Chuyên đề Những biện pháp và giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Mọi thông tin và số liệu trong chuyên đề này là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Người thực hiện Phạm Thị Thủy NHTM  Ng©n hµng th­¬ng m¹i   NHNo&PTNT  Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n   NHNN  Ng©n hµng nhµ n­íc   Danh môc b¶ng biÓu    B¶ng 1 B¶ng 2 B¶ng 3 B¶ng 4  Trang 16 Trang 17 Trang 18 Trang 19   Danh mục nhũng cụm từ viết tắt Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn ë ng©n hµng th­¬ng m¹i 6 1.1. Lý luËn chung vÒ nguån vèn cña NHTM 6 1.1.1. Nguån vèn cña NHTM..................................................................... 1.1.2.1. Vèn tù cã. 6 1.1.2.2. Nguån vèn huy ®éng. 7 1.1.2.3. Nguån vèn ®i vay.cña ng©n hµng kh¸c 10 1.1.2.4. Nguån vèn trong thanh to¸n. 11 1.1.2. Vai trß cña vèn trong ho¹t ®éng kinh daonh cña NHTM 11 1.1.2.1. Qu¶n lý quy m« ph¹m vi thanh to¸n 12 1.1.2.2. Qu¶n lý quyÒn lùc c¹nh tranh. 12 1.1.2.3. Qu¶n lý kh¶ n¨ng thanh to¸n. 13 1.2. HiÖu qu¶ c«ng t¸c huy ®éng vèn cña NHTM........................................9 1.2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn cña NHTM......9 1.2.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶.....................................................10 1.2.2.1 Møc thuËn lîi vµ lîi Ých göi tiÒn cña kh¸ch hµng göi tiÒn.......10 1.2.2.2. Møc ®é ®a d¹ng ho¸ cña c¸c h×nh thøc huy®éngvèn ..............10 1.2.3. Chi phÝ huy ®éng vèn.....................................................................11 1.2.3.1 .C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c huy ®éng vèn. 11 1.2.3.2. C¸c nh©n tè chñ quan. 11 1.2.3.3.C¸c nh©n tè kh¸ch quan. 13 Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i chi nh¸nh NHNo&PTNT Yªn Kh¸nh. 19 2.1- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn NHNo&PTNT Yªn Kh¸nh..........14 2.1.1- C¬ cÊu tæ chøc.. 14 2.1.2-T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo&PTNT Yªn Kh¸nh 15 2.1.2.1 Kh¸i qu¸t c«ng t¸c nguån 15 2.1.2.2 T×nh h×nh sö dông vèn t¹i NHNo HuyÖn Yªn Kh¸nh ............16 2.2.Thùc tr¹ng huy ®éng vèn t¹i NHNo&PTNT Yªn Kh¸nh ....................19 2.2.1. KÕt qu¶ huy ®éng....................................................................19 2.2.2 H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n trong c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i chi nh¸nh NHNO & PTNT HuyÖn Yªn Kh¸nh 27 Ch­¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn t¹i chi nh¸nh NHNo&PTYªn Kh¸nh 32 3.1- §Þnh h­íng c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT Yªn Kh¸nh. 32 3.2- Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i Chi nh¸nh NHNo&PTNT Yªn Kh¸nh 33 3.2.1- §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn. 33 3.2.2- ¸p dông chÝnh s¸ch l·i suÊt linh ho¹t ®èi víi c¸c lo¹i tiÒn göi cña kh¸ch hµng 35 3.2.3. T¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ øng dông c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i nh»m ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®ång thêi t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng©n hµng víi c¸c ng©n hµng kh¸c. 36 3.2.4- Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch kh¸ch hµng vµ chiÕm l­îc Marketing. 36 3.2.5- Ph¸t huy tèi ®a yÕu tè con ng­êi. 37 3.2.6- T¹o sù phï hîp gi÷a c«ng t¸c huy ®éng vèn vµ c«ng t¸c sö dông vèn. 38 3.3- Mét sè kiÕn nghÞ nh»m më réng huy ®éng vèn t¹i chi nh¸nh NHNo & PTNT Yªn Kh¸nh. 40 3.3.1- KiÕn nghÞ ®èi víi Chi nh¸nh NHNo&PTNT Yªn Kh¸nh. 40 3.3.2- KiÕn nghÞ víi NHNo&PTNT ViÖt Nam. 41 3.3.3- KiÕn nghÞ víi ng©n hµng nhµ n­íc. 42 3.3.4- KiÕn nghÞ víi nhµ n­íc. 43 3.3.4.1- æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« 43 3.3.4.2- T¹o lËp m«i tr­êng ph¸p lý æn ®Þnh, ®ång bé. 44 3.3.4.3- M«i tr­êng x· héi. 45 KÕt luËn 39 C LỜI MỞ ĐẦU ùng với sự phát triển kinh tế - xã hội của Đất Nước thì Tỉnh Ninh Bình ũng đã có những bước phát triển vượt bậc. Trong những năm qua đời sống xã hội ngày càng được nâng cao, đó chính là nhờ sự đóng góp của nhiều ngành, nhiều cấp trong đó có sự đóng góp không nhỏ của hệ thống ngân hàng. Để có thể đứng vững trong cơ chế kinh tế thị trường với sự cạng tranh gay gắt, đòi hỏi ngành ngân hàng phải tiếp tục đổi mới, đa dạng hóa và nâng cao hơn nữa các hoạt động kinh doanh, để có thể thu hút được nhiều nguồn vốn nhiều khách hàng cũng như mang lại nhiều lợi nhuận cho ngân hàng, trong đó hoạt động Huy Động vốn là hoạt động cơ bản và chiếm tỷ trọng lớn mang lại nhiều lợi nhuận chủ yếu cho ngân hàng , tuy nhiên nó cũng chứa đựng rất nhiều rủi ro và đây là vấn đề có tính thời sự mà ngân hàng hết sức quan tâm. Làm sao để có thể huy động được nhiều nguồn vốn nhàn dỗi và sử dụng đồng vốn có hiệu quả, đáp ứng được các mục tiêu kinh tế - xã hội và đem lại lợi nhuận cho chính mình là một câu hỏi lớn đang được đặt ra. Với ý nghĩa đó, qua quá trình học tập và làm việc thực tế được tìm hiểu tại Ngân hàng NHNo&PTNT Chi nhánh Huyện Yên Khánh – Tỉnh Ninh Bình em đã chọn đề tài “Những biện pháp và giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Huyện Yên Khánh Tỉnh Ninh Bình” Nôi Dung cho chuyên đề tốt nghiệp của tôi: Ngoài phần mở đầu và kết luận chuyên đề gồm có 3 chương : Chương I: Một số vấn đề cơ bản về vấn đề huy đông vốn của Ngân hàng Thương mại Chương II: Thực trạng Công tác Huy Động Vốn Tại NHNo & PTNT Huyện Yên Khánh. Chương III: Một số giải và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại NHNo & PTNT Huyện Yên Khánh. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng kiến thức còn nhiều hạn chế do đó chuyên đề còn nhiều thiếu sót mong sự góp ý của các cô chú, anh chị của Chi nhánh, cùng với ý kiến của giáo viên Bộ môn ngân hàng của trường Học Viện Ngân Hàng - Phân Viện Bắc Ninh hướng dẫn để chuyên đề tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình của các Thầy, cô Trường HVNH đặc biệt là các thầy cô khoa Ngân hàng và ban lãnh đạo, các cô chú, anh chị tại Chi nhánh NHNo&PTNT Huyện Yên Khánh đã giúp tôi hoàn thành chuyên đề này. Em xin chân thành cảm ơn! Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn cña ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.1. lý luËn chung vÒ nguån vèn cña nhtm "NHTM lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th­êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n". Theo ®Þnh nghÜa vai trß chÝnh cña NHTM lµ tæ chøc trung gian tµi chÝnh víi chøc n¨ng huy ®éng nh÷ng kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ vµ cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ nh»m biÕn chóng thµnh nh÷ng kho¶n tiÒn ®Çu t­. Ngoµi chøc n¨ng trªn NHTM cßn cã nh÷ng chøc n¨ng: thanh to¸n, b¶o qu¶n tµi s¶n... TÊt c¶ nh÷ng chøc n¨ng trªn cña NHTM ®Òu quan träng. Tuy nhiªn mçi thêi kú kh¸c nhau, hoµn c¶nh kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ mµ ng­êi ta chó träng ®Õn chøc n¨ng c¬ b¶n cña NHTM. Víi môc tiªu æn ®Þnh tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t th× chøc n¨ng t¹o tiÒn cña NHTM ®­îc l­u t©m hµng ®Çu. Víi môc tiªu huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn chøc n¨ng nhËn tiÒn göi ®Ó cho vay cña NHTM ®­îc ph¸t huy mäi vai trß cña NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Ho¹t ®éng cña NHTM lu«n g¾n liÒn víi c«ng t¸c huy ®éng vèn. VËy ta hiÓu nh­ thÕ nµo lµ nguån vèn cña NHTM. 1.1.1. Nguån vèn cña NHTM. 1.1.2.1. Vèn tù cã. Vèn tù cã cña ng©n hµng lµ sè vèn thuéc së h÷u cña ng©n hµng ®­îc sö dông trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng Vèn tù cã cña NHTM ®­îc chia thµnh c¸c kho¶n môc: Vèn ®iÒu lÖ, vèn tù cã bæ xung c¸c quü ng©n hµng,vµ c¸c tµi s¶n nî kh¸c. - Vèn ®iÒu lÖ: lµ vèn tù cã ban ®Çu khi thµnh lËp ng©n hµng. §èi víi mçi lo¹i h×nh së h÷u ng©n hµng, vèn ®iÒu lÖ cã nguån gèc kh¸c nhau: Vèn ®iÒu lÖ cã thÓ do ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp ®èi víi c¸c NHTM quèc doanh, do c¸c bªn ®ãng gãp ®èi víi c¸c NHTM cæ phÇn... vèn ®iÒu lÖ cña NHTM mÆc dï chiÕm tû träng nhá trong tæng nguån vèn ho¹t ®éng cña NHTM nh­ng nã l¹i mang tÝnh æn ®Þnh cao. Nã cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Mét mÆt vèn ®iÒu lÖ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó thµnh lËp ng©n hµng, lµ c¬ së cÇn thiÕt ban ®Çu ®Ó thùc hiÖn mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, mÆt kh¸c sù t¨ng thªm vèn ®iÒu lÖ hµng n¨m cßn thÓ hiÖn n¨ng lùc vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña ng©n hµng. - Vèn tù cã bæ xung vµ c¸c quü ng©n hµng h×nh thµnh khi ng©n hµng ®i vµo ho¹t ®éng cã thÓ cã vèn tù cã bæ sung do Nhµ n­íc cÊp ,do viÖc b¸n thªm cæ phÇn, nh­ng chñ yÕu ®­îc trÝch qua lîi nhuËn cña ng©n hµng trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Quü d÷ tr÷ bæ sung vèn ®iÒu lÖ: Lµ mét phÇn thu ®­îc tõ kÕt qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng ®­îc trÝch lËp hµng n¨m b»ng 10% lîi nhuËn vµ víi møc tèi ®a do NHNN quy ®Þnh. Quü dù phßng rñi ro: lµ bé phËn quü dïng ®Ó dù phßng bï ®¾p cho c¸c rñi ro trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®­îc trÝch lËp theo tõng nghiÖp vô kinh doanh cña ng©n hµng. Ngoµi ra cßn cã c¸c quü kh¸c: Quü khen th­ëng, quü phóc lîi. theo quy ®Þnh cña c¬ chÕ tµi chÝnh vµ tµi s¶n nî kh¸c. Víi tÇm quan träng trong viÖc chèng ®ì nh÷ng rñi ro ng©n hµng, NHNN th­êng quyÕt ®Þnh møc vèn tù cã tèi thiÓu khi thµnh lËp hoÆc NHTM chØ ®­îc huy ®éng vèn kh«ng qu¸ béi sè nhÊt ®Þnh cña vèn tù cã. 1.1.2.2. Nguån vèn huy ®éng. §©y lµ nguån vèn chñ yÕu vµ chiÕm tû träng lín nhÊt trong tæng nguån vèn cña mét NHTM, th«ng th­êng tû lÖ nµy lµ 70% - 80%. Nguån vèn huy ®éng lµ nguån vèn kh«ng thuéc së h÷u cña ng©n hµng mµ ng©n hµng chØ cã quyÒn sö dông. Ng©n hµng ph¶i tr¶ l·i cho ng­êi göi tiÒn. Ngoµi ra ng©n hµng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ ®óng h¹n c¸c kho¶n vèn nµy theo tho¶ thuËn gi÷a kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. Nguån vèn huy ®éng cã vai trß hÕt søc quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng v× ®©y lµ nguån vèn c¬ b¶n ®Ó ng©n hµng cho vay, qua ®ã thu lîi nhuËn. ChÝnh nguån vèn huy ®éng quy ®Þnh nÐt ®Æc tr­ng cña kinh doanh ng©n hµng còng nh­ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c, ng©n hµng còng cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ. Nh­ng nÕu kh«ng cã nguån vèn huy ®éng chiÕm ®­îc tû träng lín trong tæng nguån vèn th× trung gian tµi chÝnh nµy ®· chuyÓn sang mét h×nh thøc kh¸c biÖt.KÕt cÊu nguån vèn huy ®éng bao gåm: Nguån vèn huy ®éng qua c¸c tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng Huy ®éng qua c¸c tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng. Nguån vèn trªn c¸c tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng ë ng©n hµng lµ nh÷ng kho¶n tiÒn t¹m thêi nhµn rçi cña kh¸ch hµng. §©y lµ kho¶n vèn chiÕm tû träng lín trong kho¶n vèn qua tiÒn göi vµ nguån vèn huy ®éng tuú thuéc vµo sù tho¶ thuËn gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng mµ møc l·i suÊt tiÒn göi ®­îc Ên ®Þnh vµ c¸c lo¹i tiÒn göi nµy lµ cã kú h¹n hay kh«ng cã kú h¹n. L·i suÊt tiÒn göi ®èi víi lo¹i cã kú h¹n cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi kh«ng cã kú h¹n, ®©y lµ th«ng lÖ chung. Tuy nhiªn ®Ó thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng, ng©n hµng th­êng ®­a ra møc l·i suÊt hÊp dÉn hoÆc ph­¬ng thøc thanh to¸n nhanh gän. Huy ®éng qua tµi kho¶n tiÒn göi giao dÞch cña kh¸ch hµng. §©y lµ kho¶n tiÒn mµ kh¸ch hµng më tµi kho¶n cña m×nh t¹i ng©n hµng phôc vô cho c¸c nhu cÇu thanh to¸n. Cã thÓ kÓ ra ®©y c¸c lo¹i tµi kho¶n nh­: tµi kho¶n thanh to¸n uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi, sÐc c¸ nh©n, sÐc chuyÓn tiÒn… §©y lµ nh÷ng tµi kho¶n mµ ng­êi më ®­îc quyÒn sö dông nh÷ng c«ng cô thanh to¸n cña ng©n hµng ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng cña m×nh nh­: th­ chuyÓn tiÒn, sÐc… Ng­êi ta cßn gäi ®©y lµ nh÷ng tµi kho¶n tiÒn göi cã thÓ ph¸t hµnh sÐc. §©y còng lµ h×nh thøc ng©n hµng cung cÊp tiÖn Ých cho kh¸ch hµng b»ng viÖc thanh to¸n hé. Thay v× thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, kh¸ch hµng chØ cÇn ph¸t mét tê sÐc nh­ lµ mét lÖnh cho ng©n hµng thùc thi viÖc thanh to¸n hé. §iÒu nµy sÏ gãp phÇn lµm gi¶m bít ®i khã kh¨n vÒ kh«ng gian, thêi gian trong c«ng t¸c thanh to¸n gi÷a c¸c kh¸ch hµng. Nh×n chung nh÷ng kho¶n tiÒn giao dÞch cña kh¸ch hµng lµ nguån vçn cã chi phÝ thÊp cña ng©n hµng do viÖc ng­êi sö dông s½n sµng bá qua sè tiÒn l·i ®Ó cã ®­îc mét tµi kho¶n láng, ®Ó cã thÓ dÔ dµng trong thanh to¸n. Nh­ng chi phÝ ®Ó cã ®­îc kho¶n vèn nµy bao gåm chi phÝ cho viÖc duy tr× tµi kho¶n vµ phôc vô kh¸ch hµng nh­: chi phÝ in Ên, ph¸t hµnh SÐc, chi phÝ vÒ th«ng tin Mét bÊt lîi ph¸t sinh trong viÖc sö dông nguån vèn nµy ®èi víi ng©n hµng lµ tÝnh æn ®Þnh cña nguån vèn nµy thÊp, nã hoµn toµn phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm kinh doanh còng nh­ tiªu dïng cña kh¸ch hµng. Huy ®éng vèn qua c¸c tiÒn göi tiÕt kiÖm. TiÒn göi tiÕt kiÖm trªn c¸c tµi kho¶n cña ng©n hµng lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n, tiÒn tiÕt kiÖm còng cã thÓ lµ kho¶n vèn cña c¸c tÇng líp tæ d©n c­ göi vµo ng©n hµng nh»m kiÕm thu nhËp qua c¸c kho¶n tiÒn l·i. Huy ®éng vèn qua tµi kho¶n tiÒn göi, tiÕt kiÖm tèt nhÊt ®Ó c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i cã thÓ thu hót ®­îc nh÷ng kho¶n vèn nhá tõ d©n c­. Cã hai lo¹i tiÒn tiÕt kiÖm lµ lo¹i kh«ng kú h¹n vµ lo¹i cã kú h¹n: - TiÒn göi tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n: mang ®Æc tÝnh chung cña tiÒn göi kh«ng kú h¹n, c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n cho phÐp ng­êi göi rót tiÒn bÊt cø lóc nµo. PhÇn lín nh÷ng ng­êi göi tiÒn tiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n lµ do ng­êi ta ch­a x¸c ®Þnh ®­îc nhu cÇu chi tiªu trong t­¬ng lai nh­ng l¹i cã mét l·i suÊt t­¬ng ®èi cao. - TiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n: ®©y lµ kho¶n tiÒn göi mµ kh¸ch hµng chØ ®­îc rót ra khi ®Õn h¹n thanh to¸n. Thùc tÕ ®Ó thu hót kh¸ch hµng, ng©n hµng ®«i khi còng cho phÐp kh¸ch hµng cña m×nh ®Ó rót tiÒn tr­íc thêi h¹n. L·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm cã kú h¹n th­êng cao vµ cao dÇn theo kú h¹n cña kho¶n tiÒn göi lµ mét c¸ch thu hót nhiÒu kh¸ch hµng. Ngoµi ra viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc göi tiÒn vµ rót tiÒn tiÕt kiÖm còng lµm cho ng­êi d©n, tæ chøc kinh tÕ mong muèn ®em tiÒn ®Õn c¸c ng©n hµng ®Ó göi tiÕt kiÖm. Tuy nhiªn trong thêi gian võa qua, nguån vèn nµy chiÕm mét tû lÖ kh«ng lín trong tæng nguån vèn cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. Huy ®éng vèn qua viÖc ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî. C¸c c«ng cô nî cña c¸c ng©n hµng lµ c¸c giÊy nhËn nî mµ ng©n hµng b¸n cho c«ng chóng. §©y lµ c¸ch thøc vay vèn cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i, bëi v× nh÷ng ng­êi së h÷u c¸c c«ng cô nµy ®­îc hoµn tr¶ vèn vµo thêi gian ®¸o h¹n céng thªm kho¶n tiÒn l·i nhÊt ®Þnh. Nh÷ng c«ng cô nî cña ng©n hµng lµ: - TÝn phiÕu ng©n hµng: ®©y lµ c«ng cô nî ng©n hµng dïng ®Ó huy ®éng nh÷ng kho¶n vèn ng¾n h¹n. - Kú phiÕu, tr¸i phiÕu ng©n hµng: lµ nh÷ng c«ng cô nî ®Ó ng©n hµng huy ®éng nh÷ng kho¶n vèn trung - dµi h¹n. NÕu ®èi víi c¸c tµi kho¶n tiÒn göi phô thuéc nhiÒu vµo së thÝch cña kh¸ch hµng th× viÖc sö dông c«ng cô nî lµ mét h×nh thøc huy ®éng vèn mang tÝnh chñ ®éng cña ng©n hµng. Tuy nhiªn viÖc kh¸ch hµng cã chÊp nhËn mua c¸c c«ng cô nî ®ã hay kh«ng míi lµ ®iÒu quan träng. Nguån vèn huy ®éng cã ®­îc b»ng viÖc ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî sö dông cho nh÷ng kho¶n tÝn dông trong kÕ ho¹ch cña ng©n hµng. Víi l·i suÊt tÝn dông trong kú kÕ ho¹ch, ng©n hµng x¸c ®Þnh møc l·i suÊt nhÊt ®Þnh cho c¸c c«ng cô nî, hay ®­a vµo thêi h¹n c¸c kho¶n tÝn dông trong kÕ ho¹ch mµ ng©n hµng x¸c ®Þnh sö dông lo¹i c«ng cô ng¾n h¹n hay trung h¹n - dµi h¹n. §©y lµ h×nh thøc t­¬ng ®èi míi mÎ so víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn v× nã phô thuéc vµo uy tÝn vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng. T¹i ViÖt Nam, Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 89/1995/Q§ - NHNN vµ QuyÕt ®Þnh sè 76/1995/Q§ - NHNN vµo ngµy 18/03/1995 vÒ viÖc thµnh lËp thÞ tr­êng mua b¸n l¹i tÝn phiÕu cïng víi quy chÕ tæ chøc ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nµy. Tuy nhiªn sù chÊp nhËn cña kh¸ch hµng, d©n c­ cßn thÊp. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi phÇn nµo ®· thóc ®Èy ®­îc viÖc më réng h×nh thøc huy ®éng vèn cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî nµy. 1.1.2.3. Nguån vèn ®i vay cña ng©n hµng kh¸c. §©y lµ lo¹i vèn mµ NHTM ®i vay cña NHNN, vay tæ chøc tÝn dông kh¸c hoÆc vay c¸c c«ng ty víi l·i suÊt quy ®Þnh bëi ng­êi cho vay mµ NHTM còng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ gèc lÉn l·i ®óng h¹n. So víi nguån vèn huy ®éng vèn vay cã nh÷ng nÐt kh¸c biÖt. NÕu trong viÖc huy ®éng vèn, ng©n hµng lµ ng­êi ®Æt ra l·i suÊt vµ bÞ ®éng trong viÖc nhËn tiÒn th× trong vèn vay, l·i suÊt lµ l·i suÊt do ng­êi cho vay ®Æt ra, ng©n hµng ph¶i chÊp nhËn, ng©n hµng lµ ng­êi chñ ®éng trong quan hÖ vay m­în nh­ng quy ®Þnh cho vay hay kh«ng lµ do ng­êi cho vay. Th«ng th­êng chi phÝ cho kho¶n vèn vay nµy cao h¬n chi phÝ huy ®éng vèn. §©y lµ kho¶n vèn nh»m chèng ®ì nh÷ng khã kh¨n trong thanh to¸n hoÆc bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt vÒ vèn mét c¸ch t¹m thêi cña NHTM. §«i khi chi phÝ cho kho¶n vèn nµy cao h¬n so víi l·i suÊt cho vay cña ng©n hµng nh­ng ng©n hµng vÉn ph¶i chÊp nhËn v× nguån vèn huy ®éng - kho¶n môc chñ yÕu nhÊt trong nguån vèn cña ng©n hµng th­êng biÕn ®éng ®«i khi ngoµi sù kiÓm so¸t cña ng©n hµng. Do ®ã kho¶n vèn vay lµ kho¶n vèn bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt cÊp b¸ch cña nguån vèn ng©n hµng. Ng­êi ta th­êng gäi nghiÖp vô vay nµy lµ "vay nãng", tuy nhiªn trong quan hÖ tÝn dông víi c¸c NHTM, NHNN bao giê còng cho vay d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau, trong ®ã cã c¸c h×nh thøc cho vay t¸i chiÕt khÊu th­êng lµ l·i suÊt thÊp vµ NHTM cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Nh­ng mét h¹n chÕ ®èi víi NHTM ®ã lµ viÖc NHNN chØ cÊp cho c¸c NHTM mét h¹n mùc tÝn dông nhÊt ®Þnh, h¹n møc tÝn dông nµy l¹i qu¸ nhá bÐ so víi nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c ng©n hµng. 1.1.2.4. Nguån vèn trong thanh to¸n. Vèn trong thanh to¸n do ng©n hµng t¹o lËp ®­îc khi thùc hiÖn lµm trung gian thanh to¸n gi÷a c¸c ®èi t­îng trong nÒn kinh tÕ, vèn tiÒn tÖ nhµn rçi ®­îc t¹o ra d­íi c¸c h×nh thøc: Do chªnh lÖch gi÷a thêi ®iÓm trÝch tµi kho¶n ng­êi tr¶ vµ thêi ®iÓm nhËp sè tiÒn ®ã vµo tµi kho¶n ng­êi ®­îc h­ëng, do kh¸ch hµng ph¶i l­u ký mét l­îng tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó ®¶m b¶o thanh to¸n víi ng­êi ®­îc h­ëng trong mét h×nh thøc thanh to¸n: SÐc b¶o chi, th­ tÝn dông. 1.1.2. Vai trß cña vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM Ngoµi ra nÕu kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng tèt, cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc th× nã cã thÓ nhËn ®­îc c¸c nguån vèn kh¸c: Vèn tµi trî, vèn ñy th¸c ®Çu t­, c¸c nguån vèn kh¸c trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. §©y lµ nh÷ng kho¶n vèn ng©n hµng nhËn ®­îc tõ chÝnh phñ, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, c¸c ng©n hµng lín tµi trî cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn. ViÖc giµnh ®­îc kho¶n vèn nµy lµm ®a d¹ng ho¹t ®éng ng©n hµng vµ n©ng cao tû träng cho vay trung dµi h¹n cña NHTM. MÆt kh¸c, ng©n hµng chØ ®ãng vai trß lµ ng­êi gi¶i ng©n. §iÒu ®ã ®ßi hái c¸c ng©n hµng ph¶i t¨ng c­êng më réng c¸c mèi quan hÖ ®èi néi, ®èi ngo¹i, t¨ng c­êng uy tÝn cña m×nh ®Ó cã thÓ tiÕp nhËn ®­îc nhiÒu nguån vèn nµy. Mçi lo¹i vèn trong c¬ cÊu nguån vèn cña NHTM ®Òu cã tÇm quan träng riªng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ sù tån t¹i cña ng©n hµng. Vèn huy ®éng, vèn tù cã, vèn vay hay vèn trong thanh to¸n ®Òu cã vai trß vµ chøc n¨ng riªng. Nh­ng cã thÓ thÊy mét ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn ®ã lµ tÇm quan träng h¬n c¶ cña nguån vèn huy ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng nãi riªng vµ ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung. V× vËy ng©n hµng cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó huy ®éng ®­îc nhiÒu nhÊt víi chi phÝ bá ra Ýt nhÊt mµ vÉn ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. 1.1.2.1. Qu¶n lý quy m« ph¹m vi thanh to¸n Th«ng qua ho¹t ®éng cho vay ng©n hµng ®· t¹o ra kh¶ n¨ng tµi trî cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong mäi lÜnh vùc. Trong lÜnh vùc th­¬ng ngiÖp nguån vèn cña ng©n hµng lµm t¨ng thªm kh¶ n¨ng dù tr÷ hµng hãa, ®Èy nhanh tèc ®é vËn chuyÓn hµng hãa ®Õn tay ng­êi tiªu dïng gãp phÇn thóc ®Èy viÖc tiªu thô s¶n phÈm. Bªn c¹nh ®ã nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc vèn cña ng©n hµng cßn ®­îc sö dông ®Ó hç trî vµo c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n, ®Æc biÖt lµ ch­¬ng tr×nh t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, nhê ®ã møc sèng cña ng­êi lao ®éng cã ®iÒu kiÖn ®­îc n©ng cao. 1.1.2.2. Qu¶n lý quyÒn lùc c¹nh tranh Cïng víi viÖc thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, vèn cña ng©n hµng cßn gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Thùc ra ng©n hµng còng nh­ c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn ph¶i ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n nghÜa lµ ph¶i ®¶m b¶o cã l·i, tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro cã thÓ, ®Æc biÖt lµ trong ho¹t ®éng cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. V× thÕ ng©n hµng chØ cã thÓ ®Çu t­ vèn vµo nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i, cã ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh hiÖu qu¶. Nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp lín ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thu