Chuyên đề Quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ, tài nguyên và môi trường (Giảng viên Hoàng Thị Cường)

CHUYÊN ĐỀ 25QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ VÀ TÀI NGUYÊN – MÔI TRƯỜNG Chương trình bồi dưỡng CV Năm 2011 Giảng viên: Hoàng Thị Cường HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH KHOA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ Xà HỘI Quản lý nhà nước về khoa học – công nghệ Điều 37(Hiến pháp 1992) Phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu. Khoa học và công nghệ giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. PHẦN 1 QLNN VỀ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Khoa học Kh¸i niÖm Khoa häc LuËt khoa häc vµ c«ng nghÖ năm 2000 - -C¸c hiÖn t­îng, -Sù vËt, -Quy luËt tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy “khoa häc lµ hÖ thèng tri thøc vÒ Những vấn đề chung 1.1.Khái niệm Khái niệm công nghệ bé m«n khoa häc øng dông vËn dông quy luËt tù nhiªn vµ nguyªn lý khoa häc ®¸p øng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ng­êi C«ng nghÖ C«ng nghÖ C«ng nghÖ Ph­¬ng tiÖn kü thuËt lµ hiÖn t­îng vËt chÊt ho¸ tri thøc øng dông TËp hîp c¸c c«ng thøc, nh÷ng ph­¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së khoa häc vµ ®­îc sö dông vµo trong s¶n xuÊt c¸c ngµnh kh¸c nhau ®Ó t¹o s¶n phÈm. Kh¸i niÖm c«ng nghÖ C«ng nghÖ lµ tËp hîp c¸c Ph­¬ng ph¸p, Quy tr×nh, Kü n¨ng, bÝ quyÕt, C«ng cô, ph­¬ng tiÖn →dïng ®Ó biÕn ®æi c¸c nguån lùc thµnh s¶n phÈm. §iÒu 2 luËt khoa häc – c«ng nghÖ 2000 §iÒu 2- LuËt khoa häc vµ c«ng nghÖ n¨m 2000 Kh¸i niÖm C«ng nghÖ bé m«n khoa häc øng dông vËn dông quy luËt tù nhiªn vµ nguyªn lý khoa häc ®¸p øng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ng­êi C«ng nghÖ C«ng nghÖ C«ng nghÖ Ph­¬ng tiÖn kü thuËt lµ hiÖn t­îng vËt chÊt ho¸ tri thøc øng dông TËp hîp c¸c c«ng thøc, nh÷ng ph­¬ng ph¸p dùa trªn c¬ së khoa häc vµ ®­îc sö dông vµo trong s¶n xuÊt c¸c ngµnh kh¸c nhau ®Ó t¹o s¶n phÈm. Kh¸i niÖm c«ng nghÖ C«ng nghÖ lµ tËp hîp c¸c Ph­¬ng ph¸p, Quy tr×nh, Kü n¨ng, bÝ quyÕt, C«ng cô, ph­¬ng tiÖn →dïng ®Ó biÕn ®æi c¸c nguån lùc thµnh s¶n phÈm. §iÒu 2 luËt khoa häc – c«ng nghÖ 2000 §iÒu 2- LuËt khoa häc vµ c«ng nghÖ n¨m 2000 1.2. Mối quan hệ giữa khoa học và công nghệ Ph©n biÖt Khoa häc -Tri thøc khoa häc cã thÓ phæ biÕn réng r·i - Ho¹t ®éng khoa häc ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng th­íc ®o trùc c¶m - Ho¹t ®éng khoa häc ®ßi hái thêi gian dµi, yÕu tè bÊt ®Þnh vÉn lu«n lµ ®Æc tr­ng cña ho¹t ®éng nµy C«ng nghÖ -C«ng nghÖ lµ thø hµng hãa, dïng mua b¸n, g¾n víi së h÷u gi¸ c¶ - §ãng gãp g/q môc tiªu KT-XH- C«ng nghÖ cÇn thêi gian ng¾n, -NhiÖm vô ®­îc x¸c ®Þnh gi¶i quyÕt trong khu«n khæ ch­¬ng tr×nh nh»m ®¹t môc tiªu ®Ò ra. 1.2. Mối quan hệ giữa khoa học và công nghệ Khoa häc Kh¸m ph¸ C«ng nghÖ øng dông Ph¸t minh, ®Þnh luËt, ®Þnh lý Ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc..... 1.3. Vai trò động lực của KH-CN đối với quá trình tăng trưởng KT-XH BiÕn ®æi c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt x· héi §Èy nhanh qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ Thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ Nh÷ng biÕn ®æi vÒ x· héi vµ con ng­êi. SỞ HỮU TRÍ TUỆ CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ TIÊU CHUẨN, QUY CHUẨN KỸ THUẬT ĐO LƯỜNG CHẤT LƯỢNG DỊCH VỤ HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Lµ c¸c hoạt động phục vụ việc nghiªn cứu khoa học vµ ph¸t triển c«ng nghệ c¸c hoạt động liªn quan đến CÁC DỊCH VỤ VỀ THÔNG TIN, TƯ VẤN, ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG, PHỔ BIẾN, ỨNG DỤNG TRI THỨC KH-CN VÀO KINH NGHIỆM THỰC TIỄN Nghiên cứu khoa học Nghiªn cứu vµ ph¸t triển CN Dịch vụ khoa học vµ c«ng nghệ Hoạt động ph¸t huy s¸ng kiến, Cải tiến kỹ thuật, HOẠT ĐỘNG HỌC VÀ CÔNG NGHỆ PHẦN 1 QLNN VỀ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ 2. QUAN ĐIỂM Phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; Phát triển kinh tế-xã hội dựa vào khoa học và công nghệ; Bảo đảm sự gắn kết giữa khoa học và công nghệ với giáo dục và đào tạo;các lĩnh vực KH-CN gắn kết với nhau; Đẩy mạnh tiếp thu thành tựu khoa học và công nghệ thế giới, đồng thời phát huy năng lực khoa học và công nghệ nội sinh; Tập trung đầu tư của Nhà nước vào các lĩnh vực trọng điểm, ưu tiên, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động khoa học và công nghệ. 2. Quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ 2.1. Quan điểm 2.2. Mục tiêu Môc tiªu Khoa häc XH KHTN chung - Bảo đảm cung cấp luận cứ khoa học cho quá trình công nghiệp hóa rút ngắn, phát triển bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập thành công vào nền kinh tế thế giới; Góp phần quyết định nâng cao chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế và năng lực cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa, đảm bảo quốc phòng và an ninh; Xây dựng và phát triển năng lực khoa học và công nghệ đạt trình độ trung bình tiên tiến trong khu vực. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 * CÔNG CỤ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT CÔNG CỤ TỔ CHỨC BỘ MÁY CÔNG CỤ TÀI CHÍNH CÔNG CỤ THỐNG KÊ THANH TRA Đổi mới cơ chế quản lý hoạt động khoa học và công nghệ; Phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ; - Ph¸t triÓn tµi s¶n trÝ tuÖ doanh nghiÖp; C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n th«n ViÖt nam; - Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý vÒ khoa häc c«ng nghÖ NHIỆM VỤ KẾT THÚC PHẦN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ PhÇn 2: Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ tµi nguyªn – m«i tr­êng PHẦN 2 QLNN VỀ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG   I- Nh÷ngvÊn ®Ò chung1- Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i 1-1) Kh¸i niÖm tµi nguyªn Theo nghÜa réng, tµi nguyªn lµ toµn bé c¸c yÕu tè tù nhiªn cã gi¸ trÞ, lµ nguån vËt chÊt ®Ó con ng­êi cã thÓ sö dông phôc vô cuéc sèng vµ ph¸t triÓn cña m×nh; Theo nghÜa hÑp, tµi nguyªn lµ c¸c nguån vËt chÊt tù nhiªn mµ con ng­êi dïng nã lµm nguyªn, nhiªn liÖu cho c¸c ho¹t ®éng chÕ t¸c cña m×nh ®Ó cã ®­îc vËt dông. Tµi nguyªn Tµi nguyªn thuéc quy m« hµnh tinh Tµi nguyªn t¸i t¹o ®­îc NL mÆt trêi Kh«ng khÝ Than ®¸ Tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o ®­îc kho¸ng s¶n Thùc vËt §Êt n­íc §éng vËt TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN TÀI NGUYÊN Xà HỘI Di sản văn hoá Cơ sở pháp luật XH, làng xóm, nhà nước 1.2.Kh¸i niÖm m«i tr­êng LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng ViÖt Nam năm 2005 ®· quy ®Þnh: M«i tr­êng bao gåm: C¸c yÕu tè tù nhiªn, YÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o, Quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ng­êi, Cã ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ng­êi vµ sinh vật Ph©n lo¹i m«i tr­êng m«i tr­êng M«i tr­êng tù nhiªn M«i tr­êng nh©n t¹o C¸c yÕu tè m«i sinh Tµi nguyªn thiªn nhiªn Quèc tÕ M«i tr­êng x· héi C¸c mèi quan hÖ x· héi Ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt S¶n phÈm tiªu dïng Gia ®×nh Quèc gia 2- Mèi quan hÖ gi÷a m«i tr­êng vµ tµi nguyªn Tµi nguyªn lµ thµnh phÇn cña m«i tr­êng, lµ yÕu tè t¹o thµnh m«i tr­êng nªn viÖc khai th¸c sö dông tµi nguyªn cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn m«i tr­êng. Muèn sinh sèng, con ng­êi ph¶i khai th¸c, sö dông tµi nguyªn kÓ c¶ lóc con ng­êi s½n h­ëng s¶n phÈm tù nhiªn cho ®Õn lóc con ng­êi ph¶i t¸i t¹o chóng. 3- Vai trß cña tµi nguyªn vµ m«i tr­êng ®èi víi ®êi sèng x· héi loµi ng­êi M«i tr­êng x· héi Môi trường nhân tạo Lµ mét t¸c nh©n ®èi víi m«i tr­êng sinh th¸i; Lµ t¸c nh©n, t¸c ®éng lªn sù h×nh thµnh ý thøc, tri thøc, trÝ tuÖ, tÝnh c¸ch... cña con ng­êi. Gióp con ng­êi hîp lùc ®Ó c¶i t¹o, kh¾c phôc nh÷ng thiªn tai, lîi dông thiªn nhiªn phôc vô cuéc sèng con ng­êi M«i tr­êng tù nhiªn Kh«ng gian sèng cña con ng­êi. N¬i h×nh thµnh vµ tÝch luü nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. N¬i chøa ®ùng vµ ®ång ho¸ chÊt th¶i N¬i l­u gi÷ th«ng tin Phát triển bền vững: Rio 1992 1992: Hội nghị thượng đỉnh trái đất về môi trường và phát triển tại Rio de Janero (Braxin). 178 nước tham dự. Ký kết 5 văn kiện quan trọng: Tuyên bố Rio về Môi trường và Phát triển với 27 nguyên tắc chung xác định những quyền và trách nhiệm của các quốc gia nhằm làm cho thế giới PTBV. Chương trình nghị sự 21 về PTBV. Tuyên bố các nguyên tắc quản lý, bảo vệ và PTBV rừng. Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu nhằm ổn định các khí gây hiệu ứng nhà kính ở mức độ không gây đảo lôn nguy hiểm cho hệ thống khí hậu toàn cầu. Công ước về đa dạng sinh học. Phát triển bền vững “Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm đáp ứng những nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại tới khả năng thỏa mãn nhu cầu của các thế hệ tương lai” Chương trình nghị sự 21 (Agenda 21) là chương trình hành động trong thế kỷ 21, bao gồm 2.500 khuyến nghị hành động, trong đó có các đề xuất chi tiết về việc giảm lãng phí trong sản xuất và tiêu dùng, chống nghèo đói, bảo vệ chất lượng nước và không khí, thúc đẩy nông nghiệp bền vững, v.v. Chương trình nghị sự 21 gồm 4 phần chính: 1. Khuôn khổ về kinh tế và xã hội. 2. Bảo vệ tài nguyên và môi trường. 3. Tăng cường vai trò của các nhóm xã hội chính. 4. Các phương tiện thực hiện. Chương trình nghị sự 21 toàn cầu 1992 cam kÕt x©y dùng (t¹i Rio de Janero) 8/2002 ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh giao cho Bé KH-§T chñ tr× nghiªn cøu vµ so¹n th¶o 17/8/2004: QuyÕt ®Þnh 153/2004/TTg-Q§ ban hµnh §Þnh h­íng chiÕn l­îc PTBV ë ViÖt Nam (Ch­¬ng tr×nh nghÞ sù 21 cña ViÖt Nam). 3/2005: Th«ng t­ h­íng dÉn thùc hiÖn. http:// www.va21.org Ch­¬ng tr×nh nghÞ sù 21 cña ViÖt Nam Mục tiêu phát triển bền vững Nâng cao chất lượng cuộc sống  4- NHỮNG VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG TOÀN CẦU s KINH TẾ Xà HỘI MÔI TRƯỜNG Biến đổi khí hậu là sự nóng lên toàn cầu và nước biển dâng là thách thức lớn nhất của toàn nhân loại trong Thế kỷ 21 Hình 1: Hệ thống khí hậu trái đất Phát thải KNK CO2 CO2 CO2 CH4 CH4 CO2 CH4 CH4 CO2 Các dòng bức xạ và hiệu ứng nhà kính Mùc n­íc biÓn dâng: 1 - 3m tíi n¨m 2100 1961-2003: 0.5 mm/year 1994-2003: 0.9 mm/year NƯỚC BIỂN DÂNG Mực nước biển dâng: Xanh đậm: 1m Xanh nhạt: 5 m (John Pilgrim, 2007) Đồng bằng Sông Hồng ĐB Sông Cửu Long (John Pilgrim, 2007) PHẦN 2 QLNN VỀ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG 2. Quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường 2.1 Quan điểm Bảo vệ môi trường là một trong những vấn đề sống còn của nhân loại; Bảo vệ môi trường vừa là mục tiêu, vừa là một trong những nội dung cơ bản của phát triển bền vững Bảo vệ môi trường phải theo phương châm lấy phòng ngừa; Bảo vệ môi trường là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, mọi gia đình và của mỗi người; Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ vừa phức tạp, vừa cấp bách, có tính đa ngành và liên vùng rất cao, 2.2. Mục tiêu Ngăn ngừa, hạn chế mức độ gia tăng ô nhiễm, suy thoái và sự cố môi trường do hoạt động của con người và tác động của tự nhiên gây ra; Khắc phục ô nhiễm môi trường, trước hết ở những nơi đã bị ô nhiễm nghiêm trọng; Xây dựng nước ta trở thành một nước có môi trường tốt Môc tiªu (2020) Mục tiêu chung Không ngừng bảo vệ và cải hiện môi trường nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và sức khoẻ nhân dân, bảo đảm sự phát triển bền vững đất nước. beo 2.3. Nội dung quản lý NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MÔI TRƯỜNG NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TÀI NGUYÊN NỘI DUNG quẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TÀI NGUYÊN XÂY DỰNG BAN HÀNH VBQPPL QUẢN LÝ TN GẮN VỚI MT ĐIỀU TRA NGUỒN TÀI NGUYÊN QUỐC GIA HỢP TÁC QUỐC TẾ VỀ TN THỰC HIỆN QUYỀN LỢI VÀ NGHĨA VỤ CỦA NN ĐỐI VỚI CÁC CHỦ THỂ HĐ TÀI NGUYÊN ĐIỀU CHỈNH HỖ TRỢ GIÁM SÁT HĐ ĐƠN VỊ THĂM DÒ KHAI THÁC TN QUẢN LÝ DỮ LIỆU THÔNG TIN TNQG 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 * T/c xây dựng và quản lý hệ thống quan trắc 2.3 Công cụ quản lý Là các biện pháp, hành động thực hiện công tác quản lý môi trường của nhà nước, các tổ chức khoa học và sản xuất; Mỗi một công cụ có một chức năng và phạm vi tác động nhất CÔNG CỤ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG KINH TẾ CÔ TA Ô NHIỄM KÝ QUỸ MÔI TRƯỜNG ĐẶT CỌC HOÀN TRẢ THUẾ TÀI NGUYÊN GIÁO DỤC TRUYỀN THÔNG GIÁO DỤC NHÃN SINH THÁI TRỢ CẤP MÔI TRƯỜNG QUỸ MÔI TRƯỜNG PHÍ MÔI TRƯỜNG KỸ THUẬT QUẢN LÝ CHÍNH SÁCH PHÁP LUẬT TRUYỀN THÔNG 2.4. Nhiệm vụ Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm bảo vệ môi trường; Tăng cường công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường; Đẩy mạnh xã hội hoá hoạt động bảo vệ môi trường 2.4. Nhiệm vụ Áp dụng các biện pháp kinh tế trong bảo vệ môi trường ; Tạo sự chuyển biến cơ bản trong đầu tư bảo vệ môi trường; Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực về môi trường Mở rộng và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về môi trường KẾT THÚC PHẦN TÀI NGUYÊN – MÔI TRƯỜNG