Chuyên đề Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, thực trạng và triển vọng

Bước vào thế kỷ 21, Việt Nam đang đứng trước rất nhiều thời cơ cũng như thách thức lớn đối với quá trình phát triển nền kinh tế xã hội của mình.Trong quá trình phát triển này, vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài ngày càng được khẳng định đối với nước ta, đặc biệt sau cuộc khủng hoảng kinh tế vào năm 1997 khi mà lượng vốn đầu tư trực tiếp giảm đi nhanh chóng đã ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế trong nước. Có một nguyên nhân chủ yếu là hầu hết các nhà đầu tư lớn vào Việt Nam thuộc các nước có nền kinh tế đang phát triển như Thái Lan, Indonesia. Hoặc các nước thuộc NICs như Hàn Quốc, Đài Loan. Những nước bị cơn khủng hoảng làm chao đảo nền kinh tế dẫn đến việc giảm đầu tư ra nước ngoài của họ. Chính những lúc này chúng ta mới thấy việc cần thiết phải có một luồng vốn đầu tư trực tiếp vào Việt Nam thật ổn định, các luồng vốn này thường xuất phát từ những nước phát triển hàng đầu trên thế giới - những nước có tiềm lực rất lớn về vốn và công nghệ, trong đó có các nước thuộc liên minh châu Âu. Điều này dẫn đến việc chúng ta cần phải thúc đẩy tăng cường hơn nữa sự hợp tác chặt chẽ vốn có, từ đó lôi kéo nguồn vốn FDI của khối này vào Việt Nam, đồng thời quản lý chặt chẽ nguồn vốn thật hiệu quả, tránh những sai lầm đáng tiếc trước đây mắc phải. Vì vậy tôi đã chọn đề tài: Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, thực trạng và triển vọng . Nội dung của đề tài này , ngoài phần mở đầu và phần kết luận gồm các phần sau đây: - Chương I : Cơ sở lý luận về đầu tư trực tiếp nước ngoài. - Chương II : Khái quát về EU và tình hình đầu tư trực tiếp của EU tại Việt Nam. - Chương III : Triển vọng và giải pháp thực hiện và nâng cao hiệu quả đầu tư của EU trong thời gian tới tại Việt Nam. Trong bài viết không thể tránh khỏi những sai sót, tôi kính mong các Thày cô, và các bạn đọc góp ý và chỉ dạy. Tôi xin chân thành cảm ơn. Sinh viên thực hiện: Lê như tùng B

pdf97 trang | Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 1720 | Lượt tải: 0download
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Chuyên đề Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, thực trạng và triển vọng, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP “Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, thực trạng và triển vọng .” SVTH: Lê Như Tùng 1 môc lôc Lêi nãi ®Çu................................................... 3 Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi.......................................... 4 I. Vai trß vµ b¶n chÊt cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI)................................................................................................4 1. C¸c lý thuyÕt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) .................. 4 2. B¶n chÊt vµ vai trß cña FDI......................................................... 9 II. ChÝnh s¸ch cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®èi víi ho¹t ®éng FDI ..................................................................................... 19 1. Vai trß ChÝnh phñ:...................................................................... 21 2. C¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp:................................................... 22 Ch­¬ng II: Kh¸i qu¸t vÒ EU vµ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam ............................................................... 25 I. Kh¸i qu¸t vÒ Liªn minh ch©u ¢u (EU) ............................ 25 1. Qu¸ tr×nh lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña EU ................ 25 2. C¬ cÊu cña EU:............................................................................. 27 3. TiÒm n¨ng vÒ kinh tÕ vµ khoa häc - c«ng nghÖ cña EU:....... 29 II - T×nh h×nh FDI nãi chung vµ ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU nãi riªng t¹i ViÖt Nam................................................................... 39 1. T×nh h×nh FDI nãi chung t¹i ViÖt Nam ................................... 39 2. §Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam .................................... 49 III - Kh¸i qu¸t ®Çu t­ tõng n­íc ........................................ 57 1. §Çu t­ trùc tiÕp cña Ph¸p: ......................................................... 57 2 2. §Çu t­ trùc tiÕp cña v­¬ng quèc Anh:..................................... 60 3. §Çu t­ trùc tiÕp cña Hµ Lan: ..................................................... 63 4. §Çu t­ trùc cña Céng hoµ Liªn bang §øc: .............................. 65 5. §Çu t­ trùc tiÕp cña Thôy §iÓn:............................................... 67 6. §Çu t­ trùc tiÕp cña §an M¹ch:................................................ 69 7. §Çu t­ trùc tiÕp cña Italia: ........................................................ 70 8. §Çu t­ trùc tiÕp cña BØ: .............................................................. 71 9. §Çu t­ trùc tiÕp cña Luxembourg:............................................ 72 10. §Çu t­ trùc tiÕp cña ¸o: ........................................................... 73 Ch­¬ng III: TriÓn väng vµ C¸c gi¶i ph¸p thu hót, QU¶n lý nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña EU trong thêi gian tíi vµo ViÖt Nam ..............................................75 I. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cho ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam........................................................................ 75 1. Nh÷ng thuËn lîi.......................................................................... 75 2. Nh÷ng khã kh¨n......................................................................... 78 II. Chñ tr­¬ng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ FDI cña EU vµo ViÖt Nam79 1. Chñ tr­¬ng:.................................................................................. 79 2. Gi¶i ph¸p vÒ thu hót vèn FDI ................................................... 79 3. Gi¶i ph¸p qu¶n lý sö dông:....................................................... 87 KÕt luËn ......................................................91 Tµi liÖu tham kh¶o ................................ 93 3 Lêi nãi ®Çu ­íc vµo thÕ kû 21, ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc rÊt nhiÒu thêi c¬ còng nh­ th¸ch thøc lín ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi cña m×nh.Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nµy, vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh ®èi víi n­íc ta, ®Æc biÖt sau cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµo n¨m 1997 khi mµ l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp gi¶m ®i nhanh chãng ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn nÒn kinh tÕ trong n­íc. Cã mét nguyªn nh©n chñ yÕu lµ hÇu hÕt c¸c nhµ ®Çu t­ lín vµo ViÖt Nam thuéc c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh­ Th¸i Lan, Indonesia. HoÆc c¸c n­íc thuéc NICs nh­ Hµn Quèc, §µi Loan. Nh÷ng n­íc bÞ c¬n khñng ho¶ng lµm chao ®¶o nÒn kinh tÕ dÉn ®Õn viÖc gi¶m ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña hä. ChÝnh nh÷ng lóc nµy chóng ta míi thÊy viÖc cÇn thiÕt ph¶i cã mét luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam thËt æn ®Þnh, c¸c luång vèn nµy th­êng xuÊt ph¸t tõ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn hµng ®Çu trªn thÕ giíi - nh÷ng n­íc cã tiÒm lùc rÊt lín vÒ vèn vµ c«ng nghÖ, trong ®ã cã c¸c n­íc thuéc liªn minh ch©u ¢u. §iÒu nµy dÉn ®Õn viÖc chóng ta cÇn ph¶i thóc ®Èy t¨ng c­êng h¬n n÷a sù hîp t¸c chÆt chÏ vèn cã, tõ ®ã l«i kÐo nguån vèn FDI cña khèi nµy vµo ViÖt Nam, ®ång thêi qu¶n lý chÆt chÏ nguån vèn thËt hiÖu qu¶, tr¸nh nh÷ng sai lÇm ®¸ng tiÕc tr­íc ®©y m¾c ph¶i. V× vËy t«i ®· chän ®Ò tµi: §Çu t­ trùc tiÕp cña EU vµo ViÖt Nam, thùc tr¹ng vµ triÓn väng. Néi dung cña ®Ò tµi nµy , ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn gåm c¸c phÇn sau ®©y: - Ch­¬ng I : C¬ së lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. - Ch­¬ng II : Kh¸i qu¸t vÒ EU vµ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU t¹i ViÖt Nam. - Ch­¬ng III : TriÓn väng vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña EU trong thêi gian tíi t¹i ViÖt Nam. Trong bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, t«i kÝnh mong c¸c Thµy c«, vµ c¸c b¹n ®äc gãp ý vµ chØ d¹y. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Sinh viªn thùc hiÖn: Lª nh­ tïng B 4 Ch­¬ng I C¬ së lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi I. Vai trß vµ b¶n chÊt cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 1. C¸c lý thuyÕt vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) 1.1. Lý thuyÕt vÒ lîi nhuËn cËn biªn: N¨m 1960 Mac. Dougall ®· ®Ò xuÊt mét m« h×nh lý thuyÕt, ph¸t triÓn tõ nh÷ng lý thuyÕt chuÈn cña Hescher Ohlin - Samuaelson vÒ sù vËn ®éng vèn. ¤ng cho r»ng luång vèn ®Çu t­ sÏ chuyÓn tõ n­íc l·i suÊt thÊp sang n­íc cã l·i suÊt cao cho ®Õn khi ®¹t ®­îc tr¹ng th¸i c©n b»ng (l·i suÊt hai n­íc b»ng nhau). Sau ®Çu t­, c¶ hai n­íc trªn ®Òu thu ®­îc lîi nhuËn vµ lµm cho s¶n l­îng chung cña thÕ giíi t¨ng lªn so víi tr­íc khi ®Çu t­. Lý thuyÕt nµy ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ thõa nhËn nh÷ng n¨m 1950 d­êng nh­ phï hîp víi lý thuyÕt. Nh­ng sau ®ã, t×nh h×nh trë nªn thiÕu æn ®Þnh, tû suÊt ®Çu t­ cña Mü gi¶m ®i ®Õn møc thÊp h¬n tû suÊt trong n­íc, nh­ng FDI cña Mü ra n­íc ngoµi vÉn t¨ng liªn tôc. M« h×nh trªn kh«ng gi¶i thÝch ®­îc hiÖn t­îng v× sao mét sè n­íc ®ång thêi cã dßng vèn ch¶y vµo, cã dßng vèn ch¶y ra; kh«ng ®­a ra ®­îc sù gi¶i thÝch ®Çy ®ñ vÒ FDI. Do vËy, lý thuyÕt lîi nhuËn cËn biªn chØ cã thÓ ®­îc coi lµ b­íc khëi ®Çu h÷u hiÖu ®Ó nghiªn cøu FDI. 1.2. Lý thuyÕt chu kú s¶n phÈm (Vernon, 1966): Lý thuyÕt chu kú s¶n phÈm do nhµ kinh tÕ häc Vernon ®Ò xuÊt vµo n¨m 1966. Theo lý thuyÕt nµy th× bÊt kú mét c«ng nghÖ s¶n phÈm míi nµo ®Òu tiÕn triÓn theo 3 giai ®o¹n: (1) Giai ®o¹n ph¸t minh vµ giíi thiÖu; (2) Giai ®o¹n ph¸t triÓn qui tr×nh vµ ®i tíi chÝn muåi; (3) Giai ®o¹n chÝn muåi hay ®­îc tiªu chuÈn ho¸. Trong mçi giai ®o¹n nµy c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nhau cã lîi thÕ so s¸nh trong viÖc s¶n xuÊt nh÷ng thµnh phÇn kh¸c nhau cña s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, nã ®­îc chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ nµy sang nÒn kinh tÕ kh¸c. 5 Gi¶ thuyÕt chu kú s¶n xuÊt gi¶i thÝch sù tËp trung c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®­a ra mét lý luËn vÒ viÖc hîp nhÊt th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ®Çu t­ quèc tÕ gi¶i thÝch sù gia t¨ng xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp ë c¸c n­ãc c«ng nghiÖp ho¸. Tuy nhiªn, lý thuyÕt nµy chØ cßn quan träng ®èi víi viÖc gi¶i thÝch FDI cña c¸c c«ng ty nhá vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 1.3. Nh÷ng lý thuyÕt dùa trªn sù kh«ng hoµn h¶o cña thÞ tr­êng 1.3.1. Tæ chøc c«ng nghiÖp (hay cßn gäi lµ lý thuyÕt thÞ tr­êng ®éc quyÒn): Lý thuyÕt tæ chøc c«ng nghiÖp do Stephen Hymer vµ Charles Kindleberger nªu ra. Theo lý thuyÕt nay, sù ph¸t triÓn vµ thµnh c«ng cña h×nh thøc ®Çu t­ liªn kÕt theo chiÒu däc phô thuéc vµo 3 yÕu tè: (1) qu¸ tr×nh liªn kÕt theo chiÒu däc c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m gi¶m bít chi phÝ s¶n xuÊt; (2) viÖc s¶n xuÊt vµ khai th¸c kü thuËt míi; (3) c¬ héi më réng ho¹t ®éng ra ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ tiÕn hµnh ®­îc do nh÷ng tiÕn bé trong ngµnh giao th«ng vµ th«ng tin liªn l¹c. ChiÕn l­îc liªn kÕt chiÒu däc cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia lµ ®Æt c¸c c«ng ®o¹n s¶n xuÊt ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau trªn ph¹m vi toµn cÇu, nh»m tËn dông lîi thÕ so s¸nh ë c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nhau, h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm th«ng qua s¶n xuÊt hµng lo¹t vµ chuyªn m«n ho¸, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng. C¸ch tiÕp cËn cña Hymer ®· ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ Graham vµ Krugman sö dông (1989) ®Ó gi¶i thÝch cho sù t¨ng lªn cña FDI vµo n­íc Mü trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (khi mµ hä ®· ®¸nh mÊt nh÷ng lîi thÕ ®· cã c¸ch ®©y 20 n¨m). Gi¶ thuyÕt cña tæ chøc c«ng nghiÖp ch­a ph¶i lµ gi¶ thuyÕt hoµn chØnh vÒ FDI. Nã kh«ng tr¶ lêi ®­îc c©u hái: v× sao c«ng ty l¹i sö dông h×nh thøc FDI chø kh«ng phØa lµ h×nh thøc s¶n xuÊt trong n­íc råi xuÊt khÈu s¶n phÈm hoÆc h×nh thøc cÊp giÊy phÐp hoÆc b¸n nh÷ng kü n¨ng ®Æc biÖt cña nã cho c¸c c«ng ty n­íc së t¹i. 6 1.3.2. Gi¶ thuyÕt néi ho¸: Gi¶ thuyÕt nµy gi¶i thÝch sù tån t¹i cña FDI nh­ lµ kÕt qu¶ cña c¸c c«ng ty thay thÕ c¸c giao dÞch thÞ tr­êng b»ng c¸c giao dÞch trong néi bé c«ng ty ®Ó tr¸nh sù kh«ng hoµn h¶o cña c¸c thÞ tr­êng. 1.4. M« h×nh ®µn nh¹n cña Akamatsu: M« h×nh ®µn nh¹n cña sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®­îc Akamatsu ®­a ra vµo nh÷ng n¨m 1961 -1962. Akamatsu chia qu¸ tr×nh ph¸t triÓn thµnh 3 giai ®o¹n: (1) s¶n phÈm ®­îc nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi ®Ó phôc vô cho nhu cÇu trong n­íc; (2) s¶n phÈm trong n­íc t¨ng lªn ®Ó thay thÕ cho nhËp khÈu; s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu, FDI sÏ thùc hiÖn ë giai ®o¹n cuèi ®Ó ®èi mÆt víi sù thay ®æi vÒ lîi thÕ t­¬ng ®èi. Ozawa lµ ng­êi tiÕp theo nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a FDI vµ m« h×nh ®µn nh¹n. Theo «ng, mét ngµnh c«ng nghiÖp cña n­íc ®ang ph¸t triÓn cã lîi thÕ t­¬ng ®èi vÒ lao ®éng, sÏ thu hót FDI vµo ®Ó khai th¸c lîi thÕ nµy. Tuy nhiªn sau ®ã tiÒn l­¬ng lao ®éng cña ngµnh nµy dÇn dÇn t¨ng lªn do lao ®éng cña ®Þa ph­¬ng ®· khai th¸c hÕt vµ FDI vµo sÏ gi¶m ®i. Khi ®ã c¸c c«ng ty trong n­íc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi (n¬i cã lao ®éng rÎ h¬n) ®Ó khai th¸c lîi thÕ t­¬ng ®èi cña n­íc nµy. §ã lµ qu¸ tr×nh liªn tôc cña FDI. M« h×nh ®· chØ ra qu¸ tr×nh ®uæi kÞp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: khi mét n­íc ®uæi kÞp ë nÊc thang cuèi cïng cña mét ngµnh c«ng nghiÖp tõ kinh tÕ thÊp sang kü thuËt cao th× tû lÖ FDI ra sÏ lín h¬n tû lÖ FDI vµo. Mét quèc gia ®øng ®Çu trong ®µn nh¹n, ®Õn mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh sÏ trë nªn l¹c hËu vµ n­íc kh¸c sÏ thay thÕ vÞ trÝ ®ã. §ãng gãp ®¸ng kÓ cña m« h×nh nµy lµ sù tiÕp cËn ®éng víi FDI trong mét thêi gian dµi, g¾n víi xu h­íng vµ qu¸ tr×nh cña sù ph¸t triÓn, cã thÓ ¸p dông ®Ó tr¶ lêi c©u hái: v× sao c¸c c«ng ty thùc hiÖn FDI, ®­a ra gîi ý ®èi víi sù kh¸c nhau vÒ lîi thÕ so s¸nh t­¬ng ®èi gi÷a c¸c n­íc dÉn ®Õn sù kh¸c nhau vÒ luång vµo FDI. Tuy nhiªn, m« h×nh ®µn nh¹n ch­a thÓ tr¶ lêi c¸c c©u hái v× sao c¸c c«ng ty l¹i thÝch thùc hiÖn FDI h¬n lµ xuÊt khÈu hoÆc cung cÊp kü thuËt cña m×nh, vµ kh«ng dïng nã ®Ó gi¶i thÝch v× sao FDI l¹i diÔn ra gi÷a c¸c n­íc t­¬ng tù vÒ c¸c nh©n tè vµ lîi thÕ t­¬ng ®èi, v× sao FDI l¹i diÔn ra tõ 7 khu vùc kinh tÕ nµy sang khu vùc kinh tÕ kh¸c. VÊn ®Ò quan träng h¬n lµ m« h×nh nµy lê ®i vai trß cña nh©n tè c¬ cÊu kinh tÕ vµ thÓ chÕ. 1.5. Lý thuyÕt chiÕt trung hay m« h×nh OLI: Theo Dunning mét c«ng ty dù ®Þnh tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng FDI cÇn cã 3 lîi thÕ: (1) Lîi thÕ vÒ së h÷u (Ownership advantages - viÕt t¾t lµ lîi thÕ O - bao gåm lîi thÕ vÒ tµi s¶n, lîi thÕ vÒ tèi thiÓu ho¸ chi phÝ giao dÞch); (2) Lîi thÕ vÒ khu vùc (Locational advantages - viÕt t¾t lµ lîi thÕ L - bao gåm: tµi nguyªn cña ®Êt n­íc, qui m« vµ sù t¨ng tr­ëng cña thÞ tr­êng, sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng, chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ) vµ (3) Lîi thÕ vÒ néi ho¸ (Internalisation advantages - viÕt t¾t lµ lîi thÕ I - bao gåm: gi¶m chi phÝ ký kÕt, kiÓm so¸t vµ thùc hiÖn hîp ®ång; tr¸nh ®­îc sù thiÕu th«ng tin dÉn ®Õn chi phÝ cao cho c¸c c«ng ty; tr¸nh ®­îc chi phÝ thùc hiÖn c¸c b¶n quyÒn ph¸t minh, s¸ng chÕ). Theo lý thuyÕt chiÕt trung th× c¶ 3 ®iÒu kiÖn kÓ trªn ®Òu ph¶i ®­îc tho¶ m·n tr­íc khi cã FDI. Lý thuyÕt cho r»ng: nh÷ng nh©n tè ®Èy b¾t nguån tõ lîi thÕ O vµ I, cßn lîi thÕ L t¹o ra nh©n tè kÐo ®èi víi FDI. Nh÷ng lîi thÕ nµy kh«ng cè ®Þnh mµ biÕn ®æi theo thêi gian, kh«ng gian vµ sù ph¸t triÓn nªn luång vµo FDI ë tõng n­íc, tõng khu vùc, tõng thêi kú kh¸c nhau. Sù kh¸c nhau nµy cßn b¾t nguån tõ viÖc c¸c n­íc nµy ®ang ë b­íc nµo cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®­îc Dunning ph¸t hiÖn vµo n¨m 1979. 1.6. Lý thuyÕt vÒ c¸c b­íc ph¸t triÓn cña ®Çu t­ (Investment Development Path - IDP): Theo lý thuyÕt nµy, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c n­íc ®­îc chia ra thµnh 5 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: lîi thÕ L cña mét n­íc Ýt hÊp dÉn, luång vµo FDI kh«ng ®¸ng kÓ do h¹n chÕ cña thÞ tr­êng trong n­íc: thu nhËp thÊp, c¬ së h¹ tÇng l¹c hËu, gi¸o dôc yÕu kÐm, lao ®éng kh«ng cã kü n¨ng vµ hiÕm khi thÊy luång ra FDI. Giai ®o¹n 2: luång vµo cña FDI b¾t ®Çu t¨ng do lîi thÕ L ®· hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­: søc mua trong n­íc b¾t ®Çu t¨ng, c¬ së h¹ tÇng ®· ®­îc c¶i thiÖn FDI trong b­íc nµy chñ yÕu lµ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt ®Ó thay thÕ nhËp khÈu vµ nh÷ng ngµnh khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn hoÆc s¶n xuÊt ra 8 nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm s¬ chÕ. Luång ra cña FDI trong giai ®o¹n nµy kh«ng ®¸ng kÓ. Giai ®o¹n 3: luång vµo cña FDI b¾t ®Çu gi¶m vµ luång ra l¹i b¾t ®Çu t¨ng. Kh¶ n¨ng kü thuËt cña n­íc së t¹i ®· tiÕn tíi s¶n xuÊt s¶n phÈm ®­îc tiªu chuÈn ho¸. MÆt kh¸c lîi thÕ vÒ lao ®éng gi¶m dÇn, nªn ph¶i chuyÓn ®Çu t­ sang nh÷ng n­íc cã lîi thÕ t­¬ng ®­¬ng ®èi vÒ lao ®éng nh»m t×m kiÕm thÞ tr­êng hoÆc giµnh nh÷ng tµi s¶n chiÕn l­îc ®Ó b¶o vÖ lîi thÕ O. Trong giai ®o¹n nµy, luång vµo cña FDI tËp trung vµo nh÷ng ngµnh thay thÕ nhËp khÈu cã hiÖu qu¶. Giai ®o¹n 4: lîi thÕ O cña c¸c c«ng ty trong n­íc t¨ng lªn. Nh÷ng c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng dÇn dÇn ®­îc thay thÕ bëi c«ng nghÖ sö dông nhiÒu vèn. MÆt kh¸c chi phÝ vèn trë nªn rÎ h¬n chi phÝ lao ®éng. KÕt qu¶ lµ, lîi thÕ L cña ®Êt n­íc sÏ chuyÓn sang c¸c tµi s¶n. FDI tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë b­íc 4 sÏ vµo n­íc nµy ®Ó t×m kiÕm nh÷ng tµi s¶n trªn hoÆc tõ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n nh»m t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ ®Æt quan hÖ th­¬ng m¹i. Trong b­íc nµy c¸c c«ng ty trong n­íc vÉn thÝch thùc hiÖn FDI ra n­íc ngoµi h¬n lµ xuÊt khÈu s¶n phÈm, bëi v× hä cã thÓ khai th¸c lîi thÕ I cña m×nh. Do vËy, luång vµo vµ luång ra cña FDI vÉn t¨ng, nh­ng luång ra sÏ nhanh h¬n. Giai ®o¹n 5: luång ra vµ luång vµo cña FDI tiÕp tôc vµ khèi l­îng t­¬ng tù nhau. Luång vµo tõ c¸c n­íc cã møc ®é ph¸t triÓn thÊp h¬n víi môc ®Ých t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ kiÕn thøc; hoÆc tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë b­íc 4 vµ 5 ®Ó t×m kiÕm s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Do vËy luång ra vµ luång vµo lµ t­¬ng tù. M« h×nh OLI gi¶i thÝch hiÖn t­îng FDI theo tr¹ng th¸i tÜnh, trong khi lý thuyÕt IDP l¹i xem xÐt hiÖn t­îng FDI trong tr¹ng th¸i ®éng víi sù thay ®æi c¸c lîi thÕ nµy trong tõng b­íc ph¸t triÓn. Do vËy, lý thuyÕt nµy cïng víi m« h×nh OLI lµ thÝch hîp nhÊt ®Ó gi¶i thÝch hiÖn t­îng FDI trªn toµn thÕ giíi, tÊt nhiªn trong ®ã cã ViÖt Nam. 9 2. B¶n chÊt vµ vai trß cña FDI 2.1. B¶n chÊt : HiÖn nay ë trªn nhiÒu lo¹i s¸ch b¸o, t¹p chÝ cña c¸c tæ chøc quèc tÕ còng nh­ ChÝnh phñ c¸c n­íc cã t­¬ng ®èi nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ FDI, nh­ ®Þnh nghÜa cña tæ chøc Ng©n hµng ThÕ giíi th× FDI lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi mµ mang l¹i l·i suÊt tõ 10% trë lªn. Theo gi¸o tr×nh Kinh tÕ §Çu t­ cña tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n do PGS. TS NguyÔn Ngäc Mai lµm chñ biªn th× ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi (FDI) lµ vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi ®Çu t­ sang c¸c n­íc kh¸c vµ trùc tiÕp qu¶n lý hoÆc tham gia trùc tiÕp qu¶n lý qu¸ tr×nh sö dông vµ thu håi sè vèn bá ra. §Õn nay ®Þnh nghÜa mµ nhiÒu n­íc vµ c¸c tæ chøc hay dïng nhÊt lµ ®Þnh nghÜa cña tæ chøc TiÒn tÖ ThÕ giíi (IMF) ®· ®­a ra vµo n¨m 1977 nh­ sau: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ sè vèn ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn ®Ó thu ®­îc lîi Ých l©u dµi trong mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë nÒn kinh tÕ kh¸c víi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu t­. Ngoµi môc ®Ých lîi nhuËn, nhµ ®Çu t­ cßn mong muèn dµnh ®­îc chç ®øng trong viÖc qu¶n lý doanh nghiÖp vµ më réng thÞ tr­êng. §Çu t­ n­íc ngoµi bao gåm ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp (FDI) vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp (FPI). Trong ®ã, FDI quan träng h¬n nhiÒu, dï cho ®Çu t­ gi¸n tiÕp cã xu h­íng t¨ng lªn (trong n¨m 1992, FDI lªn tíi kho¶ng 15 tû USD, b»ng 38% tæng chu chuyÓn vèn n­íc ngoµi cßn ®Çu t­ gi¸n tiÕp lªn tíi 4,7 tû USD). FDI t¨ng lªn nhanh chãng trong vßng 15 n¨m qua víi ®Æc ®iÓm tËp trung co côm vÒ ®Þa d­, ngµnh, vµ h·ng. HÇu hÕt FDI diÔn ra ë §«ng ¸ (Malaisia, Th¸i Lan, Singapore, Hong Kong, Trung Quèc) vµ Ch©u MÜ Latinh (Brazil, Mexico), trong lÜnh vùc thiÕt bÞ vËn t¶i, ho¸ chÊt, m¸y mãc vµ ®iÖn tö. Mét sè l­îng Ýt c¸c h·ng lín tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp chiÕm mét phÇn lín ®Çu t­ n­íc ngoµi. M« h×nh ®Çu t­ còng thiªn lÖch vÒ ®Þa lý; c¸c h·ng cña Mü ®Çu t­ m¹nh vµo ch©u Mü Latinh, c¸c h·ng cña NhËt ®Çu t­ vµo ch©u ¸, cßn c¸c h·ng cña Anh l¹i tËp trung vµo c¸c n­íc thuéc khèi ThÞnh v­îng Chung. TÇm quan träng t¨ng nhanh cña FDI lµ nhê nhËn thøc vÒ nh÷ng ®ãng gãp to lín cña FDI vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, cung cÊp cho c¸c n­íc chñ nhµ vÒ 10 vèn, c«ng nghÖ, vµ kü n¨ng qu¶n lý hiÖn ®¹i. FDI chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè cô thÓ trong n­íc chñ nhµ còng nh­ n­íc ®Çu t­. Víi n­íc chñ nhµ, c¸c yÕu tè hÊp dÉn FDI lµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ kho¸ng s¶n (nh­ dÇu má ë Indonesia) hay gi¸ lao ®éng rÎ m¹t (nh­ Trung Quèc, Malaisia) còng cã vai trß quan träng kh«ng kÐm, ®Æc biÖt khi ¸p dông chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu lµ mét c¬ héi lín cho c¸c nhµ ®Çu t­. §Ó thu hót FDI, nhiÒu ChÝnh phñ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh­ miÔn gi¶m thuÕ, khÊu hao nhanh, gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®Çu vµo s¶n xuÊt, ®Æc khu kinh tÕ, hay khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®èi víi nh÷ng ng­êi muèn ®Çu t­. Dï cã nh÷ng khuyÕn khÝch ®Æc biÖt nh­ vËy nh­ng ng­êi ta nhËn thÊy FDI trë nªn hÊp dÉn ë nh÷ng n­íc cã m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« vµ m«i tr­êng chÝnh trÞ tèt. ChÝnh s¸ch b¶o hé - chèng c¹nh tranh cña hµng ngo¹i nhËp - cña c¸c n­íc chñ nhµ ®«i khi khiÕn c¸c nhµ ®Çu t­ ®Æt c¬ së s¶n xuÊt ngay t¹i n­íc chñ nhµ. FDI còng phô thuéc vµo c¸c yÕu tè cña c¸c n­íc ®i ®Çu t­. C¸c h·ng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m giµnh tr­íc hay ng¨n chÆn nh÷ng ho¹t ®éng t­¬ng tù cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Mét sè n­íc cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc nhËp khÈu miÔn thuÕ mét sè s¶n phÈm chÕ t¹o t¹i c¸c chi nh¸nh cña hä t¹i n­íc ngoµi. Cuèi cïng, ph©n t¸n rñi ro b»ng c¸ch ®Çu t­ t¹i nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c nhau còng lµ mét ®éng c¬ cña c¸c nhµ ®Çu t­. Trªn ®©y ta cã thÓ thÊy ®­îc mét sè nÐt ®Æc tr­ng cña FDI: - FDI mÆc dï vÉn chÞu sù chi phèi cña ChÝnh phñ, nh­ng nã Ýt bÞ lÖ thuéc h¬n vµo quan hÖ chÝnh trÞ hai bªn nÕu so s¸nh víi h×nh thøc tÝn dông quan hÖ quèc tÕ. - Bªn n­íc ngoµi trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, nªn hä trùc tiÕp kiÓm so¸t sù ho¹t ®éng vµ ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cã lîi nhÊt cho viÖc ®Çu t­. V× vËy møc ®é kh¶ thi cña c«ng cuéc ®Çu t­ kh¸ cao, ®Æc biÖt trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó më réng xuÊt khÈu. - Do quyÒn lîi cña chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi g¾n liÒn víi lîi Ých do ®Çu t­ ®em l¹i cho nªn cã thÓ lùa chän kü thuËt, c«ng nghÖ thÝch hîp, n©ng cao dÇn tr×nh ®é qu¶n lý, tay nghÒ cho c«ng nh©n ë n­íc t
Luận văn liên quan