Ứng dụng Gis vào công tác quản lí thu gom - Vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố Biên Hòa

Bài Luận Ứng dụng Gis vào công tác quản lí thu gom - vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt tại thành phố Biên Hòa Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 1 Chöông 1: MÔÛ ÑAÀU 1.1 Ñaët vaán ñeà – lyù do choïn ñeà taøi: haát thaûi raén coù töø nhöõng ngaøy ñaàu con ngöôøi coù maët treân traùi ñaát. Con ngöôøi vaø ñoäng vaät khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân treân traùi ñaát ñeå phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa mình vaø thaûi ra moâi tröôøng chaát thaûi raén. Trong giai ñoaïn tieàn söû, khi maø con ngöôøi laø moät thaønh vieân raát nhoû beù treân traùi ñaát vôùi cuoäc soáng rieâng leû, hoang daõ thì chaát thaûi raén khoâng aûnh höôûng lôùn ñeán moâi tröôøng do dieän tích ñaát roäng vaø khaû naêng töï laøm saïch cao, thieân nhieân coù theå nhaän moät khoái löôïng lôùn raùc maø khoâng gaây haïi tôùi moâi tröôøng. Chæ khi caùch soáng taäp trung vaø caùc ñoâ thò, thaønh phoá ra ñôøi thì raùc môùi trôû thaønh moái quan taâm cuûa coäng ñoàng con ngöôøi do khoái löôïng lôùn, thaønh phaàn phöùc taïp, khaû naêng phaân huyû chaäm vaø söï tích tuï ngaøy caøng cao cuûa chuùng. Coù loaïi vaät lieäu môùi chæ ngaøy hoâm qua phuïc vuï ñaéc löïc cho con ngöôøi thì hoâm nay laïi trôû thaønh chaát thaûi raén coù khaû naêng gaây ñoäc haïi khoâng chæ cho con ngöôøi maø coøn cho moâi tröôøng. Ñaëc bieät trong giai ñoaïn phaùt trieån coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù keøm theo tình traïng daân soá taêng nhanh trong khi raùc khoâng coøn choã ñeå taùi söû duïng hoaëc nhieàu loaïi chaát thaûi khoâng coù khaû naêng phaân huyû hay toàn taïi raát laâu trong thieân nhieân taêng cao thì chaát thaûi raén caøng aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi. Thaønh phoá Bieân Hoaø ñang trong giai ñoaïn coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù, vöøa laø trung taâm kinh teá, chính trò, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa tænh Ñoàng Nai, vöøa laø ñoâ thò loaïi hai. Coù moät vò trí heát söùc quan troïng, Bieân Hoøa laø cöûa ngoõ cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh – moät trung taâm kinh teá lôùn cuûa caû phía Nam, vôùi toác ñoä ñoâ thò hoaù nhanh, do vaäy daân soá cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa cuõng taêng nhanh, tæ leä gia taêng daân soá haøng naêm khoaûng 3.95%. Vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao, bình quaân haøng naêm ñaït 13%, cao gaàn gaáp ñoâi möùc trung bình cuûa caû nöôùc (7.2%). Cuøng vôùi vieäc C Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 2 khai thaùc nguoàn taøi nguyeân, quaù trình coâng nghieäp hoaù, ñoâ thò hoaù maïnh keát hôïp haï taàng kyõ thuaät phaùt trieån laøm naûy sinh haøng loaït vaán ñeà moâi tröôøng. Moät trong soá caùc vaán ñeà ñoù laø vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò – vaán ñeà nhöùc nhoái ñoái vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo, quy hoaïch vaø quaûn lyù. Löôïng chaát thaûi raén naøy neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû coäng ñoàng vaø moâi tröôøng. Trong boái caûnh phaùt trieån nhö Vieät Nam hieän nay, vieäc töøng böôùc öùng duïng GIS vaøo hoaït ñoäng quy hoaïch, quaûn lyù vaø giaùm saùt trong caùc lónh vöïc taøi nguyeân, moâi tröôøng, giao thoâng, du lòch … laø raát caàn thieát. Noù giuùp ta coù ñöôïc caùi nhìn toång theå cuõng nhö nhaän bieát raát nhanh, roõ raøng vaø chính xaùc nhöõng thay ñoåi cuûa ñoái töôïng theo khoâng gian vaø thôøi gian nhaèm hoå trôï caùc nhaø hoaïch ñònh ra quyeát ñònh sau cuøng. Nhaän thaáy ñöôïc nhöõng lôïi ích do caùc öùng duïng GIS ñem laïi, nhieàu ñôn vò ñaõ baét ñaàu ñöa GIS vaøo hoaït ñoäng cuûa mình vaø xem nhö ñoù laø moät phaàn quan troïng khoâng theå thieáu. Chính vì vaäy, toâi choïn ñeà taøi Öùng duïng GIS vaøo coâng taùc quaûn lyù thu gom – vaän chuyeån chaát thaûi raén sinh hoaït taïi thaønh phoá Bieân Hoøa ñeå hoã trôï cho coâng taùc quaûn lyù CTR SH nhanh choùng vaø nhaèm ñaåy maïnh vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin ñòa lyù GIS vaøo coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng ñeå naâng cao hieäu quaû quaûn lyù. Nhöng do nhöõng haïn cheá veà döõ lieäu vaø thôøi gian neân toâi chæ tieán haønh thí ñieåm treân caùc phöôøng noäi thaønh cuûa thaønh phoá. Do vaäy maø ñeà taøi coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu hieän taïi vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa, moät thaønh phoá ñang trong giai ñoaïn CNH – HÑH, neân ñeà taøi coù tính thöïc tieãn cao. 1.2 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi:  Thu thaäp caùc thoâng tin veà heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa maø troïng taâm laø caùc phöôøng noäi thaønh.  Tìm hieåu hieän traïng thu gom, vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa, treân cô sôû ñoù ñaùnh giaù hieän traïng cuûa heä thoáng thu gom – vaän chuyeån naøy. Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 3  Theå hieän tröïc quan treân baûn ñoà thaønh phoá Bieân Hoøa caùc thoâng tin veà heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh.  Ñöa ra moät soá vaán ñeà phaùt sinh trong quaûn lyù CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh phoá Bieân Hoøa vaø ñeà xuaát höôùng giaûi quyeát gôïi yù. 1.3 Noäi dung nghieân cöùu:  Khaûo saùt vaø phaân tích hieän traïng heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa ñeå tìm ra nhöõng baát caäp trong coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån ñeå töø ñoù ñöa ra höôùng khaéc phuïc.  Tìm hieåu ñaëc tröng veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi thaønh phoá Bieân Hoøa.  Nghieân cöùu heä thoáng thoâng tin ñòa lyù vaø phaàn meàm Map Info vaø Arcview .  Thieát keá moâ hình döõ lieäu bao goàm: döõ lieäu khoâng gian vaø döõ lieäu thuoäc tính.  Öùng duïng chöùc naêng phaân tích maïng cuûa Arcview nhaèm ñeà xuaát loä trình thu gom toái öu cho coâng taùc thu gom CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh thaønh phoá Bieân Hoøa. 1.4 Ñoái töôïng nghieân cöùu:  Caùc thoâng tin veà heä thoáng quaûn lyù CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa.  Quy trình thu gom CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa.  Caùc ñieåm heïn laáy raùc treân ñòa baøn thaønh phoá Bieân Hoøa vaø chuû yeáu laø caùc ñieåm heïn trong caùc phöôøng noäi thaønh.  Caùc loä trình vaän chuyeån CTR SH trong thaønh phoá Bieân Hoøa.  Tình traïng cuûa caùc thieát bò thu gom – vaän chuyeån CTR SH trong thaønh phoá Bieân Hoøa. 1.5 Giôùi haïn cuûa ñeà taøi: Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 4  Do thôøi gian coù haïn neân ñeà taøi chæ taäp trung vaøo khaûo saùt heä thoáng thu gom –vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh thaønh phoá Bieân Hoøa.  Coù theå nghieân cöùu saâu hôn ñeå môû roäng moâ hình cho toaøn thaønh phoá Bieân Hoøa vaø caùc khu vöïc coù ñaëc ñieåm veà tuyeán thu gom – vaän chuyeån gaàn gioáng vôùi ñieàu kieän cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa. 1.6 Tieán trình thöïc hieän: Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 5 Thaønh laäp baûn ñoà tuyeán thu gom, vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh TP.Bieân Hoøa Ñaùnh giaù hieän traïng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noïâi thaønh vaø caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát  Tìm hieåu phaàn meàm öùng duïng MapInfo, Arcview: - Caùc öùng duïng vaø khaû naêng öùng duïng. - Caùc chöùc naêng vaø coâng cuï.  Thu thaäp caùc döõ lieäu khoâng gian ( caùc lôùp thoâng tin baûn ñoà thaønh phoá Bieân Hoøa), döõ lieäu thuoäc tính cho caùc döõ lieäu khoâng gian.  Tìm hieåu, thu thaäp döõ lieäu veà ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi thaønh phoá Bieân Hoøa.  Tìm hieåu, khaûo saùt, thu thaäp soá lieäu veà heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH, ñaëc ñieåm vaø caùch boá trí ñieåm heïn vaø ñieåm doïc tuyeán cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa maø ñaëc bieät laø caùc phöôøng noäi thaønh. Xaây döïng baûn ñoà thaønh phoá Bieân Hoøa vaø baûn ñoà neàn caùc phöôøng noäi thaønh thaønh phoá. Vaïch loä trình thu gom – vaän chuyeån CTR SH toái öu cho caùc phöôøng noäi thaønh , phaân chia soá xe ñaåy tay treân moãi phöôøng, boá tríù thuøng composit treân caùc tuyeán ñöôøng . Öùng duïng chöùc naêng phaân tích maïng cuûa GIS keát hôïp tính toaùn Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 6 Chöông 2: PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI 2.1 Phöông phaùp luaän öùng duïng heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS): 2.1.1 Cô sôû khoa hoïc cuûa GIS: 2.1.1.1 Lòch söû hình thaønh vaø ñònh nghóa GIS: Thu thaäp döõ lieäu veà vò trí phaân boá trong khoâng gian cuûa caùc ñaëc tính quan troïng cuûa traùi ñaát töø laâu ñaõ laø caùc hoaït ñoäng quan troïng trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Töø xöa ñeán nay, caùc nhaø haøng haûi, caùc nhaø ñòa lyù thu thaäp döõ lieäu naøy, sau ñoù hoïa ñoà can veõ laïi, toâ maøu ñeå trôû thaønh baûn ñoà. Ban ñaàu baûn ñoà ñöôïc söû duïng ñeå dieãn taû nhöõng vò trí xa ñeå trôï giuùp cho vieäc ñònh höôùng trong khoâng gian vaø söû duïng cho quaân ñoäi ( Hodgkiss 1981). Chæ ñeán theá kyû 18, nhu caàu veà quaûn lyù bieân giôùi, laõnh thoå trôû neân caáp baùch thì caùc quoác gia baét ñaàu coâng vieäc veõ baûn ñoà moät caùch coù heä thoáng. Vaán ñeà döõ lieäu baûn ñoà ñaõ mang tính toaøn caàu, vì vaäy noù phaûi ñöôïc xaùc ñònh moät caùch chính xaùc vaø khaùch quan. Vaøo theá kyû 20, nhu caàu veà döõ lieäu aûnh haøng khoâng, aûnh vuõ truï ñoät ngoät taêng leân vaø daãn ñeán söï ra ñôøi caùc phöông phaùp chuïp aûnh stereo. Phöông phaùp phaân loaïi aûnh khoâng theå traùnh ñöôïc moät khoái löôïng lôùn caùc chæ tieâu cho caùc döõ lieäu phöùc taïp. Ñeán naêm 1930 xuaát hieän laàn ñaàu tieân phöông phaùp thoáng keâ vaø phaân tích chuoãi. Ñeán nhöõng naêm 1960 ngöôøi ta môùi coù coâng cuï maùy tính ñeå thöïc hieän caùc phöông phaùp treân. Vaøo nhöõng naêm 1960 – 1970, ngöôøi ta söû duïng baûn ñoà ôû haàu heát caùc lónh vöïc daãn ñeán xuaát hieän nhu caàu toång hôïp caùc baûn ñoà. Moät trong soá hai caùch ñeå thöïc hieän ñieàu naøy: ngöôøi ta coá gaéng tìm nhöõng ñoái töôïng xuaát hieän moät caùch töï nhieân, coù theå nhaän bieát, moâ taû vaø hieån thò baûn ñoà theo caùc thuoäc tính. Cuøng vôùi caùc yeáu Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 7 toá töï nhieân naøy, yeâu caàu phaûi ñöôïc nhaän bieát, duy nhaát vaø toå hôïp ñoäc laäp cuûa caùc ñaëc tröng moâi tröôøng. Ñieàu ñaùng quan taâm laø khi söû duïng keát quaû cuûa baûn ñoà taøi nguyeân laø ñoái vôùi nhieàu muïc tieâu, chuùng raát chung chung vaø khoù taùch ra ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát. Khi phaïm vi cuûa baûn ñoà chuyeân ngaønh ngaøy caøng roäng, ngöôøi duøng muoán tìm caùch toång hôïp thoâng tin saün coù ñeå coù caùi nhìn toång quaùt hoaëc phaân loaïi thoâng tin theo caùch rieâng cuûa mình. Ñeán ñaàu naêm 1970, SYMAP, chöông trình ñaàu tieân veõ baûn ñoà ñôn giaûn vaø in ra caùc soá lieäu thoáng keâ ra ñôøi. Chöông trình GRID cuõng ñöôïc thaønh laäp söû duïng khuoân daïng döõ lieäu raster, caùc chöông trình naøy ñaëc bieät phaùt trieån duøng ñeå choàng xeáp baûn ñoà. Keå töø ñoù, ñaõ coù nhieàu phöông phaùp xöû lyù baûn ñoà töï ñoäng ñöôïc phaùt trieån. Taát caû caùc coá gaéng naøy nhaèm phaùt trieån caùc coâng cuï höõu ích phuïc vuï vieäc thu thaäp, löu tröõ, truy caäp, chuyeån ñoåi, tích hôïp vaø hieån thò döõ lieäu khoâng gian. Taäp hôïp taát caû coâng cuï naøy cuøng vôùi moät soá thaønh phaàn khaùc caáu thaønh neân Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù( Geographic Information System – GIS). Tuøy theo caùch tieáp caän maø coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà GIS, döôùi ñaây laø moät soá ñònh nghóa cuûa moät vaøi taùc giaû: Theo Dueker (1979): GIS laø moät tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa heä thoáng thoâng tin vôùi cô sôû döõ lieäu goàm nhöõng ñoái töôïng, nhöõng hoaït ñoäng hay nhöõng söï kieän phaân boá trong khoâng gian ñöôïc bieåu dieãn nhö nhöõng ñieåm, ñöôøng, vuøng trong heä thoáng maùy tính. GIS xöû lyù, truy vaán döõ lieäu theo ñieåm, ñöôøng, vuøng, phuïc vuï cho nhöõng hoûi ñaùp vaø phaân tích ñaëc bieät. Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 8 Theo Pavlidis (1982): GIS laø moät heä thoáng coù chöùc naêng xöû lyù thoâng tin ñòa lyù nhaèm phuïc vuï quy hoaïch, trôï giuùp quyeát ñònh trong moät lónh vöïc chuyeân moân nhaát ñònh. Theo Burrough (1986): GIS laø moät hoäp coâng cuï maïnh, duøng ñeå löu tröõ, truy vaán tuøy yù, bieán ñoåi vaø hieån thò döõ lieäu khoâng gian töø theá giôùi thöïc cho nhöõng muïc tieâu ñaëc bieät. Theo Calkins vaø Tomlinson (1977), Marble (1984) vaø Star and Ester (1990): GIS laø moät heä thoáng thoâng tin bao goàm moät phuï heä coù khaû naêng bieán ñoåi döõ lieäu ñòa lyù thaønh nhöõng thoâng tin coù ích. Theo Gilbert H.Castle (1993): Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (HTTTÑL hay GIS) laø moät heä thoáng bao goàm caùc phaàn meàm, phaàn cöùng maùy tính vaø moät cô sôû döõ lieäu ñuû lôùn, coù chöùc naêng thu thaäp, caäp nhaät, quaûn trò vaø phaân tích, bieåu dieãn döõ lieäu ñòa lyù phuïc vuï giaûi quyeát lôùp roäng lôùn caùc baøi toaùn öùng duïng coù lieân quan tôùi vò trí ñòa lyù treân beà maët traùi ñaát. 2.1.1.2 Thaønh phaàn cuûa GIS: Hình 1: Thaønh phaàn cuûa heä GIS Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 9 Moät heä GIS ñöôïc keát hôïp bôûi naêm thaønh phaàn chính: phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, con ngöôøi vaø phöông phaùp. Naêm thaønh phaàn naøy phaûi caân baèng, hoaøn chænh ñeå GIS coù theå hoaït ñoäng hieäu quaû . Phaàn cöùng (Hardware): phaàn cöùng laø heä thoáng maùy tính, treân ñoù moät heä GIS hoaït ñoäng. Ngaøy nay, phaàn meàm GIS coù khaû naêng chaïy treân raát nhieàu daïng phaàn cöùng, töø maùy chuû trung taâm ñeán caùc maùy traïm hoaït ñoäng ñoäc laäp hoaëc lieân keát maïng. Caùc thaønh phaàn chính cuûa phaàn cöùng cuûa GIS bao goàm:  Baøn soá hoùa: thieát bò duøng ñeå chuyeån ñoåi thoâng tin ôû daïng giaáy vaøo thaønh daïng soá vaø ñöa vaøo maùy tính.  Maùy veõ vaø thieát bò hieån thò treân maøn hình: duøng bieåu dieãn keát quaû tính toaùn töû maùy tính.  Ñóa cöùng vaø teäp löu tröõ: löu tröõ döõ lieäu hoaëc chöông trình treân baêng töø hoaëc ñeå noái vôùi heä thoáng khaùc.  Maùy tính coù theå noái vôùi nhau, chia seû taøi nguyeân vaø laäp thaønh maïng thoâng tin qua caùp hay ñöôøng ñieän thoaïi vôùi modem. Hình2 : Caùc thaønh phaàn cuûa phaàn cöùng trong heä thoáng thoâng tin ñòa lyù Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 10 Phaàn meàm (Software): phaàn meàm GIS cung caáp caùc chöùc naêng vaø caùc coâng cuï caàn thieát ñeå löu tröõ, phaân tích vaø hieån thò thoâng tin ñòa lyù. Caùc thaønh phaàn chính trong phaàn meàm GIS laø:  Coâng cuï nhaäp vaø thao taùc treân caùc thoâng tin ñòa lyù;  Heä quaûn trò côû sôû döõ lieäu;  Coâng cuï hoã trôï hoûi ñaùp, phaân tích vaø hieån thò ñòa lyù;  Giao dieän ñoà hoïa ngöôøi – maùy ñeå truy caäp caùc coâng cuï deã daøng; Hình 3: Caùc thaønh phaàn cuûa heä quaûn trò CSDL cuûa GIS Ngoaøi ra, phaàn meàm coøn phaûi ñaùp öùng yeâu caàu cuûa heä thoáng môû, cho pheùp naâng caáp khi caàn thieát vaø coù theå lieân keát vôùi caùc heä thoáng khaùc. Cuõng nhö phaàn cöùng, tuøy theo muïc tieâu nghieân cöùu maø phaàn meàm trong heä thoáng coù theå ñöôïc trang bò phuø hôïp vaø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu chuyeån ñoåi format döõ lieäu giöõa caùc phaàn meàm khaùc nhau. Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 11 Döõ lieäu ( Data): coù theå coi thaønh phaàn quan troïng nhaát cuûa moät heä GIS laø döõ lieäu. Caùc döõ lieäu ñòa lyù vaø döõ lieäu thuoäc tính lieân quan coù theå ñöôïc ngöôøi söû duïng töï taäp hôïp hoaëc ñöôïc mua töø nhaø cung caáp döõ lieäu thöông maïi. Heä GIS seõ keát hôïp döõ lieäu khoâng gian vôùi caùc nguoàn döõ lieäu khaùc, thaäm chí coù theå söû duïng heä quaûn trò cô sôû döõ lieäu ñeå toå chöùc löu giöõ vaø quaûn lyù döõ lieäu. Cô sôû döõ lieäu trong heä thoáng thoâng tin ñòa lyù coù hai loaïi: döõ lieäu neàn vaø döõ lieäu chuyeân bieät:  Cô sôû döõ lieäu neàn: bao goàm nhöõng lôùp döõ lieäu maø heä thoáng thoâng tin ñòa lyù chuyeân ngaønh naøo cuõng coù theå söû duïng ñöôïc nhö: döõ lieäu veà löôùi toïa ñoä, ñöôøng giao thoâng, maïng löôùi soâng ngoøi, khu daân cö…  Cô sôû döõ lieäu chuyeân bieät: bao goàm döõ lieäu cuûa caùc yeáu toá chuyeân ngaønh ñöôïc bieåu dieãn theo moâ hình döõ lieäu khoâng gian vaø phi khoâng gian lieân keát vaø ñöôïc thieát keá hay xaây döïng theo muïc tieâu söû duïng cuûa töøng chuyeân ngaønh khaùc nhau. Nhöng khi thieát keá cô sôû döõ lieäu chuyeân ngaønh caàn chuù yù ñeán nhöõng quan heä giöõa caùc yeáu toá ñôn tính trong moät chuyeân ngaønh ñoàng thôøi trong moái quan heä giöõa caùc ngaønh vôùi nhau. Con ngöôøi (People): coâng ngheä GIS seõ bò haïn cheá neáu khoâng coù con ngöôøi tham gia quaûn lyù heä thoáng vaø phaùt trieån nhöõng öùng duïng GIS trong thöïc teá. Ngöôøi söû duïng GIS coù theå laø:  Nhöõng chuyeân gia kyõ thuaät: ngöôøi thao taùc tröïc tieáp treân caùc thieát bò phaàn cöùng, phaàn meàm ñeå thu thaäp, nhaäp, toå chöùc löu tröõ vaø hieån thò döõ lieäu hay thöïc hieän caùc thao taùc khaùc khi coù yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng caáp cao hôn.  Ngöôøi quaûn trò heä thoáng: ngöôøi söû duïng heä thoáng ñeå thöïc hieän caùc baøi toaùn phaân tích, ñaùnh giaù, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà theo muïc tieâu xaùc ñònh nhaèm trôï giuùp ra quyeát ñònh. Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 12  Nhöõng ngöôøi duøng caùc keát quaû, baùo caùo cuûa GIS ñeå ra quyeát ñònh. Nhoùm naøy ñaët ra muïc tieâu, yeâu caàu hoaït ñoäng cho heä thoáng. Phöông phaùp (Methods): moät heä GIS thaønh coâng theo khía caïnh thieát keá vaø luaät thöông maïi laø ñöôïc moâ phoûng vaø thöïc thi duy nhaát cho moãi toå chöùc. 2.1.1.3 Chöùc naêng cuûa GIS: Muïc ñích chung cuûa caùc HTTTÑL laø thöïc hieän saùu chöùc naêng sau:  Nhaäp döõ lieäu: tröôùc khi döõ lieäu ñòa lyù coù theå ñöôïc duøng cho GIS, döõ lieäu naøy phaûi ñöôïc chuyeån sang daïng soá thích hôïp. Quaù trình chuyeån döõ lieäu töø baûn ñoà giaáy sang caùc file döõ lieäu daïng soá ñöôïc goïi laø quaù trình soá hoùa. Döõ lieäu laø phaàn ñaét tieàn nhaát (chieám khoaûng 80% kinh phí döï aùn) vaø toàn taïi laâu ñôøi cuûa moät heä thoáng thoâng tin ñòa lyù. Vieäc thu thaäp döõ lieäu ñeå ñöa vaøo söû duïng trong heä thoáng laø böôùc ñaàu quan troïng.  Löu tröõ döõ lieäu: caùc ñoái töôïng khoâng gian ñòa lyù coù theå ñöôïc löu tröõ trong heä thoáng GIS baèng moät trong hai daïng caáu truùc: döõ lieäu vector ( bieåu dieãn caùc ñoái tröôïng ñòa lyù treân maët ñaát baèng nhöõng ñieåm, ñöôøng, vuøng trong maët phaúng toïa ñoä Descartes vôùi moãi ñieåm ñöôïc xaùc ñònh bôûi caëp toïa ñoä (x,y), ñöôøng ñöôïc tuyeán tính baèng töøng ñoaïn, vuøng ñöôïc ñònh nghóa laø moät ñöôøng kheùp kín); döõ lieäu rastor ( moâ hình aán ñònh vò trí cuûa caùc ñoái töôïng khoâng gian vaøo caùc oâ löôùi coù kích thöôùc baèng nhau goïi laø pixel, ñöôïc xaùc ñònh vò trí baèng toïa ñoä (x,y) vôùi x bieåu dieãn soá haøng, y bieåu dieãn soá coät cuûa pixel. Vôùi caáu truùc naøy, ñöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng nhöõng pixel coù cuøng giaù trò, vuøng ñöôïc bieåu dieãn baèng moät maûng goàm nhieàu pixel coù cuøng giaù trò thuoäc tính traûi roäng theo nhieàu phöông. Ñoà aùn toát nghieäp GVHD : Leâ Thanh Hoøa SVTH: Nguyeãn Hoaøi Thy Trang 13 Coù nhöõng tröôøng hôïp caùc daïng döõ lieäu ñoøi hoûi ñöôïc chuyeån daïng vaø thao taùc theo moät soá caùch ñeå coù theå töông thích vôùi moät heä thoáng nhaát ñònh. Coâng ngheä GIS cung caáp nhieàu coâng cuï cho caùc thao taùc treân döõ lieäu khoâng gian nhö:  Chuyeån ñoåi ñònh daïng;  Chuyeån ñoåi hình hoïc;  Chuyeån ñoåi löôùi chieáu;  Khôùp ñoái töôïng;  Gheùp bieân;  Soaïn thaûo ñoà hoïa; vaø  Laøm thöa toïa ñoä;