Chuyên đề Một số giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thông tỉnh Quảng Bình

DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ : Trang Biểu số 2.1: Trình độ đội ngũ cán bộ công nhân viên của NHNo&PTNT Quảng Bình 17 Sơ đồ bộ máy tổ chức 20 Biểu số 2.2: Hoạt động tín dụng của NHNo&PTNT Quảng Bình 23 Biểu số 2.3: Hoạt động thanh toán và kinh doanh ngoại tệ của NHNo&PTNT Quảng Bình 24 Biểu số 2.4: Kết quả kinh doanh của NHNo&PTNT Quảng Bình qua 2 năm (2006 – 2007) 26 Biểu đồ: Tình hình nguồn vốn của NHNo&PTNT Quảng Bình 28 Biểu số 2.5: Cơ cấu vốn huy động theo loại tiền tệ trong năm 2005 – 2007 29 Biểu số 2.6: Cơ cấu vốn huy động theo kỳ hạn trong năm 2005 – 2007 30 Biểu số 2.7: Cơ cấu vốn huy động theo thành phần kinh tế trong năm 2005 – 2007 31 Biểu số 2.8: Bảng cân đối huy động và cho vay ngắn hạn, trung và dài hạn 34 Biểu số 2.9: Kết quả hoạt động kỳ phiếu 39 MỤC LỤC Lời mở đầu Chương I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1 1.1. Ngân hàng Thương mại và vai trò của nó trong nền kinh tế 1 1.1.1. Khái niệm về Ngân hàng thương mại (NHTM) 1 1.1.2. Các hoạt động cơ bản của NHTM: 2 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn 2 1.1.2.2. Hoạt động sử dụng vốn 2 1.1.2.3. Hoạt động trung gian 2 1.1.3. Vai trò của NHTM trong nền kinh tế 3 1.1.3.1. NHTM là công cụ quan trọng thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển 3 1.1.3.2. NHTM là công cụ thực hiện chính sách tiền tệ của Trung ương 3 1.1.3.3. NHTM là cầu nối nền kinh tế trong nước với nền kinh tế quốc tế 3 1.2. Nguồn vốn và nghiệp vụ huy động vốn của NHTM 3 1.2.1. Vốn chủ sở hữu 3 1.2.1.1. Nguồn vốn hình thành ban đầu 4 1.2.1.2. Nguồn vốn bổ sung trong quá trình hoạt động 4 1.2.1.3. Các quỹ 4 1.2.1.4. Nguồn vay nợ có thể chuyển đổi thành cổ phần 4 1.2.2. Nguồn tiền gửi và các nghiệp vụ huy động tiền gửi 5 1.2.2.1. Tiền gửi thanh toán 5 1.2.2.2. Tiền gửi có kỳ hạn của doanh nghiệp, các tổ chức xã hội 5 1.2.2.3. Tiền gửi tiết kiệm của dân cư 6 1.2.2.4. Tiền gửi của các ngân hàng khác 6 1.2.3. Nguồn tiền vay và các nghiệp vụ huy động tiền vay 6 1.2.3.1. Vay Ngân hàng nhà nước (NHNN) 6 1.2.3.2. Vay các tổ chức tín dụng khác 7 1.2.3.3. Vay trên thị trường vốn 7 1.2.4. Các nguồn khác 7 1.2.4.1. Nguồn uỷ thác 8 1.2.4.2. Nguồn trong thanh toán 8 1.2.4.3. Nguồn khác:…. 8 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động huy động vốn của NHTM 8 1.3.1. Nhân tố khách quan: 9 1.3.2. Các nhân tố chủ quan 10 Chương II: THỰC TRẠNG VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỈNH QUẢNG BÌNH 14 2.1. Tổng quan về Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình 14 2.1.1.Qúa trình hình thành và phát triển của Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình 14 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của NHNo&PTNT tỉnh Quảng Bình 17 2.1.2.1. Chức năng của NHNo&PTNT tỉnh Quảng Bình 17 2.1.2.2. Nhiệm vụ của NHNo&PTNT Quảng Bình 18 2.1.3. Cơ cấu bộ máy tổ chức của NHNo&PTNT Quảng Bình 20 2.1.4. Tình hình hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT Quảng Bình 22 2.1.4.1. Hoạt động tín dụng 22 2.1.4.2. Hoạt động kinh doanh ngoại tệ và thanh toán quốc tế 23 2.1.4.3. Kết quả kinh doanh của NHNo&PTNT Quảng Bình: 25 2.2. Một số nét về tình hình kinh tế - xã hộ trên địa bàn tỉnh Quảng Bình 27 *Thuận lợi: 27 * Khó khăn: 27 2.3. Thực trạng hoạt động huy động vốn tại NHNo&PTNT Quảng Bình 28 2.3.1. Qui mô nguồn vốn của NHNo&PTNT Quảng Bình 28 2.3.2. Cơ cấu nguồn vốn của NHNo&PTNT Quảng Bình 29 2.3.2.1. Cơ cấu nguồn vốn theo loại tiền tệ 29 2.3.2.2. Cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn 30 2.3.2.3. Cơ cấu nguồn vốn theo thành phần kinh tế 31 2.3.3. Công tác cân đối vốn và sử dụng vốn: 34 2.3.4. Các hình thức huy động vốn 36 2.3.4.1. Tiền gửi tiết kiệm 36 2.3.4.2. Trái phiếu NHNo&PTNT 37 2.3.4.3. Kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi Ngân hàng nông nghiệp 39 2.3.4.4. Nguồn tiền gửi của các tổ chức kinh tế 40 2.3.4.5. Nguồn tiền gửi của các tổ chức tín dụng: 41 2.3.4.6. Tiền gửi Kho bạc Nhà nước: 43 2.4. Đánh giá hiệu quả huy động vốn tại NHNo&PTNT Quảng Bình 44 2.4.1. Kết quả đạt được 44 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân 46 2.4.2.1. Những hạn chế về hoạt động huy động vốn tại NHNo&PTNT Quảng Bình 46 2.4.2.2. Những nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn của NHNo&PTNT Quảng Bình 48 Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NHNo&PTNT QUẢNG BÌNH 54 3.1. Định hướng hoạt động huy động vốn tại NHNo&PTNT Quảng Bình 54 3.1.1. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh năm 2008 54 3.2.1. Đa dạng hoá các hình thức huy động vốn 59 3.2.2. Tăng cường huy động nguồn vốn trung, dài hạn 61 3.2.3. Mở rộng mạng lưới kinh doanh 62 3.2.4. Tăng cường áp dụng các hoạt động tiếp thị, quảng cáo trong huy động vốn 64 3.2.5. Mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ Ngân hàng 65 3.2.6. Không ngừng đổi mới công nghệ Ngân hàng 66 3.2.7. Xây dựng chiến lược khách hàng 67 3.2.8. Đào tạo và nâng cao trình dộ chuyên môn nghiệp vụ đối với đội ngũ cán bộ Ngân hàng 69 3.2.9. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát 71 3.3. Một số kiến nghị 71 3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước Việt Nam 71 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 73 3.3.3. Kiến nghị đối với NHNo&PTNT Việt Nam: 73 Kết luận Tài liệu tham khảo LỜI MỞ ĐẦU Nền kinh tế nước ta hiện nay đang trong giai đoạn thực hiện đổi mới một cách toàn diện và sâu sắc nhằm tạo những bước chuyển biến mạnh mẽ đưa đất nước nhanh chóng trở thành một nước công nghiệp. Để thực hiện mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, nền kinh tế nước ta cần phải tăng trưởng và phát triển ổn định, vững chắc, phấn đấu đạt và vượt mọi chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Muốn vậy, chúng ta cần phải có một lượng vốn đầu tư lớn vào nền kinh tế thị trường. Do đó, vốn được xác định vừa là một mục tiêu vừa là giải pháp để thực hiện thay đổi cơ cấu kinh tế, đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá, tránh nguy cơ tụt hậu và đạt tốc độ tăng trưởng nhanh. Trước bối cảnh đó, Ngân hàng thương mại với tư cách là một trung gian tài chính đã có những đóng góp quan trọng trong việc điều hoà và phân phối vốn cho nền kinh tế. Ngân hàng chính là nơi thu hút lượng vốn nhàn rỗi và tạm thời nhàn rỗi trong xã hội đồng thời cũng chính là nơi cung ứng phần lớn vốn đầu tư cho nền kinh tế. Chính vì vậy, trong những năm qua thực hiện các chính sách, đường lối của Đảng và Nhà nước, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam nói chung và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Bình nói riêng đã không ngừng đổi mới và hoàn thiện cho phù hợp với tình hình mới đặc biệt là trong điều kiện khi mà đất nước ta đã trở thành thành viên chính thức của tổ chức thương mại thế giới (WTO). Ngân hàng là một định chế tài chính có khả năng to lớn trong việc tổ chức huy động các nguồn vốn từ nội lực nền kinh tế quốc dân, tăng cường công tác huy động vốn cho đầu tư phát triển, đẩy mạnh công tác cho vay. Chính vì vậy, đã góp phần quan trọng vào công cuộc đầu tư phát triển thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng cao, kiềm chế lạm phát, ổn định đời sống nhân dân. Với mạng lưới huy động vốn rộng lớn bao trùm từ Trung ương đến địa phương đã cho phép Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức huy động vốn trong nền kinh tế đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, các hình thức huy động vốn của Ngân hàng vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được đầy đủ nhu cầu cũng như đòi hỏi của nền kinh tế, chưa khai thác được nguồn vốn tiềm tàng trong nền kinh tế, nguồn vốn huy động trong thời gian dài cho đầu tư phát triển còn thiếu. Điều đó cho thấy chính sách huy động vốn vẫn còn nhiều tồn tại cần nhanh chóng có biện pháp nâng cao hiệu quả của công tác này. Xuất phát từ nhận thức về tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn trong kinh doanh Ngân hàng trong giai đoạn hiện nay, em đã lựa chọn đề tài: “ Một số giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thông tỉnh Quảng Bình” làm đề tài chuyên đề thực tập tốt nghiệp. Kết cấu chuyên đề ngoài lời mở đầu và kết luận, chuyên đề gồm 3 chương: Chương 1: Lý luận chung về hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng thương mại. Chương 2: Thực trạng về hiệu quả hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Bình. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Quảng Bình. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đặc biệt là cô Lê Hương Lan cùng với các cô chú trong phòng Kế hoạch - nguồn vốn cũng như Ban lãnh đạo NHNo&PTNT Quảng Bình đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ, tận tình chỉ bảo em trong suốt thời gian thực tập để em có thể hoàn thành chuyên đề này. Em xin chân thành cảm ơn! Chương I LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Ngân hàng Thương mại và vai trò của nó trong nền kinh tế 1.1.1. Khái niệm về Ngân hàng thương mại (NHTM) Trải qua nhiều giai đoạn hình thành và phát triển, NHTM được các tổ chức tín dụng của các nước trên thế giới đưa ra các nhận định khác nhau để diễn đạt về hoạt động của các NHTM. Sau đây là một số định nghĩa khác nhau về NHTM: * Theo định nghĩa của Pháp: Ngân hàng là những xí nghiệp và cơ sở kinh doanh mà hành nghề thường xuyên là nhận của công chúng dưới hình thức ký thác và các hình thức khác, các số tiền mà họ dùng cho chính họ vào nghiệp vụ chiết khấu, tín dụng và tài chính. * Theo định nghĩa của Ấn Độ: Ngân hàng là những cơ sở nhận tiền ký thác để cho vay đầu tư và tài trợ. * Theo pháp lệnh Ngân hàng của Hội đồng Nhà nước Việt Nam 1990 đã định nghĩa NHTM như sau: “NHTM là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và thanh toán”. * Theo luật các tổ chức tín dụng do Quốc hội khoá X Nước Cộng hoà XHCN Việt Nam ban hành ngày 12/12/1997: Ngân hàng là một tổ chức tín dụng thực hiện toàn bộ hoạt động của Ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan. Hoạt động Ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ Ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán. 1.1.2. Các hoạt động cơ bản của NHTM: 1.1.2.1. Hoạt động huy động vốn Ngân hàng kinh doanh tiền tệ dưới hình thức huy động vốn, cho vay, đầu tư và cung cấp các dịch vụ khác. Huy động vốn - hoạt động tạo nguồn vốn cho NHTM – đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng tới chất lượng hoạt động của ngân hàng. Vốn là các tài sản trong xã hội được đưa vào đầu tư nhằm mang lại hiệu quả trong tương lai. Vì thế trong nền kinh tế thị trường dù hoạt động trong lĩnh vực nào thì vốn cũng là một yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả của nó. Hoạt động Ngân hàng cũng vậy, muốn hoạt động kinh doanh có hiệu quả thì công tác huy động vốn cần phải được quan tâm đúng mức. 1.1.2.2. Hoạt động sử dụng vốn Hoạt động sử dụng vốn được tập trung lớn vào hoạt động đầu tư và cho vay. Các hoạt động đầu tư của NHTM thường được đầu tư vào chứng khoán của Nhà nước (Kho bạc Nhà nước), chứng khoán của các tổ chức tín dụng hoặc góp vốn mua cổ phần... Dư nợ cho vay đối với các tổ chức và dân cư trong nền kinh tế chiếm tỷ trọng cao trong sử dụng vốn của NHTM. Ngoài ra, các NHTM còn sử dụng vốn để thực hiện các nghiệp vụ như chiết khấu, cầm cố giấy tờ có giá trị, cho thuê tài chính, kinh doanh vàng bạc, ngoại tệ...Hoạt động sử dụng vốn là hoạt động quan trọng nhất của các ngân hàng nói riêng và của các trung gian tài chính nói chung, chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng tài sản, tạo thu nhập từ lãi lớn nhất và cũng là hoạt động mang lại rủi ro cao nhất. 1.1.2.3. Hoạt động trung gian Để tạo ra doanh thu cho mình, các NHTM có thể thực hiện các dịch vụ như: thanh toán, chuyển tiền hộ, tư vấn khách hàng, quản lý hộ tài sản cho khách hàng... trên cơ sở đó Ngân hàng thu phí dịch vụ. Thực hiện tốt các dịch vụ khách hàng sẽ góp phần tăng thu nhập cho xã hội. Chính vì vậy, nguồn thu của dịch vụ có xu hướng ngày càng tăng và chiếm một tỷ lệ lớn trong tổng doanh thu của Ngân hàng. Như vậy, hoạt động của NHTM trong nền kinh tế thị trường cũng như các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh khác phải tập hợp các yếu tố “đầu vào” và tổ chức tốt các yếu tố “đầu ra” trên nguyên tắc đảm bảo kinh doanh có lãi. 1.1.3. Vai trò của NHTM trong nền kinh tế 1.1.3.1. NHTM là công cụ quan trọng thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển NHTM có vai trò quan trọng trong việc tài trợ cho các dự án chương trình xây dựng cơ bản, tăng cường cơ sở vật chất kỷ thuật của đất nước, góp phần giám sát tài chính quốc gia trong quá trình triển khai các hoạt động tiền tệ tín dụng và thanh toán. 1.1.3.2. NHTM là công cụ thực hiện chính sách tiền tệ của Trung ương Phần lớn các công cụ thực hiện chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương chỉ được thực thi có hiệu quả của các NHTM từ việc chấp hành quy chế dự trữ bắt buộc, quy chế thanh toán không dùng tiền mặt đến việc nâng cao hiệu quả cho vay và đầu tư. 1.1.3.3. NHTM là cầu nối nền kinh tế trong nước với nền kinh tế quốc tế Quan hệ quốc tế ngày càng mở rộng. Do đó, việc giao lưu kinh tế là điều rất quan trọng. Các NHTM đã liên kết với các tổ chức tài chính nước ngoài nhằm phục vụ tốt các doanh nghiệp có quan hệ kinh doanh với nước ngoài. 1.2. Nguồn vốn và nghiệp vụ huy động vốn của NHTM 1.2.1. Vốn chủ sở hữu Để bắt đầu hoạt động ngân hàng chủ ngân hàng phải có một lượng vốn nhất định. Đây là loại vốn ngân hàng có thể sử dụng lâu dài, hình thành nên trang thiết bị, nhà cửa cho ngân hàng.Nguồn hình thành và nghiệp vụ hình thành loại vốn này rất đa dạng tuỳ theo tính chất sở hữu, năng lực tài chính của chủ ngân hàng, yêu cầu và sự phát triển của thị trường. 1.2.1.1. Nguồn vốn hình thành ban đầu Tuỳ theo tính chất của mỗi ngân hàng mà nguồn gốc hình thành vốn ban đầu khác nhau. Nếu ngân hàng thuộc sở hữu Nhà nước, ngân sách Nhà nước cấp. Nếu ngân hàng cổ phần, các cổ đông đóng góp thông qua mua cổ phần hoặc cổ phiếu. Ngân hàng liên doanh do các bên đóng góp; ngân hàng tư nhân là vốn thuộc sở hữu tư nhân. 1.2.1.2. Nguồn vốn bổ sung trong quá trình hoạt động Trong quá trình hoạt động, ngân hàng gia tăng vốn của chủ theo nhiều phương thức khác nhau tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể. Nguồn từ lợi nhuận: Trong điều kiện thu nhập ròng lớn hơn không, chủ ngân hàng có xu hướng gia tăng vốn của chủ bằng cách chuyển một phần thu nhập ròng thành vốn đầu tư. Tỷ lệ trích lập tuỳ thuộc cân nhắc của chủ ngân hàng về tích luỹ và tiêu dùng. Nguồn bổ sung từ phát hành thêm cổ phần, góp thêm, cấp thêm… để mở rộng quy mô hoạt động, hoặc có thể đổi mới trang thiết bị hoặc có thể đáp ứng nhu cầu gia tăng vốn của chủ do Ngân hàng Nhà nước quy định. 1.2.1.3. Các quỹ Ngân hàng có nhiều quỹ. Mỗi quỹ có mục đích riêng.Trước tiên là quỹ dự phòng tổn thất, quỹ bảo toàn vốn và nhiều quỹ khác tuỳ theo quy định của từng nước. Các quỹ của ngân hàng thuộc sở hữu của chủ ngân hàng. Nguồn hình thành các quỹ này là từ thu nhập của ngân hàng. Tuy nhiên khả năng sử dụng các quỹ này vào hoạt động kinh doanh tuỳ thuộc vào mục đích sử dụng quỹ. 1.2.1.4. Nguồn vay nợ có thể chuyển đổi thành cổ phần Các khoản vay trung và dài hạn của NHTM mà có khả năng chuyển đổi thành vốn cổ phần có thể coi là một bộ phận vốn chủ sở hữu của ngân hàng do nguồn này có một số đặc điểm như sử dụng lâu dài, có thể đầu tư vào nhà cửa, đất đai và có thể hoàn trả khi đến hạn. 1.2.2. Nguồn tiền gửi và các nghiệp vụ huy động tiền gửi Đặc điểm chung của tiền gửi là chúng phải được thanh toán khi khách hàng yêu cầu ngay cả khi đó là tiền gửi có kỳ hạn nhưng chưa đến hạn thanh toán. Sự thay đổi, đặc biệt là tiền gửi ngắn hạn, làm thay đổi cầu thanh khoản của ngân hàng. Tiền gửi là nguồn tiền quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn tiền của ngân hàng. Để gia tăng tiền gửi trong môi trường cạnh tranh và để có được nguồn tiền có chất lượng ngày càng cao, các ngân hàng phải đưa ra và thực hiện nhiều hình thức huy động khác nhau. 1.2.2.1. Tiền gửi thanh toán Đây là tiền của doanh nghiệp hoặc cá nhân vào ngân hàng để nhờ ngân hàng giữ và thanh toán hộ. Trong phạm vi số dư cho phép , các nhu cầu chi trả của cá nhân và doanh nghiệp đều được ngân hàng thực hiện. Các khoản thu của doanh nghiệp và cá nhân đều có thể nhập vào tiền gửi thanh toán theo yêu cầu. Nhìn chung lãi suất của khoản tiền này rất thấp (hoặc bằng không), thay vào đó chủ tài khoản có thể được hưởng các dịch vụ của ngân hàng với mức phí thấp. 1.2.2.2. Tiền gửi có kỳ hạn của doanh nghiệp, các tổ chức xã hội Nhiều khoản thu bằng tiền của doanh nghiệp và các tổ chức xã hội sẽ được chi trả sau một thời gian xác định. Tiền gửi thanh toán tuy rất thuận tiện cho hoạt động thanh toán song lãi suất lại thấp. Để đáp ứng nhu cầu tăng thu cho người gửi tiền ngân hàng đã đưa ra hình thức tiền gửi có kỳ hạn. Người gửi không được sử dụng các hình thức thanh toán đối với tiền gửi thanh toán để áp dụng với loại tiền gửi này. Nếu cần chi tiêu, người gửi phải rút tiền ra. Tuy không thuận lợi bằng tiền gửi thanh toán nhưng tiền gửi có kỳ hạn lại được hưởng lãi suất cao hơn tuỳ theo kỳ hạn gửi tiền. 1.2.2.3. Tiền gửi tiết kiệm của dân cư Các tầng lớp dân cư đều có các khoản thu nhập tạm thời chưa sử dụng (các khoản tiền tiết kiệm). Trong điều kiện có khả năng tiếp cận được với ngân hàng, họ đều có thể gửi tiết kiệm nhằm thực hiện mục tiêu an toàn và sinh lời đối với các khoản tiền tiết kiệm, đặc biệt là nhu cầu an toàn. Nhằm thu hút ngày càng nhiều tiền tiết kiệm, các ngân hàng đều khuyến khích dân cư thay đổi thói quen giữ tiền mặt tại nhà bằng cách mở rộng mạng lưới huy động vốn, đưa ra các hình thức huy động đa dạng và lãi suất cạnh tranh hấp dẫn. Sổ tiết kiệm này không dùng để thanh toán tiền hàng và các dịch vụ của ngân hàng song có thể thể thế chấp vay vốn nếu được sự cho phép của ngân hàng. 1.2.2.4. Tiền gửi của các ngân hàng khác Nhằm mục đích nhờ thanh toán hộ và một số mục đích khác NHTM này có thể gửi tiền ở tại ngân hàng khác. Tuy nhiên quy mô của nguồn tiền gửi này là thường không lớn. 1.2.3. Nguồn tiền vay và các nghiệp vụ huy động tiền vay Tiền gửi là nguồn quan trọng nhất của NHTM. Tuy nhiên, khi cần, ngân hàng thường vay mượn thêm. Tại nhiều nước, Ngân hàng trung ương thường quy định tỷ lệ giữa nguồn huy động và vốn chủ của nó. Do vậy nhiều ngân hàng vào từng giai đoạn cụ thể phải vay mượn thêm để đáp ứng nhu cầu chi trả khi khả năng huy động bị hạn chế. 1.2.3.1. Vay Ngân hàng nhà nước (NHNN) Đây là khoản vay nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách trong chi trả của NHTM. Trong trường hợp thiếu hụt dự trữ, NHTM thường vay NHNN. Hình thức cho vay chủ yếu của NHNN là tái chiết khấu. Khi cần tiền, NHTM đem thương phiếu lên tái chiết khấu tại NHNN. Nghiệp vụ này làm thương phiếu của NHTM giảm đi và dự trữ (tiền mặt hoặc tiền gửi tại NHNH) tăng lên. NHNN điều hành vay mượn một cách chặt chẽ, NHTM phải thực hiện các điều kiện đảm bảo và kiểm soát nhất định. Thông thường NHNN chỉ tái chiết khấu cho những thương phiếu có chất lượng và phù hợp với mục tiêu của NHNN trong từng thời kỳ. 1.2.3.2. Vay các tổ chức tín dụng khác Đây là nguồn các ngân hàng vay mượn lẫn nhau và các tổ chức tín dụng khác trên thị trường liên ngân hàng. Các ngân hàng đang có dự trữ vượt yêu cầu do kết dư gia tăng bất ngờ về các khoản tiền huy động hoặc giảm cho vay có thể sẵn lòng cho các ngân hàng khác vay để tìm kiếm lãi suất cao hơn. Ngược lại các ngân hàng đang thiếu hụt dự trữ có nhu cầu vay mượn tức thời để đảm bảo thanh khoản. Như vậy nguồn vay mượn từ các ngân hàng khác để đáp ứng nhu cầu dự trữ và chi trả cấp bách và trong nhiều trường hợp nó là nguồn bổ sung thay thế cho nguồn vay mượn từ NHNN. 1.2.3.3. Vay trên thị trường vốn Giống như các doanh nghiệp khác, các NHTM củng vay mượn bằng cách phát hành các giấy nợ, trên thị trường vốn. Rất nhiều NHTM thiếu nguồn tiền gửi trung và dài hạn dẫn đến không đáp ứng được nhu cầu cho vay trung và dài hạn. Do vậy, các khoản vay trung và dài