Chuyên đề Hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội chi nhánh Đà Nẵng

Lời mở đầu 1. Sự cần thiết của đề tài Tín dụng ngân hàng là hoạt động mang lại lợi nhuận chủ yếu cho các ngân hàng thương mại đặc biệt là các NHTM của nước ta từ trước đến nay. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng luôn gắn liền với rủi ro. Hậu quả của rủi ro tín dụng đối với ngân hàng thường rất nặng nề: làm tăng thêm chi phí của ngân hàng, thu nhập lại giảm hoặc mất đi cùng với thất thoát vốn vay, làm tình hình tài chính xấu đi và ảnh hưởng đến uy tín và vị thế của ngân hàng. Rủi ro tín dụng không chỉ ảnh hưởng xấu đến kết quả kinh doanh của một ngân hàng mà còn có thể mang tính hệ thống và ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường tiền tệ ngân hàng cũng như toàn bộ nền kinh tế. Chính vì vậy việc kiểm soát rủi ro trong hoạt động tín dụng là một nhiệm vụ hết sức quan trọng trong hoạt động của các NHTM. Những năm gần đây, doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam nói chung và tại Đà Nẵng nói riêng phát triển năng động, mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng, đóng góp lớn cho nền kinh tế. Nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ nguồn vốn để mở rộng sản xuất và thực hiện tốt các chiến lược kinh doanh nên nhu cầu về vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa là rất lớn. Vì vậy, cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa thường chiếm tỷ lệ lớn trong cho vay tại hầu hết các ngân hàng. Việc kiểm soát rủi ro cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ giúp cho ngân hàng đảm bảo phạm vi rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay chấp nhận được, hỗ trợ việc phân bổ vốn hiệu quả hơn trong hoạt động cho vay, giảm thiểu các thiệt hại phát sinh từ rủi ro tín dụng và tăng thêm lợi nhuận kinh doanh của ngân hàng. Một ngân hàng hoạt động kinh doanh hiệu quả, có năng lực tài chính mạnh và kiểm soát rủi ro trong giới hạn cho phép sẽ tạo được niềm tin ở khách hàng, nâng cao được vị thế và uy tín đối với các tổ chức kinh tế, tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Đây là điều vô cùng quan trong giúp ngân hàng đạt được mục tiêu tăng trưởng và phát triển một cách bền vững. Những điểm nêu trên là lý do để đề tài “hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Đà Nẵng” được thực hiện sau đây. 2.Mục đích của đề tài Đề tài được đưa ra với mục đích: -Khảo sát thực trạng kiểm soát rủi ro trong cho vay, nguyên nhân dẫn đến rủi ro, các phương pháp kiểm soát rủi ro cho vay, tìm hiểu thuận lợi, khó khăn, kết quả khi thực hiện các công tác kiểm soát tại ngân hàng MB Đà Nẵng -Trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng rủi ro cho vay, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng MB Đà Nẵng 3.Phạm vi nghiên cứu của đề tài -Nội dung nghiên cứu: Công tác kiểm soát rủi ro cho vay trực tiếp đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng MB Đà Nẵng -Thời gian nghiên cứu: Công tác kiểm soát rủi ro cho vay đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng MB Đà Nẵng trong 3 năm 2008, 2009, 2010. 4. Phương pháp nghiên cứu Phân tích số liệu thực tế và tiến hành so sánh và phân tích, từ đó đưa ra những suy luận logic để tiến hành đánh giá. Đồng thời, thu thập những dữ liệu tại ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Đà Nẵng và các thông tin ngoại vi từ sách báo, các trang điện tử để xử lý thông tin. 5. Kết cấu chuyên đề Chương 1: Một số lý luận cơ bản kiểm soát rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng kiểm soát rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Đà Nẵng Chương 3: Các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng TMCP Quân đội – chi nhánh Đà Nẵng CHƯƠNG I: MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KIỂM SOÁT RỦI RO CHO VAY DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. 1.1 Ngân hàng thương mại với hoạt động cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.1.1 Ngân hàng thương mại 1.1.1.1 Khái niệm về ngân hàng thương mại Ở Việt Nam, theo Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 khoản 1 và khoản 12 Điều 4 đã xác định "tổ chức tín dụng là doanh nghiệp thực hiện một, một số hoặc tất cả các hoạt động ngân hàng, tổ chức tín dụng bao gồm ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân. Trong đó, ngân hàng thương mại là loại hình tổ chức tín dụng có thể được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng: nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản, và các hoạt động kinh doanh khác. 1.1.1.2 Tín dụng ngân hàng Tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời quyền sử dụng một lượng giá trị có thể biểu hiện bằng tiền hoặc bằng hiện vật từ chủ thể này sang chủ thể khác với điều kiện phải hoàn trả theo những thỏa thuận trước giữa hai bên. Nội dung chính của sự thỏa thuận đó là: thời hạn phải trả, số tiền lãi phải trả, cách thức phải trả. Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng phát sinh giữa các ngân hàng, các tổ chức tín dụng với các đối tác kinh tế - tài chính của toàn xã hội, bao gồm doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức xã hội, cơ quan nhà nước. Trong mối quan hệ này, ngân hàng vừa đóng vai trò trung gian, vừa là người cho vay, vừa là người đi vay. 1.1.2 Hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.1.2.1 Doanh nghiệp nhỏ và vừa Khái niệm Theo Điều 3 Nghị định số 56/2009/NĐ-CP của Chính phủ: Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên). Phân loại - Doanh nghiệp siêu nhỏ (micro) - Doanh nghiệp nhỏ - Doanh nghiệp vừa Bảng 1: Phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ Quy mô Khu vực  Doanh nghiệp siêu nhỏ  Doanh nghiệp nhỏ  Doanh nghiệp vừa    Số lao động  Tổng nguồn vốn  Số lao động  Tổng nguồn vốn  Số lao động   I. Nông, lâm nghiệp và thủy sản  10 người trở xuống  20 tỷ đồng trở xuống  từ trên 10 người đến 200 người  từ trên 20 tỷ đồng đến 100 tỷ đồng  từ trên 200 người đến 300 người   II. Công nghiệp và xây dựng  10 người trở xuống  20 tỷ đồng trở xuống  từ trên 10 người đến 200 người  từ trên 20 tỷ đồng đến 100 tỷ đồng  từ trên 200 người đến 300 người   III. Thương mại và dịch vụ  10 người trở xuống  10 tỷ đồng trở xuống  từ trên 10 người đến 50 người  từ trên 10 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng  từ trên 50 người đến 100 người   (Nguồn: Nghị định số 56/2009/NĐ-CP của Chính phủ) Đặc điểm cơ bản của DNNVV -DNNVV có vốn đầu tư ban đầu ít nên chu kỳ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thường ngắn dẫn đến khả năng thu hồi vốn nhanh tạo điều kiện cho doanh nghiệp kinh doanh hiệu quả. -DNNVV tồn tại và phát triển ở hầu hết các lĩnh vực, các thành phần kinh tế: thương mại, dịch vụ, công nghiệp, xây dựng, nông lâm ngư nghiệp... và hoạt động dưới mọi hình thức như: Doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các cơ sở kinh tế cá thể... -DNNVV có tính năng động cao trước những thay đổi của thị trường, các DNNVV có khả năng chuyển hướng kinh doanh và chuyển hướng mặt hàng nhanh -Năng lực kinh doanh còn hạn chế. Do quy mô vốn nhỏ nên các DNNVV không có điều kiện đầu tư quá nhiều vào nâng cấp, đổi mới máy móc, mua sắm thiết bị công nghệ tiên tiến, hiện đại. Việc sử dụng các công nghệ lạc hậu dẫn đến chất lượng sản phẩm không cao, tính cạnh tranh trên thị trường kém. DNNVV cũng gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm, thâm nhập thị trường và phân phối sản phẩm do thiếu thông tin về thị trường, công tác marketing còn kém hiệu quả. Điều đó làm cho các mặt hàng của DNNVV khó tiêu thụ trên thị trường. - Năng lực quản lý còn thấp: Đây là loại hình kinh tế mà trình độ, kỹ năng của nhà lãnh đạo doanh nghiệp cũng như của người lao động còn hạn chế. Số lượng DNNVV có chủ doanh nghiệp, giám đốc giỏi, trình độ chuyên môn cao và năng lực quản lý tốt chưa nhiều. Mặt khác, DNNVV ít có khả năng thu hút được những nhà quản lý và lao động có trình độ, tay nghề cao do khó có thể trả lương cao và có các chính sách đãi ngộ hấp dẫn để thu hút và giữ chân những nhà quản lý cũng như những người lao động giỏi. 1.1.2.2 Hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa -Cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa là việc ngân hàng thương mại chấp nhận cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vay một khoản tiền trong một thời hạn nhất định và doanh nghiệp phải trả đúng thời hạn số tiền gốc và lãi cho ngân hàng đúng như cam kết trong hợp đồng. Doanh nghiệp nhỏ và vừa vay NHTM để đáp ứng nhu cầu vốn: Nhu cầu vốn ngắn hạn +Các nhu cầu này xuất phát từ sự chênh lệch của lưu chuyển tiền tệ của các DNNVV, tức là lưu chuyển tiền vào và ra thường không ăn khớp về mặt thời gian và quy mô, đòi hỏi phải có nguồn ngân quỹ để đáp ứng nguồn chênh lệch đó +Mua nguyên vật liệu, hàng hóa nhằm đáp ứng nhu cầu tăng nhanh doanh số bán có tính thời vụ, từ đó đáp ứng nhu cầu tăng trưởng doanh số bán có tính dài hạn, đáp ứng nhu cầu cho các giao dịch thương mại đơn lẻ +Trả lương cho công nhân viên +Nhu cầu thay thế nợ để thực hiện việc trả nợ. Việc trả nợ có thể lấy từ các nguồn như thu nợ người mua, thanh lý tài sản, tăng vốn chủ sở hữu, tăng mua chịu. Nếu các nguồn này không thỏa mãn được sẽ xuất hiện nhu cầu vay từ phía ngân hàng +Thanh toán các chi phí dịch vụ khác... Nhu cầu vốn trung dài hạn +Các nhu cầu vốn trung dài hạn của DNNVV chủ yếu để nhằm thực hiện các dự án phát triển sản xuất kinh doanh, phục vụ đời sống. Các nhu cầu này được thể hiện bằng các hình thức: +Mua sắm tài sản cố định +Tăng tài sản lưu động thường xuyên +Thành lập doanh nghiệp mới 1.2 Rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng thương mại 1.2.1 Khái niệm rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại NHTM Rủi ro cho vay đối với ngân hàng thương mại là rủi ro phát sinh trong trường hợp ngân hàng không thu được đầy đủ cả gốc và lãi của các khoản cho vay, hoặc là việc thanh toán nợ gốc và lãi vay không đúng hạn do khách hàng không có khả năng trả nợ hoặc cố ý không trả nợ. 1.2.2 Đặc điểm rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa -Rủi ro cho vay có tính tất yếu, tức luôn tồn tại và gắn liền với hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại: tình trạng thông tin bất cân xứng đã làm cho ngân hàng không thể nắm bắt được các dấu hiệu rủi ro một cách toàn diện và đầy đủ, điều này làm cho bất cứ khoản cho vay nào cũng tiềm ẩn rủi ro đối với ngân hàng. Kinh doanh ngân hàng thực chất là kinh doanh rủi ro ở mức phù hợp và đạt được lợi nhuận tương ứng. -Rủi ro cho vay do những tình huống không “phát hiện” được khi cho vay và phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng cho vay -Rủi ro cho vay mang tính liên đới: Trong cho vay, ngân hàng chuyển giao quyền sử dụng vốn cho DNNVV. Khi các doanh nghiệp này gặp những tổn thất và thất bại trong quá trình sử dụng vốn dẫn đến mất khả năng hoàn trả nợ gốc và lãi làm ngân hàng gặp rủi ro khi cho vay. -Thiệt hại do rủi ro của mỗi khoản cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa gây ra thường không quá nghiêm trọng đối với ngân hàng: bởi vì với quy mô vừa và nhỏ nên các khoản cho vay của doanh nghiệp đối với ngân hàng thường không lớn. Khi xảy ra rủi ro, việc thanh lý tài sản đảm bảo, sử dụng các khoản dự phòng rủi ro,... có thể khắc phục hậu quả do rủi ro gây ra. -Rủi ro cho vay DNNVV có tính chất đa dạng và phức tạp: đặc điểm này biểu hiện ở sự đa dạng, phức tạp của nguyên nhân doanh nghiệp nhỏ và vừa (hoạt động dưới mọi hình thức ở hầu hết tất cả các lĩnh vực, thành phần kinh tế). Do đó khi phòng ngừa và khắc phục rủi ro cho vay phải chú ý đến mọi dấu hiệu, xuất phát từ nguyên nhân bản chất và hậu quả do rủi ro cho vay đem lại để có biện pháp phòng ngừa phù hợp. 1.2.3 Nguyên nhân gây ra rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng thương mại 1.2.3.1 Nguyên nhân từ môi trường bên ngoài Đây là những nguyên nhân gây nên rủi ro ở hoạt động kinh doanh của ngân hàng cho vay không xuất phát từ cán bộ cho vay hay ý thức trả nợ của khách hàng mà do môi trường bên ngoài tác động vào. Nguyên nhân này xuất hiện đột ngột, khó đoán, khó kiểm soát, nó thường gây ra những thiệt hại lớn cho khách hàng và ngân hàng cho vay. Bao gồm các nguyên nhân cụ thể sau: Do sự thay đổi chính sách của chính phủ Nước ta đang trong nền kinh tế thị trường, do đó phải tuân thủ và chấp nhận sự biến động theo quy luật của nền kinh tế thị trường. Mỗi khi nền kinh tế biến động lên, xuống thì lập tức chính phủ phải đưa ra các chính sách kinh tế mới phù hợp với điều kiện hiện hành nhằm hạn chế ảnh hưởng xấu tới nền kinh tế đất nước. Các chính sách của chính phủ thường xuyên quan tâm và có sự thay đổi kịp thời như: chính sách tài chính, chính sách tiền tệ... Nguyên nhân từ phía môi trường pháp lý Hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại liên quan đến nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, mang tính xã hội cao, khi hệ thống pháp luật ổn định và lành mạnh thì môi trường kinh doanh của ngân hàng thương mại sẽ có nhiều thuận lợi. Ngược lại nếu môi trường pháp lý thiếu đồng bộ, có nhiều khe hở thì rất dễ bị lợi dụng gây ra tình trạng tham ô, chiếm đoạt tài sản… Kinh tế xã hội kém ổn định dẫn đến kinh doanh gập nhiều khó khăn, ngân hàng cho vay gặp rủi ro. Môi trường tự nhiên Những biến động lớn về thời tiết, khí hậu gây ảnh hưởng hoạt động sản xuất kinh doanh đặc biệt là lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, điều kiện tự nhiên là yếu tố khó dự đoán, nó thường xảy ra bất ngờ với thiệt hại lớn ngoài tầm kiểm soát của con người. Vì vậy khi có thiên tai địch hoạ xảy ra khách hàng cùng các ngân hàng cho vay sẽ có nguy cơ tổn thất lớn, phương án, dự án kinh doanh không có nguồn thu … Điều đó đồng nghĩa với các ngân hàng cho vay phải cùng chia sẽ rủi ro với khách hàng của mình. Ở Việt Nam do thời tiết diễn biến phức tạp nên môi trường tự nhiên đươc coi là nguyên nhân gây ra rủi ro cho hoạt động kinh doanh của các ngân hàng cho vay khi đầu tư phát triển các thành phần kinh tế. Môi trường kinh tế xã hội Môi trường kinh tế xã hội trong một nước biến động chịu ảnh hưỏng của những biến động từ nền kinh tế thế giới, đó là nguyên nhân làm phát sinh rủi ro trong hoạt động kinh doanh của nền kinh tế, từ đó ảnh hưởng tới các lĩnh vực kinh tế trong đó hoạt động kinh doanh tiền tệ chứa nhiều nguy cơ rủi ro lớn nhất. 1.2.3.2 Nguyên nhân từ phía ngân hàng - Do cạnh tranh của các ngân hàng mong muốn có tỷ trọng, thị phần cao hơn các ngân hàng khác dẫn chính sách của ngân hàng cho vay không phù hợp, thiếu sự kiểm soát chặt chẽ hoặc đặt mục tiêu lợi nhuận quá cao. Chúng ta đều biết đặc điểm của kinh doanh tiền tệ là: Lợi nhuận cao luôn đi cùng với rủi ro cao, các ngân hàng cho vay phải biết lựa sức mình để xác định, lợi nhuận hợp lý cho ngân hàng của mình. - Trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức của đội ngũ cán bộ cho vay yếu kém dẫn đến cán bộ cho vay không đánh giá chính xác về khách hàng và phương án vay vốn, từ đó làm phát sinh những hợp đồng cho vay kém an toàn. Mức độ rủi ro trong trường hợp này sẽ ngày càng tăng dần trong suốt quá trình kể từ khi xét duyệt đến khi giám sát và cuối cùng là thu nợ. Cùng với sự hạn chế về trình độ là vấn đề phẩm chất đạo đức của cán bộ cho vay. Đặc thù nghề nghiệp buộc một cán bộ tín dụng phải không những có trình độ mà còn phải có đạo đức tốt. Trước sự cám dỗ của vật chất, nhiều cán bộ cho vay đã sa ngã, có thể hành động vô nguyên tắc, vô tổ chức, làm trái quy định, móc ngoặc với khách hàng, gây tổn thất to lớn với ngân hàng cho vay. - Do thiếu am hiểu thị trường, thiếu thông tin hoặc phân tích thông tin không đầy đủ dẫn đến cho vay và đầu tư không hợp lý - Định giá tài sản không chính xác hay không giám sát chặt chẽ tài sản đảm bảo; không thực hiện đầy đủ các thủ tục pháp lý cần thiết; hoặc không đảm bảo các nguyên tắc của tài sản đảm bảo là: dễ định giá; dễ chuyển nhượng quyền sở hữu; dễ tiêu thụ. 1.2.3.3 Nguyên nhân từ phía khách hàng -Trong nền kinh tế hiện nay, khách hàng đi vay thường gặp rủi ro sau: +Thiệt hại từ phía thị trường đầu vào: Giá cả của các yếu tố đầu vào tăng cùng với các chi phí phục vụ cho sản xuất tăng làm giảm đi nguồn dự thu dự tính của khách hàng, như vậy việc trả nợ cho các ngân hàng cho vay sẽ gặp nhiều khó khăn. +Do thị trường đầu ra: Thị trường đầu ra nếu có biến động phức tạp, giá cả giảm thấp cũng làm nguồn thu của khách hàng không đảm bảo. Ngoài ra, sự thay đổi thị hiếu tiêu dùng, cung vượt quá cầu, hoạt động maketing yếu kém… cũng gây nên tình trạng ứ đọng sản phẩm làm ảnh hưởng tới nguồn trả nợ cho các ngân hàng cho vay. +Rủi ro về khả năng tài chính của khách hàng: Nguồn vốn tự có hay thu nhập của khách hàng thấp, khách hàng sẽ không có khả năng tự vực dậy khi gặp khó khăn vì vậy cũng sẽ mất khả năng thanh toán nợ cho ngân hàng cho vay. +Chủ doanh nghiệp vay vốn thiếu năng lực điều hành quản lý vốn không hợp lý dẫn đến thiếu thanh khoản, hay sử dụng vốn vay sai mục đích, kém hiệu quả. -Ngoài những nguyên nhân trên còn phải kể đến ý thức trả nợ của bên đi vay nhiều khi chưa tốt, nhiều đối tượng khách hàng sau khi nhận được tiền vay rồi bỏ trốn gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho ngân hàng cho vay. 1.2.4 Phân loại rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng thương mại Sơ đồ 1: Phân loại rủi ro cho vay của ngân hàng thương mại - Rủi ro giao dịch : là một hình thức của rủi ro cho vay mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá khách hàng. Rủi ro giao dịch gồm: rủi ro lựa chọn, rủi ro bảo đảm và rủi ro nghiệp vụ +Rủi ro lựa chọn : là rủi ro có liên quan đến quá trình đánh giá và phân tích cho vay, khi ngân hàng lựa chọn những phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định cho vay. + Rủi ro bảo đảm : phát sinh từ các tiêu chuẩn bảo đảm như các điều khoản trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản đảm bảo, chủ thể bảo đảm, cách thức đảm bảo và mức cho vay trên giá trị của tài sản đảm bảo. + Rủi ro nghiệp vụ : là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản cho vay và hoạt động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý các khoản cho vay có vấn đề. - Rủi ro danh mục : là một hình thức của rủi ro cho vay mà nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quản lý danh mục cho vay của ngân hàng, được phân chia thành hai loại : rủi ro nội tại và rủi ro tập trung + Rủi ro nội tại : xuất phát từ các yếu tố, các đặc điểm riêng có, mang tính riêng biệt bên trong của mỗi chủ thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Nó xuất phát từ đặc điểm hoạt động hoặc đặc điểm sử dụng vốn của khách hàng vay vốn. + Rủi ro tập trung : là trường hợp ngân hàng tập trung vốn cho vay quá nhiều đối với một số khách hàng, cho vay quá nhiều doanh nghiệp hoạt động trong cùng một ngành, lĩnh vực kinh tế; hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định; hoặc cùng một loại hình cho vay có rủi ro cao. 1.2.5 Hậu quả của rủi ro cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa tại ngân hàng thương mại -Rủi ro cho vay làm giảm lợi nhuận ngân hàng: Những khoản cho vay gặp rủi ro gây cho Ngân hàng những thiệt hại về tài chính khi không thu được vốn và lãi trực tiếp làm giảm lợi nhuận Ngân hàng. Trong trường hợp ngân hàng thu được lãi treo hay nợ quá hạn thì cũng làm ngân hàng mất cơ hội đầu tư vào những dự án khả thi, có khả năng mang lại lợi nhuận. -Rủi ro cho vay làm giảm khả năng thanh toán của ngân hàng: Rủi ro cho vay đã khiến cho việc hoàn trả tiền gửi của khách hàng của ngân hàng gặp nhiều khó khăn. Các khoản đầu tư, cho vay bị thất thoát hoặc chậm thu hồi trong khi ngân hàng vẫn phải đều đặn trả lãi vốn huy động theo đúng kỳ hạn. Chính điều này đã làm hạn chế khả năng thanh toán của Ngân hàng. -Rủi ro cho vay làm giảm uy tín của ngân hàng ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng: NHTM gặp nhiều rủi ro là ngân hàng hoạt động kém hiệu quả. Điều này đã làm cho uy tín của ngân hàng giảm sút. Khách hàng mất lòng tin ở ngân hàng, họ sẽ không gửi tiền vào ngân hàng, thậm chí họ có thể còn rút