Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu của tất cả các nước trên thế giới, trong
đó có Việt Nam. Khoa học giáo dục thế giới và Việt Nam những năm gần đây đã có
những bước tiến đáng kể. Dạy học gắn với phát triển NL là một yêu cầu cấp bách, tất
yếu và phù hợp với xu thế phát triền của xã hội. Dạy học theo quan điểm tích hợp, với
mục tiêu là phát triển NL ở người học, giúp người học có khả năng giải quyết và thích
nghi nhanh chóng với sự biến đổi của xã hội hiện đại là một phương án phù hợp cho
những yêu cầu đã nêu ở trên.
Thời gian qua, giáo dục nước ta đã và đang tiếp cận những quan điểm, phương
pháp dạy học (PPDH) mới, hiện đại hơn để phát huy được NL người học và để phù
hợp với xu thế phát triển của toàn cầu. Tuy nhiên, những thay đổi này chưa thực sự rõ
rệt, vẫn còn tồn tại những bất cập yếu kém ở nhiều nơi, những kiểu dạy học theo lối
một chiều, hiện tượng “thầy đọc trò viết” vẫn còn diễn ra rất phổ biến.
Hiện nay, việc xác định NL DHTH chưa được nghiên cứu cụ thể về các mặt: quy
trình xây dựng chủ đề tích hợp môn KHTN, kiểm tra đánh giá NL của HS thông qua
DHTH như thế nào? NL GV DHTH gồm những thành tố gì? Tiêu chí đánh giá từng
thành tố? Các chỉ báo cụ thể cho từng mức độ chưa được các tác giả nghiên cứu thấu
đáo. Trong chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) tổng thể mà Bộ GD&ĐT mới
ban hành có môn học khoa học tự nhiên (KHTN) tích hợp 04 lĩnh vực Sinh học, Vật
lý, Hóa học, Khoa học trái đất sẽ được đưa vào dạy học sau năm 2020 cần nghiên cứu
các biện pháp để dạy học các nội dung tích hợp.
Với những lý do về lý luận và thực tiễn nói trên, nghiên cứu hình thành kỹ năng
DHTH cho GV trung học cơ sở (THCS) là một việc làm cần thiết.
Xuất phát từ những vấn đề cấp thiết như trên, chúng tôi chọn đề tài: Nghiên cứu
xây dựng và tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp lĩnh vực Khoa học tự nhiên đáp ứng
đổi mới giáo dục ở bậc trung học cơ sở.
28 trang |
Chia sẻ: Trịnh Thiết | Ngày: 06/04/2024 | Lượt xem: 226 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Báo cáo Tóm tắt Nghiên cứu xây dựng và tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp lĩnh vực khoa học tự nhiên đáp ứng đổi mới giáo dục ở bậc Trung học cơ sở, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TÓM TẮT BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
CẤP ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC
CÁC CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP LĨNH VỰC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
ĐÁP ỨNG ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ở BẬC TRUNG HỌC CƠ SỞ
Mã số: B2017-ĐN03-11
Chủ nhiệm đề tài: TS. LÊ THANH HUY
Đà Nẵng, 5/2019
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viêt tắt Nghĩa của chữ viết tắt
CH Câu hỏi
DHTC Dạy học tích hợp
ĐG Đánh giá
GD Giáo dục
GD&ĐT Giáo dục và đào tạo
GDMT Giáo dục môi trường
GDPT Giáo dục phổ thông
GV Giáo viên
HS Học sinh
KHSPTH Khoa học sư phạm tích hợp
KHTN Khoa học tự nhiên
KT Kiểm tra
KTĐG Kiểm tra đánh giá
KQHT Kết quả học tập
NL Năng lực
SVSP Sinh viên sư phạm
TH Tích hợp
THCS Trung học cơ sở
THPT Trung học phổ thông
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu của tất cả các nước trên thế giới, trong
đó có Việt Nam. Khoa học giáo dục thế giới và Việt Nam những năm gần đây đã có
những bước tiến đáng kể. Dạy học gắn với phát triển NL là một yêu cầu cấp bách, tất
yếu và phù hợp với xu thế phát triền của xã hội. Dạy học theo quan điểm tích hợp, với
mục tiêu là phát triển NL ở người học, giúp người học có khả năng giải quyết và thích
nghi nhanh chóng với sự biến đổi của xã hội hiện đại là một phương án phù hợp cho
những yêu cầu đã nêu ở trên.
Thời gian qua, giáo dục nước ta đã và đang tiếp cận những quan điểm, phương
pháp dạy học (PPDH) mới, hiện đại hơn để phát huy được NL người học và để phù
hợp với xu thế phát triển của toàn cầu. Tuy nhiên, những thay đổi này chưa thực sự rõ
rệt, vẫn còn tồn tại những bất cập yếu kém ở nhiều nơi, những kiểu dạy học theo lối
một chiều, hiện tượng “thầy đọc trò viết” vẫn còn diễn ra rất phổ biến.
Hiện nay, việc xác định NL DHTH chưa được nghiên cứu cụ thể về các mặt: quy
trình xây dựng chủ đề tích hợp môn KHTN, kiểm tra đánh giá NL của HS thông qua
DHTH như thế nào? NL GV DHTH gồm những thành tố gì? Tiêu chí đánh giá từng
thành tố? Các chỉ báo cụ thể cho từng mức độ chưa được các tác giả nghiên cứu thấu
đáo. Trong chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) tổng thể mà Bộ GD&ĐT mới
ban hành có môn học khoa học tự nhiên (KHTN) tích hợp 04 lĩnh vực Sinh học, Vật
lý, Hóa học, Khoa học trái đất sẽ được đưa vào dạy học sau năm 2020 cần nghiên cứu
các biện pháp để dạy học các nội dung tích hợp.
Với những lý do về lý luận và thực tiễn nói trên, nghiên cứu hình thành kỹ năng
DHTH cho GV trung học cơ sở (THCS) là một việc làm cần thiết.
Xuất phát từ những vấn đề cấp thiết như trên, chúng tôi chọn đề tài: Nghiên cứu
xây dựng và tổ chức dạy học các chủ đề tích hợp lĩnh vực Khoa học tự nhiên đáp ứng
đổi mới giáo dục ở bậc trung học cơ sở.
2. Mục tiêu của đề tài
Đề xuất được khung NL DHTH áp dụng cho GV dạy các chủ đề tích hợp KHTN
ở bậc THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình GDPT sau 2018.
3. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được khung NL của GV trong DHTH và xây dựng được một số chủ đề
tích hợp theo đúng quy trình, áp dụng được trong DHTH lĩnh vực KHTN ở bậc THCS thì
sẽ nâng cao được chất lượng dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình GDPT mới.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Đề xuất được quy trình xây dựng chủ đề tích hợp lĩnh vực KHTN và quy trình
tổ chức kiểm tra đánh giá NL của HS thông qua DHTH.
- Xây dựng được một số chủ đề tích hợp KHTN bậc THCS có thể vận dụng vào
môn KHTN trong chương trình GDPT sau năm 2020.
- Nghiên cứu DHTH lĩnh vực KHTN ở bậc THCS trong hệ thống GDPT nói
chung và trong tương quan với các yếu tố giáo dục khác.
- Khảo sát thực tiễn chương trình GDPT và cách thức tổ chức DHTH phù hợp
với thực tiễn hiện nay.
5. Đối tượng nghiên cứu
Hiệu quả của việc triển khai DHTH với các giải pháp, chủ đề đã đề xuất từ nghiên
cứu qua đề tài.
2
6. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu đề xuất khung NL DHTH, xây dựng quy trình, giải pháp tổ chức dạy
học và kiểm tra đánh giá trong DHTH ở trường THCS đáp ứng đổi mới giáo dục hiện nay
7. Phương pháp nghiên cứu
Chúng tôi sử dụng các PPNC gồm: Phương pháp nghiên cứu lý luận, phương
pháp thực nghiệm, phương pháp điều tra, phương pháp thống kê
8. Đóng góp của đề tài
- Đối với GV: nâng cao NL thực hiện xây dựng chủ đề tích hợp và khả năng
DHTH đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục bậc THCS trong thời gian tới.
- Đối với các Phòng, Sở giáo dục thụ hưởng: có bộ chuẩn NL để đánh giá GV,
từ đó phát triển đội ngũ, nâng cao chất lượng dạy học, giảm bớt một phần kinh phí
trong việc bồi dưỡng GV và biên soạn các tài liệu tập huấn; Sử dụng mẫu các chủ đề
tích hợp và tài liệu tập huấn để triển khai sâu rộng cho GV thực hiện.
- Đối với các Trường Đại học Sư phạm: có cơ sở lý luận và thực tiễn về DHTH
để bổ sung, cập nhật vào nội dung đào tạo các ngành sư phạm.
9. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, tài liệu tham khảo, phụ lục, đề tài được trình bày trong 3
chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về DHTH lĩnh vực KHTN bậc THCS
Chương 2. Xây dựng và tổ chức dạy học chủ đề tích hợp KHTN bậc THCS
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm
PHẦN NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC
TÍCH HỢP LĨNH VỰC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
1.1. Khái niệm tích hợp
Theo từ điển Bách khoa “Le petit Larousse illustrée” (2002) và Từ điển tiếng Pháp
thì nghĩa của từ “tích hợp” (Integrer) là: "gộp lại, sát nhập vào thành một tổng thể".
Xavier Roegier (1996) [2] dùng thuật ngữ: “La pedagogie de l’integration” và
được dịch là "khoa sư phạm tích hợp" (KSPTH).
Theo từ điển “Le petit Larousse illustrée” (2002) giải nghĩa: La pédagogie = 1)
Théorie, science de l’education des enfants; 2) Méthode d'enseignement, có nghĩa là:
1) Lý thuyết, khoa học giáo dục trẻ em; 2) PPDH. Vì vậy, lí thuyết SPTH có thể hiểu
như một lý thuyết hay một tư tưởng giáo dục, cũng có thể hiểu như một PPDH, tùy
theo ngữ cảnh sử dụng cụ thể.
Như vậy, tích hợp là một khái niệm rộng, được sử dụng trong nhiều lĩnh vực.
Trong lĩnh vực khoa học giáo dục, khái niệm tích hợp dùng để chỉ một quan niệm giáo
dục toàn diện con người, làm cho con người phát triển hài hòa, cân đối và vận dụng
nhiều yếu tố để ứng phó với thiên nhiên.
Theo chúng tôi, có thể hiểu tích hợp là: “Sự kết hợp một cách hữu cơ các thành
phần của một hệ thống quan điểm nhằm tạo nên một hệ thống toàn bộ”. Hay nói cách
khác: Tích hợp trong một hoạt động là huy động, xem xét, chọn lọc những vấn đề có
liên quan và cần thiết đến hoạt động ấy, đồng thời sắp xếp, tổ chức, vận dụng chúng
theo một cấu trúc nhất định nhằm thực hiện một cách tốt nhất.
3
1.2. Khái niệm DHTH
DHTH được hiểu là nhiều mảng kiến thức và kĩ năng liên quan với nhau được
kết hợp chặt chẽ, hữu cơ trong một đơn vị bài học hay một tiết học nhằm tăng cường
hiệu quả giáo dục và tiết kiệm thời gian học.
Mặc dù có các quan niệm khác nhau về DHTH, song các tác giả đều thống nhất là:
DHTH là một phương pháp sư phạm làm cho người học có khả năng huy động những
kiến thức của nhiều môn học để giải quyết những tình huống phức hợp, có vấn đề.
1.3. Cơ sở tâm lý học và giáo dục học của DHTH
1.3.1. Lý thuyết tâm lý học phát triển của J.Peaget
Theo I. Peaget các cấu trúc nhận thức phát triển dần dần. Sự phát triển của chúng
nằm trong một quá trình tiếp nhận Quá trình tiếp nhận: là sự tiếp thu các thông tin từ
môi trường xung quanh và xử lí các thông tin mới đó từ các cấu trúc nhận thức đã
được lĩnh hội từ trước. Quá trình thích nghi: Là sự thích ứng và biến đổi các cấu trúc
nhận thức đối với môi trường nhằm làm cho các cấu trúc này tiến triển. Sự thích nghi
luôn là kết quả của một hoạt động điều chỉnh sự mất thăng bằng nhận thức do quá
trình tiếp nhận gây nên.
Các công trình của J. Peaget được tiếp tục phát triển trong lý thuyết tâm lí học
xã hội phát sinh (phát triển). Tư tưởng của lí thuyết này ở chỗ: Chính sự giao lưu xã
hội giữa các HS đã đẩy nhanh sự tiến triển cấu trúc nhận thức của người học. Theo
Brouseau (1986): hoạt động học tập trong điều kiện nhà trường cần được tiến hành
thông qua các tương tác xã hội.
1.3.2. Lý thuyết tâm lý của Vưgôtxki
Các quan điểm tâm lý học nhận thức của Vưgôxtki có đặc trưng nhận thức, xã
hội, văn hóa và khoa học luận. Theo Vưgôtxki, việc dạy học cần thấy trước sự phát
triển nhận thức của trẻ em, bằng cách tiếp cận được "vùng phát triển gần". Những tư
tưởng của Vưgôtxki đã nhấn mạnh: Hoạt động học của HS trước hết là học cách học.
Lý thuyết tâm lí học Vưgôtxki, theo Xavier Roegiers, là "cơ sở cho quan điểm
tích hợp trong lòng một môn học, cũng như đối với nhiều môn học khác nhau" [2].
1.3.3. Cơ sở giáo dục học của DHTH
Một lý thuyết về Giáo dục học nghiên cứu về phong cách dạy học, về sự quản lý lớp
học, về sự lựa chọn phương pháp giáo dục, dạy học, về cách đánh giá sự lĩnh hội của HS:
về tổ chức hệ thống giáo dục, mối quan hệ người dạy, người học và môi trường để đạt
được các đích cuối cùng đã đề ra, nó phản ánh quan điểm về người học và người dạy:
Người học là người tiếp nhận hoặc là người hành động, người dạy là người truyền thụ
hoặc là người tổ chức hành động với quan điểm "dạy HS những kiến thức" (là chủ yếu)
hay là "dạy cách học tập" (là chủ yếu)? Xaviers Roegiers gọi các quan điểm như vậy là
một trào lưu sư phạm [2]: "Một trào lưu sư phạm là một tập hợp tư tưởng về cách thức cụ
thể tổ chức hệ thống giáo dục và đặc biệt là cách hình dung mối quan hệ giữa GV, HS và
môi trường xung quanh, nhằm đạt những đích cuối cùng đã định".
Những trào lưu sư phạm chủ yếu sau đây đã đóng góp vào hình thành KHSPTH và
cũng được vận dụng để đổi mới PPDH hiện nay [8]: Trào lưu sư phạm theo mục tiêu, trào
lưu sư phạm theo hợp đồng và dạy học theo dự án, trào lưu sư phạm phân hoá, trào lưu sư
phạm giải quyết vấn đề, trào lưu sư phạm tìm hiểu môi trường xung quanh
1.4. Sự cần thiết phải tổ chức DHTH
DHTH giúp thiết lập mối quan hệ giữa các kiến thức, kĩ năng và phương pháp
của các môn học. Bởi vì, trong cuộc sống hàng ngày, các sự vật, hiện tượng tự nhiên
không bị chia cắt thành từng phần riêng biệt mà luôn có mối liên quan với nhau, các
4
vấn đề xã hội luôn mang tính toàn cầu. Nhưng để giải quyết được các vấn đề đặt ra
trong cuộc sống hàng ngày thì HS phải vận dụng kiến thức, kĩ năng và phương pháp
của nhiều môn học khác nhau. Chính vì vậy, khi DHTH, nếu khéo léo thiết kế các
hoạt động thì quá trình học sẽ diễn ra một cách thống nhất tự nhiên, HS sẽ nhìn thấy
tiến trình phát triển logic của việc học trong mối quan hệ giữa các môn học.
DHTH giúp tinh giản kiến thức, tránh sự lặp lại các nội dung ở các môn học bởi
vì khi DHTH thì các kiến thức gần nhau, liên quan đến nhau sẽ được nhập vào cùng
một môn nên số lượng các môn học sẽ giảm bớt đi đồng thời cũng tránh được sự trùng
lặp không cần thiết về nội dung giữa các môn học. Hơn nữa, DHTH khắc phục được
thói quen truyền đạt và tiếp thu kiến thức, kỹ năng rời rạc làm cho con người trở nên
"mù chức năng", nghĩa là có thể được nhồi nhét nhiều thông tin, nhưng không dùng
được. Như vậy, DHTH là cải cách giảm tải kiến thức không thực sự có giá trị sử dụng,
để có điều kiện tăng tải kiến thức có ích.
1.5. Các nguyên tắc tích hợp trong dạy học
Để đạt hiệu quả trong tổ chức DHTH, cần tuân theo những nguyên tắc chung sau:
- Nguyên tắc 1. Thống nhất tích hợp và phân hóa
- Nguyên tắc 2. Lấy người học làm trung tâm
- Nguyên tắc 3. Dựa vào đặc trưng văn hóa của giáo dục tích hợp
1.6. Các mức độ tích hợp trong dạy học
Gồm có 04 mức độ: Tích hợp nội môn (tích hợp trong một môn học); Tích
hợp đa môn (lồng ghép, liên hệ); Tích hợp liên môn; Tích hợp xuyên môn (hòa trộn).
1.7. Quy trình xây dựng và tiêu chí đánh giá chủ đề tích hợp
1.7.1. Quy trình xây dựng chủ đề tích hợp
Căn cứ vào nội dung dạy học ở trường THCS và lí luận về DHTH, chúng tôi đề
xuất quy trình xây dựng chủ đề
tích hợp gồm các bước như sau
[9], [10], [11]:
Bước 1. Lựa chọn chủ đề,
xác định các vấn đề cần
giải quyết trong chủ đề.
- Lựa chọn chủ đề: Các chủ
đề tích hợp thường xuất phát từ
ngữ cảnh cuộc sống thực. Các
chủ đề được chọn cần đảm bảo
gắn với thực tế, nổi cộm, gắn với
kinh nghiệm sống học sinh, phù
hợp trình độ nhận thức của học
sinh. Bên cạnh việc phân tích
các sự vật, hiện tượng thực tiễn,
giáo viên cần rà soát các môn
thông qua khung chương trình
hiện có để chỉ ra các chuẩn kiến
thức kĩ năng; chuẩn năng lực từ
các môn học có liên quan chặt
chẽ đến chủ đề đã chọn.
- Xác định các vấn đề: Đây là bước định hướng các nội dung cần được đưa vào
trong chủ đề.
5
Bước 2. Xây dựng mục tiêu dạy học chủ đề.
Nguyên tắc xây dựng mục tiêu chủ đề tích hợp đó là mục tiêu cần cụ thể và lượng
hóa được.
Để xác định mục tiêu chủ đề tích hợp ta cần rà soát xem kiến thức cần dạy, kĩ
năng cần rèn luyện thông qua chủ đề tích hợp ở từng môn là những kiến thức nào.
Việc xác định mục tiêu này đôi khi diễn ra đồng thời với việc xác định các nội dung
của chủ đề tích hợp. Xác định mục tiêu bài học tích hợp xuyên môn, bao gồm: kiến
thức, kỹ năng, thái độ và năng lực cần hình thành cho HS.
Dạy học tích hợp tạo cơ hội cho học sinh rèn luyện các kĩ năng đa dạng của bản
thân, bao gồm cả những kĩ năng của từng môn học và kĩ năng chung. Hơn thế nữa
thông qua việc thực hiện những nhiệm vụ trong chủ đề tích hợp, học sinh vận dụng
tổng hợp kiến thức, kĩ năng để giải quyết những vấn đề gắn liền với thực tế qua đó sẽ
hình thành và phát triển năng lực.
Đối với nhiều chủ đề tích hợp việc xác định mục tiêu và xây dựng nội dung chủ
đề đôi khi diễn ra đồng thời.
Bước 3. Xây dựng các nội dung dạy học chủ đề
Mỗi nội dung nhỏ, hoặc một vấn đề cần giải quyết của chủ đề có thể được xây
dựng thành một hoặc vài hoạt động dạy học khác nhau. Ứng với mỗi hoạt động cần
thực hiện các công việc sau:
+ Xác định mục tiêu hoạt động
+ Xây dựng nội dung học dưới dạng các tư liệu học hập: Phiếu học tập, thông
tin.
+ Chuẩn bị phương tiện, thiết bị dạy học cho hoạt động
+ Dự kiến nguồn nhân, vật lực để tổ chức hoạt động
+ Lập kế hoạch tổ chức hoạt động dạy học: Có nhiều cách thức tổ chức hoạt
động học tập ta có thể áp dụng: Hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, hoạt động theo
góc. . .
+ Xây dựng công cụ đánh giá mục tiêu hoạt động: Mỗi hoạt động giáo viên đều
cần có công cụ đánh giá mục tiêu hoạt động tương ứng. Công cụ đánh giá có thể là
một câu hỏi, một bài tập hoặc một nhiệm vụ cần thực hiện và phiếu tiêu chí đánh giá
hoạt động đó.
+ Dự kiến thời gian cho mỗi hoạt động
Bước 4. Lập kế hoạch dạy học
+ Xác định xem chủ đề này sẽ tiến hành trong bao nhiêu tiết học (Thời
lượng dự kiến: ... tiết).
+ Xây dựng các hoạt động dạy học cho từng nội dung
+ Xây dựng giáo án dạy học chủ đề tích hợp đã xây dựng (Chú ý phương pháp
DHTH tích cực) theo cấu trúc
Bước 5. Lập kế hoạch kiểm tra đánh giá
Tùy theo mục tiêu đề ra, căn cứu theo các hình thức kiểm tra đánh giá (được
trình bày ở mục 1.9 của đề tài này) mà GV lập kế hoạch tổ chức KTĐG một cách linh
hoạt. Quá trình này, GV cần lưu ý tùy theo điều kiện trang thiết bị, cơ sở vật chất,
trình độ học sinh và thời gian cho phép.
- Học sinh: Thực hiện bài kiểm tra về các mặt kiến thức, kỹ năng, thái độ theo
mục tiêu bài học đề ra.
- Giáo viên: Từ kết quả kiểm tra mà học sinh đạt được, giáo viên sẽ điều chỉnh
nội dung, thay đổi phương pháp dạy học để chất lượng dạy - học ngày một tốt hơn.
6
1.7.2. Tiêu chí đánh giá các chủ đề DHTH đã xây dựng
Việc đánh giá định lượng các chủ đề DHTH đã xây dựng cần có tiêu chí để đánh
giá. Với bảng tiêu chí đánh giá, người dạy có căn cứ để tự xây dựng chủ đề tích hợp
một cách khoa học, các nhà quản lý giáo dục có thể có căn cứ để đánh giá chủ đề tích
hợp, từ đó định hướng cho GV xây dựng chủ đề tích hợp đúng với các yêu cầu chung.
Dưới đây là bảng tiêu chí đánh giá [12].
Bảng 1.1. Bảng tiêu chí đánh giá chủ đề tích hợp
TC1: Tên chủ đề có tính khái quát, cô đọng và hấp dẫn học sinh
TC2: Thể hiện các bước thống nhất với quy trình đã đề xuất
TC3: Đưa ra được lí do lựa chọn chủ đề phù hợp (bước 1)
TC4: Xác định được các vấn đề cần giải quyết (các câu hỏi khái quát và câu hỏi
bộ phận) tự nhiên, có tính liên môn, gắn kết trực tiếp với chủ đề (bước 1).
TC5: Xác định được mạch phát triển kiến thức và địa chỉ tích hợp một cách khoa
học, cụ thể (bước 1)
TC6: Mục tiêu dạy học đầy đủ, đúng yêu cầu về viết mục tiêu (bước 2)
TC7: Các nội dung kiến thức cụ thể được xây dựng có hệ thống, cô đọng, chính
xác, khoa học (bước 3)
TC8: Các nội dung hoạt động dạy học và đánh giá đa dạng, cụ thể, bám sát nội
dung và mục tiêu chủ đề (bước 2)
TC9: Kế hoạch dạy học rõ ràng về nội dung, phương pháp dạy học, khả thi về
thời gian, phương tiện và phù hợp về đối tượng dạy và học (bước 4)
TC10: Chủ đề hỗ trợ tốt cho các giáo viên trong việc vận dụng để thiết kế chủ đề
dạy học tích hợp
TC11: Hình thức trình bày khoa học, có tính thẩm mỹ.
1.8. Tổ chức hoạt động DHTH môn KHTN theo chương trình GDPT 2018
Theo chương trình mới ban hành năm 2018, môn KHTN có những yêu cầu trong
dạy học như sau [14], [15]:
- Yêu cầu cần đạt về phẩm chất chủ yếu và đóng góp của môn học trong việc bồi
dưỡng phẩm chất cho HS
Cùng với các môn học khác, môn KHTN hình thành và phát triển các phẩm chất
chủ yếu đã được nêu trong Chương trình GDPT tổng thể, bao gồm những phẩm chất:
yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Môn KHTN góp phần chủ yếu
trong việc hình thành và phát triển thế giới quan khoa học của HS; đóng vai trò quan
trọng trong việc giáo dục HS phẩm chất tự tin, trung thực, khách quan, tình yêu thiên
nhiên, tôn trọng và biết vận dụng các quy luật của tự nhiên, để từ đó biết ứng xử với
thế giới tự nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững.
Học môn KHTN sẽ giúp cho HS biết trân trọng, giữ gìn và bảo vệ tự nhiên; có
thái độ và hành vi tôn trọng các quy định chung về bảo vệ tự nhiên; hứng thú khi tìm
hiểu thế giới tự nhiên và vận dụng kiến thức vào bảo vệ thế giới tự nhiên của quê
hương, đất nước.
Thông qua dạy học, môn KHTN sẽ giáo dục cho HS biết yêu lao động, có ý chí
vượt khó; có ý thức bảo vệ, giữ gìn sức khoẻ của bản thân, của người thân trong gia
đình và cộng đồng.
- Yêu cầu cần đạt về NL chung và đóng góp của môn học trong việc hình thành,
phát triển các NL chung cho HS
7
Môn KHTN góp phần hình thành và phát triển các NL chung quy định trong
Chương trình GDPT tổng thể [14], [16]: NL tự chủ và tự học, NL giao tiếp và hợp
tác, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo
- Môn KHTN hình thành và phát triển cho HS NL tìm hiểu tự nhiên, bao gồm
[14]: NL Nhận thức KHTN, NL tìm hiểu tự nhiên, NL vận dụng kiến thức và kĩ năng
đã học
1.9. Tổ chức kiểm tra đánh giá NL trong DHTH
1.9.1. Mục tiêu kiểm tra, đánh giá trong DHTH
• Đối với HS
- Chuẩn đoán NL và trình độ của HS để phân loại, tuyển chọn và định hướng
học cho HS (đánh giá đầu vào).
- Cung cấp cho HS thông tin về NL của các em để các em tự điều chỉnh cách học
của mình, từ đó nâng cao NL của bản thân.
- Xác định vùng phát triển hiện tại của người học để thiết lập kế hoạch can thiệp
sư phạm trong quá trình giảng dạy trên lớp nhằm hỗ trợ người học có thể chuyển sang
vùng phát triển gần trên cơ sở đường phát triển NL.
- Thúc đẩy, động viên HS cố gắng khắc phục thiếu sót, phát huy NL của mình
để học tập kết quả hơn.
- đánh giá sự phát triển nhân cách nói chung của HS theo mục tiêu giáo dục
(đánh giá đầu ra).
• Đối với GV
- Cung cấp thông tin về các đặc điểm tâm sinh lí và thái độ học tập của HS.
- Cung cấp thông tin cụ thể về trình độ, NL và tình hình học tập của HS làm cơ
sở cho việc cải tiến nội dung và PPDH nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục.
- Là cơ sở để báo cáo cha mẹ và các bên liên quan ở các cấp về thành tích, sự tiến bộ
của HS; xây dựng hồ sơ học tập về các NL của người học trong suốt quá trình học tập.
•