Luận văn Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập của người Khmer tỉnh Trà Vinh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH  LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN NÂNG CAO ĐỜI SỐNG ĐẾN THU NHẬP CỦA NGƯỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: Th.S ĐINH CÔNG THÀNH LƯƠNG THANH PHONG Mã số SV: 4074681 Lớp: Ngoại Thương 1 - 33 Cần Thơ - 2010 LỜI CẢM TẠ -------- Qua gần bốn năm đại học, được sự giảng dạy nhiệt tình của quý thầy cô Trường Đại học Cần Thơ, em đã học được những kiến thức thật hữu ích cho chuyên ngành của mình. Nhất là trong quá trình thực tập, em đã có điều kiện tiếp xúc và vận dụng những kiến thức đó vào thực tế, giúp em có thể hoàn thành tốt đề tài luận văn tốt nghiệp. Để hoàn thiện luận văn tốt nghiệp này, ngoài sự nỗ lực học hỏi của bản thân còn có sự hướng dẫn tận tình của các thầy cô đã hướng dẫn cho em trong thời gian qua. Em chân thành gửi lời cảm ơn tới Ban chủ nhiệm Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh đã tạo điều kiện cho em được thực tập tốt nghiệp tại khoa cùng thầy Mai Văn Nam và thầy Đinh Công Thành đã hướng dẫn và giúp đỡ em rất nhiều trong thời gian làm luận văn tốt nghiệp. Bên cạnh đó, em cũng gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô trong Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, gia đình và bạn bè đã tạo điều kiện cũng như đã giúp đỡ em tận tình trong thời gian qua. Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn này do kiến thức và thời gian tìm hiểu còn hạn chế, nên luận văn nhất định sẽ còn những thiếu sót. Vì thế, em rất mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô để bài viết được tốt hơn. Cuối lời, em xin kính chúc quý thầy cô, gia đình và tất cả bạn bè lời chúc sức khỏe và thành công trong công việc cũng như trong cuộc sống. Trân trọng kính chào! Cần Thơ, ngày tháng năm 2010 Sinh viên thực hiện Lương Thành Phong LỜI CAM ĐOAN -------- Tôi xin cam đoan đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích đề tài là trung thực. Đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Cần Thơ, ngày tháng năm 2010 Sinh viên thực hiện Lương Thanh Phong BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC --------  Họ và tên người hướng dẫn: Đinh Công Thành  Học vị: Thạc sĩ kinh tế  Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh  Cơ quan công tác: Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh  Tên học viên: Lương Thanh Phong  Mã số sinh viên: 4074681  Chuyên ngành: Kinh tế ngoại thương  Tên đề tài: Phân tích tác động của dự án Nâng cao Đời Sống đến thu nhập người Khmer tỉnh Trà Vinh NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: ................................................................................................................................... 2. Về hình thức: ................................................................................................................................... 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: ................................................................................................................................... 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: ................................................................................................................................... 5. Nội dung và các kết quả đạt được (theo mục tiêu nghiên cứu,…) ................................................................................................................................... 6. Các nhận xét khác: ................................................................................................................................... 7. Kết luận (Cần ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các yêu cầu chỉnh sửa,…) ................................................................................................................................... Cần Thơ, ngày tháng năm 2010 Người nhận xét ĐINH CÔNG THÀNH NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... i MỤC LỤC Trang CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU 1.1. Đặt vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................ 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................ 2 1.3. Các giải thuyết cần kiểm định và câu hỏi nghiên cứu .............................. 2 1.3.1. Giả thuyết cần kiểm định ......................................................................... 2 1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 3 1.4. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 3 1.4.1. Giới hạn về không gian ........................................................................... 3 1.4.2. Giới hạn về thời gian ............................................................................... 3 1.4.3. Giới hạn về nội dung ............................................................................... 3 1.4.4. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 3 1.5. Lƣợc khảo tài liệu ........................................................................................ 3 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Phƣơng pháp luận ........................................................................................ 5 2.1.1. Khái niệm về dự án.................................................................................. 5 2.1.2. Dự án phát triển ....................................................................................... 6 2.1.2.1. Khái niệm về sự phát triển ................................................................ 6 2.1.2.2. Dự án phát triển ................................................................................ 6 2.1.2.3. Vai trò của dự án ............................................................................... 6 2.1.2.4. Phân loại dự án.................................................................................. 7 2.1.3. Các thuật ngữ ........................................................................................... 7 2.1.3.1. Tác động............................................................................................ 7 2.1.3.2. Đánh giá ............................................................................................ 8 2.1.3.3. Thu nhập của nông hộ ....................................................................... 8 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................ 9 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu .................................................................. 9 2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu ................................................................ 9 ii CHƢƠNG 3: KHÁI QUÁT VỀ DỰ ÁN VÀ ĐỜI SỐNG NGƢỜI DÂN KHMER TỈNH TRÀ VINH 3.1. Tổng quan về Trà Vinh ............................................................................. 14 3.1.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................. 14 3.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ....................................................................... 15 3.1.2.1. Dân số và lao động .......................................................................... 15 3.1.2.2. Tăng trưởng kinh tế ......................................................................... 17 3.1.2.3. Giáo dục và y tế .............................................................................. 19 3.1.2.4. Cơ sở hạ tầng .................................................................................. 20 3.2. Giới thiệu về dựa án Nâng cao Đời sống .................................................. 21 3.2.1. Giới thiệu về CIDA ................................................................................ 21 3.2.2. Dự án Nâng cao Đời sống ...................................................................... 21 3.2.2.1. Mục đích và kết quả mong đợi........................................................ 22 3.2.2.2. Đối tượng của dự án ........................................................................ 22 3.2.2.3. Kinh phí hoạt động của dự án ......................................................... 23 3.3. Một số chƣơng trình và dự án khác ......................................................... 24 3.3.1. Chương trình 135 ................................................................................... 24 3.3.2. Dự án AAV ............................................................................................ 25 3.3.3. Phối hợp giữa dự án NCĐS với các chương trình dự án khác ............... 25 CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN NÂNG CAO ĐỜI SỐNG ĐẾN THU NHẬP CỦA NGƢỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH 4.1. Khái quát về hộ Khmer trong vùng dự án .............................................. 27 4.1.1. Thông tin chung...................................................................................... 27 4.1.2. Đời sống kinh tế ..................................................................................... 28 4.2. Tình hình tham gia dự án .......................................................................... 32 4.2.1. Mức độ tiếp cận dự án Nâng cao đời sống cảu người Khmer ................ 32 4.2.2. Hình thức hỗ trợ của dự án ..................................................................... 34 4.2.3. Các hoạt động sản xuất của nhóm trong dự án ...................................... 36 4.2.4. Nhu cầu hỗ trợ và mức độ đáp ứng đối với các hộ Khmer .................... 37 iii 4.3. Phân tích tác động của dự án NCĐS đến thu nhập của ngƣời Khmer tỉnh Trà Vinh ............................................................................................. 39 4.3.1. Tác động của dự án đến thu nhập của người Khmer .............................. 39 4.3.2. Tác động của dự án đến hoạt động tạo thu nhập của người Khmer ....... 44 4.3.2.1. Việc làm .......................................................................................... 44 4.3.2.2. Hỗ trợ kỹ thuật ................................................................................ 45 4.3.2.3. Mô hình sản xuất ............................................................................. 47 4.3. Phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến thu nhập của ngƣời Khmer tham dự án Nâng cao Đời sống tỉnh Trà Vinh .................................................. 51 CHƢƠNG 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO THU NHẬP NGƢỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH 5.1. Cơ sở đề xuất các giải pháp ....................................................................... 54 5.1.1. Những điểm mạnh .................................................................................. 54 5.1.2. Những điểm yếu ..................................................................................... 54 5.1.3. Các cơ hội ............................................................................................... 55 5.1.4. Các thách thức ........................................................................................ 55 5.2. Giải pháp nâng cao thu nhập ngƣời Khmer tỉnh Trà Vinh ................... 58 5.2.1. Giải pháp nâng cao thu nhập .................................................................. 58 5.2.1.1. Giải pháp về lao động ..................................................................... 58 5.2.1.2. Giải pháp về vốn ............................................................................. 58 5.2.1.3. Hoạt động sản xuất .......................................................................... 59 5.2.1.4. Giải pháp về thị trường ................................................................... 59 5.2.1.5. Giải pháp về quản lý ....................................................................... 59 5.2.2. Đối với các chương trình – dự án hỗ trợ ................................................ 60 CHƢƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 6.1. Kết luận ....................................................................................................... 61 6.2. Kiến nghị ..................................................................................................... 62 iv DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1: Diện tích đất sản xuất tỉnh Trà Vinh qua các năm .................................. 15 Bảng 2: Dân số và lao động tỉnh Trà Vinh qua các năm ...................................... 16 Bảng 3: Cơ cấu dân số tỉnh Trà Vinh năm 2009 .................................................. 16 Bảng 4: Tình hình việc làm tỉnh Trà Vinh qua các năm....................................... 17 Bảng 5: Tình hình kinh tế Trà Vinh qua các năm ................................................ 17 Bảng 6: Các chỉ tiêu về y tế và giáo dục tỉnh Trà Vinh năm 2009 ....................... 20 Bảng 7: Cơ sở hạ tầng tỉnh Trà Vinh năm 2009 ................................................... 21 Bảng 8: Kinh phí hoạt động của Dự án Nâng cao Đời sống ................................ 23 Bảng 9: Phối hợp giữa Dự án NCĐS và các chương trình dự án khác ................ 26 Bảng 10: Đặc điểm của chủ hộ Khmer điều tra .................................................... 27 Bảng 11: Các nguồn thu nhập chính của hộ Khmer trong vùng dự án................. 29 Bảng 12: Tình hình lao động và việc làm của hộ Khmer điều tra ........................ 30 Bảng 13: Tình hình thu nhập của hộ Khmer điều tra ........................................... 31 Bảng 14: Mức độ hiểu biết về thông tin dự án của người Khmer ........................ 32 Bảng 15: Kênh thông tin tiếp cận dự án của người Khmer .................................. 33 Bảng 16: Hiểu biết của người Khmer về thông tin của dự án .............................. 33 Bảng 17: Hợp phần tham gia của đối tượng trong dự án ..................................... 36 Bảng 18: Hoạt động tham gia của hộ trong dự án ................................................ 37 Bảng 19: Nhu cầu hỗ trợ và mức độ đáp ứng đối với các hộ Khmer ................... 38 Bảng 20: Sự thay đổi thu nhập của hộ theo đánh giá của người dân ................... 38 Bảng 21: Thu nhập của hộ Khmer trước và sau khi tham gia dự án .................... 40 Bảng 22: Tình hình thu nhập chung của hộ điều tra ............................................. 41 Bảng 23: Kết quả phân tích phân biệt về thu nhập của hộ điều tra ...................... 42 Bảng 24: Đóng góp của dự án đến việc làm của người Khmer ............................ 44 Bảng 25: Mức độ nhân rộng các mô hình hoạt động dự án .................................. 47 Bảng 26: Khả năng lan tỏa và ứng dụng kỹ thuật trong cộng đồng dân cư ......... 49 Bảng 27: Kết quả phân tích mô hình hồi qui đa biến ........................................... 52 v DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1: Cơ cấu kinh tế tỉnh Trà Vinh qua các năm .............................................. 18 Hình 2: Tỷ lệ hộ nghèo so với toàn tỉnh Trà Vinh qua các năm .......................... 19 Hình 3: Các hình thức hỗ trợ của dự án ................................................................ 34 Hình 4: Các nội dung hỗ trợ kỹ thuật của dự án NCĐS ...................................... 45 Hình 5: Tỷ lệ các loại mô hình được người dân Khmer nhân rộng ...................... 48 Hình 6: Nguồn ngân sách dùng để nhân rộng các mô hình .................................. 50 vi DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ THUẬT NGỮ AAV ActionAid Việt Nam Chương trình 134 Chương trình hỗ trợ người nghèo dân tộc thiểu số về đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt (theo quyết định số 134/2004/QĐ-TTg ngày 20/7/2004 của Thủ tướng Chính phủ) Chương trình 135 Chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn (theo quyết định số 135/1998/QĐ- TTg ngày 31/7/1998 của Thủ tướng Chính phủ) CAD Đồng Dollar Canada CIDA Cơ quan Hợp tác Quốc tế Canada NCĐS Nâng cao đời sống UBND Ủy Ban Nhân Dân VAR Mô hình sản xuất kết hợp Vườn – Ao – Ruộng Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh GVHD: ThS. Đinh Công Thành 1 SVTH: Lương Thanh Phong CHƢƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong suốt những thập kỷ qua và hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới. Việc sử dụng hiệu quả những nguồn hỗ trợ trong và ngoài nước đã góp phần không nhỏ vào thành công trên thông qua công tác xóa đói giảm nghèo. Đời sống người dân được cải thiện rõ rệt và GDP tiếp tục tăng qua các năm, thậm chí trong suốt cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu kéo dài từ năm 2008. Ủy Ban Liên Hợp Quốc xếp Việt Nam vào hạng 116 trong tổng số 182 quốc gia về chỉ số phát triển con người, trong khi thu nhập bình quân đầu người hàng năm chỉ ở mức 1.083 USD/người/năm theo thống kê năm 2009. Sự trái ngược giữa chỉ số tăng trưởng cao và mức thu nhập thấp này được giải thích một phần bởi sự ảnh hưởng không đồng đều của phát triển kinh tế đến một số thành phần của nó, như người nghèo ở vùng sâu vùng sâu vùng xa và các dân tộc thiểu số. Do đó, Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, vựa lúa lớn nhất nước, là nơi quy tụ của nhiều dân tộc cùng sinh sống và làm việc, bên cạnh những chính sách phát huy những tiềm năng kinh tế của vùng, thì các thành phần dân tộc thiểu số luôn được quan tâm s