD, trong ñó ch y u là t các ngu n v n vay c a các nhà
ñ u tư nư c ngoài. Trong khi ñó, ngu n v n này không ph i hoàn toàn ñư c
s d ng ñ ñ u tư tr c ti p cho các công trình ñô th , nó còn ñư c s d ng
cho chi phí ñ n bù gi i phóng m t b ng (GPMB). ð gi i quy t v n ñ v n
ñ u tư, t năm 1997 thành ph Hà N i ñã thí ñi m ñ u giá quy n s d ng ñ t
(QSDð). Ch trương này ñã góp ph n tháo g khó khăn v v n ñ u tư cho
m t s d án tr ng ñi m. Tuy nhiên th c t thành ph Hà N i, v n ñ khai
thác ngu n l c ñ t ñai thông qua hình th c giao ñ t b ng ñ u giá, ñ u th u
nh m ñáp ng nhu c u v m t b ng ñ t ñai cho các nhà ñ u tư và v n ñ u tư
cho ðTH ch m i m c làm ñi m. Vai trò c a Nhà nư c trong qu n lý, s
d ng ñ t v i ch c năng là ñ i di n cho s h u toàn dân v ñ t ñai chưa rõ
ràng, hi u qu qu n lý th p; quan h kinh t gi a ñ i di n s h u ñ t ñai v i
ngư i s d ng ñ t (SDð) chưa minh b ch và nhi u b c xúc n y sinh..., trong
quá trình ðTH thành ph Hà N i. ðó là nh ng n i dung c n ñư c nghiên
c u và lý gi i c v lý lu n và th c ti n. Là cán b công tác nhi u năm v
qu n lý ñ t ñai, qu n lý ñô th t i thành ph Hà N i, nghiên c u sinh nh n
th c: ðTH và v n ñ ñ t ñai trong quá trình ðTH; qu n lý nhà nư c v ®Êt ®ai
trong n n KTTT nư c ta trong ñó có thành ph Hà N i là nh ng v n ñ mang
tính c p thi t hi n nay. Nh m góp ph n làm sáng t nh ng v n ñ nêu trên,
nghiên c u sinh l a ch n ñ tài lu n án là “Tăng cư ng vai trò qu n lý c a
Nhà nư c ñ i v i ñ t ñai trong quá trình ðô th hoá thành ph Hà N i” .
3
2. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò t i
ð t ñai là ngu n tài nguyên qu c gia vô cùng quý giá, là tư li u s n
xu t (TLSX) không th thay th ñư c trong s n xu t nông lâm nghi p, là m t
b ng ñ phát tri n ñô th trong quá trình ðTH.... Lu t ñ t ñai năm 1987 ñư c
ban hành trong hoàn c nh công cu c ñ i m i toàn di n nư c ta ti n hành t
năm 1986 ñã ñ t ñư c nh ng thành t u ban ñ u, trong ñó n i b t là nh ng
thành t u v kinh t . N i dung qu n lý nhà nư c (QLNN) v ñ t ñai trong n n
KTTT ñ nh hư ng XHCN ñã ñư c nghiên c u khá toàn di n và r ng rãi. Tuy
nhiên n i dung QLNN v ñ t ñai trong quá trình ðTH trong ñi u ki n phát
tri n n n KTTT và h i nh p kinh t th gi i, trong ph m vi m t ñô th c th
như thành ph Hà N i, còn chưa có nhi u công trình nghiên c u m t cách h
th ng và toàn di n.
giác ñ nghiên c u lý lu n v quan h s h u ñ t ñai trong th i kỳ
quá ñ lên CNXH, trong ñi u ki n n n KTTT ñã có nhi u công trình nghiên
c u quan tr ng công phu c a các B , các Vi n nghiên c u, các nhà khoa h c
như: ñ tài nghiên c u “ Cơ s khoa h c cho vi c ho ch ñ nh các chính sách
ñ t ñai và s d ng h p lý qu ñ t ñai ” năm 2000, c a T ng c c ð a chính
và Vi n nghiên c u ð a chính, do TS.Chu Văn Th nh là ch nhi m ñ tài; ñ
tài khoa h c c p nhà nư c v “ Th c tr ng v n ñ s h u và phương hư ng
gi i quy t nư c ta hi n nay ” năm 2005, do PGS.TS Nguy n Văn Th o là
ch nhi m ñ tài; ñ tài: “ Lý lu n ñ a tô và v n d ng ñ gi i quy t m t s v n
ñ v ñ t ñai Vi t Nam ” năm 2005, ñ tài nghiên c u khoa h c c p B
thu c B Tài chính do Hà Quý Tình là ch nhi m.... Nhìn chung các nghiên
c u ñã ñ c p ñ n n i dung s h u toàn dân v ñ t ñai g n v i n n KTTT
nư c ta, v i m c tiêu tìm hi u cơ s khoa h c, tham mưu cho Nhà nư c ban
hành các chính sách ñ t ñai nư c ta trong giai ño n hi n nay. Tuy nhiên v
lý lu n, các nghiên c u trên cũng còn có nh ng quan ñi m chưa th ng nh t
như: có m t s ñ xu t c n xem xét ñ quy ñ nh có nhi u hình th c s h u v
ñ t ñai, khi nư c ta là thành viên ñ y ñ c a WTO. N n KTTT t nó ñòi h i
các chính sách v qu n lý ñ t ñai c a Nhà nư c ph i phù h p các quy lu t c a
th trư ng, nh m thúc ñ y quá trình phát tri n kinh t ñ t nư c; có ñ xu t nên
4
có hai hình th c s h u ñ t ñai cơ b n nư c ta là s h u nhà nư c và s h u
tư nhân, vì quan h s h u ñ t ñai này ñang chi m ưu th trên th gi i và
nư c ta không nên là m t ngo i l , khi xác ñ nh phát tri n n n KTTT có vai
trò ch ñ o c a kinh t nhà nư c nư c ta hi n nay… Quan ñi m ñư c th a
nh n hi n nay, ñư c quy ñ nh thành lu t là hình th c s h u toàn dân v ñ t
ñai, nhưng theo xu hư ng m r ng quy n s d ng c a ngư i s d ng ñ t ñai
ti m c n v i quy n s h u.
V n i dung ñ t ñai v i tính ch t là ngu n l c quan tr ng c a quá trình
công nghi p hoá (CNH), hi n ñ i hoá (HðH) ñ t nư c, trong ñi u ki n n n
KTTT, cũng ñã ñư c nhi u t ch c, cá nhân các nhà khoa h c quan tâm nghiên
c u như: các công trình nghiên c u c a GS.TSKH Lê ðình Th ng (ðH Kinh t
Qu c dân); GS.TS Nguy n ðình Hương (ðH Kinh t Qu c dân); GS.TSKH Lê
Du Phong (ðH Kinh t Qu c dân)… Trong ñó có lo t bài nghiên c u khá sâu
n i dung này c a TS.Nguy n Dũng Ti n (Vi n nghiên c u ð a chính) – Ví d :
Bài báo “Công tác ñ a chính – nhà ñ t m t th i b t c p v i th trư ng BðS” ,
năm 2006 ho c bài: “Quan h s d ng h p lý ñ t ñai khu v c nông thôn, m t
bi n pháp v a có tính trư c m t, v a có tính lâu dài nh m xoá ñói gi m nghèo
và phát tri n b n v ng Vi t Nam” , năm 2005… Các nghiên c u này ch y u
ñ c p ñ n n i dung phân b ñ t ñai cho các ngành kinh t và qu n lý ñ t ñai sao
cho có hi u qu ; trong ñi u ki n n n kinh t nư c ta còn kém phát tri n, ñ t ñai
là ngu n tài nguyên l n nh t c n ñư c khai thác m t cách hi u qu ñ ph c v
công cu c phát tri n kinh t c a ñ t nư c.
Trong quá trình CNH, HðH, t c ñ ñô th hoá m nh, phát sinh mâu
thu n v quy n l i gi a ngư i SDð b thu h i ñ t v i quy n l i c a Nhà nư c
trong các chính sách v b i thư ng, h tr khi thu h i ñ t. ðã có nhi u công
trình nghiên c u c a nhi u nhà khoa h c và nhà qu n lý v xây d ng chính
sách ñ t ñai trong quan h s h u toàn dân v ñ t ñai nư c ta, nh m góp ý
ki n v i Nhà nư c xây d ng chính sách b i thư ng ñ m b o công b ng xã
h i, t o ñi u ki n thu hút ñ u tư trong nư c và nư c ngoài như: bài vi t có
tên: “M t s ý ki n nh m kh c ph c s tr m l ng c a th trư ng B t ñ ng s n
giai ño n hi n nay” , năm 2006 c a GS.TS Tô Xuân Dân (Vi n nghiên c u
5
phát tri n kinh t xã h i); bài báo cáo tham lu n v i tiêu ñ : “M t s v n ñ lý
lu n v th trư ng B t ñ ng s n” H i th o khoa h c “ Nghiên c u th trư ng
B t ñ ng s n Vi t Nam” , năm 2001 c a PGS.TS Vũ Văn Phúc (H c vi n
Chính tr Qu c gia H Chí Minh); bài báo: “M t s suy nghĩ v giá c ru ng
ñ t và vi c ñ n bù gi i phóng m t b ng trong quy ho ch xây d ng” t p chí
Kinh t và Phát tri n, s tháng 9 năm 2001 c a GS.TS Ph m Quang Phan
(ðH Kinh t Qu c dân);
V n i dung hàng hoá QSDð trong th trư ng b t ñ ng s n (BðS)
Vi t Nam hi n nay và v n ñ QLNN v ñ t ñai trong th trư ng BðS, cũng ñã
ñư c nhi u nhà khoa h c, nhi u t ch c quan tâm nghiên c u và ñ t ñư c
nhi u thành t u quan tr ng. Vi n Nghiên c u ð a chính thu c B Tài nguyên
và Môi trư ng ñã t ch c hai cu c h i th o l n thành ph Hà N i và thành
ph H Chí Minh vào năm 2006 v i tiêu ñ : “ð a chính v i th trư ng b t
ñ ng s n, lý lu n và th c ti n Vi t Nam” . ðã có nhi u ý ki n tham gia v i
Nhà nư c nh m bình n giá ñ t và phát tri n th trư ng BðS nư c ta, như:
các nghiên c u c a TS. Ph m S Liêm (H i xây d ng Vi t Nam); GS. TSKH
Lê ðình Th ng (ðH Kinh t Qu c dân); PGS.TS Nguy n ðình Kháng (H c
vi n Chính tr Qu c gia H Chí Minh)... trong ñó có ñ tài nghiên c u c p B
do TS. Tr n Kim Chung là ch nhi m v i tiêu ñ : “Môi trư ng ñ u tư b t
ñ ng s n Vi t Nam Cơ s lý lu n, th c tr ng và gi i pháp” – năm 2006,
ñ c p khá toàn di n.
V n ñ QLNN v ñô th trong ñó có qu n lý ñ t ñô th cũng ñư c
nghiên c u khá bài b n như: cu n sách “Chính sách thu hút ñ u tư vào th
trư ng b t ñ ng s n Vi t Nam” , năm 2006, tác gi Lê Xuân Bá và Tr n Kim
Chung thu c Vi n Nghiên c u Qu n lý Kinh t Trung ương; Giáo trình
“Qu n lý ñô th ” , năm 2003 c a ð i h c Kinh t Qu c dân do GS.TS Nguy n
ðình Hương ch biên, Giáo trình “Kinh t ñô th ” , năm 2002 c a ð i h c
Kinh t Qu c dân do GS.TS Nguy n ðình Hương ch biên… Trong ph m vi
h p hơn, các nghiên c u v qu n lý s d ng ñ t ñô th , mà ch y u là ñ c p
ñ n giá quy n s d ng ñ t ñô th , có ñ tài nghiên c u c p B do Bùi Ng c
Tuân là ch nhi m v i tên là: “Nghiên c u m t s nguyên nhân cơ b n làm
6
bi n ñ ng giá ñ t ñô th trên th trư ng và ñ xu t phương pháp xác ñ nh giá
ñ t ñô th phù h p v i nư c ta” , năm 2005; ho c ñ tài: “Gi i pháp phát tri n
th trư ng b t ñ ng s n Hà N i” , năm 2005 do GS.TSKH Lê ðình Th ng
ch trì. UBND Thành ph Hà N i cũng ñã t ch c m t s cu c h i th o nh m
tranh th ý ki n c a các chuyên gia và các nhà khoa h c, ñ có bi n pháp, cơ
ch trong ch ñ o, t ch c th c hi n chính sách qu n lý ñ t ñai c a Nhà nư c
trên ñ a bàn như: H i th o khoa h c: “Th trư ng nhà ñ t Hà N i th c
tr ng và gi i pháp tăng cư ng qu n lý nhà nư c ” năm 2002; H i th o khoa
h c l n th hai: “Kinh t hàng hoá c a Thăng Long Hà N i th c tr ng và
ñ c trưng... ” năm 2005...
Các nghiên c u v QLNN ñ i v i ñ t ñai giai ño n hi n nay, ph n l n
t p trung ñ c p ñ n cơ ch chính sách v ñ t ñai, trong ñi u ki n n n KTTT
nư c ta ñang trong quá trình h i nh p v i n n kinh t khu v c (AFTA) và n n
kinh t th gi i (WTO). ð c bi t các nghiên c u trong giai ño n Vi t Nam
ñàm phán gia nh p WTO, ñ u ñ t v n ñ khai thác ngu n l c trong nư c như
th nào ñ t o ra ñ i tr ng cho n n kinh t khi m r ng h i nh p, trong ñó
ngu n l c ñ t ñai ñư c ñánh giá có v trí vô cùng quan tr ng. M t trơng
nh ng ñ tài nghiên c u tương ñ i toàn di n là ñ tài nghiên c u c p nhà
nư c c a Nguy n ðình B ng thu c B Tài nguyên và Môi trư ng v i tên ñ
tài là “Nghiên c u ñ i m i h th ng qu n lý ñ t ñai ñ hình thành và phát
tri n th trư ng b t ñ ng s n Vi t Nam” , năm 2005. Tuy nhiên cho ñ n nay
chưa có ñ tài ho c công trình nghiên c u nào công b trùng v i ñ tài lu n án
mà nghiên c u sinh ñã ch n.
Hà N i là Th ñô, là ñô th ñ c bi t và là m t trung tâm l n c a tam
giác tăng trư ng phía B c. Cùng v i thành ph H Chí Minh, Hà N i là trung
tâm kinh t l n c a c nư c. QLNN v ñ t ñai thành ph Hà N i trong giai
ño n ñ « th hoá m nh m hi n nay n y sinh nhi u v n ñ b c xúc. Vì v y,
vi c l a ch n ñ tài lu n án th c s xu t phát t nhu c u c a th c ti n.
3. Môc ®Ých v nhiÖm vô nghiªn cøu
a. M c ñích nghiên c u: Trên cơ s khái quát m t s v n ñ v lý lu n
và th c ti n, lu n án phân tích, ñánh giá th c tr ng qu n lý c a Nhà nư c ñ i
7
v i ñ t ñai trong quá trình ðTH m t ñơn v hành chính c th là thành ph
Hà N i, trong gi i h n v th i gian t khi có Lu t ñ t ñai năm 1987 ñ n nay.
ð t ñó ñ xu t m t s phương hư ng và gi i pháp cơ b n, nh m tăng cư ng
vai trò qu n lý c a Nhà nư c v ñ t ñai trong quá trình ðTH nư c ta nói
chung, trong ñó có thành ph Hà N i.
b. Nhi m v c a lu n án:
Nghiên c u các v n ñ lý lu n v quan h s d ng ñ t; v n ñ ñô th
hoá, v vai trò qu n lý c a Nhà nư c ñ i v i ñ t ñai, v i tính ch t là ngu n
l c quan tr ng trong quá trình ðTH thành ph Hà N i; bài h c t th c ti n
m t s qu c gia và m t s t nh thành trong nư c, rút ra cho Vi t Nam và
cho thành ph Hà N i nói riêng.
Thu th p ñ y ñ , có h th ng các thông tin, tư li u v qu n lý nhà
nư c ñ i v i ñ t ñai thành ph Hà N i t năm 1987 ñ n nay, phân tích th c
tr ng vai trò qu n lý c a Nhà nư c ñ i v i ñ t ñai trong quá trình ðTH
thành ph Hà N i, ñánh giá m t ñư c, m t h n ch và nh ng v n ñ ñ t ra
hi n nay.
ð xu t ®Þnh hư ng và m t s gi i pháp cơ b n nh m tăng cư ng vai
trò qu n lý c a Nhà nư c ñ i v i ñ t ñai trong quá trình ðTH thành ph Hà
N i trong th i gian t i.
4. §èi t−îng v ph¹m vi nghiªn cøu
ð i tư ng nghiên c u: Lu n án t p trung nghiên c u vai trò qu n lý
c a Nhà nư c ñ i v i ñ t ñai trong quá trình ðTH, trong ñi u ki n n n
KTTT và h i nh p kinh t th gi i m t ñơn v hành chính c th là thành
ph Hà N i.
V không gian: nghiên c u v n ñ qu n lý c a Nhà nư c ñ i v i ñ t
ñai thành ph Hà N i.
V th
