Luận văn Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lợi của các cổ phiếu niêm yết trên sàn chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lợi của các cổ phiếu niêm yết trên sàn chứng khoán thành phố hồ chí minh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi được thực Hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của Thầy TS. Phan Đình Nguyên. Luận văn là kết quả nghiên cứu độc lập, không sao chép trái phép toàn bộ hay môt phần công trình nghiên cứu của bất cứ ai khác. Những nội dung được trình bày trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Phần lớn những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, chứng minh, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan khác, người viết đều có chú thích nguồn gốc sau mỗi trích dẫn để dễ tra cứu, kiểm chứng. Các nội dung nghiên cứu, số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn là chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 12 năm 2012. Hà Minh Phước ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin kính gửi lời cám ơn chân thành tới Ban giám hiệu cùng các thầy cô trường Đại Học Kỹ Thuật Công Nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, và khoa Sau đại học đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức trong suốt thời gian học để tôi có nền tảng kiến thức thực hiện luận văn này. Đặc biệt tôi xin gởi lời tri ân sâu sắc nhất tới Thầy TS. Phan Đình Nguyên Trường Đại Học Kỹ Thuật Công Nghệ Thành phố Hồ Chí M inh đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt thời gian tôi làm luận văn. Xin chúc Thầy và gia đình được vạn sự như ý. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình và những người bạn thân thiết, đã luôn động viên, ủng hộ tôi trong thời gian học tập và làm luận văn tốt nghiệp. Trân trọng. TP. Hồ Chí Minh, tháng 12/2012 Tác giả Hà Minh Phước iii TÓM TẮT Đề tài này nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến suất sinh lợi của các cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí M inh (HOSE) bằng việc sử dụng các mô hình CAPM , Fama-French và Carhart. Nghiên cứu này mở rộng mô hình Carhart bằng cách đưa thêm các yếu tố phần bù ROE, phần bù EPS/P và phần bù doanh thu vào mô hình. Cụ thể,tác giả thực hiện xây dựng mô hình và sử dụng kỹ thuật phân tích tương quan, phân tích hồi quy để kiễm định tác động của 7 biến số: phần bù thị trường, phần bù quy mô, phần bù giá trị, phần bù xu hướng, phần bù ROE, phần bù EPS/P và phần bù doanh thu ảnh hưởng như thế nào đến suất sinh lời của cổ phiếu. Để thực hiện nghiên cứu này, luận văn này sử dụng dữ liệu thứ cấp chủ yếu là các chỉ số VN-Index, giá đóng cửa của cổ phiếu của các công ty niêm yết sau mỗi phiên giao dịch và các báo cáo tài chính, số lượng cổ phiếu thường đang lưu hành, lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu, doanh thu thuần từ hoạt động kinh doanh của các công ty không phải là công ty chứng khoán niêm yết trên HOSE từ ngày 2/1/2009 – 30/12/2011. Lãi suất phi rủi ro được sử dụng trong nghiên cứu này là lãi suất của tín phiếu kho bạc qua các năm từ năm 2009 đến năm 2011, được thu thập từ website Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Kết quả nghiên cứu này chỉ ra rằng yếu tố suất sinh lời thị trường, phần bù quy mô, phần bù giá trị, phần bù EPS/P và phần bù doanh thu có mối quan hệ đồng biến với suất sinh lời của cổ phiếu và ngược lại yếu tố phần bù xu hướng, phần bù ROE có quan hệ nghịch biến với suất sinh lời của cổ phiếu. Kết quả này sẽ giúp cho các doanh nghiệp nhìn nhận rõ hơn về rủi ro và năng lực cạnh tranh của chính bản thân mình. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng có điều kiện để ứng dụng những kỹ thuật phân tích và dự báo một cách hiệu quả hơn, gần với kỳ vọng hơn. M ặc khác, kết quả nghiên cứu này cũng giúp cho nhà đầu tư có những dự báo bổ sung cần thiết cho hoạt động kinh doanh của mình trên thị trường chứng khoán Việt Nam. iv ABSTRACT This thesis researchs on the factors with affect the rate of return of the stocks listed on the stock exchanges TP. Ho Chi Minh City (HOSE) by using the CAPM model, the Fama-French and Carhart models. This study extended Carhart model by adding three factor: ROE premium, EPS/P premium and sales premium. Specifically, the authors perform specifically the model and use technical analysis correlation and regression analysis to test the effects of 7 variables: the market premium, size premium, value premium, momentum premium, ROE premium, EPS/P premium and sales premium impact how the profitability of stock. To do this research, this thesis uses research mainly in VN-Index, the closing price of the shares of the companies listed after each session and the financial statements, number of common shares outstanding, earnings per share, net revenue from the business results of the company are not stock companies listed on the HOSE from 2/1/2009 - 30/ 12/2011. Risk-free interest rate used in this study is the interest rate of treasury bills over the years from 2009 to 2011, was obtained from the website of the State Bank of Vietnam. The results of this study indicate that market premium factor, size premium factor, value premium factor, EPS/P premium and sales premium factor have relationship with covariates profitability of shares andreverse WML premium factor , ROE premium inverse relationship with profitability of the stock. These results will help enterprises to recognize the risks and competitiveness of themselves better. In addition, investors have conditions for the application of technical analysis and forecast more efficient, closer to expectations. On the other hand, the results of this study also help investors with necessary additional predictions for its business activities on the Vietnamese stock market. v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... ii TÓM TẮT............................................................................................................................ iii MỤC LỤC ............................................................................................................................ v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................. ix DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................................................................................... xi DANH MỤC CÁC HÌNH VẺ .......................................................................................... xii CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .................... 1 1.1. Lý do nghiên cứu ................................................................................................. 1 1.2. Xác định vấn đề nghiên cứu ............................................................................... 2 1.3. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 3 1.4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 4 1.5. Nội dung nghiên cứu ........................................................................................... 4 1.6. Giới hạn phạm vi và đối tượng nghiên cứu ...................................................... 5 1.7. Ý nghĩa và ứng dụng của đề tài nghiên cứu ..................................................... 5 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ..................... 6 2.1. Khái niệm về các mô hình ................................................................................... 6 2.1.1. Mô hình định giá tài sản vốn CAPM (Capital assetpricingmodel) ........ 6 2.1.2. Mô hình Fama French ba yếu tố ............................................................... 9 2.1.3. Mô hình Carhart .......................................................................................... 11 2.2. Tổng kết một số kết quả của các nghiên cứu có liên quan tại Việt Nam và trên thế giới trong thời gian gần đây .......................................................................... 12 2.2.1. Nghiên cứu ở những nước trên thế giới: .................................................. 12 vi 2.2.2. Những nghiên cứu tại Việt Nam ............................................................... 13 2.3. Mô hình nghiên cứu và các giả thiết nghiên cứu ........................................... 15 2.3.1. Mô hình nghiên cứu ................................................................................... 16 2.3.2. Các giả thiết nghiên cứu ............................................................................ 17 2.4. Một số khái niệm và cách đo lường kết quả đầu tư ....................................... 18 2.4.1. Một số khái niệm ........................................................................................ 18 2.4.2. Cách đo lường kết quả đầu tư ................................................................... 22 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 25 3.1. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 25 3.1.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ................................................................... 25 3.1.2. Phương pháp xử lý dữ liệu ........................................................................ 27 3.1.2.1. Cách tính suất sinh lợi ........................................................................ 27 3.1.2.2. Cách tính các biến (SMB, HM L,WML, RROE , DDT và EEPS/P) ...... 28 3.1.3. Phương pháp phân tích dữ liệu ................................................................. 30 3.1.3.1. Phân tích tương quan (Correlation Analys is) .................................. 30 3.1.3.2. Phân tích hồi quy tuyến tính (Linear Regression) ........................... 30 3.2. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................... 31 CHƯƠ NG 4: KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH ĐỐI VỚI DỮ LIỆU TRÊN HOSE ................................................................................................................................. 32 4.1. Mô tả thống kê và phân tích sự tương quan ................................................... 32 4.1.1. Mô tả thống kê ............................................................................................ 32 4.1.2. Phân tích tương quan (Correlation Analysis) .......................................... 33 4.2. Kiểm định tính phù hợp của các mô hình hồi quy ......................................... 34 4.2.1. Kiểm định tính phù hợp mô hình CAPM ................................................ 35 vii 4.2.1.1. Kết quả hồi quy tuyến tính mô hình CAPM .................................... 35 4.2.1.2. Kiểm định giả thiết đối với các hệ số hồi quy mô hình CAPM .... 35 4.2.1.3. Kiểm định tính phù hợp của hàm hồi quy mô hình CAPM ........... 36 4.2.2. Kiểm định tính phù hợp mô hình Fama-French ..................................... 36 4.2.2.1. Kết quả hồi quy tuyến mô hình ba yếu tố Fama-French ............... 36 4.2.2.2. Kiểm định giả thiết đối với các hệ số hồi quy mô hình ba yếu tố Fama-French ....................................................................................................... 37 4.2.2.3. Kiểm định tính phù hợp của hàm hồi quy mô hình ba yếu tố Fama- French ................................................................................................................ 37 4.2.2.4. Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến mô hình ba yếu tố Fama- French ................................................................................................................ 38 4.2.3. Kiểm định mô hình Carhart ....................................................................... 38 4.2.3.1. Kết quả hồi quy tuyến mô hình bốn yếu tố Carhart ....................... 38 4.2.3.2. Kiểm định giả thiết đối với các hệ số hồi quy mô hình bốn yếu tố Carhart ................................................................................................................ 39 4.2.3.3. Kiểm định tính phù hợp của hàm hồi quy mô hình bốn yếu tố Carhart ................................................................................................................ 39 4.2.3.4. Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến mô hình bốn yếu tố Carhart 39 4.2.4. Kiểm định mô hình mở rộng bảy yếu tố. ................................................. 40 4.2.4.1. Kết quả hồi quy tuyến mô hình mở rộng bảy yếu tố ...................... 40 4.2.4.2. Kiểm định giả thiết đối với các hệ số hồi quy mô hình mở rộng. . 40 4.2.4.3. Kiểm định tính phù hợp của hàm hồi quy mô hình mở rộng. ....... 41 4.2.4.4. Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến mô hình mở rộng.................. 41 4.3. Kiểm định các giả thiết nghiên cứu ................................................................. 41 4.4. Phân tích hồi qui tuyến tính (Linear Regression) .......................................... 45 viii CHƯƠ NG 5: ỨNG DỤNG MÔ HÌNH MỞ RỘNG DỰ BÁO GIÁ CỔ PHIẾU TRÊN HOSE, KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 49 5.1. Ứng dụng mô hình mở rộng để dự báo giá cổ phiếu trên HOSE ................. 49 5.1.1. Cách ứng dụng mô hình mở rộng để dự báo giá cổ phiếu trên HOSE 49 5.1.2. Ứng dụng mô hình mở rộng để dự báo giá cổ phiếu trên HOSE ......... 50 5.1.3. Ứng dụng mô hình dự báo giá cổ phiếu BM C (Công ty cổ phần khoán sản Bình Định) ........................................................................................................... 52 5.1.4. Ứng dụng mô hình dự báo giá của cổ phiếu DPM (Tổng công ty phân bón và hóa chất dầu khí) ........................................................................................... 52 5.1.5. Ứng dụng mô hình dự báo giá của cổ phiếu MCP (Công ty cổ in bao bì Mỹ Châu) .................................................................................................................... 53 5.1.6. Ứng dụng mô dự báo giá của cổ phiếu REE (Công ty Cổ Phần cơ điện lạnh) ........................................................................................................................ 54 5.1.7. Ứng dụng mô hình dự báo giá của cổ phiếu VIC (Công ty cổ phần Tập đoàn VINGROUP) .................................................................................................... 55 5.1.8. Bảng tóm tắt kết quả đánh giá 109 cổ phiếu trong mẫu nghiên cứu ..... 56 5.2. Kết luận, kiến nghị, các giới hạn đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ..... 60 5.2.1. Kết luận ........................................................................................................ 60 5.2.2. Kiến nghị ..................................................................................................... 61 5.2.3. Các giới hạn của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ......................... 62 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ 65 PHỤ LỤC 1: DANH SÁCH CÁC CÔNG TY TRONG MẪU NGHIÊN CỨU PHỤ LỤC 2: BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU CỦA CÁC BIẾN` CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ : Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lợi của các cổ phiếu niêm yết trên sàn chứng khoán TP.HCM. Tạp chí công nghệ ngân hàng ra số 78 ngày 20/9/2012. ix DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BE : Giá trị sổ sách BE/ME : Tỷ số giá trị sổ sách trên giá trị thị trường BETA : Phần bù của thị trường CPI : Chỉ số giá tiêu dùng CAPM : Mô hình định giá tài sản vốn (Capital Asset Pricing Model) DDT : Phần bù doanh thu EEPS/P : Phần bù EPS/P EPS/P : lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu chia cho giá bình quân mỗi cổ phiếu EPS : lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu HOSE : Sàn giao dịch chứng khoán Tp. Hồ Chí Minh HNX : Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội HML : Phần bù của giá trị công ty ME : Giá trị thị trường của vốn chủ sở hữu NĐT : Nhà đầu tư NYSE : Sở giao dịch chứng khoán New York NASDAQ :Sàn giao dịch chứng khoán điện tử của Mỹ OLS : Phương pháp bình phương tối thiểu thông thường của Carl Friedrich Gauss P/E : Số nhân thu nhập (giá bình quân chia cho lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu) RROA : Phần bù tỷ số ROA RROE : Phần bù tỷ số ROE ROA : Lợi nhuận sau thuế chia cho tổng tài sản ROE : Lợi nhuận sau thuế chia cho vốn chủ sở hữu SMB : Phần bù của quy mô công ty SML : (security market line) đường thị trường chứng khoán TTCK : Thị trường chứng khoán x E(Ri) : Suất sinh lợi kỳ vọng của một danh mục tài sản i bất kỳ Rf : Lợi nhuận không rủi ro E(Rm) : Lợi nhuận kỳ vọng của danh mục thị trường βi : Hệ số beta thị trường của danh mục tài sản i R  R : Tổng phần bù rủi ro tại thời điểm t it ft  : Tung độ góc của phương trình hồi quy  (R  R ) : Phần bù của thị trường (market premium) ở thời điểm t mt ft  : Sai số ngẫu nhiên ở thời điểm t t Rit : Suất sinh lợi kỳ vọng bình quân của cổ phiếu tại thời điểm t R : Suất sinh lợi của thị trường tại thời điểm t mt R : Lãi suất phi rủi ro (lãi suất của tín phiếu kho bạc) tại thời điểm t ft  , s, h : Hệ số hồi quy riêng phần R2 : Hệ số xác định hiệu chỉnh xi DANH MỤC CÁC B ẢNG BIỂU Bảng 2.1: Đo lường các biến nghiên cứu......................................................................... 23 Bảng 4.1: Mô tả thống kê các biến nghiên cứu ............................................................... 32 Bảng 4.2: Ma trận tương quan giữa các biến................................................................... 34 Bảng 4.3: Mô tả kết quả hồi quy mô hình CAPM .......................................................... 35 Bảng 4.4: Mô tả kết quả hồi quy mô hình Fama-French................................................ 36 Bảng 4.5: Mô tả kết quả hồi quy mô hình Carhart.......................................................... 38 Bảng 4.6 : M ô tả kết quả hồi quy mô hình mở rộng ....................................................... 40 Bảng 4.7: Bảng tổng kết các hệ số hồi quy riêng phần và hệ số R2 hiệu chỉnh của bốn mô hình................................................................................................................................ 45 Bảng 5.1: Bảng tóm tắt kết quả đánh giá của 109 cổ phiếu trong mẫu nghiên cứu..... 57 xii DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 2.1. Đồ thị biểu diễn đường thị trường chứng khoán .............................................. 7 Hình 2.2: Mô hình nghiên cứu của luận văn này ............................................................ 16 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu của luận văn.................................................................. 31 Hình 5.1: Đồ thị biểu diễn giá của cổ phiếu BMC trong thời gian từ 21/12/2011 20/12/2012 .......................................................................................................................... 52 Hình: 5.2 Đồ thị biểu diễn giá của cổ phiếu MCP theo thời gian từ 21/12/2011- 20/12/2012 .......................................................................................................................... 53 Hình 5.3: Đồ thị biểu diễn giá của cổ phiếu HAP theo thời gian từ 21/12/2011- 20/12/2012 .......................................................................................................................... 54 Hình 5.4: Đồ thị biểu diễn giá của cổ phiếu REE theo thời gian từ 21/12/2011- 20/12/2012 .......................................................................................................................... 55 Hình 5.5: Đồ thị biểu diễn giá của cổ phiếu VIC theo thời gian từ 21/12/2011- 20/12/2012 ..................................