Ngày nay, trong xu thế toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế, các quốc gia trên Thế giới đang ra sức mở cửa nền kinh tế thị trường. Việt Nam của chúng ta cũng không nằm ngoài xu thế ấy. Muốn phát triển tất yếu phải hội nhập và như vậy hoạt động kinh tế đối ngoại nói chung và hoạt động ngoại thương nói riêng ngày càng có vị trí quan trọng trong quá trình phát triển nền kinh tế đất nước, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi chúng ta đang trong quá trình tiến hành sự nghiệp CNH_ HĐH đất nước. Muốn đẩy nhanh quá trình hội nhập với quy mô ngày càng rộng hơn, với một trình độ cao hơn thì càng phải đẩy mạnh hơn nữa hoạt động thanh toán quốc tế vì nó được coi là công cụ, là cầu nối quan trọng trong quan hệ kinh tế và thương mại giữa các nước trên thế giới. Giữa các chủ thể tham gia hoạt động thanh toán quốc tế bao giờ cũng có sự khác biệt khá lớn về địa lý cũng như chế độ chính trị, kinh tế và xã hội. Do đó việc tìm ra một phương thức thanh toán thuận tiện, nhanh chóng và hiệu quả nhất nhằm giảm tới mức tối thiểu những rủi ro xảy ra trong hoạt động thanh toán quốc tế giữa các bên tham gia là một đòi hỏi vô cùng bức thiết. Và phương thức tín dụng chứng từ ra đời như một tất yếu khách quan, nó được lựa chọn và sử dụng vì đã đáp ứng được những yêu cầu từ cả hai phía người xuất khẩu và người nhập khẩu. Với những ưu điểm vượt trội của mình, ngày nay phương thức tín dụng chứng từ đã được sử dụng một cách rất rộng rãi và phổ biến trên toàn thế giới.
Là một sinh viên khoa Ngân hàng_Tài chính, nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, sau một thời gian thực tập tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình, em đã quyết định chọn đề tài “ Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình ” làm chuyên đề thực tập của mình để hiểu rõ hơn nữa về hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ cũng như những hạn chế và những vướng mắc trong việc áp dụng phương thức thanh toán này tại Việt Nam.
Do kiến thức tích lũy chưa đầy đủ, kinh nghiệm thực tiễn chưa nhiều nên chuyên đề tốt nghiệp của em không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô và các bạn để chuyên đề này có ý nghĩa thiết thực hơn.
Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của GS.TS Vũ Duy Hào – Giáo viên trực tiếp hướng dẫn, cùng chị Cao Thị Minh Nghĩa – Phó phòng Thanh toán XNK, và các anh chị công tác tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho hoàn thành chuyên đề này.
Về kết cấu , nội dung chính của chuyên đề gồm 3 chương như sau :
Chương 1 : Thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ của Ngân hàng thương mại
Chương 2 : Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình
Chương 3 : Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình
88 trang |
Chia sẻ: tuandn | Lượt xem: 1863 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Chuyên đề Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại chi nhánh ngân hàng công thương Ba Đình, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LỜI MỞ ĐẦU
Ngày nay, trong xu thế toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế, các quốc gia trên Thế giới đang ra sức mở cửa nền kinh tế thị trường. Việt Nam của chúng ta cũng không nằm ngoài xu thế ấy. Muốn phát triển tất yếu phải hội nhập và như vậy hoạt động kinh tế đối ngoại nói chung và hoạt động ngoại thương nói riêng ngày càng có vị trí quan trọng trong quá trình phát triển nền kinh tế đất nước, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi chúng ta đang trong quá trình tiến hành sự nghiệp CNH_ HĐH đất nước. Muốn đẩy nhanh quá trình hội nhập với quy mô ngày càng rộng hơn, với một trình độ cao hơn thì càng phải đẩy mạnh hơn nữa hoạt động thanh toán quốc tế vì nó được coi là công cụ, là cầu nối quan trọng trong quan hệ kinh tế và thương mại giữa các nước trên thế giới. Giữa các chủ thể tham gia hoạt động thanh toán quốc tế bao giờ cũng có sự khác biệt khá lớn về địa lý cũng như chế độ chính trị, kinh tế và xã hội. Do đó việc tìm ra một phương thức thanh toán thuận tiện, nhanh chóng và hiệu quả nhất nhằm giảm tới mức tối thiểu những rủi ro xảy ra trong hoạt động thanh toán quốc tế giữa các bên tham gia là một đòi hỏi vô cùng bức thiết. Và phương thức tín dụng chứng từ ra đời như một tất yếu khách quan, nó được lựa chọn và sử dụng vì đã đáp ứng được những yêu cầu từ cả hai phía người xuất khẩu và người nhập khẩu. Với những ưu điểm vượt trội của mình, ngày nay phương thức tín dụng chứng từ đã được sử dụng một cách rất rộng rãi và phổ biến trên toàn thế giới.
Là một sinh viên khoa Ngân hàng_Tài chính, nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, sau một thời gian thực tập tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình, em đã quyết định chọn đề tài “ Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình ” làm chuyên đề thực tập của mình để hiểu rõ hơn nữa về hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ cũng như những hạn chế và những vướng mắc trong việc áp dụng phương thức thanh toán này tại Việt Nam.
Do kiến thức tích lũy chưa đầy đủ, kinh nghiệm thực tiễn chưa nhiều nên chuyên đề tốt nghiệp của em không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô và các bạn để chuyên đề này có ý nghĩa thiết thực hơn.
Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của GS.TS Vũ Duy Hào – Giáo viên trực tiếp hướng dẫn, cùng chị Cao Thị Minh Nghĩa – Phó phòng Thanh toán XNK, và các anh chị công tác tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho hoàn thành chuyên đề này.
Về kết cấu , nội dung chính của chuyên đề gồm 3 chương như sau :
Chương 1 : Thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ của Ngân hàng thương mại
Chương 2 : Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình
Chương 3 : Giải pháp phát triển hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại Chi nhánh Ngân hàng Công thương Ba Đình
NỘI DUNG
Chương 1 : Thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ của Ngân hàng thương mại
1.1. Ngân hàng thương mại trong hoạt động ngoại thương
1.1.1. Ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường
Mô hình hệ thống mà các nước trên Thế giới hiện nay đang duy trì là hệ thống ngân hàng hai cấp : ngân hàng trung ương có nhiệm vụ phát hành tiền và quản lý các NHTM, còn hệ thống các NHTM thực hiện kinh doanh như một doanh nghiệp với nguyên liệu đặc biệt là “tiền tệ”. Hệ thống ngân hàng Việt Nam cũng không nằm ngoài qui luật trên. Đứng đầu là Ngân hàng nhà nước Việt Nam, có chức năng phát hành tiền và đưa ra chính sách quản lý vĩ mô đối với toàn hệ thống ngân hàng. Sau đó là hệ thống các NHTM gồm có NHTM đô thị, NHTM nông thôn, NHTM cổ phần, NHTM liên doanh và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một tổ chức kinh tế hoạt động kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ với hoạt động chủ yếu và nhận tiền gửi của khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, đầu tư, thực hiện các nghiệp vụ thanh toán và các nghiệp vụ trung gian khác nhằm thu lợi nhuận tối đa trên cơ sở đảm bảo khả năng thanh toán. Ngày nay các hoạt động cơ bản của NHTM không chỉ dừng lại ở các hoạt động nhận tiền gửi, hoạt động tín dụng đầu tư, hoạt động thanh toán nữa mà đã mở rộng thêm nhiều nghiệp vụ mới phù hợp với xu hướng phát triển của nền kinh tế và nhu cầu của khách hàng như : cho vay tiêu dùng, cho vay trả góp, cho vay đi du học nước ngoài, cho thuê tài chính, cho vay đầu tư chứng khoán ... và rất nhiều các hoạt động khác
1.1.2. Ngân hàng thương mại với hoạt động xuất nhập khẩu
Xuất nhập khẩu (XNK) là hoạt động trao đổi hàng hóa giữa các nước với các nước khác thông qua hoạt động mua bán vượt ra khỏi phạm vi biên giới của một nước . Nếu như hoạt động xuất khẩu là hoạt động khai thác triệt để lợi thế so sánh của mỗi quốc gia , đạt quy mô tối đa cho ngành sản xuất, tạo điều kiện xây dựng các ngành kinh tế mũi nhọn, nầng cao năng xuất lao động và hạ giá thành sản phẩm, thúc đẩy các nhân tố phát triển theo chiều sâu thì hoạt động xuất nhập khẩu lại tạo cầu nối giữa nền kinh tế trong nước với nền kinh tế thế giới thành nơi cung cấp các yếu tố đầu vào và tiêu thụ các yếu tố đầu ra cho nền kinh tế quốc dân trong hệ thống kinh tế quốc tế. Hoạt động XNK phần nào giải quyết được mâu thuẫn giữa quy mô sản xuất với ranh giới có hạn của thị trường nội địa, giữa tốc độ phát triển của tiến bộ khoa học kỹ thuật với khả năng có hạn về sức lao động và trình độ của thị trường nội địa.Trong điều kiện hội nhập và phát triển kinh tế thế giới, tăng cường và mở rộng quan hệ XNK sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng và tạo sự cân đối cho nền kinh tế trong nước
Ngày nay chiến lược kinh tế đối ngoại của nhiều nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, là sản xuất thay nhập khẩu và sản xuất hướng tới xuất khẩu. Để đáp ứng nhu cầu này đòi hỏi các NHTM tham gia vào hoạt động ngoại thương với chức năng tài trợ ngoại thương thể hiện ở các loại hình dịch vụ như: cung cấp các khoản bảo lãnh hoặc tín dụng, trung gian thanh toán, tư vấn, quản lý rủi ro tín dụng, cung cấp các phương thức đảm bảo cho khả năng thanh toán. Do mỗi nước có hệ thống tiền tệ riêng, năng lực tài chính của người mua và người bán ở mỗi nước có đặc điểm riêng, ngoài ra còn hạn chế về ngôn ngữ, môi trường văn hóa, phong tục tập quán, môi trường pháp lý của các quốc gia khác nhau…nên dịch vụ thanh toán quốc tế của NHTM ra đời làm cho quá trình thanh toán diễn ra suôn sẻ và thuận lợi hơn
1.2. Hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng thương mại
1.2.1. Vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế
1.2.1.1. Khái niệm thanh toán quốc tế
Thanh toán quốc tế (TTQT) là một hoạt động chi trả bằng tiền (ngoại tệ thoả thuận) liên quan tới hàng hoá, dịch vụ, tư bản của cá nhân, tổ chức, chính phủ nước này đối với đối tác của mình trên thế giới bằng các hình thức chuyển tiền hoặc bù trừ trên các tài khoản tại ngân hàng
Sự ra đời của hoạt động TTQT như một tất yếu khách quan trong quá trình phát triển của nền kinh tế Thế giới. Các quan hệ TTQT được chia làm ba loại bao gồm thanh toán mậu dịch, thanh toán phi mậu dịch và thanh toán nợ cũ. TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ là một hình thức của thanh toán mậu dịch, một hình thức thanh toán phục vụ cho hoạt động xuất nhập khẩu.
Hiện nay, trong hệ thống Ngân hàng Công thương Việt Nam (NHCTVN), TTQT được hiểu là quá trình thực hiện các nghiệp vụ như: chuyển tiền, thanh toán thẻ, nhờ thu, thanh toán L/C và các nghiệp vụ Ngân hàng quốc tế khác bằng ngoại tệ trong nội bộ hệ thống NHCTVN, giữa NHCT với các tổ chức tài chính khác ở trong và ngoài nước thông qua mạng IBS (hệ thống nghiệp vụ ngân hàng quốc tế của NHCTVN), mạng SWIFT (mạng tài chính viễn thông liên ngân hàng toàn cầu) hoặc các hệ thống khác
1.2.1.2. Vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế
a. Đối với hoạt động kinh tế đối ngoại
Thanh toán quốc tế (TTQT) là khâu then chốt, khâu cuối cùng để khép kín một chu trình mua bán hàng hoá hoặc trao đổi dịch vụ giữa các tổ chức, cá nhân thuộc các quốc gia khác nhau trên toàn Thế giới.
TTQT là cầu nối trong mối quan hệ kinh tế đối ngoại, có thể nói nếu không có hoạt động TTQT thì không có hoạt động kinh tế đối ngoại. TTQT thúc đẩy hoạt động kinh tế đối ngoại phát triển. Vì vậy, việc tổ chức TTQT được tiến hành nhanh chóng, chính xác sẽ làm cho các nhà sản xuất yên tâm và đẩy mạnh hoạt động XNK của mình, nhờ đó thúc đẩy hoạt động kinh tế đối ngoại phát triển, đặc biệt là hoạt động ngoại thương.
Đồng thời, hoạt động TTQT góp phần hạn chế rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng ngoại thương. Trong hoạt động kinh tế đối ngoại, do vị trí địa lý của các đối tác thường là xa nhau nên việc tìm hiểu các khả năng tài chính, khả năng thanh toán của người mua gặp nhiều khó khăn. Nếu tổ chức tốt công tác TTQT thì sẽ giúp cho các nhà kinh doanh hàng hoá XNK hạn chế được rủi ro, giảm bớt chi phí trong quá trình thực hiện hợp đồng kinh tế đối ngoại, nhờ đó thúc đẩy hoạt động kinh tế đối ngoại phát triển.
Vì thế, có thể nói rằng kinh tế đối ngoại có mở rộng được hay không một phần nhờ vào hoạt động TTQT có tốt hay không. TTQT tốt sẽ đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, qua đó phát triển sản xuất trong nước, khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, hang hóa.
b. Đối với hoạt động kinh doanh của các Ngân hàng thương mại
Đối với hoạt động của Ngân hàng, việc hoàn thiện và phát triển hoạt động TTQT mà nhất là hình thức tín dụng chứng từ có vị trí đặc biệt quan trọng. Nó không chỉ thuần tuý là dịch vụ mà còn được coi là một hoạt động không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại.
+ Trước hết, hoạt động TTQT tế giúp Ngân hàng thu hút thêm được khách hàng có nhu cầu giao dịch quốc tế. Trên cơ sở đó, Ngân hàng phát triển thêm quy mô, tăng thêm nguồn thu nhập, tăng khả năng cạnh tranh trong cơ chế thị trường.
+ Thứ hai, thông qua hoạt động TTQT, Ngân hàng có thể đẩy mạnh hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu cũng như tăng được nguồn vốn huy động tạm thời do quản lý được nguồn vốn nhàn rỗi của các tổ chức, cá nhân có quan hệ TTQT với Ngân hàng.
+ Thứ ba, TTQT sẽ giúp Ngân hàng thu được một nguồn ngoại tệ lớn từ đó tạo tiền đề cho Ngân hàng có thể phát triển tốt các nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối, bảo lãnh và nghiệp vụ Ngân hàng quốc tế khác.
+ Thứ tư, hoạt động TTQT giúp Ngân hàng tăng tính thanh khoản thông qua lượng tiền ký quỹ. Mức ký quỹ phụ thuộc vào độ tin cậy, an toàn của từng khách hàng cụ thể. Tuy nhiên xét về tổng thể thì các khoản ký quỹ này phát sinh một cách thường xuyên và ổn định.Vì vậy trong thời gian chờ đợi thanh toán, Ngân hàng có thể sử dụng các khoản này để hỗ trợ thanh khoản khi cần thiết, thậm chí có thể sử dụng để kinh doanh, đầu tư ngắn hạn để kiếm lời.
+ Ngoài ra, hoạt động TTQT còn giúp Ngân hàng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng trên cơ sở nâng cao uy tín của Ngân hàng.
Tóm lại, trong xu thế ngày nay hoạt động TTQT có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động ngân hàng nói riêng và hoạt động kinh tế đối ngoại nói chung. Vì vậy, việc nghiên cứu thực trang để có biện pháp thực hiện nghiệp vụ TTQT có ý nghĩa hết sức quan trọng nhằm phục vụ tốt hơn cho công cuộc CNH_HĐH, đổi mới nền kinh tế Đất nước.
1.2.2. Các điều kiện trong thanh toán quốc tế
Trong quan hệ thanh toán giữa các nước, các vấn đề có liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ mà đôi bên phải đề ra để giải quyết và thực hiện được quy định lại thành những điều kiện gọi là: Điều kiện thanh toán quốc tế.
Mặt khác, nghiệp vụ TTQT là sự vận dụng tổng hợp các điều kiện TTQT. Những điều kiện này được thể hiện ra trong các điều khoản thanh toán của các hiệp định thương mại, các hiệp định trả tiền giữa các nước, của các hợp đồng mua bán ngoại thương ký kết giữa người mua và người bán.
Các điều kiện thanh toán quốc tế bao gồm : Điều kiện tiền tệ, điều kiện về địa điểm, điều kiện về thời gian, điều kiện về phương thức thanh toán.
a. Điều kiện về tiền tệ
Trong TTQT các bên tham gia phải sử dụng đơn vị tiền tệ nhất định của một nước nào đó. Vì vậy, trong các hiệp định và hợp đồng đều có quy định tiền tệ. Điều kiện này quy định việc sử dụng đồng tiền nào để thanh toán trong hợp đồng ngoại thương và hiệp định ký kết giữa các nước. Đồng thời điều kiện này cũng quy định cách xử lý khi giá trị đồng tiền đó biến động. Người ta thường chia thành hai loại tiền sau:
+ Đồng tiền tính toán (Account Currency): Là loại tiền được dùng để thể hiện giá cả và tính toán tổng giá trị hợp đồng.
+ Đồng tiền thanh toán (Payment Currency): Là loại tiền để chi trả nợ nần, hợp đồng mua bán ngoại thương. Đồng tiền thanh toán có thể là đồng tiền của nước nhập khẩu, của nước xuất khẩu hoặc có thể là đồng tiền quy định thanh toán của nước thứ 3.
b. Điều kiện về địa điểm thanh toán:
+ Địa điểm thanh toán được quy định rõ trong hợp đồng ký kết giữa các bên. Địa điểm thanh toán có thể là nước nhập khẩu hoặc nước người xuất khẩu hay có thể là một nước thứ 3.
+ Tuy nhiên, trong TTQT giữa các nước, bên nào cũng muốn trả tiền tại nước mình, lấy nước mình làm địa điểm thanh toán. Sở dĩ như vậy vì thanh toán tại nước mình thì có nhiều điểm thuận lợi hơn.Ví dụ như có thể đến gần thời hạn thanh toán mới phải chi tiền, vì thế đỡ đọng vốn nếu là người nhập khẩu, hoặc có thể thu tiền về nhanh nên luân chuyển vốn nhanh nếu là người xuất khẩu, qua đó có thể tạo điều kiện nâng cao được địa vị của thị trường tiền tệ nước mình trên Thế giới
+ Trong thực tế, việc xác định địa điểm thanh toán là sự so sánh lực lượng giữa hai bên quyết định, đồng thời còn thấy rằng dùng đồng tiền của nước nào thì địa điểm thanh toán là nước ấy
c. Điều kiền về thời gian thanh toán :
Điều kiện thời gian thanh toán có quan hệ chặt chẽ với việc luân chuyển vốn, lợi tức, khả năng có thể tránh được những biến động về tiền tệ thanh toán. Do đó, nó là vấn đề quan trọng và thường xẩy ra tranh chấp giữa các bên trong đàm phán ký kết hợp đồng.
Thông thường có 3 cách quy định về thời gian thanh toán:
+ Trả tiền trước là việc bên nhập khẩu trả cho bên xuất khẩu toàn bộ hay một phần tiền hàng sau khi hai bên ký kết hợp đồng hoặc sau khi bên xuất khẩu chấp nhận đơn đặt hàng của bên nhập khẩu.
+ Trả tiền ngay là việc người nhập khẩu trả tiền sau khi người xuất khẩu hoàn thành nghĩa vụ giao hàng trên phương tiện vận tải tại nơi quy định hoặc sau khi người nhập khẩu nhận được hàng tại nơi quy định.
+ Trả tiền sau là việc người nhập khẩu trả tiền cho người xuất khẩu sau một khoảng thời gian nhất định kể từ khi giao hàng.
d. Điều kiện về phương thức thanh toán:
Điều kiện về phương thức thanh toán là cách thức nhận trả tiền hàng trong từng món giao dịch, mua bán giữa người mua và người bán. Trong quan hệ mua bán quốc tế có nhiều phương thức thanh toán khác nhau để thu tiền hoặc để trả tiền như: chuyển tiền, nhờ thu, thư tín dụng...
Có thể nói rằng TTQT là sự vận dụng tổng hợp các điều kiện TTQT. Trong các điều kiện trên, phương thức thanh toán là điều kiện quan trọng nhất. Phương thức thanh toán là người bán dùng cách nào để thu tiền về, người mua dùng cách nào để trả tiền. Trong quan hệ mua bán, người ta có thể chọn nhiều phương thức khác nhau để thu tiền hoặc trả tiền, nhưng xét cho cùng việc lựa chọn phương thức thanh toán nào cũng xuất phát từ yêu cầu của người bán là thu tiền đầy đủ và đúng hạn, người mua là nhận hàng đúng số lượng, chất lượng và đúng hạn.
1.2.3. Các phương thức thanh toán quốc tế chủ yếu
Có rất nhiều phương thức thanh toán quốc tế nhưng hiện nay có ba phương thức được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới cũng như ở Việt Nam là: chuyển tiền, nhờ thu và tín dụng chứng từ. Việc lựa chọn sử dụng phương thức nào tùy theo mức độ tin cậy giữa các đối tác
1.2.3.1. Phương thức thanh toán chuyển tiền
a. Khái niệm:
Phương thức thanh toán chuyển tiền là phương thức thanh toán đơn giản nhất trong đó một khách hàng (người trả tiền, người mua, nhà nhập khẩu) yêu cầu ngân hàng phục vụ mình chuyển một số tiền nhất định cho người thụ hưởng ở một địa điểm xác định bằng phương tiện chuyển tiền do khách hàng yêu cầu.
Nhà nhập khẩu có thể lựa chọn một trong hai hình thức chuyển tiền là chuyển tiền bằng thư (Mail transfer-M/T) hoặc chuyển tiền bằng điện (Telegraphic transfer – T/T). Ngày nay, phương thức chuyển tiền T/T được sử dụng nhiều hơn do thời gian nhanh hơn nhiều mặc dù chi phí chuyển tiền M/T thấp hơn.
b. Nhận xét
+ Trong phương thức này, Ngân hàng chỉ là trung gian thanh toán theo ủy nhiệm để hưởng phí hoa hồng và về cơ bản không chịu ràng buộc gì thêm.
+ Việc trả tiền phụ thuộc vào thiện chí của người mua, do vậy nếu dùng phương thức này thì quyền lợi của người bán không được đảm bảo.
+ Rủi ro xảy ra với người mua trong trường hợp người mua áp dụng thanh toán trả tiền trước cho người bán mà không nhận được hàng theo đúng hợp đồng.
+ Rủi ro xảy ra với người bán khi người mua nhận hàng rồi nhưng không thanh toán tiền, hoặc từ chối thanh toán khi không muốn nhận hàng.
Do có nhiều rủi ro khi áp dụng phương thức này nên nó ít được sử dụng. Người ta chỉ áp dụng phương thưc này khi thanh toán các khoản tương đối nhỏ (như thanh toán chi phí xuất nhập khẩu, vận chuyển, bảo hiểm, bồi thường thiệt hại hoặc dùng trong thanh toán phi mậu dịch…) hoặc thanh toán giữa công ty mẹ với công ty con, giữa các đối tác có quan hệ buôn bán lâu năm, biết rõ và có sự tin cậy lẫn nhau.
1.2.3.2. Phương thức ghi sổ
a. Khái niệm
Phương thức ghi sổ (phương thức mở tài khoản) là phương thức TTQT mà trong đó người bán mở một tài khoản (hoặc một quyển sổ) để ghi nợ người mua sau khi người bán đã hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hay dịch vụ. Việc thanh toán các khoản nợ này được thực hiện theo định kỳ (tháng, quí, nửa năm..)
Đây là hình thức cấp tín dụng thương mại của nhà xuất khẩu cho nhà nhập khẩu. Ưu điểm là phương thức rất thuận lợi nếu người mua có tín nhiệm thanh toán với người bán. Bên mua sẽ được sử dụng hàng hóa thường xuyên, thậm chí cả lúc chưa đủ tiền còn người bán sẽ tiêu thụ được hàng hóa và giữ được thị trường truyền thống.
Nhược điểm của phương thức này là quyền lợi của người xuất khẩu không được bảo đảm còn người nhập khẩu phải mua hàng với giá cao.
Cũng giống như phương thức chuyển tiền, phương thức này chỉ áp dụng với những đối tác có quan hệ lâu dài, tin cậy lẫn nhau như:
+ Thanh toán nội địa
+ Dùng cho phương thức hàng đổi hàng, nhiều lần, thường xuyên trong một thời kì nhất định (6 tháng hoặc 1 năm)
+ Thanh toán tiền cước phí vận tải, tiền phí bảo hiểm, tiền hoa hồng trong nghiệp vụ môi giới, ủy thác, tiền lãi cho vay và đầu tư.
1.2.3.3. Phương thức thanh toán nhờ thu
a. Khái niệm
Phương thức thanh toán nhờ thu là phương thức thanh toán mà nhà xuất khẩu sau khi giao hàng hoặc cung ứng dịch vụ nào đó cho nhà nhập khẩu sẽ tiến hành ủy thác cho Ngân hàng phục vụ thu hộ tiền trên cơ sở hối phiếu hoặc các chứng từ do nhà xuất khẩu lập.
b. Có hai hình thức nhờ thu
+ Nhờ thu trơn (Clean Collection)
Bộ chứng từ hàng hóa sẽ được gửi thẳng đến người mua, không qua Ngân hàng. Người bán ủy thác cho Ngân hàng phục vụ mình thu hộ tiền từ người mua căn cứ vào hối phiếu do chính người bán lập ra. Phương thức này không được áp dụng nhiều do mức độ rủi ro lớn, vì việc nhận hàng của người bán hoàn toàn độc lập với việc thanh toán. Cả người mua và người bán đều chịu rủi ro. Người mua chịu rủi ro khi hối phiếu đến trước chứng từ hàng hóa, họ phải thanh toán ngay mà không được đảm bảo sẽ nhận hàng đúng chất lượng, qui cách và mẫu mã. Người bán gặp rủi ro khi người mua nhận hàng nhưng chây ỳ không thanh toán, chiếm dụng vốn của người bán.
+ Nhờ thu kèm chứng từ (Documentary Collection)
Khác với nhờ thu trơn, trong trường hợp này bộ chứng từ hàng hóa được người bán gửi đến ngân hàng nhận ủy thác thu. Ngân hàng này tiến hành thu hộ tiền ở người mua không chỉ căn cứ vào hối phiếu mà còn căn cứ vào bộ chứng từ hàng hóa với điều kiện người mua phải thanh toán ngay hoặc chấp nhận trả tiền (nếu là hối phiếu có kì hạn) thì mới được nhận bộ chứng từ để nhận