Bản đồ có một vai trò rất quan trọng trong nghiên cứu khoa học và
được sử dụng rộng rãi trong các ngành kinh tế quốc dân và quốc phòng. Nó là
tài liệu cơ bản không thể thiếu được trong ngành kinh tế quốc dân, trong lĩnh
vực khoa học kỹ thuật. Nó vừa là cơ sở vừa là công cụ và kết quả trong thiết
kế, quy hoạch toàn bộ nền kinh tế của đất nước.
Trong giai đoạn hiện nay, việc thực hiện chiến lược công nghiệp hoá -hiện đại hoá đất nước của Đảng ta đề ra ngày càng đẩy mạnh trên phạm vi
toàn quốc. Bản đồ địa hình là tài liệu cần có trước tiên và cần thiết, nhất là tại
các vùng kinh tế trọng điểm, các khu công nghiệp đầu mối thuỷ lợi, thuỷ điện
để khảo sát, thiết kế quy hoạch sử dụng đất. Vì vậy công tác thành lập bản đồ
mới là công việc mang tính cấp bách hiện nay.
Để thành lập bản đồ địa hình người ta có thể sử dụng nhiều phương
pháp khác nhau, tuy nhiên phổ biến nhất hiện nay vẫn là phương pháp thành
lập bản đồ bằng ảnh hàng không. Trong quy trình công nghệ của phương
pháp này thì công tác đoán đọc điều vẽ là một công đoạn quan trọng.
Hiểu được tầm quan trọng và cấp thiết của việc thành lập bản đồ địa
hình hiện nay, được sự đồng ý của Bộ môn Trắc địa ảnh - Khoa Trắc địa Trường Đại học Mỏ - Địa Chất, em đã chọn thực hiện đề tài tốt nghiệp:
"Công tác đoán đọc điều vẽ ảnh hàng không phục vụ thành lập bản
đồ địa hình tỷ lệ 1:10000 "
28 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 2183 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Công tác đoán đọc điều vẽ ảnh hàng không phục vụ thành lập bản đồ địa hình tỷ lệ 1:10000, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Đề tài tốt nghiệp
"Công tác đoán đọc điều vẽ ảnh
hưởng không phục vụ thành lập
bản đồ địa hình tỷ lệ 1:10000 "
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 1 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
Lêi nãi ®Çu
B¶n ®å cã mét vai trß rÊt quan träng trong nghiªn cøu khoa häc vµ
®îc sö dông réng r·i trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n vµ quèc phßng. Nã lµ
tµi liÖu c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong ngµnh kinh tÕ quèc d©n, trong lÜnh
vùc khoa häc kü thuËt. Nã võa lµ c¬ së võa lµ c«ng cô vµ kÕt qu¶ trong thiÕt
kÕ, quy ho¹ch toµn bé nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc.
Trong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ -
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc cña §¶ng ta ®Ò ra ngµy cµng ®Èy m¹nh trªn ph¹m vi
toµn quèc. B¶n ®å ®Þa h×nh lµ tµi liÖu cÇn cã tríc tiªn vµ cÇn thiÕt, nhÊt lµ t¹i
c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm, c¸c khu c«ng nghiÖp ®Çu mèi thuû lîi, thuû ®iÖn
®Ó kh¶o s¸t, thiÕt kÕ quy ho¹ch sö dông ®Êt. V× vËy c«ng t¸c thµnh lËp b¶n ®å
míi lµ c«ng viÖc mang tÝnh cÊp b¸ch hiÖn nay.
§Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh ngêi ta cã thÓ sö dông nhiÒu ph¬ng
ph¸p kh¸c nhau, tuy nhiªn phæ biÕn nhÊt hiÖn nay vÉn lµ ph¬ng ph¸p thµnh
lËp b¶n ®å b»ng ¶nh hµng kh«ng. Trong quy tr×nh c«ng nghÖ cña ph¬ng
ph¸p nµy th× c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ lµ mét c«ng ®o¹n quan träng.
HiÓu ®îc tÇm quan träng vµ cÊp thiÕt cña viÖc thµnh lËp b¶n ®å ®Þa
h×nh hiÖn nay, ®îc sù ®ång ý cña Bé m«n Tr¾c ®Þa ¶nh - Khoa Tr¾c ®Þa -
Trêng §¹i häc Má - §Þa ChÊt, em ®· chän thùc hiÖn ®Ò tµi tèt nghiÖp:
"C«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ¶nh hµng kh«ng phôc vô thµnh lËp b¶n
®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000 "
Môc ®Ých: NhËn xÐt ®¸nh gi¸ vÞ trÝ, nhiÖm vô vµ tÇm quan träng cña
c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong quy tr×nh c«ng nghÖ thµnh lËp b¶n ®å ®Þa
h×nh b»ng ¶nh hµng kh«ng; kh¸i qu¸t ho¸ ®îc c«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ ®Þa
h×nh. Tõ ®ã x¸c ®Þnh néi dung, ph¬ng ¸n kinh tÕ, kü thuËt tèi u phï hîp víi
®iÒu kiÖn thùc tiÔn nh»m thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000.
Yªu cÇu: Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ trong phßng còng nh
ngoµi trêi ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10000.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 2 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
Néi dung ®å ¸n gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Kh¸i qu¸t vÒ b¶n ®å ®Þa h×nh vµ c¸c ph¬ng ph¸p thµnh lËp
b¶n ®å ®Þa h×nh.
Ch¬ng II: C«ng t¸c ®o¸n ®äc ®iÒu vÏ .
Ch¬ng III: Thùc nghiÖm.
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi em ®· ®îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña thÇy
gi¸o GS- TS KH Phan V¨n Léc cïng toµn thÓ c¸c thÇy c« trong bé m«n Tr¾c
§Þa ¶nh vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp kÕt hîp víi sù cè g¾ng cña b¶n th©n ®Õn nay
em ®· hoµn thµnh b¶n ®å ¸n nµy, nhng do thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi cßn h¹n
hÑp vµ tr×nh ®é b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt.
V× vËy em rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ®ãng gãp quý b¸u tõ phÝa c¸c thÇy c«
gi¸o trong bé m«n vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó ®Ò tµi ®îc trän vÑn h¬n.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 3 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
Ch¬ng I.
Kh¸i qu¸t b¶n ®å ®Þa h×nh vµ
c¸c ph¬ng ph¸p thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh
1.1. Kh¸i qu¸t Vµ môc ®Ých cña b¶n ®å ®Þa h×nh:
1.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ b¶n ®å ®Þa h×nh:
B¶n ®å ®Þa h×nh lµ lo¹i b¶n ®å thÓ hiÖn mét c¸ch cã chän läc c¸c ®èi
tîng tù nhiªn vµ nh©n t¹o cã trªn mÆt ®Êt theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh. C¸c yÕu
tè néi dung c¬ b¶n cña b¶n ®å ®Þa h×nh ®îc biÓu thÞ trªn b¶n ®å b»ng c¸c ký
hiÖu quy íc hiÖn hµnh.
Møc ®é chi tiÕt biÓu thÞ néi dung cña b¶n ®å phô thuéc vµo tû lÖ vµ
môc ®Ých sö dông cña b¶n ®å. C¸c yÕu tè quan träng cÇn chó ý khi sö dông
b¶n ®å ®Þa h×nh lµ néi dung, tû lÖ, líi chiÕu, thêi gian thµnh lËp hay hiÖn
chØnh.
C¸c b¶n ®å ®Þa h×nh ë nh÷ng d·y tû lÖ: 1: 500, 1: 1.000, 1: 2.000, 1:
5.000,
1: 10.000, 1: 25.000, 1: 50.000 vµ 1: 100.000 ®îc gäi lµ hÖ thèng b¶n
®å ®Þa h×nh c¬ së. Trong ®ã nh÷ng b¶n ®å ë d·y tû lÖ: 1: 500, 1: 1.000, 1:
2.000, 1: 5.000 lµ hÖ thèng b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ lín, nh÷ng b¶n ®å ë d·y tû
lÖ: 1: 10.000, 1: 25.000 lµ hÖ thèng b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ trung b×nh, nh÷ng
b¶n ®å tû lÖ 1: 50.000 vµ 1: 100.000 lµ hÖ thèng b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ nhá.
1. 1. 2. Môc ®Ých sö dông vµ c¸c yªu cÇu cña b¶n ®å ®Þa h×nh.
B¶n ®å ®Þa h×nh (B§§H) ®îc sö dông rÊt réng r·i trong nhiÒu ngµnh
nghÒ, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. C¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c nhau th× sö dông
B§§H ë gãc ®é kh¸c nhau. ë møc ®é chi tiÕt kh¸c nhau cña mçi lo¹i B§§H
sÏ ®¸p øng tõng nhu cÇu kh¸c nhau cho môc ®Ých sö dông.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 4 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
C¸c B§§H tû lÖ lín phôc vô trùc tiÕp cho c¸c c«ng t¸c quy ho¹ch vµ
thiÕt kÕ chi tiÕt, cô thÓ:
- C¸c b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 2.000 ®îc dïng ®Ó thiÕt kÕ kü thuËt, thiÕt kÕ
chi tiÕt mÆt b»ng vµ chuyÓn thiÕt kÕ ra thùc ®Þa cho c¸c c«ng tr×nh c«ng
nghiÖp, d©n dông…, lËp b¶n vÏ thi c«ng cho hÖ thèng tíi tiªu b»ng thiÕt bÞ
ngÇm, thiÕt kÕ x©y dùng c¸c tuyÕn kªnh ®µo, c¸c tuyÕn ®êng giao th«ng ë
nh÷ng vïng cã ®Þa h×nh vµ ®Þa chÊt phøc t¹p. B¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1: 1.000, 1:
500 dïng ®Ó thiÕt kÕ chØ ®¹o thi c«ng c¸c c«ng tr×nh ë khu vùc cha x©y dùng
vµ ®Ó ®o vÏ hoµn c«ng c¸c c«ng tr×nh.
Yªu cÇu vÒ néi dung cña c¸c b¶n ®å ë d·y tû lÖ nµy ph¶i rÊt ®Çy ®ñ vµ
râ rµng, c¸c ®èi tîng ®Þa vËt thêng ®îc biÓu thÞ theo tû lÖ vµ ®óng ký hiÖu
quy íc. §é chÝnh x¸c cña b¶n ®å rÊt cao.
- B¶n ®å ®Þa h×nh 1: 5.000 ®îc dïng ®Ó thµnh lËp tæng b×nh ®å thµnh
phè, khu c«ng nghiÖp, quy ho¹ch mÆt b»ng cho khu vùc cha x©y dùng, thiÕt
kÕ c¸c c«ng tr×nh d¹ng th¼ng, lËp thiÕt kÕ kü thuËt cho hÖ thèng tíi tiªu
trong khu vùc cã diÖn tÝch nhá, cã ®Þa h×nh phøc t¹p.
C¸c B§§H tû lÖ trung b×nh vµ nhá thêng phôc vô cho c¸c c«ng t¸c
quy ho¹ch, thiÕt kÕ ë møc ®é réng h¬n.
- B¶n ®å ®Þa h×nh 1: 10.000 ®îc sö dông réng r·i trong ph¸t triÓn kinh
tÕ còng nh trong qu©n sù.
+ VÒ mÆt kinh tÕ: Nã ®îc dïng lµm quy ho¹ch ruéng ®Êt, ®iÒu tra thæ
nhìng, thiÕt kÕ hÖ thèng tíi tiªu ë vïng t¬ng ®èi b»ng ph¼ng, chän vÞ trÝ
®Ëp níc thiÕt kÕ s¬ bé hÖ thèng ®Çu mèi c«ng tr×nh, x¸c ®Þnh diÖn tÝch vµ
khèi lîng hå chøa…, dïng ®Ó th¨m dß vµ quy ho¹ch tæng thÓ c¸c vïng
kho¸ng s¶n, tiÕn hµnh kh¶o s¸t thiÕt kÕ c¸c tuyÕn giao th«ng, dïng ®Ó quy
ho¹ch qu¶n lý c¸c lo¹i rõng, quy ho¹ch tæng thÓ viÖc x©y dùng thµnh phè, khu
c«ng nghiÖp.
+ VÒ mÆt qu©n sù:
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 5 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
Dïng ®Ó nghiªn cøu ®Þa h×nh, tæ chøc líi ho¶ lùc. ChØ huy qu©n ®éi
t¸c chiÕn ë vïng d©n c lín. ThiÕt kÕ vµ x©y dùng c¸c hÖ thèng phßng thñ,
x©y dùng s©n bay, c¸c c«ng tr×nh vµ môc tiªu qu©n sù kh¸c.
- B¶n ®å ®Þa h×nh 1: 25.000 ®îc sö dông:
+ VÒ kinh tÕ: Sö dông kh¶o s¸t quy ho¹ch ph©n vïng kinh tÕ, quy
ho¹ch ruéng ®Êt trong ph¹m vi réng lín, nghiªn cøu ph©n bæ thæ nhìng vµ
c©y trång, thiÕt kÕ c¸c hå chøa níc, quy ho¹ch chung cho khu vùc th¨m dß
vïng má, dïng ®Ó chän lùa c¸c tuyÕn ®êng s¾t, « t«, ®êng thuû…
+ VÒ mÆt qu©n sù: Dïng cho nghiªn cøu nhËn ®Þnh t×nh h×nh, lËp kÕ
ho¹ch vµ chØ huy chiÕn ®Êu,®o nèi ®Þa h×nh, x¸c ®Þnh môc tiªu ph¸o kÝch,
thiÕt kÕ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh quèc phßng.
- C¸c b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 50.000, 1:100.000 ®îc sö dông trong nhiÒu
ngµnh kinh tÕ quèc d©n, dïng trong c«ng t¸c kh¶o s¸t s¬ bé trong ph¹m vi
réng lín, trong quy ho¹ch l·nh thæ vµ tæ chøc c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm,
dïng nghiªn cø vÒ mÆt ®Þa chÊt, thuû v¨n cña mét vïng réng lín. B¶n ®å 1:
100000 cßn lµ c¬ së ®Þa lý ®Ó thµnh lËp c¸c b¶n ®å chuyªn ®Ò tû lÖ lín vµ
trung b×nh nh b¶n ®å ®Þa chÊt, b¶n ®å thæ nhìng.
Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña néi dung c¸c B§§H ë nh÷ng d·y tû lÖ nµy
lµ ph¶i thÓ hiÖn trung thùc, râ rµng, dÔ ®äc, cho phÐp ®Þnh híng nhanh
chãng ë thùc ®Þa, c¸c yÕu tè biÓu thÞ trªn b¶n ®å cÇn ph¶i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c
®¹t yªu cÇu quy ®Þnh cña quy ph¹m ®o vÏ vµ ký hiÖu B§§H tû lÖ t¬ng øng,
hiÖn hµnh. Møc ®é chi tiÕt cña néi dung b¶n ®å ph¶i phï hîp víi môc ®Ých sö
dông vµ ®Æc ®iÓm khu vùc.
1.2. c¬ së to¸n häc cña b¶n ®å ®Þa h×nh.
C¬ së to¸n häc cña b¶n ®å ®Þa h×nh bao gåm: tû lÖ, phÐp chiÕu, hÖ
thèng to¹ ®é, c¬ së tr¾c ®Þa, sù ph©n m¶nh vµ bè côc cña b¶n ®å.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 6 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
1.2.1. Tû lÖ :
Tû lÖ cña b¶n ®å x¸c ®Þnh møc ®é thu nhá cña bÒ mÆt tr¸i ®Êt khi biÓu
thÞ lªn b¶n ®å. Nã lµ tû sè gi÷a chiÒu dµi mét ®o¹n th¼ng trªn b¶n ®å vµ chiÒu
dµi cña ®o¹n th¼ng ®ã ngoµi thùc ®Þa.
Cã 3 h×nh thøc thÓ hiÖn trªn b¶n ®å:
- Tû lÖ sè. VÝ dô: 1: 10.000.
- Tû lÖ ch÷. VÝ dô: "1 cm b¶n ®å b»ng 100m thùc ®Þa".
- Tû lÖ thíc. Gåm thíc tû lÖ xiªn vµ thíc tû lÖ th¼ng.
Trªn b¶n ®å ®Þa h×nh thêng thÓ hiÖn c¶ ba lo¹i tû lÖ trªn.
VÒ hÖ thèng tû lÖ b¶n ®å ®Þa h×nh th× níc ta còng dïng c¸c d·y tû lÖ
nh hÇu hÕt c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi, gåm c¸c tû lÖ 1: 200, 1: 500, 1:
1.000, 1: 2.000,
1: 5.000, 1: 10.000, 1: 25.000, 1: 50.000,1: 100.000 vµ tû lÖ nhá h¬n.
Tû lÖ cña b¶n ®å ®Þa h×nh chñ yÕu ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo môc
®Ých sö dông b¶n ®å vµ ®Æc ®iÓm khu ®o. Yªu cÇu thiÕt kÕ quy ho¹ch cµng chi
tiÕt, ®Þa h×nh, ®Þa vËt hay c¸c c«ng tr×nh cÇn x©y dùng cµng phøc t¹p th× yªu
cÇu vÒ tû lÖ cña b¶n ®å cµng lín.
1.2.2. PhÐp chiÕu:
PhÐp chiÕu b¶n ®å lµ mét quy luËt to¸n häc cña sù hiÓn thÞ bÒ mÆt
Elipxoid (hoÆc mÆt cÇu) cña tr¸i ®Êt trªn bÒ mÆt ph¼ng.
Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu phÐp chiÕu kh¸c nhau vµ ®îc ph©n thµnh
nhiÒu lo¹i nh: phÐp chiÕu ®ång gãc, phÐp chiÕu ®ång diÖn tÝch, phÐp chiÕu tù
do, hoÆc phÐp chiÕu h×nh nãn, phÐp chiÕu h×nh trô,… Mçi lo¹i phÐp chiÕu chØ
phï hîp cho tõng ®Æc ®iÓm l·nh thæ cña mçi quèc gia vµ tuú thuéc vµo lo¹i
b¶n ®å mµ ta cÇn thµnh lËp.
B¶n ®å ®Þa h×nh ViÖt Nam ®îc thµnh lËp trªn mÆt ph¼ng tõ h×nh chiÕu
h×nh trô ngang Gauss – Kriuger vµ phÐp chiÕu h×nh trô ngang UTM. Ngµy
nay níc ta ®ang thèng nhÊt sö dông líi chiÕu VN – 2000 cho toµn l·nh thæ
ViÖt Nam.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 7 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
PhÐp chiÕu Gauss- Kruger lµ phÐp chiÕu h×nh trô ngang ®ång gãc, l©ý
h×nh chiÕu kinh tuyÕn gi÷a mói lµm trôc X vµ lÊy h×nh chiÕu cña xÝch ®¹o lµm
trôcY, nã øng dông cho tõng mói chiÕu 60 hoÆc 30 cña mÆt ph¼ng Elipxoid.
§Æc ®iÓm c¬ b¶n cña phÐp chiÕu Gauss – Kriuger lµ:
+ Lµ phÐp chiÕu ®ång gãc, t¹i mäi ®iÓm trÞ sè biÕn d¹ng vÒ gãc = 0
+ Kinh tuyÕn gi÷a lµ ®êng th¼ng vµ lµ trôc ®èi xøng
+ Kinh tuyÕn gi÷a kh«ng cã biÕn d¹ng vÒ ®é dµi tøc lµ hÖ sè biÕn d¹ng
®é dµi theo kinh tuyÕn K0 = 1
+ BiÕn d¹ng chiÒu dµi vµ diÖn tÝch t¨ng tõ kinh tuyÕn gi÷a vÒ hai kinh
tuyÕn biªn vµ gi¶m tõ xÝch ®¹o vÒ hai cùc
Líi chiÕu UTM lµ mét trêng hîp ®Æc biÖt cña líi chiÕu Gass –
Kriuger, líi chiÕu Gass – Kriuger cã k0 = 1, líi chiÕu UTM cã k0 = 0.9999
cho mói 30vµ cã k0 = 0.9996 cho mói chiÕu 60 biÕn d¹ng chiÒu dµi cña líi
chiÕu UTM ph©n bè ®Òu trªn toµn mói chiÕu, xuÊt hiÖn c¶ phÇn ©m vµ phÇn
d¬ng.
+ Líi chiÕu VN – 2000 ®îc x©y dùng phï hîp víi l·nh thæ ViÖt Nam
, líi chiÕu täa ®é ph¼ng quèc gia ViÖt Nam lµ líi chiÕu chuÈn quèc tÕ vÒ
mói chiÕu, kinh tuyÕn trung ¬ng, ph©n m¶nh b¶n ®å lÊy theo hÖ thèng hiÖn
hµnh cã ghi thªm danh ph¸p quèc tÕ.
1.2.3. HÖ thèng to¹ ®é:
C¸c hÖ thèng to¹ ®é thêng dïng trong tr¾c ®Þa bao gåm: HÖ to¹ ®é ®Þa
lý, hÖ to¹ ®é vu«ng gãc Gauss- Kriuger, hÖ to¹ ®é vu«ng gãc quy íc, hÖ to¹
®é cùc vµ ®é cao.
HÖ thèng to¹ ®é trªn b¶n ®å ®îc biÓu thÞ b»ng m¹ng líi to¹ ®é ®îc
dùng theo phÐp chiÕu cña b¶n ®å. HÖ thèng m¹ng líi to¹ ®é lµ c¬ së ®Ó
thµnh lËp c¸c b¶n ®å vµ ®Ó tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c ®o ®¹c kh¸c trªn b¶n ®å.
B¶n ®å ®Þa h×nh ë níc ta tríc ®©y ®îc thµnh lËp trªn c¬ së hÖ to¹ ®é
HN –72. HiÖn nay Bé Tµi nguyªn M«i trêng (tríc kia lµ Tæng côc §Þa
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 8 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
chÝnh ) thèng nhÊt sö dông hÖ to¹ ®é VN – 2000 vµ hÖ ®é cao Hßn DÊu - H¶i
Phßng lµm c¬ së cho viÖc thµnh lËp b¶n ®å c¸c lo¹i.
1.2.4. C¬ së tr¾c ®Þa.
C¬ së tr¾c ®Þa ®Ó thµnh lËp b¶n ®å ®Þa h×nh bao gåm:
1.2.4.1. KÝch thíc Elipxoid.
HiÖn nay theo quyÕt ®Þnh cña thñ tíng chÝnh phñ sè: 83/2000/Q§ -
TTg ngµy 12 th¸ng 7 n¨m 2000 th× kÓ tõ ngµy 12/08/2000 níc ta sö dông HÖ
quy chiÕu vµ HÖ to¹ ®é quèc gia míi: VN- 2000 thay thÕ HÖ quy chiÕu vµ HÖ
to¹ ®é quèc gia Hµ Néi 1972. HÖ quy chiÕu vµ HÖ to¹ ®é quèc gia VN- 2000
cã c¸c tham sè chÝnh nh sau:
a. Elipxoid quy chiÕu WGS- 84 cã:
+ B¸n trôc lín: a = 6378137,000 m.
+ §é dÑt f = 1: 298.257223563.
+ Tèc ®é quay quanh trôc w = 7292115.10-11 radian/s.
VÞ trÝ Elipxoid quy chiÕu quèc gia: Elipxoid WGS- 84 toµn cÇu ®îc
x¸c ®Þnh vÞ trÝ (®Þnh vÞ) phï hîp víi l·nh thæ ViÖt Nam trªn c¬ së sö dông c¸c
®iÓm GPS cã ®é cao thuû chuÈn ph©n bè ®Òu trªn l·nh thæ.
b. §iÓm gèc to¹ ®é quèc gia: §iÓm N00 ®Æt t¹i ViÖn nghiªn cøu ®Þa
chÝnh thuéc Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêng.
c. Líi to¹ ®é ph¼ng c¬ b¶n: Líi chiÕu h×nh trô ngang ®ång gãc UTM
quèc tÕ.
d. Chia mói vµ ph©n m¶nh hÖ thèng b¶n ®å c¬ b¶n: Theo hÖ thèng líi
chiÕu UTM quèc tÕ, danh ph¸p tê b¶n ®å theo hÖ thèng hiÖn hµnh cã chó
thÝch danh ph¸p UTM quèc tÕ.
1.2.4.2. Líi khèng chÕ c¬ b¶n nhµ níc.
- Líi tam gi¸c vµ ®êng chuyÒn h¹ng I, II, III, IV.
- Líi ®é cao h¹ng I, II, III, IV.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 9 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
1.2.4.3. Líi khèng chÕ c¬ së (líi t¨ng dµy).
- Líi gi¶i tÝch vµ ®êng chuyÒn cÊp 1, 2.
- Líi ®é cao kü thuËt.
1.2.4.4. Líi khèng chÕ ®o vÏ.
- Líi tam gi¸c nhá, ®êng chuyÒn kinh vÜ vµ giao héi mÆt ph¼ng.
- Líi ®é cao kinh vÜ, ®é cao lîng gi¸c.
1.2.5. Sù ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè b¶n ®å ®Þa h×nh.
B¶n ®å ®Þa h×nh ®îc thµnh lËp trªn tõng vïng réng lín vµ phñ kh¾p
toµn quèc nªn tiÖn cho viÖc ®o vÏ, qu¶n lý vµ sö dông ta cÇn ph¶i ph©n m¶nh
vµ ®¸nh sè m¶nh.
Sù ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè m¶nh b¶n ®å lµ dùa vµo mét hÖ thèng ký
hiÖu riªng biÖt ®èi víi tõng khu vùc, cho tõng lo¹i tû lÖ vµ tõng m¶nh b¶n ®å.
Ký hiÖu riªng cña mçi m¶nh b¶n ®å gäi lµ danh ph¸p (sè hiÖu) cña m¶nh b¶n
®å ®ã.
C¬ së cña sù ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè c¸c m¶nh b¶n ®å ®Þa h×nh lµ dùa
theo c¸c ®êng kinh tuyÕn vµ c¸c ®êng vÜ tuyÕn. Tríc hÕt lµ sù ph©n m¶nh
vµ ®¸nh sè m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1: 1000000, sau ®ã c¸c m¶nh b¶n ®å ®Þa h×nh
cã tû lÖ lín h¬n sÏ ®îc ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè dùa trªn c¬ së cña sù ph©n
m¶nh vµ ®¸nh sè cña b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 1.000.000.
1.2.5.1. Sù ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè cña b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 1.000.000.
C¸c b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 1.000.000 ®îc ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè thèng
nhÊt trªn toµn thÕ giíi.
Theo c¸c kinh tuyÕn c¸ch nhau mét hiÖu ®é kinh = 60, ngêi ta chia
bÒ mÆt tr¸i ®Êt ra c¸c mói 60 vµ ®îc ®¸nh dÊu lÇn lît b»ng c¸c ch÷ sè ¶
RËp tõ 1 ®Õn 60 b¾t ®Çu tõ kinh tuyÕn 1800 theo chiÒu ngîc kim ®ång hå (tõ
T©y sang §«ng).
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 10 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
MÆt kh¸c theo c¸c vÜ tuyÕn c¸ch nhau mét hiÖu ®é vÜ = 40 chia bÒ
mÆt tr¸i ®Êt thµnh c¸c ®ai 40 b¾t ®Çu tõ xÝch ®¹o vÒ hai cùc. C¸c ®ai ®îc ®¸nh
dÊu lÇn lît b»ng ch÷ c¸i La tinh tõ A ®Õn V.
Nh vËy bÒ mÆt tr¸i ®Êt ®îc chia ra thµnh c¸c h×nh thang cã kÝch
thíc 40 x 60. Mçi h×nh thang nh vËy nã biÓu thÞ trän vÑn 1 m¶nh b¶n ®å ®Þa
h×nh 1: 1000000. Danh ph¸p cña tê b¶n ®å nµy lµ sù biÓu thÞ gi÷a ch÷ c¸i tªn
®ai vµ sè hiÖu cña mói chia nh trªn.
VÝ dô: Danh ph¸p cña tê b¶n ®å 1: 1.000.000 lµ: F - 48.
1.2.5.2. Sù ph©n m¶nh, ®¸nh sè cña b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 100.000.
M¶nh b¶n ®å 1: 1.000.000 chia thµnh 12 hµng x 12 cét theo kinh ®é vµ
vÜ ®é, ®îc 144 m¶nh b¶n ®å tû lÖ 1: 100.000, ®¸nh dÊu b»ng c¸c ch÷ sè ¶
RËp tõ 1 144 lÇn lît tõ tr¸i sang ph¶i, tõ trªn xuèng díi. Danh ph¸p cña
m¶nh 1: 100.000 bao gåm danh ph¸p m¶nh 1: 1.000.000 kÌm theo sè thø tù
cña m¶nh chia ®ã.
VÝ dô: F - 48 - 50.
B¶n ®å 1: 100.000 lµ c¬ së ®Ó ph©n m¶nh vµ ®¸nh sè c¸c b¶n ®å tû lÖ
lín h¬n.
1.2.5.3. Ph©n m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 50.000.
Chia m¶nh 1: 100.000 thµnh 4 m¶nh tû lÖ 1: 50.000 vµ ®îc ®¸nh dÊu
b»ng ch÷ c¸i: A, B, C, D theo nguyªn t¾c nh trªn. Danh ph¸p cña m¶nh 1:
50.000 bao gåm danh ph¸p m¶nh 1: 100.000 cïng víi c¸c ch÷ c¸i t¬ng øng
ë trªn.
VÝ dô: F - 48 - 50 - A.
1.2.5.4. Ph©n m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 25.000.
Chia m¶nh 1: 50.000 thµnh 4 phÇn sÏ nhËn ®îc 4 m¶nh tû lÖ 1: 25.000
vµ ®îc ®¸nh dÊu b»ng ch÷ viÕt thêng a, b, c, d. Danh ph¸p cña m¶nh b¶n ®å
1: 25.000 lµ danh ph¸p cña m¶nh b¶n ®å 1: 50.000 ghÐp víi dÊu hiÖu ®· ®¸nh
dÊu m¶nh 1: 25.000 t¬ng øng.
VÝ dô: F - 48 -50 -A- a.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 11 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
1.2.5.5. Ph©n m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å ®Þa h×nh 1: 10.000.
Chia m¶nh 1: 25.000 thµnh 4 m¶nh tû lÖ 1: 10.000 vµ ®¸nh sè 1, 2, 3, 4.
Danh ph¸p cña m¶nh 1: 10.000 gåm danh ph¸p m¶nh 1: 25.000 ghÐp víi sè
thø tù cña m¶nh 1: 10.000 t¬ng øng.
VÝ dô: F - 48 - 50 - A - a - 1.
1.2.5.6. Ph©n m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å 1: 5.000.
M¶nh b¶n ®å 1: 5.000 ®îc chia tõ m¶nh b¶n ®å 1: 100.000 theo vÜ ®é
lµ 16 hµng vµ theo kinh ®é lµ 24 cét thµnh 384 m¶nh tû lÖ 1: 5.000, ®îc ®¸nh
sè thø tù tõ tr¸i qua ph¶i tõ trªn xuèng díi b¾ ®Çu tõ 1 384.
Danh ph¸p m¶nh b¶n ®å 1: 5.000 bao gåm danh ph¸p cña m¶nh 1:
100.000 ®em chia cïng víi sè thø tù cña m¶nh chia 1: 5.000 ®îc ®Ó trong
ngoÆc ®¬n.
VÝ dô: F - 48 - 50 -(100).
1.2.5.7. Ph©n m¶nh, ®¸nh sè b¶n ®å 1: 2.000.
Chia m¶nh b¶n ®å 1: 5.000 thµnh 3 hµng 2 cét ®îc 6 m¶nh tû lÖ 1:
2.000, c¸c m¶nh chia ®îc ®¸nh dÊu b»ng c¸c ch÷ thêng: a, b, c, d, e, f.
Danh ph¸p m¶nh 1: 2.000 gåm danh ph¸p cña m¶nh 1: 5.000 kÌm theo
dÊu hiÖu cña m¶nh chia t¬ng øng. Trong ®ã sè thø tù cña m¶nh 1: 5.000 vµ
dÊu hiÖu cña m¶nh chia 1: 2.000 ®îc cïng ®Ó trong dÊu ngoÆc ®¬n.
VÝ dô: F - 48 - 50 - (100-a).
- C¸c b¶n ®å tû lÖ lín h¬n ®îc chia theo líi « vu«ng.
1.2.6. Bè côc cña b¶n ®å.
Bao gåm sù tr×nh bµy khung, c¸c néi dung trong vµ ngoµi khung, sù
®Þnh híng cña b¶n ®å vµ c¸ch bè trÝ l·nh thæ trong khung.
Khung b¶n ®å bao gåm khung trong vµ khung ngoµi. Khung trong cña
b¶n ®å ®Þa h×nh ®îc t¹o bëi 2 kinh tuyÕn biªn vµ 2 vÜ tuyÕn biªn. T¹i 4 gãc
khung cã ghi râ to¹ ®é ®Þa lý , . Ngoµi ra cßn cã khung ®é phót gi©y c¸ch
khung trong vÒ phÝa ngoµi 0,6mm (®èi víi b¶n ®å 1: 10.000 1: 25.000).
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 12 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
Bªn trong khung trong cña b¶n ®å lµ sù thÓ hiÖn néi dung b¶n ®å vµ
m¹ng líi to¹ ®é vu«ng gãc.
C¸c néi dung tr×nh bÇy bªn ngoµi khung b¶n ®å bao gåm: Danh ph¸p,
tªn m¶nh,tªn khu vùc ®o vÏ, ghi chó tû lÖ, gi¶i thÝch ký hiÖu …
1. 3. Néi dung cña b¶n ®å ®Þa h×nh.
C¸c néi dung c¬ b¶n cÇn thÓ hiÖn trªn b¶n ®å ®Þa h×nh bao gåm c¸c yÕu
tè sau:
- §iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa.
- §iÓm d©n c.
- C¸c ®èi tîng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi.
- M¹ng líi giao th«ng vµ c¸c thiÕt bÞ phô thuéc.
- M¹ng líi thuû hÖ vµ c¸c c«ng tr×nh phô thuéc.
- D¸ng ®Êt vµ chÊt ®Êt.
- Líp phñ thùc vËt.
- §Þa giíi, ranh giíi hµnh chÝnh - chÝnh trÞ vµ têng rµo.
- §Þa danh vµ c¸c ghi chó cÇn thiÕt kh¸c.
TÊt c¶ c¸c ®èi tîng nãi trªn ®îc thÓ hiÖn trªn B§§H víi ®é chi tiÕt
cao vµ ®îc ghi chó vÒ c¸c ®Æc trng chÊt lîng vµ sè lîng.
Ngoµi ra khi sö dông B§§H th× viÖc ®Þnh híng cã ý nghÜa rÊt quan
träng. Do vËy c¸c vËt ®Þnh híng còng lµ yÕu tè tÊt yÕu cña néi dung b¶n ®è
®Þa h×nh.
§Þa vËt ®Þnh híng.
Lµ ®Þa vËt dÔ dµng nhËn biÕt ngoµi thùc ®Þa, nã cho phÐp x¸c ®Þnh
®îc vÞ trÝ nhanh chãng vµ chÝnh x¸c trªn b¶n ®å. C¸c vËt ®Þnh híng cã thÓ
lµ: toµ th¸p , nhµ thê, c©y ®éc lËp, ng· t ®êng…
§iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa.
§èi víi b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1:10.000 vµ lín h¬n th× nãi chung c¸c
®iÓm khèng chÕ tr¾c ®Þa cã ch«n mèc cè ®Þnh ph¶i biÓu thÞ lªn b¶n ®å.
§å ¸n tèt nghiÖp Chuyªn ngµnh: Tr¾c ®Þa
SV thùc hiÖn: Qu¶n Xu©n Khoa 13 Líp: Tr¾c ®Þa - K44 S§
Trªn c¸c b¶n ®å ®Þa h×nh tû lÖ 1: 25.000 ®Õn 1: 100.000 biÓu thÞ c¸c
®iÓm cña m¹ng líi tr¾c ®Þa nhµ níc h¹ng I, II, III, IV, c¸c ®iÓm ®êng
chuyÒn vµ ®iÓm thuû chuÈn.
§iÓm d©n c.
D©n c lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt cña b¶n ®å ®Þa h×nh.
Khi thÓ hiÖn c¸c ®iÓm d©n c trªn b¶n ®å ®Þa h×nh ph¶i