Bảo hiểm nhận thọ ở Việt Nam và phương hướng triển khai

lêi nãi ®Çu Sau khi chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn manh mÏ, ®êi sèng cña nh©n d©n ®­îc n©ng lªn râ rÖt. Cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña nghµnh BH còng ®· tõng b­íc ph¸t triÓn ®¸p øng tÝch cùc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ x· héi. Sù ph¸t triÓn cña nghµnh BH ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c mÆt: + Doanh nghiÖp BH ho¹t ®éng réng kh¾p trong c¶ n­íc d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau nh­ : C«ng ty BH 100% vèn cña n­íc ngoµi C«ng ty BH cæ phÇn C«ng ty BH liªn doanh C«ng ty BH cña Nhµ n­íc víi c¸c c«ng ty trùc thuéc, chi nh¸nh v¨n phßng ®¹i diÖn vµ m¹ng l­íi ®¹i lý... Sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty BH ®· tõng b­íc t¹o thuËn lîi cho viÖc tham gia b¶o hiÓm cña mäi ®èi t­îng. + NhiÒu nghiÖp vô b¶o hiÓm míi ®­îc nghiªn cøu ®­a ra phôc vô kh¸ch hµng, trong ®ã cã nghiÖp vô "B¶o hiÓm Nh©n thä". Tuy BHNT míi víi h¬n 4 n¨m ho¹t ®éng, BHNT cßn rÊt míi mÎ; Tuy nhiªn ChÝnh Phñ ®· b¾t ®Çu xem BHNT nh­ lµ mét yÕu tè quan träng trong hÖ thèng tµi chÝnh, ®Æc biÖt trong viÖc huy ®éng nguån tiÒn trong n­íc.Thùc vËy, BHNT cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn vµ hç trî cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam, BHNT thÓ hiÖn sù quan t©m lo l¾ng cña ng­êi chñ gia ®×nh ®èi víi ng­êi phô thuéc hoÆc cña cha mÑ ®èi víi con c¸i. ChÝnh v× thÕ, BHNT sÏ lµ g¸nh v¸c, chia sÎ nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh víi b¹n vµ gia ®×nh b¹n. Do BHNT lµ xu h­íng ph¸t triÓn tÊt yÕu trong x· héi v¨n minh, do BHNT cã ý nghÜa quan träng ®èi víi cuéc sèng cña mçi ng­êi, nªn em ®· chän ®Ò tµi: “BHNT ë ViÖt Nam vµ ph­¬ng h­íng triÓn khai” §©y lµ vÊn ®Ò rÊt phøc t¹p cÇn ®­îc nghiªn cøu, lý gi¶i tõ nhiÒu gãc ®é, nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau míi cã thÓ ®Çy ®ñ.Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, em xin tr×nh bµy nh÷ng kiÕn thøc mµ m×nh ®· ®­îc häc.Tuy nhiªn do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ ch­a cã kinh nghiÖm nªn ch¾c ch¾n bµi viÕt cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt . PhÇn I MéT Sè VÊN §Ò Lý LUËN VÒ BHNT I. ®Æc ®iÓm vµ t¸c dông cña BHNT 1. Kh¸i niÖm & ®Æc ®iÓm: a. kh¸i niÖm: VÒ mÆt ph¸p lý: BHNT lµ b¶n hîp ®ång qua ®ã, ®Ó ®æi lÊy phÝ cña ng­êi tham gia, nhµ BH cam kÕt sÏ tr¶ cho mét hoÆc nhiÒu ng­êi ®­îc h­ëng mét kho¶n tiÒn Ên ®Þnh ( sè tiÒn BH hay trî cÊp) trong tr­êng hîp ng­êi ®­îc BH chÕt hoÆc cßn sèng ®Õn mét thêi ®iÓm ®­îc chØ râ trong hîp ®ång. VÒ mÆt kü thuËt: BHNT lµ nghiÖp vô chøa ®ùng c¸c cam kÕt vµ sù thi hµnh c¸c cam kÕt nµy phô thuéc vµo tuæi thä cña con ng­êi. Nh­ vËy BHNT lµ lo¹i h×nh BH b¶o ®¶m cho c¸c rñi ro cã liªn quan ®Õn tuæi thä cña con ng­êi, BHNT cã ®èi t­îng tham gia rÊt réng lín, bao gåm mäi ng­êi ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau. ë ViÖt Nam BHNT lµ lo¹i h×nh BH chØ liªn quan ®Õn c¸c sù kiÖn x¶y ra trong cuéc sèng con ng­êi. Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, c¸c bªn khi tham gia vµo lÜnh vùc BHNT ph¶i th«ng qua mét v¨n b¶n lµ hîp ®ång BHNT. Hîp ®ång BHNT lµ sù cam kÕt gi÷a hai bªn, theo ®ã bªn nhËn BH (CTBHNT) cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô chi tr¶ cho bªn ®­îc BH khi cã c¸c sù kiÖn BH x¶y ra, cßn bªn ®­îc BH cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ®ãng phÝ BH nh­ tho¶ thuËn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.( lµ mét d¹ng hîp ®ång song vô). Trong hîp ®ång BHNT quy ®×nh râ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia. BHNT lµ mét lo¹i cña BH con ng­êi, nã cã ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm cña BH con ng­êi nãi chung vµ nã còng cã c¸c ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña BHNT. b. ®Æc ®iÓm cña BHNT BHNT cã c¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y: BHNT võa mang tÝnh chÊt tiÕt kiÖm, võa mang tÝnh chÊt rñi ro. §Æc ®iÓm nµy lµ sù kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a BHNT vµ BH phi nh©n thä. Nh©n d©n tiÕt kiÖm khi mua BHNT kh¸c víi c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm kh¸c ë chç ng­êi BH ®¶m b¶o tr¶ cho ng­êi tham gia BH hay ng­êi th©n cña hä mét sè tiÒn rÊt lín ngay c¶ khi hä míi tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n tiÒn nhá. Ta thÊy, sè tiÒn BH ®­îc chi tr¶ khi hÕt h¹n hîp ®ång vµ khi khi ng­êi ®­îc BH sèng ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh th× sè tiÒn ®ã xem nh­ mét kho¶n tiÕt kiÖm ®Ó ®Çu t­ cho t­¬ng lai, cßn khi ng­êi ®­îc BH kh«ng may gÆp rñi ro trong thêi h¹n BH ®­îc Ên ®Þnh, ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi BH sÏ ®­îc nhËn nh÷ng kho¶n trî cÊp hay sè tiÒn BH tõ c«ng ty BH. Tøc lµ khi sù kiÖn BH x¶y ra th× c«ng ty BH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ sè tiÒn BH, kh«ng c¨n cø vµo sè phÝ ®ãng BH nhiÒu hay Ýt. BHNT ®¸p øng ®­îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña ng­êi tham gia BH. Víi BH phi nh©n thä chØ ®¸p øng ®­îc mét môc ®Ých lµ gãp phÇn kh¾c phôc hËu qu¶ khi ®èi t­îng tham gia gÆp sù cè, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ng­êi tham gia, th× BHNT l¹i ®¸p øng ®­îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­: æn ®Þnh cuéc sèng khi giµ yÕu (b¶o hiÓm h­u trÝ); gióp cho gia ®×nh mét sè tiÒn khi hä bÞ tö vong, lµ vËt thÕ chÊp ®Ó vay vèn ... BHNT cã c¸c lo¹i hîp ®ång BHNT rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p. sù ®a d¹ng vµ phøc t¹p nµy thÓ hiÖn ngay ë c¸c s¶n phÈm cña BHNT. Vµ mçi s¶n phÈm BHNT còng cã c¸c loµi kh¸c nhau, ch¼ng h¹n hîp ®ång BHNT hçn hîp cã c¸c hîp ®ång thêi h¹n 5 n¨m, 10 n¨m. Thêi h¹n trong hîp ®ång kh¸c nhau sÏ dÉn tíi sù kh¸c nhau vÒ sè tiÒn BH, phÝ BH, ph­¬ng ph¸p ®ãng phÝ kh¸c nhau ... Ngay trong mét b¶n hîp ®ång th× mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn còng rÊt phøc t¹p. PhÝ trong BHNT chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña rÊt nhiÒu nh©n tè v× vËy qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ kh¸ phøc t¹p. Trong qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ ph¶i c¨n cø vµo nhiÒu yÕu tè nh­: chi phÝ khai th¸c vµ qu¶n lý hîp ®ång. ®é tuæi cña ng­êi ®­îc BH Tuæi thä b×nh qu©n cña con ng­êi. Sè tiÒn BH Thêi h¹n tham gia. Tû lÖ l¹m ph¸t vµ thiÓu ph¸t cña ®ång tiÒn... BHNT cã sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh. Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn KT – XH, m«i tr­êng ph¸p lý còng cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT Tæng hîp c¸c ®iÒu kiÖn KT – XH vµ ph¸p lý ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña BHNT. 2. T¸c dông cña BHNT: Lµ mét lo¹i cña BH con ng­êi, BHNT cã ®Çy ®ñ t¸c dông cña BH con ng­êi nãi chung nh­: Gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cho c¸c c¸ nh©n vµ gia ®×nh lµ chç dùa tinh thÇn cho ng­êi ®­îc BH. Gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh vµ s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, t¹o lËp mèi quan hÖ gÇn gòi g¾n bã gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi s­ dông lao ®éng. Th«ng qua viÖc thu phÝ h×nh thµnh quü BH, quü nµy ®­îc sö dông chñ yÕu vµo môc ®Ých båi th­êng chi tr¶ vµ dù phßng. Khi nhµn rçi nã sÏ lµ nguån vèn ®Çu t­ h÷u Ých gãp phÇn ph¸t triÓn KT – XH. Lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong d©n c­, thùc hµnh tiÕt kiÖm, chèng l¹m ph¸t. Gãp phÇn gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi nh­: gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, t¨ng vèn ®Çu t­ cho gi¸o dôc con c¸i, t¹o ra mét nÕp sèng tèt ®Ñp, tiÕt kiÖm cã kÕ ho¹ch... BHNT lµ lo¹i BH nh©n ®¹o nhÊt, nã cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng hµng ngµy cña con ng­êi. Nã cho phÐp chóng ta chuyÓn giao rñi ro cña m×nh cho c¸c c«ng ty BHNT nÕu ta sö dông s¶n phÈm BHNT. BHNT kh«ng chØ cã t¸c dông víi ng­êi ®­îc BH vµ gia ®×nh mµ nã cßn mang l¹i lîi Ých cho ng­êi BH vµ c¶ x· héi. a. T¸c dông ®èi víi ng­êi ®­îc BH vµ gia ®×nh hä: Trong cuéc sèng hµng ngµy, con ng­êi cã rÊt nhiÒu mèi lo, x· héi cµng ph¸t triÓn, tiÕn bé ®ßi hái b¶n th©n mçi ng­êi ph¶i cã suy nghÜ, lo l¾ng vµ ®Æt kÕ ho¹ch lµm viÖc, lao ®éng còng nh­ häc tËp... ®Ó hoµ nhËp ®­îc víi x· héi. Ngay c¶ lóc khoÎ m¹nh nçi lo vÒ tµi chÝnh cho con c¸i vµo ®¹i häc hay sinh c¬ lËp nghiÖp, nçi lo khi vÒ h­u, hay chuÈn bÞ lËp gia ®×nh... lu«n lu«n tån t¹i trong mçi chóng ta. Råi nçi lo rñi ro bÊt ngê Ëp ®Õn, khoÎ m¹nh ®· ®µnh, n÷a lµ èm ®au, th­¬ng tËt råi chÕt, ®· kh«ng kiÕm ®­îc tiÒn cßn bao nhiªu chi phÝ ph¸t sinh. Kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña chÝnh ng­êi ®ã, cßn ¶nh h­ëng ®Õn gia ®×nh vµ nh÷ng ng­êi phô thuéc, ngoµi ra cßn ¶nh h­ëng ®Õn c¶ doanh nghiÖp (nÕu ®ã lµ mét trong nh÷ng ng­êi chñ chèt). Kh«ng ai muèn nghÜ ®Õn c¸i chÕt nh­ng kh«ng ai biÕt ®­îc nã sÏ ®Õn víi m×nh lóc nµo. BHNT ®· vµ ®ang ®­îc triÓn khai tõ hµng tr¨m n¨m nay nh­ lµ mét ph­¬ng thøc ®¶m b¶o ®Òn bï phÇn thu nhËp bÞ mÊt vµ c¸c chi phÝ ®Õn kú ph¶i tr¶ hay hËu qu¶ cña c¸i chÕt ®­îc gi¶i quyÕt ngay lËp tøc, b»ng tiÒn mÆt vµ kh«ng ph¶i chÞu bÊt cø lo¹i thuÕ nµo. Kh¶ n¨ng cña BHNT lµ lµm viÖc nµy khi ®­îc cÇn ®Õn nhÊt – lóc chÕt – nã cung cÊp phÇn nµo sù ®¶m b¶o vÒ tµi chÝnh cho hµng triÖu con ng­êi trªn thÕ giíi ®­îc nh­ ngµy h«m nay. Chi phÝ ch«n cÊt vµ hËu sù. Khi mét ng­êi chÕt, mét sè kho¶n cÇn ph¶i chi tr¶ nh­ vay thÕ chÊp, vay c¸ nh©n, nî mua xe..., ngoµi ra cßn mét sè chi phÝ liªn quan ®Õn ng­êi chÕt nh­ viÖn phÝ, chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh ngoµi BHYT vµ c¸c chi phÝ mai t¸ng liªn quan. Riªng ë mét sè n­íc cã mét sè lo¹i thuÕ nh­ thuÕ ®¸nh vµo tµi s¶n thõa kÕ... V× vËy, BHNT cã thÓ cung cÊp tiÒn mÆt cÇn thiÕt ®Ó tr¶ cho tÊt c¶ nh÷ng chi phÝ nµy. ë ViÖt Nam, tham gia BHNT gióp ng­êi d©n cã mét kho¶n tiÒn ®Ó lo chi phÝ mai t¸ng còng nh­ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tiÒn b¹c sau khi chÕt. Sù b¶o trî nh÷ng ng­êi phô thuéc. Nh÷ng ng­êi phô thuéc vÉn ph¶i ®­îc æn ®Þnh cuéc sèng, vÉn ph¶i cã chi phÝ gia ®×nh ®Ó mua thøc ¨n, quÇn ¸o, c¸c kho¶n chi kh¸c liªn quan ®Õn cuéc sèng hµng ngµy cña hä. BHNT cã thÓ cung cÊp tiÒn ®Ó gióp c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cho tíi khi hä t×m ®­îc kÕ sinh nhai kh¸c hoÆc cã thªm thu nhËp. Chi phÝ gi¸o dôc Mét trong nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu cña nh÷ng bËc cha mÑ trªn thÕ giíi lµ cã ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó göi con hä vµo c¸c tr­êng ®¹i häc, v× häc thøc lµ c¸i vèn quý nhÊt mµ cha mÑ cã thÓ giµnh cho con. Nh÷ng c¸i chÕt cña bè hoÆc mÑ ®ang lµm viÖc cã thÓ ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m nguån thu nhËp cña gia ®×nh ¶nh h­ëng ®Õn viÖc häc cña con c¸i hä. BHNT gióp ®ì ®Ó ch¾c ch¾n tÝch luü ®­îc kho¶n tiÒn ®¶m b¶o sù häc hµnh cho con c¸i. Cha mÑ cã thÓ tham gia BH dµi h¹n hoÆc BH hçn hîp cã thêi h¹n cã l·i ®Ó ®¸p øng tiÒn häc phÝ cho con c¸i hä häc ®¹i häc ngay c¶ khi hä cßn sèng. Thu nhËp khi vÒ h­u. HÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng chÝnh s¸ch, ch­¬ng tr×nh ®Ó ®¶m b¶o cho c¸ nh©n cã thu nhËp khi vÒ h­u. MÆc dï vËy, sè thu nhËp nµy th­êng kh«ng ®ñ ®¶m b¶o cho mét ng­êi h­u trÝ. Hîp ®ång BHNT l©u dµi ®¶m nhiÖm hai vai trß. Thø nhÊt lµ BH rñi ro cho ng­êi ®­îc BH trong suèt thêi gian lµm viÖc. Sau ®ã tiÒn tiÕt kiÖm ®­îc tÝch luü cã thÓ ®­îc sö dông lµm nguån thu nhËp khi vÒ h­u. b. T¸c ®éng tíi doanh nghiÖp, c¸ nh©n kinh doanh. BHNT c¸ nh©n ®¶m b¶o tr¶ mét kho¶n tiÒn ®Ó c«ng viÖc kinh doanh vÉn tiÕp tôc trong tr­êng hîp tö vong cña chñ doanh nghiÖp, ®èi t¸c hoÆc ng­êi chñ chèt. Mét doanh nghiÖp còng cã thÓ dïng BHNT ®Ó ®¶m b¶o mét sè chÕ ®é ®·i ngé cho ng­êi lµm c«ng. BHNT còng ®¶m b¶o sù tiÕp tôc kinh doanh cho doanh nghiÖp nÕu chñ doanh nghiÖp hoÆc nh÷ng nh©n vËt chñ chèt cña tæ chøc nµy chÕt. NÕu ng­êi chñ doanh nghiÖp chÕt, cæ phÇn cña anh ta trong doanh nghiÖp sÏ trë thµnh mét phÇn tµi s¶n. TÊt c¶ tµi s¶n bao gåm c¶ nh÷ng tµi s¶n tõ ho¹t ®éng kinh doanh cña anh ta chuyÓn thµnh tµi s¶n thõa kÕ cña anh ta vµ tµi s¶n nµy ph¶i ®­îc dïng ®Ó tr¶ c¸c kho¶n nî, kÓ c¶ nî kinh doanh. NÕu kh«ng ®ñ tr¶ nî, ng­êi thùc hiÖn di chóc buéc ph¶i b¸n doanh nghiÖp víi kho¶n lç lín ®Ó cã ®­îc sè tiÒn cÇn thiÕt tr¶ c¸c kho¶n nî. TÊt nhiªn, viÖc b¶n doanh nghiÖp víi bÊt cø gi¸ nµo sÏ bÞ lç rÊt lín so víi gi¸ trÞ thùc tÕ trªn thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy viÖc chuÈn bÞ tõ tr­íc mét hîp ®ång mua b¸n cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò r¾c rèi liªn quan ®Õn c¸i chÕt ®ét ngét cña nhµ kinh doanh. Mét bªn ®ång ý b¸n toµn bé tµi s¶n vµ lîi nhuËn trong kinh doanh cho ®èi t¸c ®ång ý mua quyÒn lîi víi gi¸ ®Æc biÖt. NÕu nh©n viªn ( hoÆc thµnh viªn trong gia ®×nh ) kh«ng ®ñ tiÒn mua doanh nghiÖp th× BHNT lµ c¸ch phæ biÕn nhÊt ®Ó cung cÊp vèn ho¹t ®éng nµy. Nh©n viªn sÏ mua hîp ®ång BH nh©n m¹ng cña chñ së h÷u doanh nghiÖp. Anh ta võa lµ chñ hîp ®ång võa lµ ng­êi tr¶ phÝ BH vµ lµ ng­êi h­ëng quyÒn lîi BH. STBH ®ñ ®Ó ng­êi ®ã mua doanh nghiÖp. c. T¸c dông ®èi víi x· héi: Mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña mçi quèc gia lµ b¾t ®Çu ngay trong tõng gia ®×nh, v× mçi gia ®×nh lµ mét tÕ bµo cña x· héi. BHNT lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng thøc hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó thùc hiÖn huy ®éng tiÕt kiÖm c¸ nh©n. BHNT gióp cho b¶n th©n mçi ng­êi d©n cã ý thøc tiÕt kiÖm, cã ý thøc ch¨m lo ®Õn t­¬ng lai. BHNT còng t¹o nguån vèn ®Çu t­ dµi h¹n trong n­íc. BHNT lµ c¸ch thøc huy ®éng vèn ®Çu t­ kh¸ hiÖu qu¶ trong d©n c­, kh«ng nh÷ng thÕ mµ c¸c hîp ®ång ®Çu BHNT l¹i lµ c¸c hîp ®ång dµi h¹n, ®iÒu ®ã ®ång nghÜa víi nguån vèn ®Çu t­ dµi h¹n trong n­íc. Ngay tõ khi ra ®êi, BHNT ®· thu hót ®­îc mét lùc l­îng lín lao ®éng trong x· héi, gãp phÇn gi¶i quyÕt phÇn nµo ®­îc n¹n thÊt nghiÖp lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt cña x· héi ta hiÖn nay. S¬ l­îc lÞch sö ph¸t triÓn cña bhnt Trªn thÕ giíi Trong cuéc sèng hµng ngµy, mçi ng­êi th­êng gÆp nh÷ng rñi ro bÊt ngê khã l­êng tr­íc ®­îc. ChÝnh v× vËy, BH ra ®êi ®Ó chia sÎ rñi ro víi sè ®«ng vµ mét vµi ng­êi trong sè hä g¸nh chÞu. Cã thÓ nãi trªn thÕ giíi BHNT ra ®êi tõ n¨m 1583, víi hîp ®ång ®Çu tiªn ®­îc ký kÕt gi÷a ng­êi ®­îc BH lµ William Gybbon ë Lu©n §«n – Anh Quèc. Tuy nhiªn m·i cho ®Õn n¨m 1759, c«ng ty BHNT ®Çu tiªn míi ®­îc thµnh lËp ë Ch©u Mü nh­ng chØ b¸n BH cho c¸c con chiªn nhµ thê. Ba n¨m sau, BHNT ®­îc ph¸t triÓn réng r·i cho tÊt c¶ nh©n d©n do c«ng ty BHNT ®Çu tiªn cña Anh thµnh lËp n¨m 1762. Tõ ®ã ®Õn nay, hµng lo¹t c«ng ty BHNT ra ®êi, BHNT kh«ng chØ xuÊt hiÖn ë c¸c n­íc Ch©u ¢u, Ch©u Mü mµ cßn xuÊt hiÖn ë Ch©u ¸ : NhËt n¨m 1881; Hµn Quèc n¨m 1905; Singapore n¨m 1908...; Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1990 trong 100% phÝ BHNT trªn thÕ giíi th×: PhÝ BHNT ë Ch©u Mü chiÕm :34,8% PhÝ BHNT ë Ch©u ¢u chiÕm :31,4% PhÝ BHNT ë Ch©u ¸ chiÕm :33,8% Trong ®ã n¨m thÞ tr­êng BHNT lín nhÊt thÕ giíi lµ : NhËt, Mü, Anh, Ph¸p vµ §øc. BiÓu 1: Doanh thu phÝ BHNT mét sè n­íc n¨m 1994 STT  N­íc  PhÝ BH( triÖu USD)  ThÞ phÇn thÞ tr­êng(%)   1  NhËt  477.016  42,55   2  Mü  241.419  22,42   3  Anh  74.786  6,67   4  Ph¸p  69.741  6,62   5  §øc  51.400  4,58   BiÓu 2: C¬ cÊu phÝ BHNT n¨m 1994 Khu vùc  Phi nh©n thä(%)  Nh©n thä(%)   Ch©u ¸  25  75   B¾c mü  57  43   Ch©u ©u  50  50   Nam mü  80  20   Ch©u phi  29  71   C¸c khu vùc kh¸c  60  40   Tæng thÓ  42  57   ë ViÖt Nam Sù ra ®êi: ë viÖt Nam tr­íc n¨m 1975 ®· cã c«ng ty H­ng ViÖt ( MiÒn Nam ViÖt Nam) ®· triÓn khai lo¹i h×nh b¶o hiÓm “BHNT” vµ ho¹t ®éng trong thêi gian ng¾n chØ 1 – 2 n¨m. §Õn n¨m 1987, Tæng c«ng ty B¶o HiÓm ViÖt Nam (B¶o ViÖt) ®· tæ chøc nghiªn cøu ®Ò tµi “BHNT vµ viÖc vËn dông vµo ViÖt Nam” vµ ®Õn n¨m 1990 B¶o ViÖt ®· triÓn khai nghiÖp vô “B¶o hiÓm sinh m¹ng c¸ nh©n – mét lo¹i h×nh ng¾n h¹n cña B¶o HiÓm nh©n thä” Sau mét thêi gian nghiªn cøu, ngµy 20/03/1996 Bé Tµi ChÝnh ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 281/TC/TCNH, cho phÐp Tæng c«ng ty B¶o HiÓm ViÖt Nam triÓn khai 2 lo¹i h×nh BHNT lµ: BHNT cã thêi h¹n 5 n¨m, 10 n¨m. BHNT trÎ em ( an sinh gi¸o dôc). b. Sù ph¸t triÓn Víi h¬n 4 n¨m ho¹t ®éng, BHNT cßn qu¸ míi mÎ trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ngay khi ra ®êi BHNT ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ nhanh. §Õn hÕt th¸ng 12 n¨m 1996 C«ng ty BHNT ®· tËp huÊn vµ h­íng dÉn triÓn khai víi 1256 hîp ®ång vµ sè phÝ thu gÇn 1 tû VN§. Mét n¨m sau, 31/12/1997 cã 39/42 c«ng ty tõ B×nh ThuËn trë ra triÓn khai BHNT víi sè hîp ®ång khai th¸c ®­îc lµ 25.937 hîp ®ång, ®­a tæng sè hîp ®ång ®ang cã hiÖu lùc cña c«ng ty ®ang qu¶n lý lªn ®Õn 35.558 hîp ®ång víi doanh thu gÇn 20 tû VN§. HiÖn nay, BHNT ®ang ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ph¸t triÓn nhÊt ë miÒn B¾c ViÖt Nam, vµ sÏ ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a trong t­¬ng lai v× doanh thu cña nghiÖp vô nµy rÊt lín. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010: Doanh thu : 6.000 ®Õn 10.000 tû VN§. Tû träng: 50% trªn tæng phÝ BH toµn thÞ tr­êng. C¸c lo¹i h×nh bhnt & néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång bhnt C¸c lo¹i h×nh BHNT BHNT ®¸p øng rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña ng­êi tham gia, cã thÓ nãi ®Ó ®¸p øng vµ tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña ng­êi tham gia, ng­êi BH ph¶i thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm BHNT, thùc chÊt lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i hîp ®ång BHNT. Trong thùc tÕ cã 3 lo¹i h×nh BHNT: BH trong tr­êng hîp tö vong BH trong tr­êng hîp sèng BHNT hçn hîp. 1.1. B¶o hiÓm trong tr­êng hîp tö vong: §©y lµ lo¹i h×nh phæ biÕn nhÊt trong BHNT vµ ®­îc chia thµnh 2 nhãm: BH tö kú cßn gäi lµ BH t¹m thêi( hay BH sinh m¹ng cã thêi h¹n) §­îc ký kÕt BH cho c¸i chÕt x¶y ra trong thêi gian ®· quy ®Þnh cña hîp ®ång. NÕu c¸i chÕt x¶y ra trong thêi h¹n hîp ®ång th× ng­êi BH ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n sè tiÒn BH cho ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi BH ®­îc chØ ®Þnh. Ta thÊy BH tö kú cã ®Æc ®iÓm: Thêi h¹n x¸c BH ®Þnh. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi mang tÝnh t¹m thêi. Møc phÝ BH thÊp v× kh«ng ph¶i lËp quü tiÕt kiÖm cho ng­êi ®­îc BH. BH tö kú ®­îc ®a d¹ng ho¸ thµnh c¸c lo¹i h×nh sau ®©y: BH tö kú cè ®Þnh: Cã møc thu phÝ BH vµ STBH cè ®Þnh, kh«ng thay ®æi trong suèt thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. BH tö kú cã thÓ t¸i tôc: Cã thÓ ®­îc t¸i tôc vµo ngµy kÕt thóc hîp ®ång vµ kh«ng yªu cÇu cã thªm b»ng chøng nµo vÒ søc khoÎ cña ng­êi ®­îc BH, nh­ng cã sù giíi h¹n vÒ ®é tuæi,( phÝ t¨ng lªn t¹i lóc t¸i tôc v× ®é tuæi cña ng­êi ®­îc BH t¨ng). BH tö kú cã thÓ chuyÓn ®æi: Cho phÐp ng­êi ®­îc BH cã sù lùa chän chuyÓn ®æi 1 phÇn hay toµn bé hîp ®ång thµnh 1 hîp ®ång BHNT trän ®êi hay BHNT hçn hîp t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã khi hîp ®ång ®ang cßn hiÖu lùc. BH tö kú gi¶m dÇn: §©y lµ lo¹i h×nh BH mµ cã 1 bé phËn cña STBH gi¶m hµng n¨m theo mét møc ®é quy ®Þnh. Bé phËn nµy gi¶m tíi 0 vµo cuèi thêi h¹n cña hîp ®ång. BH tö kú t¨ng dÇn: PhÝ BH sÏ t¨ng dÇn theo STBH vµ ph¶i dùa trªn tuæi t¸c cña ng­êi ®­îc BH khi t¸i tôc hîp ®ång. BH thu nhËp gia ®×nh. BH thu nhËp gia ®×nh t¨ng dÇn. BH tö kú cã ®iÒu kiÖn: §iÒu kiÖn ë ®©y lµ viÖc thanh to¸n trî cÊp chØ ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi ®­îc BH bÞ chÕt ®ång thêi ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi BH ®­îc chØ ®Þnh trong hîp ®ång ph¶i cßn sèng. BHNT trän ®êi (BH tr­êng sinh) Lo¹i h×nh BH nµy cam kÕt chi tr¶ cho ng­êi thô h­ëng BH mét sè tiÒn BH ®· ®­îc Ên ®Þnh tr­íc trªn hîp ®ång. Khi ng­êi ®­îc BH chÕt vµo bÊt cø lóc nµo kÓ tõ ngµy ký kÕt hîp ®ång. Ph­¬ng ch©m cña ng­êi BH ë ®©y lµ “BH ®Õn khi chÕt”. Cã mét sè tr­êng hîp lo¹i h×nh BH nµy cßn ®¶m b¶o chi tr¶ cho ng­êi ®­îc BH ngay c¶ khi hä sèng ®Õn 100 tuæi. Víi lo¹i h×nh BHNT trßn ®êi hiÖn nay th­êng cã c¸c lo¹i hîp ®ång sau: BHNT trän ®êi phi lîi nhuËn: Lo¹i nµy cã møc phÝ vµ STBH cè ®Þnh suèt cuéc ®êi. V× vËy khi thanh to¸n STBH cho ng­êi thô h­ëng kh«ng cã lîi nhuËn ®­îc chia. BHNT trän ®êi cã tham gia chia lîi nhuËn: T­¬ng tù nh­ lo¹i BH trªn nh­ng khi thanh to¸n STBH cho ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi hä ®­îc chia mét phÇn lîi nhuËn nh­ ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång. BHNT trän ®êi ®ãng phÝ liªn tôc: Lo¹i nµy yªu cÇu ng­êi ®­îc BH ®ãng phÝ liªn tôc cho tíi khi chÕt. BHNT trän ®êi ®ãng phÝ mét lÇn: Lµ lo¹i h×nh BH mµ ng­êi ®­îc BH chØ ®ãng phÝ mét lÇn khi ký hîp ®ång, cßn ng­êi BH ph¶i ®¶m b¶o chi tr¶ bÊt cø lóc nµo khi c¸i chÕt cña ng­êi ®­îc BH xuÊt hiÖn. BHNT trän ®êi quy ®Þnh sè lÇn ®ãng phÝ BH: Lo¹i nµy kh«ng ®ßi hái ng­êi ®­îc BH ph¶i ®ãng phÝ liªn tôc hay mét lÇn, mµ quy ®Þnh râ sè n¨m ®ãng phÝ BH. 1.2. BH trong tr­êng hîp sèng( cßn gäi lµ BH sinh kú) Thùc chÊt cña lo¹i h×nh BH nµy lµ ng­êi BH cam kÕt chi tr¶ nh÷ng kho¶n tiÒn ®Òu ®Æn trong mét kho¶n thêi gian x¸c ®Þnh hay trong suèt cuéc ®êi ng­êi tham gia BH. Nªu ng­êi ®­îc BH chÕt tr­íc ngµy ®Õn h¹n thanh to¸n th× sÏ kh«ng ®­îc chi tr¶ bÊt kú mét kho¶n tiÒn nµo. Nh­ vËy lµ c¸c kho¶n trî cÊp ®Þnh kú chØ ®­îc b¾t ®Çu thanh to¸n vµo 1 ngµy Ên ®Þnh vµ chØ ®­îc tr¶ khi ng­êi ®­îc BH cßn sèng. Còng cã mét sè c«ng ty BH cßn ¸p dông c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung ®Ó hoµn phÝ BH cho ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi BH khi ng­êi ®­îc BH bÞ tö vong. Lo¹i h×nh BH nµy rÊt phï hîp víi nh÷ng ng­êi khi vÒ h­u hay nh÷ng ng­êi kh«ng ®­îc h­ëng trî cÊp h­u trÝ tõ BHXH ®Õn ®é tuæi t­¬ng øng víi tuæi vÒ h­u ®¨ng ký tham gia, ®Ó ®­îc h­ëng nh÷ng kho¶n trî cÊp ®Þnh kú hµng th¸ng. V× vËy tªn gäi “BH tiÒn tr