Thị trường tiền tệ Việt Nam

z z DANH SÁCH NHÓM ECO ---------------------------------------------------------- HỌ VÀ TÊN MSSV 1. Lê Thị Giang 11041811 2. Ngô Thị Mỹ Lệ 11031041 3. Hà Tuyết Linh 11053261 4. Phạm Lộc 11028661 5. Trần Thế Tình 11028201 6. Nguyễn Thị Trang 11069481 7. Võ Thị Ngọc Tuyết 11038001 8. Trương Thị Kim Thúy Vi 11029501 -------------------------------------------------------- MỤC LỤC LỜI MỞ ....................................................................................................................................... 1 PHẦN MỘT: MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 2 1. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................ 2 1.1 Mục tiêu ................................................................................................................................ 2 1.2 Nhiệm vụ ............................................................................................................................... 2 2. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................ 2 2.1 Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................................. 2 2.2 Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................................... 2 2.3 Ý nghĩa .................................................................................................................................. 2 3. CƠ SỞ LÍ LUẬN ....................................................................................................................... 2 4. CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ...................................................................................................... 2 PHẦN HAI: NỘI DUNG CHÍNH ...................................................................................... 3 1. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ .......................................................................... 3 1.1 Khái niệm thị trường tiền tệ ................................................................................................. 3 1.2 Chức năng của thị trường tiền tệ ......................................................................................... 3 2. PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ .................................................................................. 3 2.1 Phân loại theo cách thức tổ chức ........................................................................................ 3 2.2 Phân loại theo đối tượng tham gia ...................................................................................... 4 3. CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ ....................................................... 4 4. THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ VIỆT NAM ........................................................ 5 4.1 Thị trường liên ngân hàng ................................................................................................... 6 4.1.1 Khái niệm ....................................................................................................................... 6 4.1.2 Các chủ thể tham gia thị trường liên ngân hàng ............................................................. 6 4.1.3 Các giao dịch trên thị trường .......................................................................................... 8 4.1.4 Kết quả đạt được ............................................................................................................. 9 4.1.5 Những bất cập tồn tại và hạn chế .................................................................................. 10 4.2 Thị trường mở ..................................................................................................................... 10 4.2.1 Khái niệm ..................................................................................................................... 10 4.2.2 Các chủ thể tham gia .................................................................................................... 11 4.2.3 Các giao dịch trên thị trường ........................................................................................ 11 4.2.4 Hàng hóa của thị trường mở ......................................................................................... 13 4.2.5 Kết quả và một số hạn chế, bất cập. ............................................................................. 14 4.3 Thị trường tiền gửi ............................................................................................................. 14 4.3.1 Khái niệm ..................................................................................................................... 14 4.3.2 Các loại tiền gửi của thị trường .................................................................................... 15 4.4 Thị trường đấu thầu tín phiếu kho bạc ............................................................................. 15 4.4.1 Nghiệp vụ thị trường .................................................................................................... 15 4.4.2 Thành viên thị trường ................................................................................................... 15 4.4.3 Kết quả, hạn chế và một số bất cập .............................................................................. 15 5. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ............................................................................................ 16 5.1 Định hướng ......................................................................................................................... 16 5.2 Giải pháp ............................................................................................................................. 18 5.2.1 Giải pháp trước mắt ...................................................................................................... 18 5.2.2 Các giải pháp thường xuyên và lâu dài ......................................................................... 18 LỜI KẾT ................................................................................................................................... 21 TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................... 22 Blog “Share to be shared” – Blogger Phạm Lộc Facebook: facebook.com/phamloc120893 | Website: phamloc120893.blogspot.com BLOG “SHARE TO BE SHARED” LỜI MỞ Ở mỗi quốc gia, thị trường tiền tệ luôn đóng một vai trò quan trọng trong việc điều tiết cung cầu vốn ngắn hạn, nhằm đảm bảo yêu cầu hỗ trợ cho các hoạt động kinh doanh, sản xuất, dịch vụ, đời sống xã hội của các tổ chức và cá nhân. Dù trong giai đoạn hoàn thiện nhưng thị trường tiền tệ nước ta vẫn chưa thực sự phát triển so với các nước bạn. Chúng ta vẫn còn quá non trẻ, gặp nhiều bất cập và rất cần sự đẩy nhanh quá trình hoàn thiện để phát triển. Do vậy, việc đánh giá đúng thực trạng, hạn chế của thị trường tiền tệ Việt Nam trong thời gian qua và đưa ra những mục tiêu, định hướng đúng đắn cho những năm tới là vô cùng quan trọng, vì chúng ta đang trên đà hội nhập với thế giới, vẫn đang tiếp tục tiến trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Nhận thấy tầm quan trọng của đề tài này, nhóm ECO đã dành thời gian tìm hiểu, nghiên cứu và trình bày thành tập tiểu luận môn Tài chính - tiền tệ với chủ đề “Thị trường tiền tệ Việt Nam”, cung cấp những thông tin trong phạm vi nghiên cứu của nhóm. Vì đây là một đề tài rất quan trọng, phạm vi nghiên cứu sâu rộng nhưng kiến thức trên lý thuyết cũng như thực tế của nhóm trong lĩnh vực này còn nhiều hạn chế, nên khó có thể tránh khỏi những sai sót trong khi làm cũng như trong việc đưa ra một số ý kiến đánh giá một cách chủ quan. Nhóm mong nhận được ý kiến đánh giá, góp ý của giảng viên bộ môn, giúp nhóm rút kinh nghiệm và cố gắng hơn trong những đề tài sau giảm dần những sai sót. Nhóm xin chân thành cảm ơn thầy đã tạo điều kiện để nhóm tìm hiểu và hoàn thành bài tiểu luận này! Blog “Share to be shared” – Blogger Phạm Lộc Facebook: facebook.com/phamloc120893 | Website: phamloc120893.blogspot.com BLOG “SHARE TO BE SHARED” PHẦN MỘT: MỞ ĐẦU 1. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI 1.1 Mục tiêu Nghiên cứu về thị trường tiền tệ Việt Nam nhằm mục đích đưa ra các giải pháp để ổn định và phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam. 1.2 Nhiệm vụ - Hiểu được khái niệm, chức năng của thị trường tiền tệ. - Cách phân loại thị trường tiền tệ Việt Nam. - Các chủ thể tham gia thị trường và thực trang thị trường tiền tệ Việt Nam. 2. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG CỦA ĐỀ TÀI 2.1 Phạm vi nghiên cứu - Không gian nghiên cứu: thị trường tiền tệ Việt Nam. - Thời gian: từ 1997 đến nay và từ nay đến 2015. 2.2 Đối tượng nghiên cứu Thị trường tiền tệ Việt Nam. 2.3 Ý nghĩa Giúp phần vào việc đưa ra những biện pháp để phát thị trường tiền tệ viêt nam, vào sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. 3. CƠ SỞ LÍ LUẬN Các văn bản pháp luật Các nghị định Và các văn bản liên quan 4. CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT NHTW: Ngân hàng trung ương NHNN: Ngân hàng nhà nước TCTD: Tổ chức tính dụng NHTM: Ngân hàng thương mại Blog “Share to be shared” – Blogger Phạm Lộc Facebook: facebook.com/phamloc120893 | Website: phamloc120893.blogspot.com BLOG “SHARE TO BE SHARED” PHẦN HAI: NỘI DUNG CHÍNH 1. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ 1.1 Khái niệm thị trường tiền tệ “Thị trường tiền tệ là thị trường mua bán các loại giấy tờ có giá ngắn hạn có kì hạn dưới một năm, là nơi đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn cho nền kinh tế” Ở nước ta, thị trường tiền tệ mới hình thành, công cụ giao dịch trên thị trường tiền tệ còn ít nên luật pháp cho phép các giấy tờ có giá dài hạn được phép giao dịch trên thị trường tiền tệ. Theo điều 9, luật sửa đổi một số điều của Luật NHNN (2003) định nghĩa: “Thị trường tiền tệ là thị trường vốn ngắn hạn, nơi mua, bán ngắn hạn các giấy tờ có giá, bao gồm tín phiếu kho bạc, tín phiếu NHNN, chứng chỉ tiền gửi và các giấy tờ có giá trị khác”. 1.2 Chức năng của thị trường tiền tệ - Thị trường tiền tệ là kênh dẫn truyền tác động của chính sách tiền tệ đến nền kinh tế. - Thị trường tiền tệ là kênh tạo thông tin và phản hồi những tác động của chính sách tiền tệ đối với nền kinh tế. - Thị trường tiền tệ là công cụ để điều tiết khối tiền của nền kinh tế, trong đó thể hiện rõ nét qua chức năng của thị trường mở. - Thị trường tiền tệ là công cụ để NHTW thực hiện vai trò là người cho vay cuối cùng đối với các ngân hàng trung gian. - Thị trường tiền tệ tạo cơ chế để NHTW hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống NHTM. 2. PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ Thị trường tiền tệ được phân loại theo cách thức tổ chức và theo công cụ nợ 2.1 Phân loại theo cách thức tổ chức Thị trường tiền tệ bao gồm: Blog “Share to be shared” – Blogger Phạm Lộc Facebook: facebook.com/phamloc120893 | Website: phamloc120893.blogspot.com BLOG “SHARE TO BE SHARED”  Thị trường tiền tệ theo cổ điển: là thị trường vay vốn ngắn hạn giữa các TCTD đặt dưới sự quản lí của NHTW.  Thị trường tiền tệ mới: đây là thị trường các tái phiếu ngắn hạn, cơ cấu của nó gồm 2 cấp:  Thị trường tiền tệ sơ cấp: là thị tường tiền tệ chuyên phát hành các loại trái phiếu ngắn hạn lần đầu.  Thị trường tiền tệ thứ cấp: là thị trường tiền tệ tổ chức mua bán lại các trái phiếu đã phát hành ở thị trường sơ cấp.  Thị trường mở (Openmaret operation ). 2.2 Phân loại theo đối tượng tham gia Thị trường tiền tệ bao gồm:  Thị trường tín dụng ngắn hạn giữa các NHTM (hay thị trường liên ngân hàng – Interbank): thị trường này dưới sự điều hành của NHTM nhằm mục đích điều tiết vốn trong hệ thống NHTM đồng thời tạo điều kiện cho NHTM thực hiện vai trò là người cho vay cuối cùng.  Thị trường các cộng nợ ngắn hạn như: tín phiếu kho bạc, thương phiếu, kỳ phiếu ngân hàng, chứng chỉ tiền gửi, các khế ước cho vay,…bao gồm cả thị trường phát hành và thị trường lưu thông , thị trường này biểu hiện cho sự phát triển thị trường tiền tệ.  Thị trường hối đoái: là thị trường giao dịch các loại ngoại tệ và các phương tiện thanh toán có giá trị ngoại tệ, là một bộ phận quan trọng trong kết cấu thị trường tiền tệ. Thị trường ngoại hối mang đặc trưng là tính quốc tế cao, hoạt động của nó đáp ứng những nhu cầu về thương mại, đầu tư ngắn hạn trên bình diện quốc tế, đặc biệt là tạo điều kiện can thiệp của NHTM nhằm đảm bảo sức mua đối ngoại của đồng tiền quốc gia. 3. CÁC CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ Trong quá trình phát triển của thị trường tiền tệ, thị trường liên ngân hàng là hình thức sơ khai của thị trường tiền tệ hoạt động với mục đích cân đối, điều hòa vốn giữa các NHTM với các TCTD nhằm khai thông khả năng thanh toán cho các TCTD. Vì vậy, nếu xét theo chiều ngang, thị trường tiền tệ biểu hiện quan hệ điều tiết vốn giữa các NHTM, các Blog “Share to be shared” – Blogger Phạm Lộc Facebook: facebook.com/phamloc120893 | Website: phamloc120893.blogspot.com BLOG “SHARE TO BE SHARED” TCTD. Còn nếu xét theo chiều dọc, thị trường tiền tệ biểu hiện mối quan hệ giữa NHTW và NHTM qua con đường tái chiết khấu, trong đó lãi xuất tái chiết khấu là một công cụ linh hoạt để NHTM điều tiết vĩ mô nền kinh tế trong quá trình thực thi chính sách tiền tệ. Ngày nay, quy mô hoạt động của thị trường tiền tệ được mở rộng về phạm vi điều tiết vốn, theo đó các chủ thể tham gia trên thị trường đa dạng hơn. Các chủ thể tham gia trên thị trường tiền tệ bao gồm:  Chủ thể cung ứng nguồn vốn như: NHTW , NHTM, các TCTD khác… Việc đầu tư nguồn vốn ngắn hạn trên thị trường này có độ rủi ro thấp, do trong thời gian ngắn giá cả chứng khoán biến động không đáng kể.  Chủ thể có nhu cầu về vốn như: NHTM, các đơn vị kinh tế khác, kho bạc nhà nước…Thông qua thị trường tiền tệ, các chủ thể này có thể thu hút được nguồn vốn ngắn hạn dễ dàng và chi phí thấp.  Chủ thể trung gian môi giới, vừa đi vay và vừa cho vay như: NHTM, Công ty chuyên môi giới. 4. THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ VIỆT NAM Thị trường tiền tệ Việt Nam đã được hình thành và từng bước hoàn thành gắn liền với tiến trình đổi mới và phát triển nền kinh tế đất nước. Cho đến nay, mặc dù thị trường tiền tệ Việt Nam chưa thực sự phát triển, nhưng nó đã đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết cung cầu và nguồn vốn ngắn hạn nhằm hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đời sống của các chủ thể trong nền kinh tế. Đặc biệt thị trường đã thực hiện chức năng cân đối, điều hòa nguồn vốn giữa các ngân hàng, góp phần hỗ trợ cho các ngân hàng đảm bảo khả năng thanh toán, hoạt động an toàn và hiệu quả. Thông qua các hoạt động trên thị trường tiền tệ, NHNN Việt Nam đã thực hiện điều tiết tiền tệ nhằm thực thi chính sách tiền tệ quốc gia. Có thể khẳng định rằng, thị trường tiền tệ Việt Nam đã góp phần nhất định trong quá trình phát triển kinh tế đất nước, nhất là quá trình chuyển đổi sang kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và từng bước hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên so với lịch sử phát triển thị trường tiền tệ các nước trên thế giới, thị trường tiền tệ Việt Nam vẫn còn non trẻ và nhiều bất cập, cần đẩy nhanh hoàn thiện để phát triển. Blog “Share to be shared” – Blogger Phạm Lộc Facebook: facebook.com/phamloc120893 | Website: phamloc120893.blogspot.com BLOG “SHARE TO BE SHARED” Nghị quyết Hội nghị lần thứ 9 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX và nghị quyết Hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành trung ương đảng khóa X xác định phát triển thị trường tài chính có vai trò quan trọng trong việc phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường. Do đó việc đánh giá đúng thực trạng các kết quả đạt được, các hạn chế của thị trường tiền tệ Việt Nam trong thời gian qua và đề ra mục tiêu, định hướng, giải pháp phát triển thị trường trong những năm tới có ý nghĩa rất lớn để tiếp tục hoàn thiện thị trường tiền tệ, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa , hiện đại hóa đất nước và tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. 4.1 Thị trường liên ngân hàng 4.1.1 Khái niệm Thị trường liên ngân hàng (thị trường 2) là thị trường đi vay vốn khả dụng lẫn nhau giữa các ngân hàng trung gian. Việc phát triển thị trường liên ngân hàng sẽ tạo ra một công cụ để các ngân hàng có thể hỗ trợ khả năng thanh khoản cho nhau. Thị trường liên ngân hàng cũng được xem như bình thông nhau giữa các ngân hàng, giúp đạt trạng thái cân bằng trên thị trường tiền tệ. 4.1.2 Các chủ thể tham gia thị trường liên ngân hàng 4.1.2.1 Ngân hàng trung ương a) Nhiệm vụ:  Là ngân hàng lớn nhất trong 1 nước. Nhiệm vụ của NHTW bao gồm việc phát hành tiền, quản lí và giám sát các chính sách tiền tệ như tỷ giá hối đoái hay tỷ lệ lãi suất, dự trữ ngoại hối, nghiệp vụ thị trường mở, và các giao dịch khác nhằm mục đích làm thuận lợi hoá các quá trình kinh doanh hướng đến một nền kinh tế phát triển lành mạnh.  NHTW cũng có nhiệm vụ duy trì sự ổn định của tiền tệ, kiềm chế lạm phát và giảm thiểu thất nghiệp. NHTW cũng có trách nhiệm quản lí các NHTM và giữ vai trò là ngân hàng cho vay cuối cùng. b) Chức năng: Blog “Share to be shared” – Blogger Phạm Lộc Facebook: facebook.com/phamloc120893 | Website: phamloc120893.blogspot.com BLOG “SHARE TO BE SHARED” NHTW thực hiện các chức năng cơ bản là ngân hàng của quốc gia và thực hiện chức năng quản lý nhà nước của NHTW nhằm đảm bảo sự ổn định tiền tệ và an toàn cho cả hệ thống ngân hàng, qua đó mà thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô của nền kinh tế. NHTW thực hiện các chức năng này thông qua các nghiệp vụ mang tính kinh doanh song mang tính chất kinh doanh chỉ là phương tiện nâng cao hiệu quả của hoạt động quản lý chứ không phải là mục đích của NHTW. Nói cách khác, mục đích hoạt động của NHTW không phải là mưu tìm doanh lợi mà là ổn định lưu thông tiền tệ, tín dụng và hoạt động ngân hàng từ đó tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Các chức năng: phát hành tiền tệ, tổ chức tín dụng, ngân hàng của chính phủ, quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. 4.1.2.2 NHTM a) Chức năng  Chức năng trung gian tín dụng: là làm cầu nối giữa người thừa vốn và người thiếu vốn.  Chức năng trung gian thanh toán: cung cấp cho khách hàng nhiều phương tiện thanh toán tiện ích.  Chức năng tạo tiền: chức năng này thực thi trên cơ sở chức năng tín dụng và thanh toán. b) Nhiệm vụ  Ta nhận thấy NHTM là một trong những định chế tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ngoài ra, NHTM còn cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thoả mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội.  NHTM là tổ chức tín dụng thể hiện nhiệm vụ cơ bản nhất của ngân hàng đó là huy động vốn và cho vay vốn. NHTM là cầu nối