Chiến lược huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh tỉnh Cà Mau (Đại học Cà Mau)

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP Tên đề tài: CHIẾN LƯỢC HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH TỈNH CÀ MAU Giáo viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện Ths. Nguyễn Thị Kim Phượng Huỳnh Thị Thuý Phượng Ths. Đỗ Thị Tuyết MSSV: 4031276 Lớp: TC – TD 02 K29 THÁNG 5 NĂM 2007 i LỜI CẢM TẠ Trước hết em xin chân thành cảm ơn NHNo&PTNT Tỉnh Cà mau đặc biệt là Ban lãnh đạo ngân hàng đã tạo điều kiện cho em vào thực tập và nhiệt tình giúp đỡ em trong thời gian thực tập để em hoàn thành quyển luận văn tốt nghiệp này. Em xin chân thành cảm ơn sự giảng dạy qua bốn năm học của quý thầy cô trường Đại học Cần Thơ, đặc biệt là thầy cô khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh. Em xin cảm ơn Cô Đỗ Thị Tuyết và Cô Nguyễn Thị Kim Phượng đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em rất nhiều để em hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp. Trong quá trình thực tập, do thời gian có hạn nên nghiên cứu chưa sâu, mặt khác kiến thức còn hạn chế, chủ yếu là lý thuyết cũng như kinh nghiệm thực tế chưa có nên không tránh khỏi những sai sót. Do đó, để bài luận văn được hoàn chỉnh hơn, kính mong nhận được những ý kiến đóng góp chân tình của giáo viên hướng dẫn cũng như Ban lãnh đạo ngân hàng. Trước khi dứt lời, em xin kính chúc quý thầy cô; các chú, các anh, chị trong NHNo&PTNT Tỉnh Cà mau dồi dào sức khỏe, thành đạt và hạnh phúc. Kính chúc NHNo&PTNT Tỉnh Cà mau ngày càng lớn mạnh và phát triển bền vững. Xin chân thành cảm ơn! Sinh viên thực hiện Huỳnh Thị Thuý Phượng ii NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN –¯— ------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- iii NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN –¯— ------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------------------------- ix DANH MỤC BIỂU BẢNG Bảng 1: Thu nhập, chi phí, lợi nhuận ......................................................... 24 Bảng 2: Phân tích vốn huy động phân theo kỳ hạn...................................... 33 Bảng 3: Phân tích vốn huy động phân theo thành phần kinh tế.................... 37 Bảng 4: Phân tích vốn huy động phân theo nội tệ và ngoại tệ...................... 40 Bảng 5: Đánh giá vốn huy động/ tổng nguồn vốn........................................ 42 Bảng 6: Đánh giá tổng dư nợ/ vốn huy động............................................... 43 Bảng 7: Cơ cấu kinh tế của tỉnh .................................................................. 49 Bảng 8: Kim ngạch xuất khẩu của tỉnh........................................................ 51 Bảng 9: Tổng hợp yếu tố môi trường vĩ mô ................................................ 54 Bảng 10: Thị phần của các ngân hàng trên địa bàn năm 2006 ...................... 59 Bảng 11: Lãi suất ngân hàng tháng 3 năm 2007 ........................................... 64 Bảng 12: Ma trận hình ảnh cạnh tranh ......................................................... 65 Bảng 13: Phân tích ma trận SWOT .............................................................. 71 x DANH MỤC HÌNH Hình 1: Sơ đồ qui trình lập chiến lược ....................................................... 11 Hình 2: Sơ đồ mạng lưới............................................................................ 15 Hình 3: Sơ đồ cơ cấu bộ máy tổ chức tại NHNo & PTNT Tỉnh Cà Mau ..... 21 Hình 4: Biểu đồ thu nhập của ngân hàng 2004 – 2006 .............................. 24 Hình 5: Biểu đồ chi phí qua 3 năm 2004 – 2006 ....................................... 26 Hình 6: Biểu đồ lợi nhuận qua 3 năm 2004 – 2006 .................................... 29 Hình 7: Biểu đồ vốn huy động qua 3 năm 2004 -2006 .............................. 30 Hình 8: Vốn huy động phân theo kỳ hạn ................................................... 33 Hình 9: Vốn huy động phân theo thành phần kinh tế.................................. 35 Hình 10: Vốn huy động phân theo nội tệ và ngoại tệ.................................... 40 Hình 11: Thị phần vốn huy động trên địa bàn năm 2006.............................. 59 xi DANH MỤC VIẾT TẮT NHNo&PTNT: Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn NH: Ngân hàng TCTD: Tổ chức tín dụng TCKT: Tổ chức kinh tế CMND: Chứng minh nhân dân TGTK: Tiền gửi tiết kiệm NHNN: Ngân hàng nhà nước DTTT: Dự trữ thanh toán NHTM: Ngân hàng thương mại KBNN: Kho bạc nhà nước BHXH: Bảo hiểm xã hội MHB: Ngân hàng phát triển nhà ĐBSCL NHCT: Ngân hàng công thương NHNT: Ngân hàng ngoại thương SVTH: Huỳnh Thị Thuý Phượng Trang 1 CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Sự cần thiết nghiên cứu Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, nhu cầu vốn là một nhu cầu hết sức quan trọng mà bất cứ lĩnh vực kinh tế nào cũng cần. Trong lĩnh vực nông nghiệp, đó là nhu cầu vốn để trang trải cho các chi phí về cây giống, con giống, thức ăn, phân bón,… Nếu đáp ứng được nhu cầu vốn này của hộ nông dân, đồng nghĩa với việc thực hiện được chủ trương xóa đói giảm nghèo của Nhà nước, tiến lên công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Để đạt được điều đó, cần có một trung gian tài chính để điều hòa nguồn vốn tại địa phương, chuyển từ nơi thừa vốn sang nơi thiếu vốn – đó là Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn. Với vị trí địa lí nằm ở vùng nông thôn, Cà Mau là Tỉnh có thế mạnh về nông nghiệp và thuỷ sản. Trong những năm gần đây nền kinh tế của Tỉnh có nhiều bước phát triển mới với GDP đầu người đạt trên 10 triệu đồng/ người, kim ngạch xuất khẩu đạt trên 550 triệu USD…. tạo điều kiện cho sự phát triển của nhiều ngành nghề khác. Trong những năm vừa qua Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Tỉnh Cà Mau đã đáp ứng phần lớn nhu cầu về vốn của phần lớn hộ nông dân và hộ sản xuất kinh doanh trên địa bàn góp phần cùng địa phương thúc đẩy phát triển kinh tế và thay đổi bộ mặt nông thôn của Tỉnh. Tuy nhiên trong điều kiện nền kinh tế hội nhập như hiện nay để có thể đáp ứng nhu cầu vốn ngày càng tăng thì Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn cần phải đưa ra các biện pháp quản lí nguồn vốn. Vấn đề huy động vốn là một trong những nghiệp vụ quan trọng trong quá trình hoạt động của Ngân hàng, với chức năng làm trung gian tín dụng, Ngân hàng thương mại thực hiện tập trung huy động vốn nhàn rỗi trong xã hội và sử dụng để cho vay. Tuy nhiên trong điều kiện nền kinh tế có nhiều biến động như hiện nay đặc biệt là sự kiện Việt Nam gia nhập WTO, đã mở ra một thị trường mới cho ngành ngân hàng nói chung và NHNo&PTNT nói riêng. Hội nhập sẽ mang lại nhiều cơ hội và không ít những thách thức cho ngành Ngân hàng. Trước sự cạnh tranh gay gắt đó để tồn tại và phát triển thì NHNo&PTNT Tỉnh Cà mau cần xác định được phương hướng hoạt động, chủ động tạo lập nguồn vốn, biện SVTH: Huỳnh Thị Thuý Phượng Trang 2 pháp sử dụng các điều kiện sẵn có và những cơ hội trong kinh doanh, đồng thời xử lí một cách hợp lí những thách thức trong môi trường kinh doanh mới để từ đó đưa ra những chiến lược huy động vốn có hiệu quả. Đó là lí do tôi chọn đề tài “ Chiến lược huy động vốn tại NHNo&PTNT chi nhánh Tỉnh Cà Mau” để làm đề tài tốt nghiệp của mình. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1. Mục tiêu chung Mục tiêu chung là phân tích, đánh giá tình hình huy động vốn tại NHNo&PTNT Tỉnh Cà Mau và phân tích các yếu tố bên ngoài làm cơ sở cho việc thiết lập chiến lược huy động vốn có hiệu quả tại NHNo&PTNT Tỉnh Cà Mau 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Phân tích tình hình huy động vốn của ngân hàng qua 3 năm 2004, 2005, 2006 để xác định khả năng thu hút vốn của ngân hàng ở hiện tại và phân tích điểm mạnh điểm yếu của ngân hàng làm cơ sở cho việc hình thành chiến lược huy động vốn của ngân hàng từ 2007- 2010. - Phân tích môi trường bên ngoài từ đó rút ra những cơ hội và thách thức mà ngân hàng sẽ gặp phải trong điều kiện kinh tế mới - Đề ra chiến lược huy động vốn và biện pháp thực hiện. 1.3. Phạm vi nghiên cứu 1.3.1. Không gian (địa bàn nghiên cứu) Thực hiện nghiên cứu đề tài tại hội sở chi nhánh cấp 1của tỉnh, chưa đi thực tế tại các huyện do không có điều kiện. Vì vậy đề tài phân tích các yếu tố nội bộ còn nhiều hạn chế, chỉ thực tập trực tiếp tại phòng kinh doanh, phòng kế toán ngân quỹ và phòng tổ chức cán bộ - đào tạo vì vậy mà đề tài chỉ đưa ra những nhận xét chung dựa trên sự đánh giá của cá nhân về những yếu tố phân tích. 1.3.2. Thời gian Đề tài phân tích số liệu của ngân hàng qua 3 năm 2004, 2005, 2006 Phân tích các yếu tố môi trường vi mô và vĩ mô thông qua các báo cáo của Uỷ ban nhân dân tỉnh năm 2004, 2005, 2006 và mục tiêu phát triển kinh tế của SVTH: Huỳnh Thị Thuý Phượng Trang 3 tỉnh đến 2010. Từ đó đánh giá các cơ hội và thách thức mà môi trường ảnh hưởng đến công tác huy động vốn của ngân hàng. 1.3.3. Đối tượng nghiên cứu Vấn đề huy động vốn tại Ngân Hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Tỉnh Cà Mau (Agribank Cà Mau) 1.4. Lược khảo tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu. - Dự án kinh doanh của NHNo& PTNT Tỉnh Cà Mau giai đoạn 2006-2010 Ngày 15/05/2005 Mục tiêu: phân tích một số khía cạnh kinh tế của tỉnh để giúp ngân hàng chọn lựa dự án đầu tư thích hợp trong giai đoạn 2006-2010. Thông qua tài liệu này em có thể nắm được sơ bộ tình hình hoạt động chung của ngân hàng, một số những nhận định của ngân hàng về cơ hội và thách thức mà môi trường ảnh hưởng đến hoạt động của ngân hàng. - Một số giải pháp huy động vốn của ngân hàng thương mại ở nước ta Tác giả: Nguyễn Văn Thầy, Phòng đại diện- vụ quản lí ngoại hối- Ngân hàng Nhà Nước 17 Bến Chương Dương Quận 1 TPHCM. Đạt giải nhì cuộc thi “ Ngân hàng Việt Nam với việc huy động vốn phục vụ công nghệ hoá - hiện đại hoá đất nước” Ngày 06/05/1997. Thông qua bài viết nhận biết cách thức phân tích những nguyên nhân ảnh hưởng đến công tác huy động vốn ở các ngân hàng thương mại Việt Nam và những biện pháp khắc phục. - Đòn bẫy lãi suất của Tiến sĩ Lê Khoa, 98 Lê Quang Định, Gia Định, P14 Quận Bình Thạnh TPHCM Đạt giải nhì cuộc thi “ Ngân hàng Việt Nam với việc huy động vốn phục vụ công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước” ngày 06/05/1997. Bài viết giúp em nhận thức được tầm quan trọng của lãi suất trong công tác huy động vốn để từ đó áp dụng đưa vào phân tích trong nội dung nghiên cứu của mình. SVTH: Huỳnh Thị Thuý Phượng Trang 4 CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN 2.1.1. Khái niệm chiến lược và quản trị chiến lược 2.1.1.1. Khái niệm chiến lược Chiến lược là tập hợp những quyết định và hành động hướng mục tiêu để các năng lực và nguồn lực của tổ chức đáp ứng được những cơ hội và thách thức từ bên ngoài 2.1.1.2. Khái niệm quản trị chiến lược Quản trị chiến lược là một nghệ thuật và khoa học thiết lập, thực hiện và đánh giá các quyết định liên quan nhiều chức năng cho phép một tổ chức đạt được mục tiêu đề ra. 2.1.2. Các bước thiết lập chiến lược 2.1.2.1. Phân tích môi trường vĩ mô a. Yếu tố kinh tế Đây là các yếu tố tác động bởi các giai đoạn chu kỳ kinh tế, tỷ lệ lạm phát, tốc độ tăng trưởng GDP, triển vọng các ngành nghề kinh doanh sử dụng vốn ngân hàng, cơ cấu chuyển dịch giữa các khu vực kinh tế, mức độ ổn định giá cả, lãi suất cán cân thanh toán và ngoại thương. b. Yếu tố chính trị- pháp luật và chính sách của nhà nước Ngân hàng là hoạt động được kiểm soát chặt chẽ về phương diện pháp luật hơn các ngành nghề khác. Các chính sách tác động đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng như chính sách cạnh tranh, phá sản, sáp nhập, cơ cấu và tổ chức ngân hàng, các qui định về cho vay, bảo hiểm tiền gửi, dự phòng rủi ro tín dụng, qui định về qui mô vốn tự có … được qui định trong luật ngân hàng và các qui định hướng dẫn thi hành luật. Ngoài ra các chính sách tiền tệ, chính sách tài chính, thuế tỷ giá, quản lí nợ của nhà nước và các cơ quan quản lí hữu quan như Ngân hàng trung ương, Bộ tài chính… cũng thường xuyên tác động vào hoạt động của ngân hàng. c. Yếu tố dân số Đó là các yếu tố về cơ cấu dân số theo độ tuổi, giới tính , thu nhập, mức sống... SVTH: Huỳnh Thị Thuý Phượng Trang 5 Tỷ lệ tăng dân số, qui mô dân số, khả năng chuyển dịch dân số giữa các khu vực kinh tế, giữa thành thị và nông thôn d. Yếu tố tự nhiên Sự khan hiếm các nguồn tài nguyên, khả năng sản suất hàng hoá trên các vùng tự nhiên khác nhau, vấn đề ô nhiễm môi trường, thiếu năng lượng hay lãng phí tài nguyên thiên nhiên có thể ảnh hưởng đến quyết định của ngân hàng e. Yếu tố quốc tế Do xu hướng toàn cầu hoá nền kinh tế dẫn đến sự hội nhập giữa các nền kinh tế trong khu vực hay toàn cầu. Do đó cần phải theo dõi và nắm bắt xu hướng kinh tế thế giới, phát hiện các thị trường tiềm năng, tìm hiểu các diễn biến về chính trị- kinh tế theo những thông tin về công nghệ mới, các kinh nghiệm về kinh doanh quốc tế. 2.1.2.2. Phân tích môi trường vi mô a. Đối thủ cạnh tranh hiện tại Các đối thủ ngân hàng này đang tranh đua và dùng các thủ thuật để tăng lợi thế cạnh tranh, để xâm chiếm thị phần của nhau. Những đối thủ đó là các ngân hàng thương mại, các công ty bảo hiểm, công ty tài chính, quỹ hỗ trợ,… Mức độ cạnh tranh phụ thuộc vào số lượng và qui mô các định chế tham gia trên thị truờng. b. Các đối thủ cạnh tranh tiềm ẩn Các định chế tài chính và phi tài chính có thể xâm nhập lẫn nhau về các dịch vụ cung ứng cho khách hàng. Ngoài các đối thủ cạnh tranh hiện có cần phải lưu ý đến các đối thủ tiềm ẩn trong tương lai như các công ty bảo hiểm các tổ chức tài chính khác. c. Cạnh tranh về lãi suất Mỗi ngân hàng cần đưa ra chính sách lãi suất hợp lí phù hợp với thoả thuận tại hiệp hội ngân hàng và theo đúng qui định của pháp luật. Vấn đề cạnh tranh lãi suất giữa các ngân hàng và các tổ chức tín dụng diễn ra gay gắt để thu hút nguồn vốn trong xã hội và cung cấp vốn cho các tổ chức kinh tế d. Khách hàng Là nhân tố quyết định sự sống còn của các ngân hàng trong môi trường cạnh tranh. khách hàng của ngân hàng không có sự đồng nhất, họ vừa có thể là SVTH: Huỳnh Thị Thuý Phượng Trang 6 người gửi tiền cung cấp nguồn vốn, vừa là người vay vốn- sử dụng vốn của ngân hàng và sử dụng các dịch vụ tài chính khác của ngân hàng. · Phân tích các yếu tố môi trường bên ngoài từ đó nhận thức các cơ hội và thách thức mà ngân hàng có thể sẽ gặp phải trong tương lai. Thông qua việc phân tích các yếu tố bên ngoài để rút ra những cơ hội và thách thức làm cơ sở cho việc hình thành chiến lược. 2.1.2.3. Phân tích các yếu tố nội tại của ngân hàng. - Phân tích tình hình thu nhập, chi phí và lợi nhuận của ngân hàng qua 3 năm 2004, 2005, 2006. Qua đó đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. - Phân tích tình hình huy động vốn của ngân hàng qua 3 năm. Theo các chỉ tiêu phân theo thời gian, phân theo thành phần kinh tế, phân theo nội tệ và ngoại tệ. Để từ đó đánh giá điểm mạnh điểm yếu của ngân hàng theo các hoạt động chức năng làm cơ sở cho việc xây dựng chiến lược huy động vốn. - Phân tích các chỉ số đánh giá tình hình huy động vốn của ngân hàng. a. Thủ tục nhận