Các trình tự ADN không ghi mã lặp lại liên tiếp nhau

CÁC TRÌNH TỰ ADN KHÔNG GHI MÃ LẶP LẠI LIÊN TIẾP NHAU Giảng viên: TS. Đinh Đoàn Long Nhóm thực hiện: Trần Thị Thanh Huyền Lê Thanh Hương Nguyễn Thành Phương Đào Văn Quý K11 – CNKHTN Sinh học 5/11/2010 NỘI DUNG Giới thiệu chung Phân loại Đặc điểmChức năng Ứng dụng GIỚI THIỆU CHUNG − ADN không ghi mã lặp lại kế tiếp (tandem repeats non coding) là những trình tự ADN lặp đi lặp lại liên tiếp nhau và không mã hóa thông tin di truyền − Xuất hiện thành khối và thường nằm ở một số vị trí xác định trên nhiễm sắc thể Đoạn lặp phức tạp Đoạn lặp đơn giản GIỚI THIỆU CHUNG ADN satellite hay ADN vệ tinh ADN minisatellite hay ADN tiểu vệ tinh ADN microsatellite hay ADN vi vệ tinh PHÂN LOẠI PHÂN LOẠI 1. Satellite Đặc điểm: − Đơn vị lặp 10 đến vài trăm nucleotide, kích thước khối satellite có thể lên đến vài Mb − Phân bố chủ yếu ở vùng dị nhiễm sắc gần tâm động của NST hoặc vùng đầu mút NST PHÂN LOẠI 1. Satellite Type Size of repeat unit (bp) Location α (alphoid DNA) 171 All chromosomes β 68 Centromeres of chromosomes 1, 9, 13, 14, 15, 21, 22 and Y Satellite 1 25-48 Centromeres and other regions in heterochromatin of most chromosomes Satellite 2 5 Most chromosomes Satellite 3 5 Most chromosomes PHÂN LOẠI 1. Satellite Chức năng: - Chức năng cấu trúc: ví dụ như giúp khởi đầu sự bắt cặp của các NST tương đồng trong quá trình giảm phân. PHÂN LOẠI 2. Minisatellite Đặc điểm: −ADN lặp lại ngẫu nhiên đa hình (Variable Number Tandem Repeat- VNTR) −Trình tự lặp 10 đến 100bp, dài 1-5kb thậm chí lên tới 20 kb −Trình tự lặp đa dạng, phân bố tập trung thành cụm hoặc rải rác trong genome −Giàu G-C, PHÂN LOẠI 2. Minisatellite PHÂN LOẠI 2. Minisatellite ADN Minisatellite được chia làm 2 loại: − ADN tiểu vệ tinh đa vị trí (multi-locus minisatellite): Hiện diện rải rác tại nhiều vị trí trên bộ gen − ADN tiểu vệ tinh đơn vị trí (single-locus minisatelite): chỉ có tại một vị trí trên bộ gen Nhiều tiểu vệ tinh đơn vị trí có giá trị dấu ấn ADN PHÂN LOẠI 2. Minisatellite PHÂN LOẠI 2. Minisatellite − Số lượng base trong một đơn vị lặp là rất ít 1-6 base, thường lặp lại thành đoạn 200 base − Chúng phân bố một cách rất rải rác trong genome, số lượng rất lớn, rất khác nhau giữa các cá thể − Về mặt thuật ngữ: Single Sepuence Repeat (SSRs) hay Short Tandem Repeat (STRs) PHÂN LOẠI 2. Microsatellite − Số lượng ADN microsatellite là rất lớn trong genome, rất khác nhau giữa các cá thể, có thể được nhân lên một cách nhanh chóng bằng phản ứng PCR − Một vài ví dụ:  Mononucleotide SSR (A)11: AAAAAAAAAAA  Dinucleotide SSR (GT)6: GTGTGTGTGTGT  Trinucleotide SSR (CTG)4: CTGCTGCTGCTG  Tetranucleotide SSR (ACTC)4: ACTCACTCACTCACTC PHÂN LOẠI 3. Microsatellite PHÂN LOẠI 3. Microsatellite − Mini và Microsatellite phân bố một cách rải rác trong hệ gen, chúng có thể nằm trong gen. Do dó chúng ít nhiều ảnh hưởng tới hoạt động của gen − Một số trường hợp, sự mất hoặc thêm đơn vị đoạn lặp làm thay đổi hoạt động của Promotor Chức năng của Mini và Microsatellite CƠ CHẾ HÌNH THÀNH Trao đổi chéo không cân CƠ CHẾ HÌNH THÀNH Trượt lỗi của ADN polymerase Xác định mối quan hệ họ hàng Pháp Y: Truy tìm tội phạm, hài cốt liệt sĩ. Chẩn đoán & phát hiện bệnh. Xác định đặc trưng cá thể. ỨNG DỤNG − VNTRs & STRs có tính đa hình rất cao, nghĩa là số lượng các đoạn DNA lặp trong một miền là khác nhau giữa các thể khác nhau. Tỉ lệ 2 các thể ngẫu nhiên có các allene mang các đoạn DNA lặp giống nhau là rất thấp ỨNG DỤNG Sử dụng làm marker trong các ứng dụng liên quan tới dấu vân ADN TRUY TÌM TỘI PHẠM Thu thập mẫu: nước bọt, tóc, máu.. Tách chiết ADN PCR nhân lên VNTRs, hoặc STRs Điện di và phân tích kết quả TRUY TÌM TỘI PHẠM Ai là tội phạm ? CÁM ƠN SỰ QUAN TÂM THEO DÕI CỦA THẦY & CÁC BẠN Tài liệu tham khảo • David Clark- Molecular: Understanding the Genetic Revolution • Butler- Forensic DNA Typing Biology Technology and Genetics of STRs markers 2nd • Võ Thị Thương Lan- Một số vấn đề cơ bản của sinh học phân tử • Phạm Hùng Vân- Dấu ấn ADN và các xét nghiệm phát hiện quan hệ huyết thống, truy tìm tội phạm- Tháng 8.2008