Việt Nam đang trong quá trình chuyển từnền kinh tếkếhoạch hoá tập
trung sang nền kinh tếthịtrường có sự điều tiết của nhà nước. Trong những
năm qua,Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng khích lệtrong phát triển
kinh tế: tốc độtăng trưởng kinh tếcao trong nhiều năm, giải quy ết tốt vấn đề
lương thực, tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu.Tuy nhiên, Việt Nam cũng còn
đang phải đối phó với những thách thức to lớn trong quá trình phát triển.
Cũng nhưcác nước đang phát triển khác, Việt Nam thiếu vốn, thị trường ,
công nghệ và những kinh nghiệm trong quản lý để xây dựng và phát triển
kinh tế.
Đầu tưtrực tiếp nước ngoài ( Foreign Direct Investment – FDI ) là một
hình thức của đầu tưnước ngoài đóng vai trò quan trọng đối với tăng trưởng
và phát triển kinh tếcủa các nước đang phát triển. Đầu tưtrực tiếp nước ngoài
và đi kèm với nó là sựchuy ển giao vềvốn, công nghệ, thịtrường và các kinh
nghiệm trong quản lý đáp ứng nhu cầu của các nước đang phát triển, đồng
thời góp phần tạo việc làm cho người lao động. Với việc thực hiện chính sách
khuyến khích đầu tưnước ngoài, trong hơn 10 năm qua Việt Nam đã thu hút
được lượng vốn đầu tư đăng ký đạt hơn 36 tỷUSD. Đây là nguồn lực quý báu
đểxây dựng và phát triển kinh tếViệt Nam. Đầu tưtrực tiếp nước ngoài đã
tạo việc làm cho hàng vạn lao động, góp phần vào tăng GDP và kim ngạch
xuất khẩu.Nước ta đã và đang tiến hành từng bước hội nhập nền kinh tếkhu
vực và thếgiới.Bên cạnh việc tiếp tục thúc đẩy quan hệsong phương vềcác
mặt thương mại, đầu tưvà trao đổi trên nhiều lĩnh vực khác theo hướng đa
dạng hoá, đa phương hoá , từng bước đảm bảo thực hiện quyền tựdo hợp tác
kinh doanh với nước ngoài đối với m ọi doanh nghiệp , nước ta tham gia đầy
đủhơn vào cơchế đa phương nhằm thu hút tối đa nguồn lực bên ngoài cho
phát triển, thúc đẩy cải cách thểchếkinh tếthịtrường.
50 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 2188 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đầu tư trực tiếp nước ngoài – Xu hướng quan trọng đối với các nước đang phát triển, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
1
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI: “ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC
NGOÀI – XU HƯỚNG QUAN TRỌNG
ĐỐI VỚI CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT
TRIỂN.”
2
PHẦN MỞ ĐẦU
Việt Nam đang trong quá trình chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập
trung sang nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước. Trong những
năm qua,Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng khích lệ trong phát triển
kinh tế: tốc độ tăng trưởng kinh tế cao trong nhiều năm, giải quyết tốt vấn đề
lương thực, tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu..Tuy nhiên, Việt Nam cũng còn
đang phải đối phó với những thách thức to lớn trong quá trình phát triển.
Cũng như các nước đang phát triển khác, Việt Nam thiếu vốn, thị trường ,
công nghệ và những kinh nghiệm trong quản lý để xây dựng và phát triển
kinh tế.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài ( Foreign Direct Investment – FDI ) là một
hình thức của đầu tư nước ngoài đóng vai trò quan trọng đối với tăng trưởng
và phát triển kinh tế của các nước đang phát triển. Đầu tư trực tiếp nước ngoài
và đi kèm với nó là sự chuyển giao về vốn, công nghệ, thị trường và các kinh
nghiệm trong quản lý đáp ứng nhu cầu của các nước đang phát triển, đồng
thời góp phần tạo việc làm cho người lao động. Với việc thực hiện chính sách
khuyến khích đầu tư nước ngoài, trong hơn 10 năm qua Việt Nam đã thu hút
được lượng vốn đầu tư đăng ký đạt hơn 36 tỷ USD. Đây là nguồn lực quý báu
để xây dựng và phát triển kinh tế Việt Nam. Đầu tư trực tiếp nước ngoài đã
tạo việc làm cho hàng vạn lao động, góp phần vào tăng GDP và kim ngạch
xuất khẩu.Nước ta đã và đang tiến hành từng bước hội nhập nền kinh tế khu
vực và thế giới.Bên cạnh việc tiếp tục thúc đẩy quan hệ song phương về các
mặt thương mại, đầu tư và trao đổi trên nhiều lĩnh vực khác theo hướng đa
dạng hoá, đa phương hoá , từng bước đảm bảo thực hiện quyền tự do hợp tác
kinh doanh với nước ngoài đối với mọi doanh nghiệp , nước ta tham gia đầy
đủ hơn vào cơ chế đa phương nhằm thu hút tối đa nguồn lực bên ngoài cho
phát triển, thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế thị trường.
Vì thế, trong bối cảnh tự do hoá thương mại và toàn cầu hoá nền kinh tế
thế giới tạo nhiều cơ hội cho Việt Nam phát triển.Để có thể tận dụng được các
3
cơ hội, chúng ta phải chủ động hội nhập, xây dựng chiến lược cơ cấu thích
ứng vào nền kinh tế thế giới để nền kinh tế nước ta gắn kết ngày càng mạnh
hơn,dần trở thành một thực thể hữu cơ của kinh tế khu vực và kinh tế thế giới.
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN XUẤT KHẨU TƯ BẢN
1.1 Bản chất của xuất khẩu tư bản :
Xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài ( đầu tư tư bản ra
nước ngoài) nhằm mục đích bóc lột giá trị thặng dư và các nguồn lợi khác ở
các nước nhập khẩu tư bản. Lênin khẳng định rằng , xuất khẩu tư bản khác về
nguyên tắc với xuất khẩu hàng hóa và là quá trình ăn bám bình phương. Vào
cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, xuất khẩu tư bản trở thành phổ biến vì:
Một là , trong một số ít nước phát triển đã tích luỹ được một khối lượng
lớn tư bản kếch xù và một bộ phận đã trở thành “ tư bản thừa ” do không tìm
được nơi đầu tư có tỷ suất lợi nhuận cao ở trong nước.
Hai là, khả năng xuất khẩu tư bản xuất hiện do nhiều nước lạc hậu về kinh
tế bị lôi cuốn vào sự giao lưu kinh tế thế giới, nhưng lại rất thiếu tư bản. Các
nước đó giá ruộng đất lại tương đối hạ , tiền lương thấp , nguyên liệu rẻ, nên
tỷ suất lợi nhuận cao.
Ba là, chủ nghĩa tư bản càng phát triển thì mâu thuẫn kinh tế – xã hội càng
gay gắt. Xuất khẩu tư bản trở thành biện pháp làm giảm mức gay gắt đó.
1.2 Các hình thức và hậu quả của xuất khẩu tư bản :
Xuất khẩu tư bản tồn tại dưới nhiều hình thức, nếu xét cách thức đầu tư
thì có đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp
• Đầu tư trực tiếp là hình thức xuất khẩu tư bản để xây dựng những xí
nghiệp mới hoặc mua lại những xí nghiệp đang hoạt động ở nước nhận đầu tư,
biến nó thành một chi nhánh của công ty mẹ. Các xí nghiệp mới được hình
thành thường tồn tại dưới dạng hỗn hợp song phương, nhưng cũng có những
xí nghiệp mà toàn bộ số vốn là của một công ty nước ngoài
4
• Đầu tư gián tiếp là hình thức xuất khẩu tư bản dưới dạng cho vay thu lãi.
Thông qua các ngân hàng tư nhân hoặc các trung tâm tín dụng quốc tế và
quốc gia, tư nhân hoặc các nhà tư bản cho các nước khác vay vốn theo nhiều
hạn định khác nhau để đầu tư vào các đề án phát triển kinh tế. Ngày nay, hình
thức này còn được thực hiện bằng việc mua trái khoán hay cổ phiếu của các
công ty ở nước nhập khẩu tư bản.
Nếu xét theo chủ sở hữu, có xuất khẩu tư bản nhà nước và xuất khẩu tư
bản tư nhân
• Xuất khẩu tư bản nhà nước là hình thức xuất khẩu tư bản mà nhà nước tư
sản lấy tư bản từ ngân quỹ của mình đầu tư vào nước nhập khẩu tư bản, hoặc
viện trợ hoàn lại hay không hoàn lại để thực hiện những mục tiêu về kinh tế,
chính trị và quân sự.
Về kinh tế, xuất khẩu tư bản nhà nước thường hướng vào các ngành
thuộc kết cấu hạ tầng để tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư tư bản tư nhân.
Về chính trị, viện trợ của nhà nước tư sản nhằm cứu vãn chế độ chính
trị thân cận đang bị lung lay hoặc tạo ra mối liên hệ phụ thuộc lâu dài.
Về quân sự , viện trợ của nhà nước tư sản nhằm lôi kéo các nước phụ
thuộc vào các khối quân sự hoặc buộc các nước nhận viện trợ phải đưa quân
tham chiến chống nước khác, cho nước xuất khẩu lập căn cứ quân sự trên lãnh
thổ của mình hoặc đơn thuần để bán vũ khí.
• Xuất khẩu tư bản tư nhân là hình thức xuất khẩu tư bản do tư bản tư
nhân thực hiện . Ngày nay, hình thức này chủ yếu do các công ty xuyên quốc
gia tiến hành thông qua hoạt động đầu tư kinh doanh. Hình thức xuất khẩu tư
bản tư nhân có đặc điểm là thường được đầu tư vào các ngành kinh tế có vòng
quay tư bản ngắn và thu được lợi nhuận độc quyền cao. Xuất khẩu tư bản tư
nhân là hình thức chủ yếu của xuất khẩu tư bản, có xu hướng tăng nhanh ,
chiếm tỷ lệ cao trong tổng tư bản xuất khẩu . Nếu những năm 70 của thế kỷ
XX, xuất khẩu tư bản tư nhân đạt trên 50% thì đến những năm 80 của thế kỷ
này nó đã đạt tỷ lệ 70% trong tổng tư bản xuất khẩu.
5
Nếu xét về cách thức hoạt động , có các chi nhánh của các công ty
xuyên quốc gia , hoạt động tài chính tín dụng của các ngân hàng hay các trung
tâm tín dụng và chuyển giao công nghệ, trong đó, hoạt động dưới hình thức
chuyển giao công nghệ là biện pháp chủ yếu mà các nước xuất khẩu tư bản
thường sử dụng để khống chế nền kinh tế của các nước nhập khẩu tư bản.
Xuất khẩu tư bản về thực chất là hình thức mở rộng quan hệ sản xuất tư bản
chủ nghĩa trên phạm vi quốc tế, là sự bành trường thế lực của tư bản tài chính
nhằm bóc lột nhân dân lao động thế giới, làm cho các nước nhập khẩu tư bản
bị bóc lột gía trị thặng dư, cơ cấu kinh tế què quặt, lệ thuộc vào nền kinh tế
nước tư bản chủ nghĩa. Từ đó làm cho mâu thuẫn kinh tế – xã hội gia tăng.
1.3 Những biểu hiện mới của xuất khẩu tư bản trong giai đoạn phát
triển hiện nay của chủ nghĩa tư bản
Ngày nay , trong điều kiện lịch sử mới, xuất khẩu tư bản đã có sự biến
đổi lớn .
Thứ nhất là hướng xuất khẩu tư bản đã có sự thay đổi cơ bản. Trước kia,
luồng tư bản xuất khẩu chủ yếu từ các nước tư bản phát triển sang các nước
kém phát triển ( chiếm tỷ trọng trên 70% ). Nhưng những thập kỷ gần đây đại
bộ phận dòng đầu tư lại chảy qua lại giữa các nước tư bản phát triển với nhau.
Tỷ trọng xuất khẩu tư bản giữa ba trung tâm tư bản chủ nghĩa tăng nhanh, đặc
biệt dòng đầu tư chảy mạnh theo hướng từ Nhật Bản vào Mỹ và Tây Âu, cũng
như từ Tây Âu chảy sang Mỹ làm cho luồng xuất khẩu tư bản vào các nước
đang phát triển giảm mạnh, thậm chí chỉ còn 16,8%(1996) và hiện nay
khoảng 30%.
Trước tình hình đó, nhiều nhà lý luận tư sản cho rằng, xuất khẩu tư bản
không còn là thủ đoạn và phương tiện mà các nước giàu dùng để bóc lột các
nước nghèo. Theo họ, xuất khẩu tư bản đã trút bỏ bản chất cũ của nó và trở
thành hình thức hợp tác cùng có lợi trong mối quan hệ quốc tế.Sự hợp tác này
diễn ra chủ yếu giữa các nước tư bản phát triển với nhau. Đó là quan niệm
hoàn toàn sai lầm.
6
Như đã biết , cuộc cách mạng khoa học công nghệ đã tạo ra những biến
đổi nhảy vọt trong sự phát triển của lực lượng sản xuất. Vào những năm 80
của thế kỷ XX, nhiều ngành công nghiệp mới ra đời và phát triển thành các
ngành mũi nhọn như : ngành công nghệ sinh học, ngành chế tạo vật liệu mới,
ngành bán dẫn và vi điện tử, ngành vũ trụ và đại dương...Những ngành này có
thiết bị và quy trình công nghệ hiện đại, tiêu tốn ít nguyên , nhiên vật liệu.
Trong nền kinh tế giữa các nước tư bản phát triển đã diễn ra sự biến đổi cơ
cấu các ngành sản xuất mũi nhọn có hàm lượng khoa học kỹ thuật cao. Sự
xuất hiện những ngành nghề mới đã tạo ra nhu cầu đầu tư hấp dẫn vì trong
thời gian đầu nó tạo ra lợi nhuận siêu ngạch rất cao. Việc tiếp nhận kỹ thuật
mới chỉ diễn ra ở các nước tư bản phát triển vì các nước đang phát triển có hạ
tầng kinh tế xã hội lạc hậu , không phù hợp, tình chính trị kém ổn định, sức
mua kém, tỷ suất lợi nhuận của tư bản đầu tư không còn cao như trước ( còn
với nước đang phát triển nhưng đã trở thành Nics thì tỷ trọng của luồng tư bản
xuất khẩu vẫn lớn: chiếm 80% tổng tư bản xuất khẩu của các nước đang phát
triển). Mặt khác thời gian này, xu hướng liên kết các nền kinh tế ở các trung
tâm tư bản chủ nghĩa phát triển rất mạnh. Hệ qủa của hoạt động này bao giờ
cũng hình thành các khối kinh tế với những đaọ luật bảo hộ rất khắt khe. Để
nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường, các công ty xuyên quốc gia đã biến các
doanh nghiệp chi nhánh của mình thành một bộ phận cấu thành của khối kinh
tế mới nhằm tránh đòn thuế quan nặng của các đạo luật bảo hộ. Nhật và Tây
Âu đã tích cực đầu tư vào thị trường Mỹ bằng cách đó.
Sự biến động về địa bàn và tỷ trọng đầu tư của các nước tư bản phát triển
không làm cho bản chất của xuất khẩu tư bản thay đổi , mà chỉ làm cho hình
thức và xu hướng của xuất khẩu tư bản thêm phong phú và phức tạp hơn. Sự
xuất hiện các ngành mới có hàm lượng khoa học- công nghệ cao ở các nước
tư bản phát triển bao giờ cũng dẫn đến cấu tạo hữu cơ của tư bản tăng cao và
điều đó tất yếu dẫn đến tỷ suất lợi nhuận có xu hướng giảm xuống. Hiện
tượng thừa tư bản tương đối, hệ quả của sự phát triển đó là không thể tránh
7
khỏi. Bên cạnh đó, sự phát triển mạnh mẽ của các thiết bị quy trình công nghệ
mới đã dẫn đến sự loại bỏ các thiết bị và công nghệ lạc hậu ra khỏi quá trình
sản xuất trực tiếp ( do bị hao mòn hữu hình và vô hình ). Đối với nền kinh tế
thế giới đang phát triển, những tư liệu sản xuất này rất có ích và vẫn là kỹ
thuật mới mẻ. Nhằm mục đích thu lợi nhuận độc quyền cao, các tập đoàn tư
bản độc quyền đưa các thiết bị đó sang các nước đang phát triển dưới hình
thức chuyển giao công nghệ. Rõ ràng, khi chủ nghĩa đế quốc còn tồn tại thì
xuất khẩu tư bản từ các nước tư bản phát triển sang các nước đang phát triển
là điều không tránh khỏi. Xét trong một giai đoạn phát triển nhất định , có thể
diễn ra sự thay đổi tỷ trọng tư bản đầu tư vào khu vực nào đó của thế giới,
nhưng phân tích một thời kỳ dài hơn của quy mô thế giới cho thấy: xuất khẩu
tư bản vẫn là vũ khí chủ yếu mà tư bản độc quyền sử dụng để bành trướng ra
nước ngoài. Tình trạng nợ nần của các nước đang phát triển ở châu á, Phi ,
Mỹ Latinh là thực tế chứng minh cho kết luận trên.
Thứ hai là chủ thể xuất khẩu tư bản có sự thay đổi lớn , trong đó vai trò
các công ty xuyên quốc gia trong xuất khẩu tư bản ngày càng to lớn, đặc biệt
là trong FDI . Mặt khác, đã xuất hiện nhiều chủ thể xuất khẩu tư bản từ các
nước đang phát triển mà nổi bật là các Nics châu Á.
Thứ ba là hình thức xuất khẩu tư bản rất đa dạng, sự đan quyện giữa xuất
khẩu tư bản và xuất khẩu hàng hoá tăng lên. Chẳng hạn, trong đầu tư trực tiếp
xuất hiện những hình thức mới như BOT,BT...sự kết hợp giữa xuất khẩu tư
bản với các hợp đồng buôn bán hàng hoá, dịch vụ, chất xám không ngừng
tăng lên.
Thứ tư là sự áp đặt mang tính thực dân trong xuất khẩu tư bản đã được
gỡ bỏ dần và nguyên tắc cùng có lợi được đề cao.
Ngày nay , xuất khẩu tư bản luôn thể hiện kết quả hai mặt. Một mặt, nó
làm cho các quan hệ tư bản chủ nghĩa được phát triển và mở rộng ra trên địa
bàn quốc tế, góp phần thúc đẩy nhanh chóng quá trình phân công lao động và
quốc tế hoá đời sống kinh tế của nhiều nước; là một trong những nhân tố cực
8
kỳ quan trọng tác động từ bên ngoài vào làm cho quá trình công nghiệp hoá
và tái công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở các nước nhập khẩu tư bản phát triển
nhanh chóng . Song mặt khác, xuất khẩu tư bản vẫn để lại cho các quốc gia
nhập khẩu tư bản, nhất là với các nước đang phát triển những hậu quả nặng nề
như: nền kinh tế phát triển mất cân đối và lệ thuộc, nợ nần chồng chất do bị
bóc lột quá nặng nề. Song điều này tuỳ thuộc một phần rất lớn vào vai trò
quản lý của nhà nước ở các nước nhập khẩu tư bản. Lợi dụng mặt tích cực của
xuất khẩu tư bản , nhiều nước đã mở rộng việc tiếp nhận đầu tư để đẩy mạnh
quá trình công nghiệp hoá ở nứơc mình. Vấn đề đặt ra là phải biết vận dụng
mềm dẻo,linh hoạt , nguyên tắc cùng có lợi, lựa chọn phương án thiết thực, để
khai thác nguồn lực quốc tế có hiệu quả.
9
CHƯƠNG 2
ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI – XU HƯỚNG QUAN TRỌNG ĐỐI
VỚI CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN
2.1 Đầu tư trực tiếp nước ngoài
2.1.1 Đặc điểm đầu tư trực tiếp nước ngoài
Đầu tư trực tiếp nước ngoài ( Foreign Direct Investment – FDI ) là hình
thức đầu tư nước ngoài. Sự ra đời và phát triển của nó là kết quả tất yếu của
quá trình quốc tế và phân công lao động quốc tế .
Trên thực tế có nhiều cách nhìn nhận khác nhau về đầu tư nước
ngoài.Theo hiệp hội luật quốc tế (1966) “ Đầu tư nước ngoài là sự di chuyển
vốn từ nước của người đầu tư sang nước của người sử dụng nhưng không phải
để mua hàng tiêu dùng của nước này mà dùng để chi phí cho các hoạt động có
tính chất kinh tế xã hội ”. Theo luật Đầu tư nước ngoài Việt Nam ban hành
năm 1987 và được bổ sung hoàn thiện sau ba lần sửa đổi “ Đầu tư nước ngoài
là việc các tổ chức và cá nhân nước ngoài trực tiếp đưa vào Việt Nam vốn
bằng tiền nước ngoài hoặc bất kỳ tài sản nào được chính phủ Việt Nam chấp
nhận để hợp tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng hoặc thành lập xí nghiệp liên
doanh hay xí nghiệp 100% vốn nước ngoài”
Qua xem xét các định nghĩa về đầu tư nước ngoài có thể rút ra một số
đặc trưng cơ bản của đầu tư nước ngoài như sau:
Một là , sự di chuyển vốn từ nước này sang nước khác .
Hai là , vốn được huy động vào các mục đích thực hiện các hoạt động
kinh tế và kinh doanh.
Mặc dù có nhiều khác biệt về quan niệm nhưng nhìn chung FDI được
xem xét như một hoạt động kinh doanh, ở đó có các yếu tố di chuyển vốn
quốc tế và kèm theo nó bao gồm các yếu tố khác . Các yếu tố đó không chỉ
bao gồm sự khác biệt về quốc tịch của các đối tác tham gia vào quá trình kinh
10
doanh,sự khác biệt văn hoá , luật pháp mà còn là sự chuyển giao công nghệ ,
thị trường tiêu thụ...
Theo luật Đầu tư nước ngoài của Việt Nam, FDI có thể được hiểu như là
việc các tổ chức, các cá nhân trực tiếp nước ngoài đưa vào Việt Nam vốn
bằng tiền hay bất cứ tài sản nào được chính phủ Việt Nam chấp nhận để hợp
tác với bên Việt Nam hoặc tự mình tổ chức các hoạt động kinh doanh trên
lãnh thổ Việt Nam .Dưới góc độ kinh tế có thể hiểu FDI là hình thức di
chuyển vốn quốc tế trong đó người sở hữu đồng thời là người trực tiếp tham
gia quản lý và điều hành hoạt động sử dụng vốn đầu tư.Về thực chất, FDI là
sự đầu tư của các công ty ( cá nhân) nhằm xây dựng các cơ sở, chi nhánh ở
nước ngoài và làm chủ toàn bộ hay từng phần cơ sở đó.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài có các đặc điểm sau:
Thứ nhất , các chủ đầu tư phải đóng góp một khối lượng vốn tối thiểu theo
quy định của từng quốc gia. Luật Đầu tư nước ngoài của Việt Nam quy định
chủ đầu tư nước ngoài phải đóng góp tối thiểu 30% vốn pháp định của dự án.
Thứ hai , sự phân chia quyền quản lý các doanh nghiệp phụ thuộc vào mức
độ đóng góp vốn. Nếu đóng góp 10% vốn thì doanh nghiệp hoàn toàn do chủ
đầu tư nước ngoài điều hành và quản lý.
Thứ ba , lợi nhuận của các chủ đầu tư phụ thuộc vào kết quả hoạt động
kinh doanh và được phân chia theo tỷ lệ góp vốn sau khi nộp thuế và trả lợi
tức cổ phần.
Thứ tư , FDI được thực hiện thông qua việc xây dựng doanh nghiệp mới,
mua lại toàn bộ hoặc từng phần doanh nghiệp đang hoạt động hoặc sát nhập
các doanh nghiệp với nhau.
Thứ năm , FDI không chỉ gắn liền với di chuyển vốn mà còn gắn liền với
chuyển giao công nghệ, chuyển giao kiến thức và kinh nghiệm quản lý và tạo
ra thị trường mới cho cả phía đầu tư và phía nhận đầu tư.
11
Thứ sáu , FDI hiện nay gắn liền với các hoạt động kinh doanh quốc tế của
các công ty đa quốc gia.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài có thể được phân chia theo nhiều tiêu thức
khác nhau:
Nếu căn cứ tính chất pháp lý của đầu tư nước ngoài trực tiếp có thể chia
đầu tư trực tiếp nước ngoài thành các loại hợp đồng và hợp tác kinh doanh ,
doanh nghiệp liên doanh,doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. Ngoài ra còn
có thêm hình thức đầu tư khác đó là hợp đồng xây dựng – kinh doanh- chuyển
giao (BOT). Trong các hình thức trên thì doanh nghiệp liên doanh và doanh
nghiệp 100% vốn là hình thức pháp nhân mới và luật Việt Nam gọi chung là
xí nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Nếu căn cứ vào tính chất đầu tư có thể chia FDI thành hai loại đầu tư tập
trung trong khu chế xuất và đầu tư phân tán. Mỗi loại đầu tư trên đều có ảnh
hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu công nghiệp ở từng quốc gia.
Nếu căn cứ vào quá trình tái sản xuất có thể chia đầu tư trực tiếp nước
ngoài thành đầu tư vào nghiên cứu và triển khai, đầu tư vào cung ứng nguyên
liệu, đầu tư vào sản xuất, đầu tư vào tiêu thụ sản phẩm..
Nếu căn cứ vào lĩnh vực đầu tư có thể chia FDI thành các loại như đầu tư
công nghiệp, nông nghiệp , dịch vụ ..
Theo luật Đầu tư nước ngoài của Việt Nam, các hình thức đầu tư nước
ngoài vào Việt Nam bao gồm 3 hình thức như sau:
• Hợp đồng hợp tác kinh doanh
• Doanh nghiệp liên doanh
• Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài
. Hàng đổi hàng – Phương thức đầu tư thu hút nước ngoài quan trọng đối
với các nước đang phát triển.
Hàng đổi hàng là phương thức đầu tư mà giá trị của trang thiết bị cung cấp
được hoàn trả bằng chính sản phẩm mà các trang thiết bị đó làm ra. Phương
thức này liên quan tới hai hợp đồng quan hệ mật thiết với nhau và cân bằng
12
nhau về mặt giá trị.Trong một hợp đồng, nhà cung cấp đồng ý xây dựng nhà
máy hoặc cung cấp các công nghệ của nhà máy cho phía đối tác. Trong
hợp đồng khác, nhà cung cấp đồng ý mua lại sản phẩm mà công nghệ đó sản
xuất ra với khối lượng tương ứng với gía trị thiết bị mà nhà máy đã đầu tư.
Hàng đổi hàng có vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế của các
nước đang phát triển đặc biệt là các nước đang chuyển đổi. Thực tế đã chỉ ra
rằng hàng đổi hàng có ý nghĩa quan trọng trong phát triển các ngành công
nghiệp chế biến nông sản góp phần ổn định và phát triển kinh tế, tạo việc làm
cho người lao động ở các nước đang phát triển. Hàng đổi hàng là phương thức
đầu tư mới của các đối tác nước ngoài vào Việt Nam.
2.1.2 Đầu tư trực tiếp nước ngoài ở các nước đang phát triển
Trong ba thập kỷ vừa qua, nền kinh tế thế giới đã chứng kiến một sự tăng
trưởng đáng kể về luồng vốn FDI. Tổng FDI trung bình hàng năm theo giá trị
thị trường hiện nay tăng lên 10 lần, từ 104 tỷ USD trong những năm của thập
kỷ 60 lên đến 1173 tỷ USD vào cuối những năm của thập kỷ 80. FDI đã tiếp
tục tăng và đạt 1940 tỷ USD năm 1992. Các nước phát triển chiếm từ 68%
trong những năm 60 lên đến 80% vào cuối những năm 90 trong tổng số của
phần tăng lên của FDI.
Xét về khuynh hướng chung, một trong những nét nổi bật nhất của FDI là
việc tăng nhanh lên nhanh chóng và vững bền của những luồng FDI tới các
nước đang phát triển. Sau một giai đoạn tương đối đình trệ diễn ra sau các
cuộc khủng hoảng nợ và một cuộc suy thoá