Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS

ICAÁC CHUÊÍN MÛÅC KÏË TOAÁN QUÖËC TÏË INTERNATIONAL ACCOUNTING STANDARDS ii NGÊN HAÂNG THÏË GIÚÁI THE WORLD BANK CAÁC CHUÊÍN MÛÅC KÏË TOAÁN QUÖËC TÏË TAÂI LIÏÅU HÛÚÁNG DÊÎN THÛÅC HAÂNH (SAÁCH THAM KHAÃO) INTERNATIONAL ACCOUNTING STANDARDS A PRACTICAL GUIDE HENNIE VAN GREUNING MARIUS KOEN NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA THE NATIONAL POLITICAL PUBLISHING HOUSE HAÂ NÖÅI - 2000 iii Baãn quyïìn 1999 Ngên haâng Thïë giúái 1818 H Street, NW Washington DC 20433 USA Toaân böå quyïìn taác giaã àûúåc baão vïå xuêët baãn taåi Húåp chuáng quöëc Hoa Kyâ Hennie van Greuning Laänh àaåo khu vûåc taâi chñnh Khu vûåc chêu Êu vaâ Trung AÁ Ngên haâng Thïë giúái Marius Koen Giaáo sû kïë toaán taâi chñnh Trûúâng kïë toaán Trûúâng Àaåi hoåc töíng húåp Pretoria Chuyïn gia tû vêën cho Ngên haâng Thïë giúái Toaân böå söë liïåu, diïîn giaãi vaâ kïët luêån laâ cuãa chñnh taác giaã, khöng phaãi cuãa Ngên haâng Thïë giúái; khöng phaãi cuãa Höåi àöìng quaãn trõ, Ban laänh àaåo vaâ cuäng khöng phaãi cuãa bêët cûá nûúác thaânh viïn naâo cuãa Ngên haâng Thïë giúái. © Copyright 1999 The World Bank 1818 H Street, NW Washington DC 20433 USA All rights reserved Manufactured in the United States of America Hennie van Greuning Financial Sector Leader Europe and Central Asia Region The World Bank Marius Koen Professor of Financial Accounting Schoool of Accountancy University of Pretoria Consultant to The World Bank All findings, interpretations, and conclusions are the authors’ own and should not be attributed to the World Bank, its Board of Directors, its management, or any of it member countries. iii MUÅC LUÅC CHUÁ DÊÎN CUÃA NHAÂ XUÊËT BAÃN LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU GIÚÁI THIÏÅU CHÛÚNG 1 TÑNH MINH BAÅCH TRONG CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CHÛÚNG 2 QUY ÀÕNH CHUNG VÏÌ VIÏÅC LÊÅP VAÂ TRÒNH BAÂY CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CHÛÚNG 3 TRÒNH BAÂY CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH (IAS 1) CHÛÚNG 4 HAÂNG TÖÌN KHO (IAS 2) CHÛÚNG 5 BAÁO CAÁO LÛU CHUYÏÍN TIÏÌN TÏÅ (IAS 7) CHÛÚNG 6 LÖÎ LAÄI ROÂNG CUÃA CAÃ KYÂ, CAÁC LÖÎI CÚ BAÃN VAÂ THAY ÀÖÍI CHÏË ÀÖÅ KÏË TOAÁN (IAS 8) CHÛÚNG 7 CAÁC SÛÅ KIÏÅN XAÃY RA SAU NGAÂY LÊÅP BAÃNG TÖÍNG KÏËT TAÂI SAÃN (IAS 10) CHÛÚNG 8 CAÁC HÚÅP ÀÖÌNG XÊY DÛÅNG (IAS 11) CHÛÚNG 9 THUÏË THU NHÊÅP (IAS 12) CHÛÚNG 10 BAÁO CAÁO NGAÂNH (IAS 14) CHÛÚNG 11 THÖNG TIN PHAÃN AÁNH AÃNH HÛÚÃNG CUÃA BIÏËN ÀÖÅNG GIAÁ CAÃ (IAS 15) CHÛÚNG 12 TAÂI SAÃN, NHAÂ XÛÚÃNG VAÂ THIÏËT BÕ (IAS 16) CHÛÚNG 13 TAÂI SAÃN CHO THUÏ (IAS 17) CHÛÚNG 14 DOANH THU (IAS 18) CHÛÚNG 15 LÚÅI ÑCH TRAÃ CÖNG NHÊN VIÏN (IAS 19) CHÛÚNG 16 KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN TRÚÅ CÊËP CUÃA CHÑNH PHUÃ VAÂ CÖNG BÖË VÏÌ TRÚÅ CÊËP CHÑNH PHUÃ (IAS 20) CHÛÚNG 17 AÃNH HÛÚÃNG DO THAY ÀÖÍI TYÃ GIAÁ HÖËI ÀOAÁI (IAS 21) CHÛÚNG 18 HÚÅP NHÊËT KINH DOANH (IAS 22) CHÛÚNG 19 CHI PHÑ ÀI VAY (IAS 23) CHÛÚNG 20 CÖNG BÖË VÏÌ CAÁC BÏN LIÏN QUAN (IAS 24) CHÛÚNG 21 KÏË TOAÁN VAÂ BAÁO CAÁO THEO QUYÄ LÚÅI ÑCH HÛU TRÑ (IAS 26) CHÛÚNG 22 BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TÖÍNG HÚÅP VAÂ KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ VAÂO CAÁC CÖNG TY CON (IAS 27) CHÛÚNG 23 KÏË TOAÁN CAÁC KHOAÃN ÀÊÌU TÛ TRONG CAÁC ÀÚN VÕ LIÏN KÏËT (IAS 28) iv CHÛÚNG 24 BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TRONG CAÁC NÏÌN KINH TÏË SIÏU LAÅM PHAÁT (IAS 29) CHÛÚNG 25 NÖÅI DUNG CÖNG BÖË TRONG BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG VAÂ CAÁC TÖÍ CHÛÁC TÑN DUÅNG TÛÚNG TÛÅ (IAS 30) CHÛÚNG 26 BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH VÏÌ CAÁC LÚÅI ÑCH TRONG CAÁC LIÏN DOANH (IAS 31) CHÛÚNG 27 CAÁC CÖNG CUÅ TAÂI CHÑNH: CÖNG BÖË VAÂ TRÒNH BAÂY (IAS 32) CHÛÚNG 28 THU NHÊÅP TRÏN MÖÅT CÖÍ PHIÏËU (IAS 33) CHÛÚNG 29 BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH TAÅM THÚÂI (IAS 34) CHÛÚNG 30 CAÁC HOAÅT ÀÖÅNG BÕ NGÛÂNG (IAS 35) CHÛÚNG 31 GIAÃM GIAÁ TRÕ TAÂI SAÃN (IAS 36) CHÛÚNG 32 CAÁC KHOAÃN DÛÅ PHOÂNG, NÚÅ BÊËT THÛÚÂNG, TAÂI SAÃN BÊËT THÛÚÂNG (IAS 37) CHÛÚNG 33 TAÂI SAÃN VÖ HÒNH (IAS 38) CHÛÚNG 34 TAÂI SAÃN ÀÊÌU TÛ (IAS 40) PHUÅ LUÅC I CAÁC CHUÊÍN MÛÅC IASC HIÏÅN COÁ HIÏÅU LÛÅC PHUÅ LUÅC II GIAÃI THÑCH IASC HIÏÅN COÁ HIÏÅU LÛÅC PHUÅ LUÅC III NÖÅI DUNG CÖNG BÖË THEO YÏU CÊÌU CUÃA IAS TRONG CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH CUÃA CAÁC NGÊN HAÂNG - THEO LOAÅI RUÃI RO TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO Understanding accounting systems is one of the few skills that help managers to efficiently operate a company. Accurate accounting infor- mation is an important tool which managers use to make management decisions since such information reflects the actual financial status of a company. In order to facilitate the advancement of Vietnamese accounting standards, the National Political Publishing House is introducing a book entitled, “International accounting standards - a practical guide” by Hennie Van Greuning and Marius Koen. The book was originally published by the World Bank. In Vietnam, the book will be reprinted in a bilingual format which includes both Vietnamese and English text. Vietnamese accounting standards are very different from international ones and are in their early stages of development. Consequently, the book contains many new concepts and English terminology that have no Vietnamese equivalent. In light of these factors, it is very difficult to produce an error- free Vietnamese translation. The Publisher welcomes comments from the reader that may serve to improve the quality of the publication in future editions. August, 2000 THE NATIONAL POLITICAL PUBLISHING HOUSE NOTES FROM THE PUBLISHER v Àïí quaãn lyá coá hiïåu quaã möåt doanh nghiïåp hay möåt cöng ty, caác nhaâ quaãn lyá phaãi nùæm vûäng khêu kïë toaán. Nhúâ nhûäng söë liïåu kïë toaán, hoå coá thïí thêëy roä àûúåc thûåc chêët cuãa quaá trònh hoaåt àöång saãn xuêët kinh doanh àang diïîn ra vaâ tûâ àoá àïì ra nhûäng quyïët àõnh quaãn lyá àuáng àùæn. Àïí goáp phêìn caãi tiïën hïå thöëng kïë toaán úã nûúác ta, Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia giúái thiïåu vúái baån àoåc cuöën saách in song ngûä Viïåt - Anh: “Caác chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë - taâi liïåu hûúáng dêîn thûåc haânh” cuãa caác taác giaã Hennie Van Greuning vaâ Marius Koen do Ngên haâng Thïë giúái xuêët baãn. Do hïå thöëng kïë toaán cuãa nûúác ta caách khaá xa vúái hïå thöëng kïë toaán cuãa caác quöëc gia phaát triïín, nïn trong cuöën saách coá rêët nhiïìu thuêåt ngûä múái vïì kïë toaán chûa coá khaái niïåm tûúng àûúng trong tiïëng Viïåt, vò vêåy khoá traánh khoãi nhûäng thiïëu soát. Nhaâ xuêët baãn mong nhêån àûúåc sûå goáp yá cuãa baån àoåc. Thaáng 8 nùm 2000 NHAÂ XUÊËT BAÃN CHÑNH TRÕ QUÖËC GIA CHUÁ DÊÎN CUÃA NHAÂ XUÊËT BAÃN 1vi Phaãn ûáng laåi cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh toaân cêìu nùm 1998, möåt söë töí chûác quöëc tïë trong àoá coá caã Ngên haâng Thïë giúái vaâ Quyä tiïìn tïå Quöëc tïë àaä àûa ra saáng kiïën cöång taác nhùçm cuãng cöë cú cêëu taâi chñnh toaân cêìu. Mùåc duâ caác chuêín mûåc kïë toaán Quöëc tïë (IASs) àaä töìn taåi trong nhiïìu nùm, saáng kiïën naây àaä laâm tùng thïm têìm quan troång cho caác chuêín mûåc. Cuå thïí laâ caác chuêín mûåc laâm nêng cao tñnh minh baåch trong baáo caáo taâi chñnh vaâ nêng cao tñnh hoâa húåp cuãa caác chuêín mûåc àïí höî trúå cho caác thõ trûúâng taâi chñnh ngaây caâng àûúåc toaân cêìu hoáa. Ngên haâng Thïë giúái yïu cêìu caác cú quan quaãn lyá caác nûúác khêín trûúng ûu tiïn chêëp nhêån caác chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë hún laâ xêy dûång caác têåp quaán theo àiïìu kiïån tûâng nûúác búãi caác chuêín mûåc naây àûúåc quöëc tïë chêëp nhêån röång raäi vaâ coá sûå linh hoaåt trong viïåc húåp nhêët nhûäng têåp quaán töët nhêët trïn thïë giúái. Ngên haâng Thïë giúái cuäng sûã duång caác IASs laâm cú súã cho viïåc trònh baây caác baáo caáo taâi chñnh cuãa nhûäng khaách haâng sûã duång caác khoaãn vay vaâ tñn duång cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Trong nùm vûâa qua, caác Chuêín mûåc Kïë toaán Quöëc tïë àaä nhêån àûúåc thïm sûå höî trúå cuãa Töí chûác caác UÃy ban Chûáng khoaán Quöëc tïë (IOSCO) vaâ àûúåc Liïn hiïåp chêu Êu aáp duång. Ngên haâng Thïë giúái àaä höî trúå cho quaá trònh taái cú cêëu gêìn àêy cuãa Höåi àöìng Chuêín mûåc Kïë toaán Quöëc tïë (IASC) àïí töí chûác naây mang tñnh àaåi diïån hún vaâ trúã thaânh cú quan quaãn lyá toaân cêìu. Chuáng töi àùåc biïåt mong muöën rùçng caác nûúác phaát triïín vaâ chuyïín àöíi coá tiïëng noái trong quaá trònh xêy dûång chuêín mûåc vaâ caác Chuêín mûåc Kïë toaán Quöëc tïë àûúåc cöng böë röång raäi úã mûác cao nhêët. Cuöën saách naây àûúåc xuêët baãn lêìn thûá 2 vaâ àûúåc dõch sang möåt söë thûá tiïëng, laâ möåt phêìn àoáng goáp quan troång vaâo viïåc múã röång nhêån thûác vaâ hiïíu biïët vïì caác Chuêín mûåc Kïë toaán Quöëc tïë trïn khùæp thïë giúái, vúái nhûäng phêìn toám tùæt dïî àoåc cho tûâng chuêín mûåc vaâ caác phêìn nghiïn cûáu tònh huöëng minh hoåa cho caác phûúng phaáp haåch toaán vaâ yïu cêìu cöng böë. Chuáng töi vö cuâng caãm ún caác taác giaã Hennie Van Greuning vaâ Marius Koan. Paul Bermingham Chuã tõch Höåi àöìng Phên ban quaãn lyá taâi chñnh Ngên haâng Thïë giúái Washington D.C, Hoa Kyâ 8/1/2001 LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU viii Khi chuêín bõ xuêët baãn cuöën saách naây, möåt quyïët àõnh saáng suöët àûúåc àûa ra laâ têåp trung vaâo nhu cêìu cuãa caác nhaâ àiïìu haânh cêëp cao trong khu vûåc cöng cöång vaâ tû nhên chûa am hiïíu tûúâng têån vïì kïë toaán. Cuöën saách naây toám tùæt tûâng Chuêín mûåc kïë toaán Quöëc tïë àïí caác nhaâ quaãn lyá vaâ àiïìu haânh coá thïí coá àûúåc sûå hiïíu biïët röång raäi vaâ cú baãn vïì nhûäng vêën àïì chuã yïëu trong khoaãng thúâi gian ngùæn nhêët. Ngoaâi nhûäng phêìn toám tùæt ngùæn goån, tûâng chûúng coá phêìn nghiïn cûáu tònh huöëng àún giaãn, chuá troång àïën viïåc aáp duång thûåc tïë möåt söë khaái niïåm cú baãn trong tûâng chuêín mûåc. Nhúâ àoá ngûúâi àoåc khöng laâm chuyïn mön àûúåc trang bõ nhûäng cöng cuå hiïíu biïët àïí tham gia möåt thaão luêån vïì tñnh phuâ húåp hoùåc aáp duång möåt chuêín mûåc vaâo möåt tònh huöëng cuå thïí. Ngûúâi àoåc cuäng coá thïí àaánh giaá aãnh hûúãng cuãa viïåc aáp duång caác nguyïn tùæc cuãa möåt chuêín mûåc kïë toaán cuå thïí túái caác kïët quaã taâi chñnh vaâ võ thïë taâi chñnh cuãa möåt böå phêån hoùåc toaân böå doanh nghiïåp. SÛÃ DUÅNG CUÖËN S ÁCH N ÂY NHÛ THÏË NAÂ O Caác taác giaã àûa caách trònh baây rêët thuêån lúåi cho viïåc thaão luêån tûâng chuêín mûåc. 1. Caác vêën àïì àùåt ra: xaác àõnh caác muåc àñch chñnh vaâ nhûäng vêën àïì chuã yïëu cuãa tûâng chuêín mûåc. 2. Phaåm vi aáp duång chuêín mûåc xaác àõnh nhûäng giao dõch vaâ sûå kiïån cuå thïí àûúåc quy àõnh trong tûâng chuêín mûåc. Trong nhûäng trûúâng húåp nhêët àõnh, viïåc tuên thuã caác yïu cêìu cuãa möåt chuêín mûåc chó giúái haån cho möåt söë loaåi hònh doanh nghiïåp àõnh. 3. Haåch toaán kïë toaán liïåt kï nhûäng nguyïn tùæc kïë toaán cuå thïí, nhûäng cú súã, nhûäng thöng lïå, nhûäng quy tùæc, vaâ thûåc tiïîn kïë toaán cuå thïí maâ doanh nghiïåp cêìn aáp duång àïí tuên thuã möåt chuêín mûåc cuå thïí. 4. Cöng böë mö taã caách thûác trònh baây caác khoaãn muåc taâi chñnh vaâ phi taâi chñnh trong caác baáo caáo taâi chñnh cuäng nhû nhûäng khña caånh cêìn àûúåc cöng böë trong caác baáo caáo taâi chñnh. Caác taác giaã hy voång rùçng caác nhaâ quaãn lyá cuãa caác nûúác khaách haâng cuãa Ngên haâng Thïë giúái seä thêëy hònh thûác naây hûäu ñch cho viïåc thiïët lêåp thuêåt ngûä kïë toaán, àùåc biïåt laâ khi möåt söë thuêåt ngûä vêîn coân àang àûúåc tòm hiïíu. Chuáng töi hoan nghïnh moåi yá kiïën phaãn höìi vïì vêën àïì naây. NÖÅI DUNG Têët caã caác chuêín mûåc kïë toaán, do Höåi àöìng chuêín mûåc kïë toaán Quöëc tïë (IASC) àûa ra vaâ àûúåc Höåi àöìng chuá giaãi Chuêín mûåc (SIC) giaãi thñch, cho túái ngaây 31-10-2000, àûúåc àûa vaâo cuöën saách naây. LÚÂI CAÃM ÚN Caác taác giaã vö cuâng caãm ún sûå trúå giuáp vïì taâi chñnh cuãa chûúng trònh taâi trúå PHRD cho viïåc thiïët lêåp böå phêån phaát triïín kïë toaán thuöåc Chûúng trònh Cho vay Phaát triïín Àõnh chïë cho nûúác Nga trong giai àoaån bùæt àêìu xuêët baãn cuöën saách naây. GIÚÁI THIÏÅU 91 9 1 CHÕU TRAÁCH NHIÏÅM XUÊËT BAÃN Giaám àöëc - Töíng biïn têåp TRÊÌN ÀÒNH NGHIÏM Biïn têåp: KHUÊËT DUY HAÃI VUÄ HÖÌNG THÊËM Bòa: NGUYÏÎN THÕ HOÂA Trònh baây: PHOÂNG TAÅO MÊÎU Sûãa baâi: NGUYÏÎN THÕ THUÁY Maä söë: 3.339.7 CTQG-2000 In 1500 cuöën, khöí 20,5cmx28cm. In taåi Cöng ty in Töíng húåp Haâ Nöåi. Söë XB: Giêëy pheáp xuêët baãn: 24-604/CXB-QLXB, cêëp ngaây 16-6-2000. In xong vaâ nöåp lûu chiïíu thaáng 10 nùm 2000. 10 CHÛÚNG 1 TÑNH MINH BAÅCH TRONG CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH Viïåc cung cêëp thöng tin minh baåch vaâ hûäu ñch vïì caác àöëi tûúång tham gia thõ trûúâng vaâ vïì caác hoaåt àöång kinh doanh cuãa nhûäng àöëi tûúång naây laâ rêët cêìn thiïët cho möåt thõ trûúâng hoaåt àöång trêåt tûå vaâ hiïåu quaã, vaâ laâ möåt trong nhûäng tiïìn àïì quan troång nhêët àïí thiïët lêåp nïn kyã luêåt thõ trûúâng. Nïëu àïí phoá mùåc thò baãn thên caác thõ trûúâng seä khöng thïí àûa ra mûác àöå cöng khai thoaã àaáng. Caác lûåc lûúång thõ trûúâng thöng thûúâng seä laâm cên bùçng caác lúåi ñch cêån biïn vaâ chi phñ cêån biïn cuãa viïåc cöng böë thïm thöng tin vaâ kïët quaã cuöëi cuâng coá thïí seä khöng phaãi laâ caái maâ caác àöëi tûúång tham gia thõ trûúâng thûåc sûå cêìn àïën. Xu hûúáng tûå do hoaá thõ trûúâng taâi chñnh vaâ thõ trûúâng vöën vaâo nhûäng nùm 80 laâm tùng tñnh bêët öín trïn caác thõ trûúâng taâi chñnh nhû möåt ... laâm tùng nhu cêìu coá thïm thöng tin àaãm baão sûå öín àõnh vïì taâi chñnh. Vaâo nhûäng nùm 90, khi xu thïë tûå do hoaá thõ trûúâng taâi chñnh vaâ vöën dêng cao, gêy aáp lûåc ngaây caâng lúán àöëi vúái viïåc cung cêëp thöng tin hûäu ñch trong caã khu vûåc taâi chñnh lêîn khu vûåc tû nhên; nhûäng yïu cêìu töëi thiïíu vïì cöng böë thöng tin giúâ àêy seä laâ àaánh giaá chêët lûúång vaâ dung lûúång thöng tin cêìn cung cêëp cho caác àöëi tûúång tham gia thõ trûúâng vaâ cho cöng chuáng. Do viïåc cung cêëp thöng tin laâ thiïët yïëu giuáp öín àõnh thõ trûúâng nïn caác cú quan quaãn lyá coân xem chêët lûúång thöng tin coá tñnh ûu tiïn cao. Khi chêët lûúång thöng tin cêìn cung cêëp cho caác thaânh viïn tham gia thõ trûúâng vaâ caác cú quan quaãn lyá àûúåc caãi thiïån thò caác töí chûác cuäng seä phaãi thûåc hiïån töët viïåc caãi tiïën hïå thöëng thöng tin nöåi böå cuãa mònh àïí taåo danh tiïëng cuãa hoå trong viïåc cung cêëp thöng tin coá chêët lûúång. Viïåc cöng böë röång raäi thöng tin chó thûåc hiïån àûúåc khi coá caác tiïu chuêín kïë toaán töët vaâ phûúng phaáp cöng böë thöng tin thoaã àaáng. Viïåc cöng böë röång raäi naây thûúâng bao göìm viïåc cho xuêët baãn thöng tin àõnh tñnh vaâ àõnh lûúång thñch húåp trong caác baáo caáo taâi chñnh haâng nùm maâ nhûäng baáo caáo naây thûúâng coá keâm theo vúái caác baáo caáo taâi chñnh nöåi böå vaâ caác thöng tin coá liïn quan khaác. Àïí cung cêëp thöng tin cêìn coá chi phñ, vò vêåy, khi xaác àõnh caác yïu cêìu cöng böë thöng tin cêìn phaãi àaánh giaá tñnh hûäu ñch cöng böë thöng tin cho cöng chuáng trong möëi tûúng quan vúái chi phñ maâ doanh nghiïåp phaãi boã ra. Tñnh kõp thúâi trong viïåc cöng böë thöng tin cuäng laâ rêët quan troång. Viïåc cöng böë caác thöng tin bêët lúåi cho cöng chuáng vöën khöng àuã hiïíu biïët tûúâng têån àïí lyá giaãi àuáng thöng tin coá thïí gêy töín haåi àïën caác cöng ty coá liïn quan. Khi thöng tin khöng àaãm baão chêët lûúång vaâ/hoùåc nhûäng ngûúâi sûã duång khöng àûúåc xem laâ coá khaã nùng giaãi thñch àuáng àùæn thöng tin, thò caác yïu cêìu vïì viïåc cöng böë thöng tin phaãi àûúåc hoaåch àõnh cêín thêån vaâ ngaây caâng xiïët chùåt hún. Vïì lêu daâi maâ noái thò möåt chïë àöå cöng böë thöng tin àêìy àuã laâ coá lúåi, ngay caã nïëu trûúác mùæt coá gùåp phaãi möåt söë khoá khùn, vò xeát cho àïën cuâng chi phñ cho hïå thöëng taâi chñnh khöng àuã minh baåch, cao hún chi phñ phaãi boã ra àïí àaãm baão tñnh minh baåch. TÑNH MINH BAÅCH VAÂ TÑNH TRAÁCH NHIÏÅM Tñnh minh b åch l â nguyïn t æc taåo lêåp m åt möi trû âng c á caác thöng tin vïì thûåc tr ång hi ån t öìn, vïì c ác quy ët àõnh vaâ caác hoaåt à ång à ìu d î daâ ng t i ïë p c ån, à ìu coá th í th ëy àû åc v â hiïíu àû åc à ëi vúái t ët c ã c ác àöë i tûúå ng tham gia t h õ trûúâ ng. Vi ïå c cö ng böë liïn quan túái qu á trònh vaâ phûúng phaá p cung c ëp thöng tin, ra quyïët àõnh v ì chñ nh saá ch àûúå c cöng böë kõp thúâi vaâ cöng khai. Tñnh traách nhi åm laâ nhu cêìu d ânh cho caá c àöë i t ûúå ng tham gia thõ trû âng, bao göìm caã caác cú quan qu ãn lyá, à í l á gi ãi àûúåc c ác hoaåt àöång vaâ caác chñnh saách c ãa mònh v â chõu tr ách nhi åm àöëi v ái c ác quyïët àõnh vaâ k ët quaã do c ác quy àõnh n ây taå o ra. Tñnh minh baåch laâ àiïìu kiïån cêìn àïí duy trò tñnh traách nhiïåm giûäa ba nhoám thaânh viïn thõ trûúâng chñnh: nhûäng ngûúâi ài vay vaâ nhûäng ngûúâi cho vay, caác töí chûác phaát haânh vaâ nhaâ àêìu tû, caác cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác vaâ caác töí chûác taâi chñnh quöëc tïë. Tñnh minh baåch vaâ tñnh traách nhiïåm laâ nhûäng chuã àïì àûúåc tranh caäi söi nöíi trong nhiïìu cuöåc thaão luêån vïì chñnh saách kinh tïë trong thêåp kyã qua. Caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách àaä quen vúái tñnh baão mêåt. Tñnh baão mêåt àaä àûúåc xem nhû laâ möåt yïëu töë cêìn thiïët cho viïåc thûåc thi quyïìn lûåc, cuâng vúái lúåi ñch keâm theo laâ che dêëu àûúåc nùng lûåc yïëu keám cuãa caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách. Tuy nhiïn, tñnh baão mêåt coân ngùn chùån aãnh hûúãng mong àúi 1 CHÛÚNG 1 l TÑNH MINH BAÅCH TRONG CAÁC BAÁO CAÁO TAÂI CHÑNH 2 cuãa caác chñnh saách. Nïìn kinh tïë thïë giúái vaâ caác luöìng taâi chñnh thay àöíi, laâm tùng tñnh quöëc tïë hoaá vaâ tûúng taác, àaä vaâ àang àùåt vêën àïì cöng khai lïn haâng àêìu trong viïåc hoaåch àõnh chñnh saách kinh tïë. Chñnh phuã caác nûúác, bao göìm caã caác ngên haâng trung ûúng, nhêån thûác ngaây caâng roä raâng tñnh minh baåch (tûác laâ sûå cöng khai chñnh saách) seä laâm tùng khaã nùng dûå àoaán vaâ, vò thïë, nêng cao hiïåu quaã cuãa caác quyïët àõnh chñnh saách. Tñnh minh baåch coân buöåc caác àõnh chïë phaãi àöëi mùåt vúái tònh hònh thûåc tïë vaâ buöåc caác quan chûác coá traách nhiïåm hún, àùåc biïåt laâ khi hoå biïët rùçng hoå seä phaãi luêån chûáng quan àiïím, quyïët àõnh vaâ cuöëi cuâng laâ haânh àöång cuãa mònh. Chñnh vò vêåy viïåc àiïìu chónh chñnh saách kõp thúâi àûúåc khuyïën khñch. Vi åc nêng cao tñnh minh b åch vaâ tñnh tr ác h nhi åm m åt ph ìn c äng coân l â yïu cêìu c ãa c ác töí ch ác thuöåc khu v åc tû nhên àïí hi íu v â chêë p nhêån nh äng quy ët àõnh chñnh s ách c á ãnh hû ãng t ái h ânh vi c ãa h å. Tñnh minh b åch àû åc nêng cao seä cuãng cöë c ác quy ët àõnh kinh t ë do caá c cú quan khaác trong nïìn kinh t ë àûa ra. Tñnh minh b åch c ân laâ möåt phûúng ti ån àïí l âm tùng tñnh tr ách nhi åm, k ã lu åt n åi b å v â nêng cao chêët lû ång qu ãn l á. Tñnh minh b åch vaâ tñnh tr ách nhi åm nêng cao ch ët lûúång c ãa vi ïå c ra quyïë t àõ nh t rong c ác cú quan ho åch àõnh chñ nh saách ( hoaåt àöång cuãa c ác cú quan n ây thû âng ph ãi minh baåch) c äng nhû l â trong c ác cú quan coá nh äng quy ët àõnh phuå thu åc v âo vi åc hiïíu v â d å ào án caác quyïë t àõnh trong tûúng lai c ãa c ác cú quan hoaå ch àõnh chñnh s ách. Chi phñ giaám s át s ä gi ãm n ëu c ác h ânh à ång v â quy ët àõnh àïìu r ä r âng v â d î hi íu. Vi ï å c cöng ch áng gi ám s át c ác t í ch ác nh â nûúác, c ác c öí àöng v â ngûúâi lao àöång giaám s át viïåc qu ãn l á cöng t y, c ác chuã n å gi ám saát nh äng ngû âi ài vay v â nh äng ngû âi g ãi ti ìn gi ám s át c ác ngên haâng à ìu t rúã nïn d î d âng hún. Vò v åy nhûäng quyïët àõnh k ám ch ët lûúång s ä khöng àû åc b ã qua v â ph ãi àû åc gi ãi thñch. Tñnh minh baåch vaâ tñnh traách nhiïåm höî trúå lêîn nhau. Tñnh minh baåch laâm tùng tñnh traách nhiïåm bùçng caách laâm cho viïåc giaám saát àûúåc dïî daâng hún, vaâ tñnh traách nhiïåm thò laâm tùng tñnh minh baåch qua viïåc khuyïën khñch caác cú quan lyá giaãi haânh àöång cuãa hoå àïí moåi ngûúâi biïët àïën vaâ hiïíu roä. Tñ