Đánh giá hiệu quả của compst ủ từ xơ dừa và phân bò bổ sung chế phẩm bio-F trên cây ca chua

Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 1 - LÔØI NOÙI ÑAÀU Ngaøy nay moâi tröôøng ñang bò oâ nhieãm nghieâm troïng, trong ñoù coù raát nhieàu nguyeân nhaân ñeán töø nöôùc, khí thaûi, chaát thaûi raén. Trong ñoù, oâ nhieãm töø chaát thaûi raén laø moät nguoàn thaûi gaây taùc ñoäng lôùn ñeán moâi tröôøng trong thôøi gian qua. Chaát thaûi ra khoâng ñöôïc xöû lyù an toaøn ñaõ tích tuï laâu daøi trong moâi tröôøng, gaây oâ nhieãm ñaát, nöôùc maët, nöôùc ngaàm vaø khoâng khí, aûnh höôûng ñeán caùc heä sinh thaùi vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoûe. Löôïng chaát thaûi raén cuûa Vieät Nam seõ taêng töø 24 - 30% töông ñöông 45 trieäu taán raùc/naêm . Trong ñoù, 98% chaát thaûi raén hieän nay ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp choân laáp. Qua quaùù trình vaän haønh, choân laáp ñaõ boäc loä nhieàu nhöôïc ñieåm nhö toán keùm dieän tích, chi phí cao,… ñoàng thôøi gaây ra taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng thoâng qua löôïng khí thaûi, nöôùc ræ raùc vaø gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán myõ quan ñoâ thò. Ñieàu ñoù ñoøi hoûi thaønh phoá phaûi coù höôùng coâng ngheä tích cöïc hôn. Maët khaùc, laø moät nöôùc coù ñeán 80% daân soá tham gia saûn xuaát noâng nghieäp, moãi naêm phaûi söû duïng 8 trieäu taán phaân höõu cô trong ñoù phaûi nhaäp töø nöôùc ngoaøi khoaûng 50%. Trong khi ñoù thì chaát thaûi raén coù theå taùi söû duïng ñöôïc ñeå saûn xuaát phaân höõu cô (Compost). Quaù trình cheá bieán Compost laïi ñôn giaûn vôùi voán ñaàu tö vöøa phaûi vaø saûn phaåm cuûa quaù trình laø phaân boùn. Chính vì vaäy, höôùng nghieân cöùu naøy ñaõ ñöôïc Thaønh phoá höôùng ñeán trong theá kyû naøy. Nhieàu ñeà taøi ñaõ thöïc hieän nhaèm muïc ñích taïo ra saûn phaåm compost, nhöng chöa nhieàu ñeà taøi thöïc hieän vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa compost treân caây troàng. Trong caùc ñeà taøi ñaõ thöïc hieän, ña phaàn saûn phaåm compost taïo ra ñaõ ñöôïc öùng duïng treân caây coâng nghieäp laâu naêm nhö caø pheâ, cao su… nhöng laïi chöa ñöôïc thöû nghiem treân caây noâng nghieäp ngaén ngaøy. Ñeà taøi ñaõ choïn caây caø chua laøm ñoái töôïng ñeå nghieân cöùu, vì caø chua laø loaïi rau aên traùi raát ñöôïc öa thích coù phaåm chaát ngon vaø cheá bieán ñöôïc nhieàu caùch, coøn cho naêng suaát cao, mang laïi lôïi nhuaän cao cho nhaø noâng. Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 2 - Chöông 1 MÔÛ ÑAÀU Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 3 - 1.1. Ñaët vaán ñeà Hieän nay, vieäc thu gom vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén (CTR) ñang laø vaán ñeà mang tính caáp baùch vaø nan giaûi ñoái vôùi nhieàu ñòa phöông trong caû nöôùc. CTR vaø caùc vaán ñeà lieân quan hieän nay khoâng chæ laø ñieåm noùng trong caùc cuoäc hoäi hoïp, hoäi thaûo cuûa caùc caáp laõnh ñaïo maø coøn l aø vaán ñeà “côm böõa” cuûa caùc taàng lôùp xaõ hoäi. Töø naêm 1990 ñeán nay, cuøng vôùi söï taêng tröôûng kinh teá, ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng cao, vì theá löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït phaùt sinh ngaøy caøng lôùn, taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh khoái löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït ñaõ vöôït khoûi con soá moät trieäu taán naêm, nhöõng caâu chuyeän veà raùc vaø nhöõng heä luïy moâi tröôøng töø raùc ñang “noùng leân” trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Vôùi khoái löôïng 7.000 taán chaát thaûi raén sinh hoaït phaùt sinh moãi ngaøy, phöông phaùp xöû lyù duy nhaát laø choân laáp, thaønh phoá coù 3 baõi choân laáp (BCL) hôïp veä sinh, BCL Goø Caùt, Phöôùc Hieäp 1 vaø Phöôùc Hieäp 1A (môùi ñi vaøo hoaït ñoäng). Cho ñeán nay, toång khoái löôïng raùc ñaõ ñöôïc choân laáp taïi 2 BCL Goø Caùt vaø Phöôùc Hieäp 1 ñaõ leân ñeán con soá 7.900.000 taán, trong ñoù Goø Caùt laø 4.600.000 taán, vaø Phöôùc Hieäp 1 laø 3.300.000 taán. Vaø söï quaù taûi ñoù ñaõ daãn ñeán nhöõng haäu quaû veà maët moâi tröôøng, nhö muøi hoâi noàng naëc phaùt sinh töø caùc BCL ñaõ phaùt taùn haøng kiloâmeùt vaøo khu vöïc daân cö xung quanh vaø moät vaán ñeà nghieâm troïng nöûa laø söï toàn ñoïng cuûa haøng traêm ngaøn meùt khoái nöôùc raùc taïi caùc BCL vaø cuøng vôùi löôïng nöôùc ræ raùc phaùt sinh theâm moãi ngaøy khoaûng 1.000 - 1.500 m3 taïi caùc BCL thì nuôùc ræ raùc ñang laø nguoàn hieåm hoïa ngaàm ñoái vôùi moâi tröôøng. (Baùo caùo “Nghieân cöùu naâng cao hieäu quaû vaø giaûm chi phí xöû lyù nöôùc ræ raùc”, CENTEMA, 2007.). Ñaây laø keát quaû cuûa vieäc phaân huûy töï nhieân caùc chaát höõu cô coù trong raùc thaûi. Vaán ñeà ñaët ra hieän nay laø phaûi coù bieän phaùp xöû lyù raùc thaûi hieäu quaû, khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, taùi söû duïng raùc thaûi thaønh caùc saûn phaåm coù giaù trò kinh teá. Bieän phaùp ñöôïc öu tieân haøng ñaàu hieän nay ñeå xöû lyù chaát thaûi laø söû duïng phöông phaùp phaân huûy sinh hoïc, coù hai phöông phaùp Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 4 - phaân huûy sinh hoïc cuûa chaát thaûi höõu cô laø cheá bieán compost hieáu khí vaø phaân huûy kî khí, trong ñoù cheá bieán compost hieáu khí ít toán keùm, saûn phaåm cuûa quaù trình laø compost coù theå laøm phaân boùn. Beân caïnh ñoù, nhieät ñoä cao trong heä thoáng coù theå cho pheùp loaïi ñöôïc caùc maàm beänh, do ñoù quaù trình laøm compost ñöôïc ñaùnh giaù laø ít aûnh höôûng moâi tröôøng vaø nhaát laø phuø hôïp vôùi caùc qui luaät töï nhieân, coù theå taùi söû duïng ñeå laøm phaân boùn cho noâng nghieäp. Vieät Nam laø nöôùc noâng nghieäp vôùi hôn 80% daân soá tham gia saûn xuaát noâng nghieäp, nhu caàu söû duïng phaân boùn khoaûng 5,2 trieäu taán haøng naêm. Caùc loaïi phaân boùn ñöôïc tieâu thuï treân thò tröôøng Vieät Nam hieän nay chuû yeáu laø phaân hoùa hoïc. Trong khi ñoù, nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát phaân höõu cô töø CTR khoâng bò ñoäng veà maët giaù thò tröôøng giuùp ngöôøi daân yeân taâm hôn trong vieäc ñaàu tö laâu daøi vaøo ngaønh noâng nghieäp. Coù nhieàu nghieâu cöùu ñaõ thöïc hieän ñeå taïo compost vaø öùng duïng vaøo caây coâng nghieäp, nhöng chöa öùng duïng treân caây noâng nghieäp ngaén ngaøy, coù thôøi gian sinh tröôûng phaùt trieån ngaén nhö caây caø chua. Chính vì vaäy, taùc giaû ñaõ thöïc hieän ñeà taøi “Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa compost uû töø xô döøa vaø phaân boø boå sung cheá phaåm BIO-F treân caây caø chua”, nhaèm giaûi quyeát baøi toaùn veà taùi söû duïng CTR taïo ra nguoàn phaân boùn vaø öùng duïng roäng raõi vaøo saûn xuaát noâng nghieäp. 1.2. Muïc ñích cuûa ñeà taøi - Taïo ñöôïc nguoàn compost töø xô döøa vaø phaân boø boå sung cheá phaåm BIO-F. - Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa compost thaønh phaåm treân caây caø chua. 1.3. Noäi dung nghieân cöùu Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu nghieân cöùu, ñoà aùn ñöôïc thöïc hieän vôùi nhöõng noäi dung chính sau : Thí nghieäm 1: Taïo ra compost thaønh phaåm - Khaûo saùt quaù trình uû hieáu khí. Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 5 - - Chæ tieâu theo doõi: khaûo saùt toác ñoä phaân huûy cuûa caùc chaát thaûi thoâng qua vieäc theo doõi söï bieán thieân cuûa caùc yeáu toá nhö: nhieät ñoä, ñoä aåm, pH, haøm löôïng chaát höõu cô, cacbon, nitô trong quaù trình uû. - Taàn suaát: 2 ngaøy/laàn. Thí nghieäm 2: Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa compost treân caây caø chua (caây troàng ngaén ngaøy). - Khaûo saùt: söï sinh tröôûng vaø sinh saûn cuûa caây boùn baèng compost. - Chæ tieâu theo doõi: thöû nghieäm tröïc tieáp vaø ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa compost treân caây troàng ngaén ngaøy baèng vieäc theo doõi caùc chæ tieâu sinh tröôûng (soá nhaùnh, chieàu cao caây), vaø sinh saûn (thôøi gian ra hoa). - Taàn suaát: 10 ngaøy ñaàu (sau khi boùn loùt). 15 ngaøy (sau khi boùn thuùc laàn 1). 35 ngaøy (sau khi boùn thuùc laàn 2). 1.4. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: nghieân cöùu taïo saûn phaåm compost baèng xô döøa vaø phaân boø, boå sung cheá phaåm BIO-F. Ñoái töôïng ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû: thöïc hieän treân ñoái töôïng laø caây noâng nghieäp ngaén ngaøy: caây caø chua trong thôøi gian 35 ngaøy. 1.5. Phöông phaùp nghieân cöùu 1.5.1. Phöông phaùp luaän Döïa vaøo nhöõng taøi lieäu saün coù veà quaù trình leân men hieáu khí chaát thaûi raén coù nguoàn goác höõu cô, ñeà taøi xaây döïng moâ hình uû töø xô döøa vaø phaân boø coù boå sung cheá phaåm BIO-F ñeå taêng toác ñoä phaân huûy, theo doõi lieân tuïc caùc chæ tieâu veà nhieät ñoä, ñoä aåm, chaát höõu cô, haøm löôïng C aûnh höôûng ñeán quaù trình ñeå taïo ra saûn phaåm compost cho caây troàng. Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 6 - Thöû nghieäm boùn compost treân caây caø chua so saùnh hieäu quaû taêng tröôûng vaø naêng suaát thu hoaïch traùi giöõa moâ hình boùn compost vaø moâ hình ñoái chöùng (khoâng boùn phaân), moâ hình boùn phaân voâ cô. 5.1.2. Phöông phaùp thöïc tieãn Thí nghieäm 1: Taïo ra compost thaønh phaåm, söû duïng phöông phaùp: - Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: thu caùc soá lieäu veà quaù trình uû compost, caùc thoâng soá trong quaù trình theo doõi (nhieät ñoä, ñoä aåm, chaát höõu cô, haøm löôïng C, N). - Phöông phaùp thöïc nghieäm: laøm thöïc nghieäm uû compost. - Phöông phaùp thoáng keâ: tính toaùn caùc bieán thieân nhieät ñoä, ñoä aåm, chaát höõu cô, C, N trong quaù trình uû. - Phöông phaùp ñaùnh giaù: nhaän xeùt, ñaùnh giaù keát quaû thu ñöôïc sau thôøi gian uû. Thí nghieäm 2: Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa compost, söû duïng phöông phaùp: - Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: thu thaäp caùc soá lieäu trong quaù trình troàng caây. - Phöông phaùp thöïc nghieäm: troàng thöû nghieäm caây caø chua. - Phöông phaùp quan saùt: theo doõi söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caø chua sau caùc laàn boùn phaân. - Phöông phaùp thoáng keâ: ño chieàu cao caây, ñeám taát caû caùc nhaùnh vaø tính thôøi gian ra hoa cuûa caø chua. - Phöông phaùp ñaùnh giaù: nhaän xeùt, ñaùnh giaù keát quaû thu ñöôïc. 1.6. YÙ nghóa khoa hoïc vaø yù nghóa thöïc tieãn 1.6.1. YÙ nghóa khoa hoïc - Ñeà taøi môû ra moät höôùng môùi trong vieäc taän duïng xô döøa vaø phaân boø pheá thaûi ñeå bieán thaønh saûn phaåm coù ích. - Ñeà taøi laø moät böôùc khôûi ñaàu trong vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa compost treân caây troàng ngaén ngaøy. 1.6.2. YÙ nghóa thöïc tieãn - Compost taïo ra coù theå aùp duïng tröïc tieáp cho noâng nghieäp. Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 7 - - Quaù trình taïo compost deã thöïc hieän vaø coù trieån voïng cao. - Ñaëc bieät nöôùc ta coù khoaûng 500 trieäu ha ñaát noâng nghieäp ñeå söû duïng troàng caây ngaén ngaøy neáu compost ñöôïc öùng duïng seõ giaûm ñöôïc löôïng phaân boùn hoaù hoïc. - Caø chua laø moät loaïi thöïc vaät deã troàng, neáu ñöôïc boùn compost thì seõ cho naêng suaát cao hôn nhieàu. 1.6.3. Tính môùi cuûa ñeà taøi Ñeà taøi ñaõ choïn xô döøa vaø phaân boø laøm nguyeân lieäu uû compost coù boå sung cheá phaåm BIO-F mang tính môùi hoaøn toaøn. Maët khaùc, cuõng chöa nhieàu nghieân cöùu thöïc hieän ñaùnh gi aù hieäu quaû cuûa compost treân caây noâng nghieäp ngaén ngaøy, ñaëc bieät caây caø chua. 1.7. Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi. Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän töø 01/04 ñeán 24/06 naêm 2009. 1.8. Giôùi haïn ñeà taøi Ñeà taøi chæ söû duïng CTR laø xô döøa vaø phaân boø ñeå taïo ra compost. Chæ ñaùnh giaù ñöôïc töø khi caây sinh tröôûng phaùt trieån cho ñeán khi ra hoa cuûa caø chua. 1.9. Ñòa ñieåm nghieân cöùu - Quaù trình thí nghieäm: thöïc hieän taïi phoøng thí nghieäm Hoùa Moâi Tröôøng cuûa Tröôøng Ñaïi Hoïc Kyõ Thuaät Coâng Ngheä Tp HCM. - Moâ hình troàng caây ñaët taïi vöôøn rau cuûa Trung Taâm Nghieân Cöùu vaø Phaùt Trieån Noâng Nghieäp Coâng Ngheä Cao ôû Cuû Chi. - Caùc soá lieäu phaân tích ôû phoøng thí nghieäm Hoùa Moâi Tröôøng cuûa Tröôøng Ñaïi Hoïc Kyõ Thuaät Coâng Ngheä Tp HCM. 1.10. Caáu truùc cuûa luaän vaên Luaän vaên bao goàm 5 chöông Chöông 1: Môû ñaàu Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 8 - Chöông 2: Toång quan lyù thuyeát Chöông 3: Phöông phaùp nghieân cöùu Chöông 4: Keát quaû vaø thaûo luaän Chöông 5: Keát luaän vaø kieán nghò Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 9 - Chöông 2 TOÅNG QUAN LYÙ THUYEÁT Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 10 - 2.1. Toång quan veà compost 2.1.1. Ñònh nghóa Hieän nay coù raát nhieàu ñònh nghóa veà quaù trì nh cheá bieán compost vaø compost, moät ñònh nghóa thöôøng ñöôïc söû duïng laø ñònh nghóa cuûa Haug 1993. Theo Haug, quaù trình cheá bieán compost vaø compost ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: “Quaù trình cheá bieán compost laø quaù trình phaân huûy sinh hoïc vaø oån ñònh chaát höõu cô döôùi ñieàu kieän thermophilic. Keát quaû cuûa quaù trình phaân huûy sinh hoïc taïo ra nhieät, saûn phaåm cuoái cuøng oån ñònh, khoâng mang maàm beänh vaø coù ích cho vieäc öùng duïng cho caây troàng”. “Compost laø saûn phaåm quaù trình cheá bieán compost, ñaõ ñöôïc oån ñònh nhö humus, khoâng chöùa caùc maàm beänh, khoâng loâi keùo coân truøng, coù theå ñöôïc löu tröõ an toaøn vaø coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa caây troàng”. 2.1.2. Caùc phaûn öùng sinh hoùa xaûy ra trong quaù trình uû 2.1.2.1. Phaûn öùng sinh hoùa Quaù trình phaân huûy CTR dieãn ra raát phöùc taïp, theo nhieàu giai ñoaïn vaø taïo nhieàu saûn phaåm trung gian . Quùa trình phaân huûy protein: protein → peptides → amino axit → hôïp chaát ammoniumn → nguyeân sinh chaát cuûa vi khuaån vaø N hoaëc NH3. Ñoái vôùi carbonhydrat, quaù trình phaân huûy xaûy ra: carbonhydrat → ñöôøng ñô n → axit höõu cô → CO2 vaø nguyeân sinh chaát cuûa vi khuaån. Nhöõng phaûn öùng chuyeån hoùa sinh hoùa dieãn ra trong quaù trình uû hieáu khí raát phöùc taïp, hieän vaãn chöa ñöôïc nghieân cöùu chi tieát. Moät caùch toång quaùt caên cöù treân söï bieán thieân nhieät ñoä coù theå chia quaù trình uû hieáu khí thaønh caùc pha sau:
Pha thích nghi (latent phase) laø giai ñoaïn caàn thieát ñeå vi sinh vaät (VSV) thích nghi vôùi moâi tröôøng môùi.
Pha taêng tröôûng (growth phase) ñaëc tröng bôùi söï taêng nhieät ñoä do quaù trình phaân huûy sinh hoïc. Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 11 -
Pha öa nhieät (thermophilic phase) laø giai ñoaïn nhieät ñoä taêng cao nhaát. Ñaây laø giai ñoaïn oån ñònh chaát thaûi vaø tieâu dieät VSV gaây beänh hieäu quaû nhaát. Phaûn öùng hoùa sinh xaûy ra trong uû hieáu khí vaø phaân huûy kî khí ñöôïc ñaëc tröng bôûi hai phöông trình: CHONS + O2 + VSV hieáu khí → CO2 + NH3 + saûn phaåm khaùc + naêng löôïng CHONS + VSV kî khí → CO2 + H2S + CH4 + NH3 + saûn phaåm khaùc + naêng löôïng
Pha tröôûng thaønh (maturation) laø giai ñoaïn giaûm nhieät ñoä ñeán baèng nhieät ñoä moâi tröôøng. Trong pha naøy, quaù trình leân men xaûy ra chaäm, thích hôïp cho söï hình thaønh chaát keo muøn (quaù trình chuyeån hoùa caùc phöùc chaát höõu cô thaønh chaát muøn), caùc chaát khoaùng (saét, canxi, nitô…) vaø cuoái cuøng thaønh muøn. Ngoaøi ra coøn xaûy ra caùc phaûn öùng nitrat hoùa, ammonia (saûn phaåm phuï cuûa quaù trình oån ñònh chaát thaûi) bò oxy hoùa sinh hoïc taïo thaønh nitrit (NO2-) vaø cuoái cuøng thaønh nitrat (NO3-): NH4+ + 3/2 O2 → NO2- + 2H+ + H2O NO2- + ½ O2 → NO3- Keát hôïp hai phöông trình treân, quaù trình nitrat hoùa dieãn ra nhö sau: NH4+ + 2O2 → NO3- + 2H+ + H2O Maët khaùc, trong moâ teá baøo, NH4+ cuõng ñöôïc toång hôïp vôùi phaûn öùng ñaëc tröng cho quaù trình toång hôïp: NH4+ + 4CO2 + HCO3- + H2O → C5H7O2N + 5O2 Phöông trình phaûn öùng nitrat hoùa toång coäng xaûy ra nhö sau: 22NH4+ + 37O2 + 4CO2 + HCO3- → 21 NO3- + C5H7O2N + 20H2O + 42H+ 2.1.2.2. Phaûn öùng sinh hoïc UÛ compost laø quaù trình sinh hoïc maø caùc chaát höõu cô coù trong chaát thaûi raén ñöôïc bieán ñoåi thaønh caùc chaát muøn oån ñònh do hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc coù theå soáng trong ñieàu kieän töï nhieân hieän dieän trong chaát thaûi. Caùc toå chöùc naøy goàm caùc Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 12 - loaïi vi sinh vaät (VSV) nhö vi khuaån, naám, chaát thaûi höõu cô ñöôïc phaân huûy ban ñaàu töø sinh vaät tieâu thuï baäc moät nhö vi khuaån, naám. Söï oån ñònh chaát thaûi do caùc phaûn öùng cuûa vi khuaån thöïc hieän. Trong thôøi gian ñaàu, vi khuaån thích hôïp vôùi ñieàu kieän mesophilic xuaát hieän tröôùc. Khi nhieät ñoä taêng vi khuaån thermophilic xuaát hieän chieám haàu heát caùc vò trí trong khoái uû, thermophilic naám thöôøng taêng tröôûng töø 5 – 10 ngaøy sau khi uû. Neáu nhieät ñoä cao hôn 50 – 60 0C thì naám vaø haàu heát caùc vi khuaån bò öùc cheá, chæ coøn caùc daïng baøo töû coù theå phaùt trieån. Trong giai ñoaïn cuoái cuøng, khi nhieät ñoä giaûm nhoùm vi khuaån Atinomycetes trôû neân chieám öu theá laøm cho beà maët ñoáng uû seõ xuaát hieän maøu traéng hoaëc naâu. Caùc loaïi vi khuaån thermophilic, haàu heát laø caùc loaøi Bacillus ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc phaân huûy protein vaø hôïp chaát hydratcarbon. Maëc duø chæ hoaït ñoäng beân lôùp ngoaøi cuûa ñoáng uû vaø chæ hoaït ñoäng ôû giai ñoaïn cuoái nhöng nhoùm Atinomycetes ñoùng vai trong vieäc phaân huûy cellulose, lignin vaø caùc chaát beàn vöõng khaùc. Sau giai ñoaïn tieâu thuï baäc moät hay sô caáp thöïc hieän xong, caùc chaát naøy seõ laø thöùc aên cho sinh vaät tieâu thuï thöù caáp nhö ve, boï caùnh cöùng, giun troøn, ñoäng vaät nguyeân sinh, phieâu sinh. 2.1.3. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trìn h uû compost Hieäu quaû cuûa quaù trình uû phuï thuoäc vaøo nhoùm caùc toå chöùc cö nguï vaø laøm oån ñònh trong chaát thaûi höõu cô. Do ñoù quaù trình uû seõ khoâng ñaït keát quaû mong muoán maø nguyeân nhaân chính laø do söï maát caân baèng veà thaønh phaàn hoùa hoïc vaø ñieàu kieän lyù hoïc trong quaù trình uû. Chính vì vaäy caàn chuù yù ñeán caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán quaù trình uû Compost nhö nhieät ñoä, ñoä aåm, pH, VSV, oxy, tyû leä C/N vaø caáu truùc chaát thaûi. 2.1.3.1. Caùc yeáu toá vaät lyù Caùc yeáu toá vaät lyù aûnh höôûng ñeán quaù trình uû goàm: nhieät ñoä, ñoä aåm, kích thöôùc nguyeân lieäu, ñoä roãng, thoåi khí. Ñaùnh Giaù Hieäu Quaû Cuûa Compst UÛ Töø Xô Döøa Vaø Phaân Boø Boå Sung Cheá Phaåm BIO-F Treân Caây Caø Chua SVTH: Nguyeãn Thò Hieàn - 13 - a. Nhieät ñoä Nhieät ñoä laø moät yeáu t oá quan troïng aûnh höôûng ñeán hoaït tính cuûa VSV trong quaù trình cheá bieán phaân höõu cô vaø cuõng laø moät trong caùc thoâng soá giaùm saùt vaø ñieàu khieån quaù trình uû CTR. Trong luoáng uû, nhieät ñoä caàn duy trì laø 55÷650C, vì ôû nhieät ñoä naøy, quaù trình cheá bieán phaân vaãn hieäu quaû vaø maàm beänh bò tieâu dieät. Khi nhieät ñoä taêng treân ngöôõng naøy seõ öùc cheá hoaït ñoäng cuûa VSV. ÔÛ nhieät ñoä thaáp hôn phaân höõu cô khoâng ñaït tieâu chuaån veà maàm beänh. Nhieät ñoä trong luoáng uû coù theå ñieàu chænh baèng nhieàu caùch khaùc nhau nhö hieäu chænh toác ñoä thoåi khí vaø ñoä aåm, coâ laäp khoái uû vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi baèng caùch che phuû hôïp lyù. Hình 2.1