Phân tích tình hình sản xuất và hiệu quả kinh tế từ việc trồng lúa của nông hộ ở xã Cần Đăng - Huyện Châu Thành - Tỉnh An Giang

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ TỪ VIỆC TRỒNG LÚA CỦA NÔNG HỘ Ở XÃ CẦN ĐĂNG - HUYỆN CHÂU THÀNH - TỈNH AN GIANG Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: LÊ QUANG VIẾT PHẠM THỊ KIM SANG MSSV: 4054247 Lớp : Kinh tế nông nghiệp 1 Cần Thơ, 05/2009 iLỜI CẢM TẠ Trong suốt quá trình học tập tại khoa Kinh Tế QTKD – trường Đại học Cần Thơ. Em đã được sự hướng dẫn tận tình của quý thầy cô và đã tiếp thu được rất nhiều kiến thức bổ ích cho bản thân, đặc biệt là trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp. Em xin chân thành cám ơn quý thầy cô khoa Kinh Tế QTKD – trường Đại học Cần Thơ. Đặc biệt là thầy Lê Quang Viết đã tận tình hướng dẫn em trong quá trình thực hiện đề tài luận văn này. Em xin gởi cám ơn chân thành đến các chú, anh chị ở phòng Nông Nghiệp huyện và các anh chị ở xã Cần Đăng đã tạo điều kiện thuận lợi cho em khảo sát thực tế và thu thập số liệu tại địa phương, cám ơn các bạn cùng nhóm đã giúp em trong việc trao đổi kinh nghiệm cũng như trong học tập. Sau cùng, em xin kính chúc quý thầy cô, cùng các chú, anh chị ở phòng Nông Nghiệp huyện và xã Cần Đăng ngày càng dồi dào sức khỏe và luôn thành công trong cuộc sống. Ngày…… tháng…….năm 2009 Sinh viên thực hiện Phạm Thị Kim Sang ii LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện. Các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là hoàn toàn trung thực. Đề tài này không trùng với bất kỳ đề tài khoa học nào. Ngày…..tháng……năm 2009 Sinh viên thực hiện Phạm Thị Kim Sang iii NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP ……………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Châu Thành, ngày…..tháng……năm 2009 Thủ trưởng đơn vị iv NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Họ và tên người hướng dẫn: LÊ QUANG VIẾT Học vị: Chuyên ngành: Cơ quan công tác: Bộ môn Marketing, Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh Họ và tên sinh viên: PHẠM THỊ KIM SANG. Mã số sinh viên: 4054247 Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp Tên đề tài: Phân tích tình hình sản xuất và hiệu quả kinh tế từ việc trồng lúa của nông hộ ở xã Cần Đăng huyện Châu Thành tỉnh An Giang NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 2. Về hình thức ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 3. Ý nghĩa khoa học thực tiễn ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ v5. Nội dung và các kết quả đạt được ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 6. Nhận xét khác ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 7. Kết luận ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ Cần Thơ, ngày … tháng … năm 2009 Giáo viên hướng dẫn Lê Quang Viết vi NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ……………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Cần Thơ, ngày…..tháng…..năm 2009 Giáo viên phản biện vii MỤC LỤC Trang CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU .............................................................................. 1 1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.................................................................. 1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...................................................................... 1 1.2.1. Mục tiêu chung................................................................................... 1 1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................. 2 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.......................................................................... 2 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................... 2 1.3.2. Không gian........................................................................................... 2 1.3.3. Thời gian.............................................................................................. 2 1.4. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU ................................................ 2 CHƯƠNG 24: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................................................. 4 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN ............................................................................ 4 2.1.1. Khái niệm kinh tế nông hộ .................................................................. 4 2.1.2. Một số khái niệm về doanh thu, chi phí, lợi nhuận và các chỉ tiêu tài chính khác ........................................................................................................... 5 2.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lúa ............................................... 6 2.1.4. Những mô hình khoa học được người dân áp dụng trong sản xuất........ 8 2.1.5. Lịch thời vụ........................................................................................ 11 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................ 12 2.2.1. Khung lý thuyết nghiên cứu ............................................................... 12 2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ............................................................. 12 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu............................................................ 13 2.2.4. Phương trình hồi quy tuyến tính ........................................................ 14 CHƯƠNG 3 : GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 16 3.1. KHÁI QUÁT VỀ HUYỆN CHÂU THÀNH TỈNH AN GIANG ............ 16 3.2. TÌNH HÌNH KINH TẾ XÃ HỘI Ở HUYỆN CHÂU THÀNH – viii TỈNH AN GIANG .......................................................................................... 17 3.3. HIỆN TRẠNG CƠ SỞ VẬT CHẤT CỦA HUYỆN PHỤC VỤ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP .................................................................................. 20 3.3.1. Về cơ giới hóa công nghệ thu hoạch và sau thu hoạch ........................ 20 3.3.2. Về điện khí hóa các trạm bơm tưới tiêu .............................................. 20 3.4. THỰC TRẠNG VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP, THỦY SẢN CỦA HUYỆN CHÂU THÀNH .............................................................. 21 3.4.1 Trồng trọt ........................................................................................... 21 3.4.2. Chăn nuôi........................................................................................... 25 3.4.3. Thủy sản ............................................................................................ 27 3.5. KẾ HOẠCH SẢN XUẤT LÚA CỦA XÃ TỪ NĂM 2006 – 2010 ........... 28 3.5.1. Vị trí địa lý......................................................................................... 29 3.5.2. Địa hình ............................................................................................. 29 3.5.3. Khí hậu .............................................................................................. 29 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ TỪ VIỆC TRỒNG LÚA CỦA NÔNG HỘ Ở XÃ CẦN ĐĂNG -HUYỆN CHÂU THÀNH - TỈNH AN GIANG ............................................................. 31 4.1. PHÂN TÍCH VỀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT ............................................ 31 4.1.1. Các giai đoạn của quá trình sản xuất................................................... 32 4.1.2. Phân tích các yếu tố đầu vào .............................................................. 34 4.1.3. Phân tích các yếu tố đầu ra ................................................................. 35 4.1.4. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến nâng suất lúa ............................ 36 4.2. PHÂN TÍCH CHI PHÍ SẢN XUẤT LÚA .............................................. 43 4.2.1. Chi phí sản xuất vụ Đông Xuân ........................................................ 44 4.2.2. Chi phí sản xuất vụ Hè Thu ................................................................ 44 4.2.3. Chi phí sản xuất vụ Thu Đông ........................................................... 45 4.3. PHÂN TÍCH VỀ HÀM LỢI NHUẬN SẢN XUẤT LÚA ....................... 51 4.3.1. Hàm lợi nhuận sản xuất vụ Đông Xuân .............................................. 51 4.3.2. Hàm lợi nhuận sản xuất vụ Hè Thu .................................................... 53 4.3.3. Hàm lợi nhuận sản xuất vụ Thu Đông ................................................ 54 4.4. PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SẢN XUẤT LÚA CỦA NÔNG HỘ .............. 56 4.4.1. Hiệu quả sản xuất giữa vụ Đông Xuân và vụ Hè Thu ........................ 56 ix 4.4.2. Hiệu quả sản xuất giữa vụ Đông Xuân và vụ Thu Đông .................... 57 4.4.3. Hiệu quả sản xuất giữa vụ Hè Thu và Thu Đông ............................... 59 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ NHẬN ĐỊNH VÀ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM CẢI THIỆN VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ................................................................................................ 65 5.1. PHÂN TÍCH NHỮNG ĐIỂM MẠNH VÀ ĐIỂM YẾU, CƠ HỘI VÀ ĐE DỌA CỦA MA TRẬN SWTO TỪ VIỆC TRỒNG LÚA CỦA NÔNG HỘ ....................................................................................................... 65 5.1.1. Điểm mạnh......................................................................................... 65 5.1.2. Điểm yếu............................................................................................ 66 5.1.3. Cơ hội ................................................................................................ 66 5.1.4. Đe dọa................................................................................................ 67 5.2. MA TRẬN SWOT .................................................................................... 68 5.3. GIẢI PHÁP HIỆN TẠI ............................................................................ 69 5.3.1. Thông tin thị trường ........................................................................... 69 5.3.2. Các chính sách tín dụng hỗ trợ ........................................................... 69 5.3.3. Gặp gỡ bốn nhà .................................................................................. 69 5.4. GIẢI PHÁP CÓ TÍNH LÂU DÀI............................................................ 69 5.4.1. Đào tạo nguồn nhân lực...................................................................... 69 5.4.2. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật .............................................. 70 5.4.3. Xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế ......................................................... 70 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................. 71 6.1. KẾT LUẬN ............................................................................................... 71 6.2. KIẾN NGHỊ .............................................................................................. 72 xDANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1: Thực trạng và hiệu quả sản xuất lúa ba vụ của huyện Châu Thành....... 21 Bảng 2 : Thực trạng và hiệu quả sản xuất cây màu của huyện Châu Thành ....... 23 Bảng 3: Thực trạng và hiệu quả chăn nuôi của huyện Châu Thành.................... 25 Bảng 4: Thực trạng và hiệu quả nuôi trồng thủy sản của huyện Châu Thành ............................................................................................ 27 Bảng 5. Diện tích gieo trồng, năng suất và sản lương lúa của xã giai đoạn 2006 – 2010 ...................................................................................... 28 Bảng 6: Tỷ lệ (%) hộ áp dụng khoa học kỹ thuật............................................... 31 Bảng 7: Hình thức cắt, suốt lúa của nông hộ ..................................................... 34 Bảng 8:Kết quả phân tích các yếu tố chi phí ảnh hưởng đến năng suất lúa của nông hộ năm 2007 - 200837 Bảng 9. Kết quả phân tích các yếu tố chi phí ảnh hưởng đến năng suất lúa của nông hộ năm 2007 – 2008 ................................................................................. 38 Bảng 10. Kết quả phân tích các yếu tố chi phí ảnh hưởng đến năng suất lúa của nông hộ năm 2007 – 2008 ................................................................................. 40 Bảng 11: Các khoản chi phí đầu tư bình quân gữa các vụ Đôngg Xuân, Hè Thu và Thu Đông ..................................................................................................... 43 Bảng 12: Các khoản chi phí trung bình cả năm giữa các vụ Đông Xuân, hè thu và Thu Đông .......................................................................................................... 46 Bảng 13. Kết quả phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận sản xuất lúa của nông hộ 2007 – 2008......................................................................................... 52 Bảng 14: Kết quả phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận sản xuất lúa của nông hộ 2007 – 2008......................................................................................... 54 Bảng 15: Kết quả phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận sản xuất lúa của nông hộ 2007 – 2008......................................................................................... 54 Bảng 16: Hiệu quả sản xuất lúa giữa vụ Đông xuân và Hè Thu......................... 56 Bảng 17: Hiệu quả sản xuất lúa giữa vụ Đông xuân và Thu Đông..................... 57 Bảng 18: Hiệu quả sản xuất lúa giữa vụ Hè Thu và Thu Đông .......................... 59 Bảng 19: Một số chỉ tiêu tài chính về hiệu quả sản xuất lúa của nông hộ giữa vụ Đông Xuân, Hè Thu và Thu Đông ............................................................................................ 62 xi DANH MỤC HÌNH Trang Biểu đồ 1: Chi phí sản xuất giữa vụ Đông Xuân, vụ Hè Thu và vụ Thu Đông .......................................................................................................... 43 Biểu đồ 2: So sánh tổng doanh thu, tổng chi phí và tổng lợi nhuận giữa vụ Đông Xuân và Hè Thu....................................................................................... 56 Biểu đồ 3: So sánh tổng doanh thu, tổng chi phí và tổng lợi nhuận giữa vụ Đông Xuân và Thu Đông ............................................................................................ 58 Biểu đồ 4: So sánh tổng doanh thu, tổng chi phí và tổng lợi nhuận giữa vụ Hè Thu và Thu Đông........................................................................................ 59 DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT  Tiếng Việt CK Chứng khoán. NĐT Nhà đầu tư. SGDCK Sở giao dịch chứng khoán. TNHH Trách nhiệm hữu hạn. TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh. TTCK Thị trường chứng khoán. TTGDCK Trung tâm giao dịch chứng khoán. TTLKCK Trung tâm lưu ký chứng khoán. UBCKNN Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. VN Việt Nam. Tiếng Anh HOSE Hochiminh Stock Exchange (sàn giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh). OTC Over The Counter (thị trường phi tập trung). GVHD: Lê Quang Viết Luận văn tốt nghiệp SVTH: Phạm Thị Kim Sang - 1 - CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Đồng bằng sông Cửu Long được tạo thành bởi sự bồi đắp phù sa của chín nhánh sông – dòng sông Mê Kông huyền thoại, là dựa lúa lớn nhất của Viêt Nam. Đồng bằng sông Cửu Long gồm 13 tỉnh và tỉnh An Giang là khu vực có diện tích trồng lúa lớn nhất so với các tỉnh với những điều kiện thuận lợi, được thiên nhiên ưu đãi như hệ thống sông ngòi, kênh gạch chằn chịt, phù sa quanh năm được bồi đắp bởi hệ thống sông Hậu đất đai màu mỡ thích hợp cho việc trông lúa, người dân xã Cần Đăng - huyện Châu Thành – tỉnh An Giang đã tận dụng những gì thiên nhiên ban tặng để đưa vào quá trình sản xuất của họ. Mặt khác, nơi đây còn có được truyền thống trồng lúa lâu đời nên người dân đã tích lũy được bề dày kinh nghiệm trong