Chuẩn mực số 400 Đánh giá rủi ro và kiểm soát nội bộ

H th ngệ ố chu n m c ki m toán Vi t Namẩ ự ể ệ Chu n m c s 400ẩ ự ố Đánh giá r i ro và ki m soát n i bủ ể ộ ộ (Ban hành theo Quy t đ nh s 143/2001/QĐ-BTC ế ị ố ngày 21 tháng 12 năm 2001 c a B trủ ộ ng B Tài chính)ở ộ Quy đ nh chungị 01. M c đích c a chu n này là quy đ nh các nguyên t c, th t c c b n và hụ ủ ẩ ị ắ ủ ụ ơ ả ng d n thớ ẫ ể th c áp d ng các nguyên t c, th t c c b n liên quan đ n vi c tìm hi u h th ng k toánứ ụ ắ ủ ụ ơ ả ế ệ ể ệ ố ế và h th ng ki m soát n i b cũng nhệ ố ể ộ ộ v êc đánh giá r i ro ki m toán và các thành ph n c aị ủ ể ầ ủ nó, bao g m: R i ro, ti m tàng, r i ro ki m soát và r i ro phát hi n trong quá trình ki m toánồ ủ ề ủ ể ủ ệ ể báo cáo tài chính. 02. Ki m toán viên ph i có đ hi u bi t v h th ng k toán và h th ng ki m soát n i bể ả ủ ể ế ề ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ c aủ khách hàng đ l p k ho ch ki m toán t ng th và chể ậ ế ạ ể ổ ể ng trình ki m toán thíchơ ể h p, có hi u qu . Ki m toán viên ph i s d ng kh năng xét đoán chuyên môn c aợ ệ ả ể ả ử ụ ả ủ mình đ đánh giá r i ro ki m toán và xác đ nh các th t c ki m toán nh m gi m cácể ủ ể ị ủ ụ ể ằ ả r i ro ki m toán xu ng th p t i m c có th ch p nh n đủ ể ố ấ ớ ứ ể ấ ậ c.ợ 03. Chu n m c này áp d ng cho ki m toán báo cáo tài chính và đẩ ự ụ ể c v n d ng cho ki m toánợ ậ ụ ể thông tin tài chính khác và các d ch v liên quan c a công ty ki m toán.ị ụ ủ ể Ki m toán viên và công ty ki m toán ph i tuân th nh ng quy đ nh c a chu n m c này trongể ể ả ủ ữ ị ủ ẩ ự quá trình th c hi n ki m toán báo cáo tài chính và cung c p d ch v liên quan.ự ệ ể ấ ị ụ Đ n v đơ ị c ki m toán (khách hàng) và các bên s d ng k t qu ki m toán ph i có nh ngợ ể ử ụ ế ả ể ả ữ hi u bi t c n thi t v nh ng quy đ nh trong chu n m c này đ ph i h p công v êc v i côngể ế ầ ế ề ữ ị ẩ ự ể ố ợ ị ớ ty ki m toán và ki m toán viên cũng nhể ể x lý quan h liên quan đ n các thông tin đã đử ệ ế cợ ki m toán.ể Các thu t ng trong chu n này đậ ữ ẩ c hi u nhượ ể ư sau: 04. R i ro ti m tàng:ủ ề Là r i ro ti m n, v n có do kh năng t ng nghi p v , t ng kho nủ ề ẩ ố ả ừ ệ ụ ừ ả m c trong báo cáo tài chính ch a đ ng sai soát tr ng y u khi tính riêng r ho c tính g p,ụ ứ ự ọ ế ẽ ặ ộ m c dù có hay không có h th ng ki m soát n i b .ặ ệ ố ể ộ ộ 05. R i ro ki m soát:ủ ể Là r i ro sai sót tr ng y u trong t ng nghi p v , t ng kh an m c trongủ ọ ế ừ ệ ụ ừ ỏ ụ báo cáo tài chính khi tính riêng r ho c tính g p mà h th ng k toán và h th ng ki m soátẽ ặ ộ ệ ố ế ệ ố ể n i b không ngăn ng a h t ho c không phát hi n và s a ch a k p th i.ộ ộ ừ ế ặ ệ ử ữ ị ờ 06. R i ro phát hi n:ủ ệ Là r i ro x y ra sai sót tr ng y u trong t ng nghi p v , t ng kho nủ ả ọ ế ừ ệ ụ ừ ả m c trong báo cáo tài chính khi tính riêng r ho c tính g p mà trong quá trình ki m toán,ụ ẽ ặ ộ ể ki m toán viên và công ty ki m toán không phát hi n để ể ệ c.ợ 07. R i ro ki m toán:ủ ể Là r i ro ki m toán viên và công ty ki m toán đủ ể ể a ra ý ki n nh n xétế ậ không thích h p khi báo cáo tài chính đã đợ c ki m toán còn nh ng sai sót tr ng y u. R i roợ ể ữ ọ ế ủ ki m toán bao g m ba b ph n: r i ro ti m tàng, r i ro ki m toán và r i ro phát hi n.ể ồ ộ ậ ủ ề ủ ể ủ ệ 08. Đánh giá r i ro ki m toán:ủ ể Là vi c ki m toán viên và công ty ki m toán xác đ nh m c đệ ể ể ị ứ ộ r i ro ki m toán có th x y ra là cao hay th p, bao g m đánh giá r i ro ti m tàng, r i roủ ể ể ả ấ ồ ủ ề ủ ki m soát và r i ro phát hi n. R i ro ki m toán để ủ ệ ủ ể c xác đ nh trợ ị c khi l p k ho ch và trớ ậ ế ạ cớ khi th c hi n ki m toán.ự ệ ể 09. Tr ng y u:ọ ế Là thu t ng dùng đ th hi n t m quan tr ng c a m t thông tin ho c m tậ ữ ể ể ệ ầ ọ ủ ộ ặ ộ s li u trong báo cáo tài chính.ố ệ Thông tin đ c coi là tr ng y u có nghĩa là n u thi u thông tin đó hay thông tin đó thi u chínhợ ọ ế ế ế ế xác thì s nh hẽ ả ng đ n các quy t đ nh c a ngở ế ế ị ủ i s d ng báo cáo tài chính. M c đ tr ngờ ử ụ ứ ộ ọ y u tùy thu c vào t m quan tr ng c a thông tin hay c a sai sót đế ộ ầ ọ ủ ủ c đánh giá trong hòan c nhợ ả c th . Tính tr ng y u c a thông tin ph i đụ ể ọ ế ủ ả c xem xét c trên tiêu chu n đ nh lợ ả ẩ ị ng và đ nhơ ị tính. 10. H th ng ki m soát n i b :ệ ố ể ộ ộ Là các quy đ nh và các th t c ki m soát do đ n v đị ủ ụ ể ơ ị c kiêmợ toán xây d ng và áp d ng nh m b o đ m cho đ n v tuân th pháp lu t và các quy đ nh, đự ụ ằ ả ả ơ ị ủ ậ ị ể ki m tra, ki m soát, ngăn ng a và phát hi n gian l n, sai sót; đ l p báo cáo tài chính trungể ể ừ ệ ậ ể ậ th c và h p lý; nh m b o v , qu n lý và s d ng có hi u qu tài s n c a đ n v . H th ngự ợ ằ ả ệ ả ử ụ ệ ả ả ủ ơ ị ệ ố ki m soát n i b bao g m môi trể ộ ộ ồ ng ki m soát, h th ng k toán và các th t c ki m soát.ờ ể ệ ố ế ủ ụ ể 11. H th ng k toán là quy đ nh v k toán và các th t c k toán mà đ n v đệ ố ế ị ề ế ủ ụ ế ơ ị c ki mượ ể toán áp d ng đ th c hi n ghi chép k toán và l p báo cáo tài chính.ụ ể ự ệ ế ậ 12. Môi tr ng ki m soátờ ể : Là nh ng nh n th c, quan đi m, s quan tâm và ho t đ ng c aữ ậ ứ ể ự ạ ộ ủ thành viên H i đ ng qu n tr , Ban Giám đ c đ i v i h th ng ki m soát n i b và vai tròộ ồ ả ị ố ố ớ ệ ố ể ộ ộ c a h th ng ki m soát n i b trong đ n v .ủ ệ ố ể ộ ộ ơ ị Môi tr ng ki m soát có nh hờ ể ả ng tr c ti p đ n hi u qu c a các th t c ki m sóat. Môi trưở ự ế ế ệ ả ủ ủ ụ ể ng ki m soát m nh s h tr đáng k cho các th t c ki m sóat c th .ườ ể ạ ẽ ỗ ợ ể ủ ụ ể ụ ể Tuy nhiên môi tr ng ki m soát m nh không đ ng nghĩa v i h th ng ki m soát n i bườ ể ạ ồ ớ ệ ố ể ộ ộ m nh. Môi trạ ng ki m soát m nh t nó chờ ể ạ ự a đ đ m b o tính hi u qu c a toàn b h th ngủ ả ả ệ ả ủ ộ ệ ố ki m soát n i b .ể ộ ộ 13. Th t c ki m soát:ủ ụ ể Là các quy ch và th t c do Ban lãnh đ o đ n v thi t l p và ch đ oế ủ ụ ạ ơ ị ế ậ ỉ ạ th c hi n trong đ n v nh m đ t đự ệ ơ ị ằ ạ c m c tiêu qu n lý c th .ợ ụ ả ụ ể N i dung chu n m cộ ẩ ự 14. Khi xác đ nh phị ng pháp ti p c n ki m toán, ki m toán viên ph i quan tâm đ n nh ngơ ế ậ ể ể ả ế ữ đánh giá ban đ u v r i ro ti m tàng, r i ro ki m soát đ xác đ nh m c đ r i ro phát hi nầ ề ủ ề ủ ể ể ị ứ ộ ủ ệ có th ch p nh n để ấ ậ c cho c s d n li u c a báo cáo tài chính và các đ nh n i dung, l chợ ơ ở ẫ ệ ủ ị ộ ị trình, ph m vi c a các th t c c b n cho c s d n li u đó.ạ ủ ủ ụ ơ ả ơ ở ẫ ệ R i ro ti m tàngủ ề 15. Khi l p k ho ch ki m toán, ki m toán viên và công ty ki m toán ph i đánh giá r i roậ ế ạ ể ể ể ả ủ ti m tàng cho toàn b báo cáo tài chính c a đ n v đề ộ ủ ơ ị c ki m toán. Khi l p chợ ể ậ ng trình ki mơ ể toán, ki m toán viên ph i xác đ nh c th m c đ r i ro ti m tàng cho các s dể ả ị ụ ể ứ ộ ủ ề ố ho c lo iặ ạ nghi p v quan tr ng đ n t ng c s d n li u. Trệ ụ ọ ế ừ ơ ở ẫ ệ ng h p không th xác đ nh c th đờ ợ ể ị ụ ể c thìợ ki m toán viên ph i gi đ nh r ng r i ro ti m tàng là cao cho c s d n li u đó. Căn c vàoể ả ả ị ằ ủ ề ơ ở ẫ ệ ứ m c đ đánh giá r i ro ti m tàng đ d ki n các công vi c, th t c ki m toán s đứ ộ ủ ề ể ự ế ệ ủ ụ ể ẽ c th cợ ự hi n cho các nghi p v , các kho n m c tr ng y u trên báo cáo tài chính ho c các nghi p v ,ệ ệ ụ ả ụ ọ ế ặ ệ ụ các kho n m c mà ki m toán viên cho là có r i ro ti m tàng cao (Xem Ph l c s 01).ả ụ ể ủ ề ụ ụ ố + Trên ph ư ng di n báo cáo tài chính:ơ ệ - S liêm khi t, kinh nghi m và hi u bi t c a Ban Giám đ c cũng nhự ế ệ ể ế ủ ố s thay đ i thành ph nự ổ ầ Ban qu n lý x y ra trong niên đ k toán;ả ả ộ ế - Trình đ và kinh nghi m chuyên môn c a k toán trộ ệ ủ ế ng, c a các nhân viên k toán chở ủ ế ủ y u, c a ki m toán viên n i b và s thay đ i (n u có) c a h .ế ủ ể ộ ộ ự ổ ế ủ ọ - Nh ng áp l c b t thữ ự ấ ng đ i v i Ban Giám đ c, đ i v i k toán trờ ố ớ ố ố ớ ế ng ph i trình bày báoở ả cáo tài chính không trung th c;ự - Đ c đi m ho t đ ng c a đ n v , nhặ ể ạ ộ ủ ơ ị : Quy trình công ngh , c c u v n, các đ n v phệ ơ ấ ố ơ ị ụ thu c, ph m vi đ a lý, ho t đ ng theo mùa v ;ộ ạ ị ạ ộ ụ - Các nhân t nh hố ả ng đ n lĩnh v c ho t đ ng c a đ n v , nhở ế ự ạ ộ ủ ơ ị : Các bi n đ ng v kinh t ,ế ộ ề ế v c nh tranh, s thay đ i v th trề ạ ự ổ ề ị ng mua, th trờ ị ng bán và s thay đ i c a h th ng kờ ự ổ ủ ệ ố ế toán đ i v i lĩnh v c ho t đ ng c a đ n v .ố ớ ự ạ ộ ủ ơ ị + Trên ph ng di n s dươ ệ ố ư tài kho n và lo i nghi p v :ả ạ ệ ụ - Báo cáo tài chính có th ch a đ ng nh ng sai soát, nhể ứ ự ữ : Báo cáo tài chính có nh ng đi uữ ề ch nh liên quan đ n niên đ trỉ ế ộ c; báo cáo tài chính có nhi u ớ ề c tính k toán, ho c t ng nămớ ế ặ ổ tài chính có s thay đ i chính sách k toán;ự ổ ế - Vi c xác đ nh s dệ ị ố và s phát sinh c a các tài kho n và nghi p v kinh t , nhố ủ ả ệ ụ ế : S dố các tài kho n d phòng, nghi p v kinh t đ i v i chi phí phát sinh sau ghi nh n ban đ u TSCĐ tínhả ự ệ ụ ế ố ớ ậ ầ vào chi phí hay tính tăng nguyên giá TSCĐ,...; - M c đ d b m t mát, bi n th tài s n, nhứ ộ ễ ị ấ ể ủ ả : phát sinh nhi u nghi p v thu, chi ti n m t,ề ệ ụ ề ặ t m ng ti n v i s lạ ứ ề ớ ố ng l n, th i gian thanh toán dài,...;ợ ớ ờ - M c đ ph c t p c a các nghi p v hay s ki n quan tr ng đòi h i ph i có ý ki n c aứ ộ ứ ạ ủ ệ ụ ự ệ ọ ỏ ả ế ủ chuyên gia, nh: x y ra ki n t ng ho c tr m c p,...;ả ệ ụ ặ ộ ắ - Vi c ghi chép các nghi p v b t thệ ệ ụ ấ ng và ph c t p, đ c bi t là g n th i đi m k t thúcờ ứ ạ ặ ệ ầ ờ ể ế niên đ ;ộ - Các nghi p v kinh t , tài chính b t thệ ụ ế ấ ng khác.ờ H th ng k toán và h th ng ki m soát n i b ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ 17. Ki m soát n i b trong h th ng k toán nh m đ m b o:ể ộ ộ ệ ố ế ằ ả ả - Nghi p v kinh t , tài chính đệ ụ ế c th c hi n sau khi đã có s ch p thu n c a nh ng ngợ ự ệ ự ấ ậ ủ ữ i cóờ th m quy n;ẩ ề - Các nghi p v kinh t phát sinh đệ ụ ế c ghi chép k p th i, đ y đ và chính xác vào các tàiợ ị ờ ầ ủ kho n trong kỳ k toán phù h p, làm c s l p báo cáo tài chính phù h p v i ch đ k toánả ế ợ ơ ở ậ ợ ớ ế ộ ế theo quy đ nh hi n hành;ị ệ - Ch đỉ c ti p c n tr c ti p v i tài s n hay tài li u k toán khi có s đ ng ý c a Ban Giámợ ế ậ ự ế ớ ả ệ ế ự ồ ủ đ c;ố - Các tài s n ghi trong s k toán đả ổ ế c đ i chi u v i tài s n theo k t qu ki m kê th c t ợ ố ế ớ ả ế ả ể ự ế ở nh ng th i đi m nh t đ nh và có bi n pháp thích h p đ x lý n u có chênh l ch.ữ ờ ể ấ ị ệ ợ ể ử ế ệ H n ch ti m tàng c a H th ng ki m soát n i b ạ ế ề ủ ệ ố ể ộ ộ 18. H th ng k toán và h th ng ki m soát n i b không th đ m nh n hòan toàn đ t đệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ể ả ậ ạ cợ m c tiêu qu n lý là do nhụ ả ng h n ch ti m tàng c a h th ng đó, nhạ ế ề ủ ệ ố : - Yêu c u thông thầ ng là chi phí cho h th ng ki m soát n i b không đờ ệ ố ể ộ ộ c vợ t quá nh ng l iợ ữ ợ ích mà h th ng đó mang l i;ệ ố ạ - Ph n l n các th t c ki m soát n i b thầ ớ ủ ụ ể ộ ộ ng đờ c thi t l p cho các nghi p v thợ ế ậ ệ ụ ng xuyên,ờ l p đi, l p l i, h n là các nghi p v không thặ ặ ạ ơ ệ ụ ng xuyên;ờ - Sai sót b i con ngở i thi u chú ý, đãng trí khi th c hi n ch c năng, nhi m v , ho c do khôngờ ế ự ệ ứ ệ ụ ặ hi u rõ yêu c u công vi c;ể ầ ệ - Kh năng h th ng ki m soát n i b không phát hi n đả ệ ố ể ộ ộ ệ c s thông đ ng c a thành vi nợ ự ồ ủ ề trong Ban qu n lý ho c nhân viên v i nh ng ngả ặ ớ ữ i khác trong hay ngoài đ n v ;ờ ơ ị - Kh năng ngả i ch u trách nhi m th c hi n th t c ki m soát n i b l m d ng đ c quy nờ ị ệ ự ệ ủ ụ ể ộ ộ ạ ụ ặ ề c a mình;ủ - Do thay đ i c ch và yêu c u qu n lý làm cho các th t c ki m soát b l c h u ho c v viổ ơ ế ầ ả ủ ụ ể ị ạ ậ ặ ị ph m.ạ Hi u bi t h th ng k toán và h th ng ki m soát n i b c a đ n v để ế ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ủ ơ ị ư c ki m toánợ ể 19. Trong ph m vi ki m toán báo cáo tài chính, ki m toán viên ch y u quan tâm đ n cácạ ể ể ủ ế ế chính sách, th t c c a h th ng k toán và h th ng ki m sóat n i b có liên quan đ n củ ụ ủ ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ế ơ s d n li u c a báo cáo tài chính. Vi c tìm hi u h th ng và h th ng ki m soát n i b c aở ẫ ệ ủ ệ ể ệ ố ệ ố ể ộ ộ ủ đ n v đơ ị c ki m toán và v êc đánh giá r i ro ti m tàng và r i ro ki m soát s giúp cho ki mượ ể ị ủ ề ủ ể ẽ ể toán viên: - Xác đ nh đị c ph m vi ki m toán c n thi t đ i v i nh ng sai sót tr ng y u có th t n t iượ ạ ể ầ ế ố ớ ữ ọ ế ể ồ ạ trong báo cáo tài chính; - Xem xét nh ng nhân t có kh năng gây ra sai sót tr ng y u;ữ ố ả ọ ế - Xây d ng các th t c ki m toán thích h p.ự ủ ụ ể ợ 20. Khi tìm hi u h th ng k toán và h th ng ki m soát n i b đ l p k ho ch ki m toán,ể ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ể ậ ế ạ ể ki m toán viên s hi u bi t để ẽ ể ế c v êc thi t k và th c hi n c a h th ng k toán và hượ ị ế ế ự ệ ủ ệ ố ế ệ th ng ki m soát n i b c a khách hàng. Đi u đó giúp cho ki m toán viên xác đ nh đố ể ộ ộ ủ ề ể ị c kh iượ ố lu ng các nghi p v kinh t tài chính c n đợ ệ ụ ế ầ c ki m tra cũng nhượ ể ư vi c thi t l p các th t cệ ế ậ ủ ụ ki m tra c n thi t.ể ầ ế 21. N i dung, l ch trình và ph m vi c a các th t c tìm hi u h th ng k toán và h th ngộ ị ạ ủ ủ ụ ể ệ ố ế ệ ố ki m soát n i b có th thay đ i tùy theo các đi u ki n c th sau:ể ộ ộ ể ổ ề ệ ụ ể - Quy mô, tính ch t ph c t p c a đ n v và c a h th ng tin h c c a đ n v (Ví d : áp d ngấ ứ ạ ủ ơ ị ủ ệ ố ọ ủ ơ ị ụ ụ ch ng trình vi tính t ng ph n ho c toàn b ; s d ng t ng máy đ n l ho c n i m ng,...); ơ ừ ầ ặ ộ ử ụ ừ ơ ẻ ặ ố ạ - M c đ tr ng y u theo xác đ nh c a ki m toán viên và công ty ki m toán;ứ ộ ọ ế ị ủ ể ể - Các lo i ki m soát n i b (Ví d : Ki m soát hàng mua, hàng bán; ki m soát ti n m t,...);ạ ể ộ ộ ụ ể ể ề ặ - N i dung các quy đ nh c a đ n v đ i v i nh ng th t c ki m soát c th (Ví d : Quy trìnhộ ị ủ ơ ị ố ớ ữ ủ ụ ể ụ ể ụ mua hàng, quy trình bán hàng, quy trình nh p kho, quy trình xu t kho,...);ậ ấ - M c đ nhi u hay ít c a các nghi p v kinh t phát sinh, v êc lứ ộ ề ủ ệ ụ ế ị u gi các tài li u ki m soátữ ệ ể n i b c a khách hàng;ộ ộ ủ - Đánh giá c a ki m toán viên v r i ro ti m tàng là cao hay th p.ủ ể ề ủ ề ấ 22. Đ hi u bi t v h th ng k toán và h th ng ki m soát n i b , ki m toán viên ph iể ể ế ề ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ể ả d a vào:ự - Kinh nghi m và hi u bi t c a mình trệ ể ế ủ c đây v lĩnh v c ho t đ ng và v đ n v ;ớ ề ự ạ ộ ề ơ ị - N i dung và k t qu trao đ i v i Ban Giám đ c, v i các phòng, ban và đ i chi u v i các tàiộ ế ả ổ ớ ố ớ ố ế ớ li u liên quan;ệ - Vi c ki m tra, xem xét các tài li u, các thông tin do h th ng k toán và h th ng ki m soátệ ể ệ ệ ố ế ệ ố ể n i b cung c p;ộ ộ ấ - Vi c quan sát các ho t đ ng và nghi p v c a đ n v , nhệ ạ ộ ệ ụ ủ ơ ị : t ch c h th ng thông tin, qu nổ ứ ệ ố ả lý nhân s , h th ng ki m soát n i b , quá trình x lý các nghi p v kinh t , giao d ch gi aự ệ ố ể ộ ộ ử ệ ụ ế ị ữ các b ph n trong đ n v .ộ ậ ơ ị 23. H th ng ki m soát n i b bao g m môi trệ ố ể ộ ộ ồ ng ki m soát, h th ng k toán và các thờ ể ệ ố ế ủ t c ki m soát.ụ ể Môi tr ng ki m soátườ ể 24. Ki m toán viên ph i hi u bi t v môi trể ả ể ế ề ng ki m soát c a đ n v đ đánh gián nh nườ ể ủ ơ ị ể ậ th c,ứ quan đi m, s quan tâm và ho t đ ng c a thành viên H i đ ng qu n tr và Banể ự ạ ộ ủ ộ ồ ả ị Giám đ c đ i v i h th ng ki m soát n i b .ố ố ớ ệ ố ể ộ ộ Các nhân t ch y u đ đánh giá môi trố ủ ế ể ư ng ki m soát:ờ ể - Ch c năng, nhi m v c a H i đ ng qu n tr , Ban Giám đ c và các phòng ban ch c năngứ ệ ụ ủ ộ ồ ả ị ố ứ c a đ n v ;ủ ơ ị - Tư duy qu n lý, phong cách đi u hành c a thành viên H i đ ng qu n tr và Ban Giám đ c;ả ề ủ ộ ồ ả ị ố - C c u t ch c và quy n h n, trách nhi m c a các b ph n trong c c u đó;ơ ấ ổ ứ ề ạ ệ ủ ộ ậ ơ ấ - H th ng ki m soát c a Ban qu n lý bao g m t t c các b ph n qu n lý, ki m soát, ch cệ ố ể ủ ả ồ ấ ả ộ ậ ả ể ứ năng c a ki m toán n i b , chính sách và th t c liên quan đ n nhân s và s phân đ nh tráchủ ể ộ ộ ủ ụ ế ự ự ị nhi m;ệ - nh hẢ ư ng t bên ngoài đ n v nhở ừ ơ ị chính sách c a Nhà nư ủ c, ch đ o c a c p trên ho cướ ỉ ạ ủ ấ ặ c quan qu n lý chuyên môn;ơ ả H th ng k toánệ ố ế 25. Ki m toán viên ph i hi u bi t v h th ng k toán và th c hi n công vi c k toán c aể ả ể ế ề ệ ố ế ự ệ ệ ế ủ đ nơ v đ xác đ nh đị ể ị ư c:ợ - Các lo i nghi p v kinh t ch y u;ạ ệ ụ ế ủ ế - Ngu n g c các lo i nghi p v kinh t ch y u;ồ ố ạ ệ ụ ế ủ ế - T ch c công vi c k toán, g m: H th ng ch ng t k toán, tài kho n k toán, sổ ứ ệ ế ồ ệ ố ứ ừ ế ả ế ổ k toán và h th ng báo cáo tài chính;ế ệ ố - Quy trình k toán các nghi p v kinh t ch y u và các s ki n t khi phát sinh đ nế ệ ụ ế ủ ế ự ệ ừ ế khi l p và trình bày báo cáo tài chính.ậ Th t c ki m soátủ ụ ể 26. Ki m toán viên ph i hi u bi t các th t c ki m soát c a đ n v đ xây d ng k ho chể ả ể ế ủ ụ ể ủ ơ ị ể ự ế ạ ki mể toán t ng th và chổ ể ư ng trình ki m toán. Ki m toán viên d a vào hi u bi t c aơ ể ể ự ể ế ủ mình v môi trề ng ki m soát đ xácườ ể ể đ nh nh ng th t c ki m soát đã đị ữ ủ ụ ể c đ n v thi tượ ơ ị ế l p và nh ng th t c còn thi u, c n thi t ph i b sung thêm. (Ví d : Khi tìm hi u v quyậ ữ ủ ụ ế ầ ế ả ổ ụ ể ề trình k toán ti n g i Ngân hàng, ki m toán viên s k t h p xem xét th t c đ i v i đ iế ề ử ể ẽ ế ợ ủ ụ ố ớ ố chi u Ngân hàng có đế c thi t l p và th c hi n không?).ượ ế ậ ự ệ Các th t c ki m soát ch y u bao g m:ủ ụ ể ủ ế ồ - L p, ki m tra, so sánh và phê duy t các s li u, tài li u liên quan đ n đ n v ;ậ ể ệ ố ệ ệ ế ơ ị - Ki m tra tính chính xác c a các s li u tính toán;ể ủ ố ệ - Ki m tra chể ng trình ng d ng và môi trươ ứ ụ ng tin h c;ườ ọ - Ki m tra s li u gi a s k toán t ng h p và s k toán chi ti t;ể ố ệ ữ ổ ế ổ ợ ổ ế ế - Ki m tra và phê duy t các ch ng t k toán, tài li u k toán;ể ệ ứ ừ ế ệ ế - Đ i chi u s li u n i b v i bên ngoài;ố ế ố ệ ộ ộ ớ - So sánh, đ i chi u k t qu ki m kê th c t v i s li u trên s k toán;ố ế ế ả ể ự ế ớ ố ệ ổ ế - Gi i h n v êc ti p c n tr c ti p v i các tài s n và tài li u k toán;ớ ạ ị ế ậ ự ế ớ ả ệ ế - Phân tích, so sánh gi a s li u th c t v i d toán, k ho ch.ữ ố ệ ự ế ớ ự ế ạ Khi xem xét các th t c ki m soát, ph i xem các th t c này có đủ ụ ể ả ủ ụ c xây d ng trên c sượ ự ơ ở nguyên t c c b n, nhắ ơ ả : ch đ th trư ế ộ ủ ư ng, nguyên t c phân công, phân nhi m, nguyên t cở ắ ệ ắ tách bi t v trách nhi m, nguyên t c phân c p, y quy n,....ệ ề ệ ắ ấ ủ ề R i ro ki m soátủ ể Đánh giá ban đ u v r i ro ki m soátầ ề ủ ể 27. Đánh giá ban đ u v r i ro ki m soát là vi c đánh giá hi u qu h th ng k toán và hầ ề ủ ể ệ ệ ả ệ ố ế ệ th ng ki m soát n i b c a đ n v trong vi c ngăn ng a ho c phát hi n và s a ch a các saiố ể ộ ộ ủ ơ ị ệ ừ ặ ệ ử ữ sót tr ng y u. R i ro ki m soát thọ ế ủ ể ng không hoàn toàn đờ c lo i tr do s h n ch ti m tàngợ ạ ừ ự ạ ế ề c a h th ng ki m toán và h th ng ki m soát n i b .ủ ệ ố ể ệ ố ể ộ ộ 28. D a trên s hi u bi t h th ng k toán và h th ng ki m soát n i b , ki m toán viên vàự ự ể ế ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ể công ty ki m toán ph i đánh giá ban đ u v r i ki m soát đ i v i c s d n li u choể ả ầ ề ủ ể ố ớ ơ ở ẫ ệ t ng s dừ ố tài kho n ho c các lo i các lo i nghi p v kinh t ch y u.ả ặ ạ ạ ệ ụ ế ủ ế 29. Ki m toán viên thể ng đánh giá r i ro ki m soát m c đ cao đ i v i c s d n li u c aờ ủ ể ở ứ ộ ố ớ ơ ở ẫ ệ ủ báo cáo tài chính trong tr ng h p:ờ ợ - H th ng k toán và h th ng ki m soát n i b không đ y đ ;ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ầ ủ - H th ng k toán và h th ng ki m soát n i b không hi u qu ;ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ệ ả - Ki m toán viên không để c cung c p đ y đ c s đ đánh giá s đ y đ và hi u qu c aợ ấ ầ ủ ơ ở ể ự ầ ủ ệ ả ủ h th ng k toán và h th ng ki m sóat n i b c a khách hàng.ệ ố ế ệ ố ể ộ ộ ủ (Xem Ph l c s 01)ụ ụ ố 30. Ki m toán viên thể ng đánh giá r i ro ki m soát m c đ không cao đ i v i c s d nờ ủ ể ở ứ ộ ố ớ ơ ở ẫ li u c aệ ủ báo cáo tài chính trong tr ng h p:ờ ợ - Ki m toán viên có đ c s đ k t lu n h th ng k toánể ủ ơ ở ể ế ậ ệ ố ế và h th ng ki m soát n iệ ố ể ộ b đ c thi t k có th ngăn ng a, phát hi n và s a ch a các sai sót tr ng y u;ộ ượ ế ế ể ừ ệ ử ữ ọ ế - Ki m toán viên có k ho ch th c hi n th nghi m ki m soát làm c s cho vi c đánhể ế ạ ự ệ ử ệ ể ơ ở ệ giá m c đ r i ro ki m soát.ứ ộ ủ ể L u gi tài li u v đánh giá r i ro ki m soátư ữ ệ ề ủ ể 31. Ki m toán viên ph i ghi chép và lể ả u l i trong h s ki m toán:ạ ồ ơ ể - Nh ng k t qu đ t đữ ế ả ạ c trong vi c tìm hi u h th ng k toán và h th ng ki m soátợ ệ ể ệ ố ế ệ ố ể n i b c a đ n v độ ộ ủ ơ ị c ki m toán;ợ ể - Nh ng nh n xét và đánh giá v r i ro ki m soát c a ki m toán viên. Trữ ậ ề ủ ể ủ ể ng h p r i ro ki mờ ợ ủ ể soát đ c đánh giá không cao thì ki m toán viên cũng ph i ghi chép và lợ ể ả u l i các tài li u làmạ ệ c s cho vi c đánh giá này.ơ ở ệ 32. Ki m tóan viên có quy n l a