Đề án Một vài suy nghĩ về việc chuyển đổi hợp đồng bảo hiểm nhân thọ hỗn hợp ở Việt Nam

Mét sè tõ viÕt t¾t H§BH: Hîp ®ång b¶o hiÓm. H§BHNT : Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä DNBH: Doanh nghiÖp b¶o hiÓm SPBH: S¶n phÈm b¶o hiÓm BH: B¶o hiÓm BHNT: B¶o hiÓm nh©n thä STBH: Sè tiÒn b¶o hiÓm Lêi më ®Çu Ngµnh b¶o hiÓm lµ mét ngµnh dÞch vô, do ®ã SPBH còng cã c¸c ®Æc ®iÓm chung cña c¸c s¶n phÈm dÞch vô nh­ tÝnh v« h×nh, tÝnh kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ kh«ng thÓ cÊt tr÷ ®­îc, tÝnh kh«ng ®ång nhÊt vµ kh«ng ®­îc b¶o hé b¶n quyÒn.Ngoµi ra SPBH cßn cã ®Æc ®iÓm riªng lµ "s¶n phÈm kh«ng mong ®îi" s¶n phÈm cã chu tr×nh kinh doanh ®¶o ng­îc vµ s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ xª dÞch. NÕu nh­ ®a sè c¸c s¶n phÈm h÷u h×nh ®­îc tr­ng bµy trong c¸c cöa hµng, ®­îc vÏ trªn c¸c biÓn hiÖu, tê r¬i , qu¶ng c¸o, ®­îc ph« diÔn c«ng dông tr­íc ng­êi mua tiÒm n¨ng… Do ®ã kh¸ch hµng dÔ dµng nhËn thÊy sù tån t¹i cña s¶n phÈm. Khi mua SPBH ng­êi mua chØ nhËn ®­îc mét lêi høa, lêi cam kÕt vÒ nh÷ng ®¶m b¶o vËt chÊt tr­íc c¸c rñi ro. TÝnh v« h×nh cña SPBH lµm cho viÖc giíi thiÖu, chµo b¸n s¶n phÈm trë nªn khã kh¨n h¬n.Nh­ vËy ®Ó ký ®­îc mét hîp ®ång BH nãi chung vµ BHNT nãi riªng kh«ng dÔ, nh­ng khi hîp ®ång ®· ký råi th× viÖc duy tr× ®­îc hîp ®ång ®ã còng lµ mét vÊn ®Ò lín mµ c¸c c«ng ty hoÆc doanh nghiÖp b¶o hiÓm cÇn ph¶i chó ý.HiÖn nay, sè l­îng hîp ®ång BH nãi chung vµ hîp ®ång BHNT nãi chung bÞ huû tr­íc thêi h¹n rÊt nhiÒu, viÖc huû hîp ®ång nµy g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tham gia, cho c¸c DNBH vµ ®¹i lý cña hîp ®ång ®ã. Khi hîp ®ång BH bÞ huû tr­íc thêi h¹n th× c¸c bªn cã liªn quan ®Õn hîp ®ång bÞ thiÖt h¹i nh­ thÕ nµo? Cã c¸ch g× ®Ó gi¶m bít møc thiÖt h¹i cho c¸c bªn cã liªn quan tíi hîp ®ång b¶o hiÓm kh«ng? §Ó phÇn nµo gi¶i ®¸p ®­îc th¾c m¾c trªn trong ph¹m vi mét ®Ò ¸n em xin chän ®Ò tµi "Mét vµi suy nghÜ vÒ viÖc chuyÓn ®æi hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp ë ViÖt Nam". Bè côc cña ®Ò ¸n gåm 3 phÇn: PhÇn I: Tæng quan vÒ BHNT vµ hîp ®ång BHNT. PhÇn II: VÊn ®Ò huû bá H§BHNT ë ViÖt Nam trong thêi gian qua. PhÇn III: Mét vµi suy nghÜ vÒ viÖc chuyÓn ®æi H§BHNT hçn hîp. Do kiÕn thøc cña em cßn nhiÒu h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Ò ¸n cßn nhiÒu thiÕu sãt, em mong c¸ thÇy c« ®ãng gãp thªm ý kiÕn §Ò ¸n m«n häc cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. NéI DUNG Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ BHNT vµ hîp ®ång BHNT I.B¶o hiÓm nh©n thä 1.Kh¸i niÖm BHNT lµ sù cam kÕt gi÷a ng­êi b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm,mµ trong ®ã ng­êi b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm hoÆc ng­êi thô h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi cã nh÷ng sù kiÖn ®· ®Þnh tr­íc x¶y ra (ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt hoÆc sèng ®Õn mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh),cßn ng­êi tham gia b¶o hiÓm ph¶i nép phÝ ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n.Nãi c¸ch kh¸c,BHNT lµ qu¸ tr×nh b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro liªn quan ®Õn sinh m¹ng,cuéc sèng vµ tuæi thä cña con ng­êi. 2.§Æc ®iÓm -BHNT võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a BHNT vµ BHPNT. ThËt vËy, mçi ng­êi mua BHNT ®Þnh kú sÏ nép mét kho¶n tiÒn nhá(gäi lµ phÝ b¶o hiÓm) cho c«ng ty BH, ng­îc l¹i c¸c c«ng ty BH cã tr¸ch nhiÖm tr¶ mét sè tiÒn lín( gäi lµ sè tiÒn BH) cho ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi BH khi cã c¸c sù kiÖn BH x¶y ra.STBH ®­îc tr¶ khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh vµ Ên ®Þnh trong hîp ®ång. HoÆc sè tiÒn nµy ®­îc tr¶ cho th©n nh©n vµ gia ®×nh ng­êi ®­îc b¶o hiÓm khi ng­êi nµy kh«ng may bÞ chÕt sím ngay c¶ khi hä tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n tiÒn rÊt nhá qua viÖc ®ãng phÝ b¶o hiÓm. Sè tiÒn nµy gióp nh÷ng ng­êi cßn sæng trang tr¶i nh÷ng kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt: Thuèc men, mai t¸ng, chi phÝ gi¸o dôc con c¸i…ChÝnh v× vËy BHNT võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro. TÝnh chÊt tiÕt kiÖm ë ®©y thÓ hiÖn trong tõng c¸ nh©n, tõng gia ®×nh mét c¸ch th­êng xuyªn cã kÕ ho¹ch vµ cã tÝnh kû luËt. Néi dung tiÕt kiÖm khi mua BHNT kh¸c víi c¸c h×nh thøc tiÕt kiÖm kh¸c ë chç , ng­êi b¶o hiÓm ®¶m b¶o tr¶ cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm hay ng­êi th©n cña hä mét sè tiÒn rÊt lín ngay khi hä tiÕt kiÖm ®­îc mét sè tiÒn nhá.Cã nghÜa lµ,ng­êi ®­îc b¶o hiÓm kh«ng may gÆp rñi ro trong thêi h¹n b¶o hiÓm ®· ®­îc Ên ®Þnh, nh÷ng ng­êi th©n cña hä sÏ nhËn ®­îc STBH hay nh÷ng kho¶n trî cÊp tõ c«ng ty b¶o hiÓm ®iÒu nµy thÓ hiÖn tÝnh chÊt rñi ro trong BHNT. - BHNT ®¸p øng ®­îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm Mçi môc ®Ých thÓ hiÖn kh¸ râ trong tõng lo¹i hîp ®ång.Ch¼ng h¹n hîp ®ång h­u trÝ ®¸p øng yªu cÇu cña ng­êi tham gia nh÷ng kho¶n trî cÊp ®Òu ®Æn hµng th¸ng,tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cña hä khi giµ yÕu….ChÝnh v× ®¸p øng ®­îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau mµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy cã thÞ tr­êng ngµy cµng réng vµ ®­îc rÊt nhiÒu ng­êi quan t©m. - C¸c lo¹i hîp ®ång trong b¶o hiÓm nh©n thä rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p TÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p trong c¸c hîp ®ång BHNT thÓ hiÖn ngay trong c¸c s¶n phÈm cña nã. Mçi s¶n phÈm BHNT cã nhiÒu lo¹i hîp ®ång kh¸c nhau, ch¼ng h¹n: Mçi s¶n phÈm BHNT cã nhiÒu lo¹i hîp ®ång kh¸c nhau,mçi hîp ®ång l¹i cã sù kh¸c nhau vÒ thêi gian,STBH,ph­¬ng thøc ®ãng phÝ , ®«i tuæi ng­êi tham gia….. - PhÝ b¶o hiÓm nh©n thä chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n tè:®é tuæi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm,tuæi thä b×nh qu©n cña con ng­êi,sè tiÒn b¶o hiÓm, thêi h¹n tham gia,ph­¬ng thøc thanh to¸n….. - BHNT ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi nhÊt ®Þnh. + §iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ nh­: tèc ®é t¨ng tr­ëng cña tæng s¶n phÈm quèc néi, møc thu nhËp cña d©n c­, tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn….. + §iÒu kiÖn vÒ x· héi: d©n sè, tuæi thä b×nh qu©n cña ng­êi d©n,tr×nh ®é häc vÊn…. Ngoµi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi, th× m«i tr­êng ph¸p lý còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHNT. II.Hîp ®ång BHNT 1.Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång BHNT Hîp ®ång BHNT lµ sù cam kÕt gi÷a hai bªn ,theo ®ã bªn nhËn b¶o hiÓm (c«ng ty BHNT)cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô chi tr¶ cho bªn ®­îc b¶o hiÓm khi cã sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra ,cßn bªn ®­îc b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô ®ãng phÝ b¶o hiÓm nh­ ®· tho¶ thuËn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt . - Bªn nhËn b¶o hiªm chÝnh lµ c¸c c«ng ty BHNT.Sau khi ®· cam kÕt nhËn b¶o hiÓm ,cã tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô chñ yÕu cña c«ng ty lµ chi tr¶ STBH khi cã c¸c sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra ®èi víi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm .Sù kiÖn b¶o hiÓm trong BHNT th­êng bao gåm : + tö vong + hÕt h¹n hîp ®ång + sèng ®Õn ®é tuæi nhÊt ®Þnh …. Bªn nhËn b¶o hiÓm kh«ng ®­îc phÐp huû bá hay thay ®æi c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång vµ còng kh«ng ®­îc khiÕu n¹i ®ßi phÝ b¶o hiÓm . - Bªn ®­îc b¶o hiÓm trong hîp ®ång BHNT cã thÓ cã 3 ng­êi sau ®©y : + Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm lµ lµ ng­êi mµ sinh m¹ng vµ cuéc sèng cña hä ®­îcb¶o hiÓm theo c¸c ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång .Ng­êi ®­îc b¶o hiÓm cã thÓ lµ ng­êi ®· tr­ëng thµnh cã ®ñ n¨ng lùc ph¸p lý ®Ó tù ký hîp ®ång cho m×nh vµ còng cã thÓ lµ ng­êi ch­a ®ñ tuæi thµnh niªn ph¶i giao tªn cña m×nh cho ng­êi ®øng ra ký kÕt hîp ®ång + Ng­êi tham gia b¶o hiÓm lµ ng­êi ®øng ra yªu cÇu b¶o hiÓm ,tho¶ thuËn vµ ký kÕt hîp ®ång. Ng­êi tham gia b¶o hiÓm ph¶i ®¶m b¶o quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ n¨ng lùc ph¸p lý. Trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm c¸ nh©n ng­êi tham gia b¶o hiÓm vµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm lµ hai ng­êi kh¸c nhau chØ khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ch­a ®Õn tuæi vÞ thµnh niªn hoÆc trong c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm theo nhãm ng­êi ®­îc b¶o hiÓm vµ ng­êi tham gia còng lµ hai ng­êi kh¸c nhau.Ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã quyÒn yªu cÇu huû bá hîp ®ång b¶o hiÓm. + Ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ ng­êi ®­îc nhËn STBH vµ c¸c kho¶n trî cÊp do c«ng ty BH thanh to¸n nh­ ®· nªu râ trong hîp ®ång. Ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm do ng­êi tham gia b¶o hiÓm chØ ®Þnh .NÕu viÖc chØ ®Þn kh«ng râ rµng,STBH sÏ ®­îc gi¶i quyÕt theo luËt thõa kÕ. Ng­êi ®­îch­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm th­êng lµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, chØ lµ ng­êi kh¸c khi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm bÞ chÕt. X¸c ®Þnh râ ®­îc ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ hÕt søc quan träng v× tr¸nh ®­îc nh÷ng tranh chÊp , khiÕu n¹i… - Ng­êi tham gia b¶o hiÓm, ng­êi ®­îc b¶o hiÓm, ng­êi thô h­ëng ph¶i cã quan hÖ huyÕt thèng,nu«i d­ìng, cÊp d­ìng hoÆc vî chång. - Ng­ßi tham gia b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm khai b¸o trung thùc vÒ nh÷ng rñi ro vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña m×nh ®Ó doanh nghiÖp BHNT x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc phÝ. Truêng hîp nÕu hä ph¸t hiÖn ra sù thay ®æi vÒ nh÷ng rñi ro vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña m×nh dÉn tíi viÖc thay ®æi phÝ ph¶i th«ng b¸o cho doanh nghiÖp BHNT ®Ó hä ®iÒu chØnh l¹i møc phÝ cho phï hîp. 2.§Æc ®iÓm cña hîp ®ång BHNT. - Hîp ®ång BHNT rÊt ®a d¹ng vµ do c¸c c«ng ty b¶o hiÓm thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu phong phó cña ng­êi tham gia. C¸c quy ®Þnh trong hîp ®ång cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau ë mçi n­íc.Tuy vËy, nã ®Òu cã nh÷ng ®iÓm chung ph¶i tu©n thñ nh­ c¸c hîp ®ång kinh tÕ vµ hîp ®ång d©n sù kh¸c nh­: Tr¸ch nhiÖm, quyÒn lîi… - Hîp ®ång BHNT cã thÓ thay ®æi ®­îc tuú theo yªu cÇu cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm. Ch¼ng h¹n: B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh cã thÓ chuyÓn thµnh mét hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä tr­êng sinh, b¶o hiÓm tö kú t¸i tôc cã thÓ t¸i tôc vµo ngµy kÕt thóc mµ kh«ng cÇn b»ng chøng nµo vÒ søc khoÎ…Tuy nhiªn sù chuyÓn ®æi nµy kh«ng nh»m môc ®Ých trôc lîi b¶o hiÓm. - Hîp ®ång BHNT cã thÓ dïng lµm vËt thÕ chÊp vay vèn hoÆc ng­êi tham gia cã thÓ øng tr­íc mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh gièng nh­ c«ng ty c«ng ty b¶o hiÓm cho hä vay tiÒn. Kho¶n tiÒn øng tr­íc nµy ®­îc c¸c DNBH lÊy trong dù phßng phÝ ®Ó thùc hiÖn.. - Hîp ®ång BHNT nÕu bÞ huû bá th× sÏ nhËn ®­îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh gäi lµ gi¸ trÞ hoµn l¹i tõ phÝa doanh nghiÖp b¶o hiÓm nÕu ng­êi tham gia ®ãng phÝ ®ñ tõ hai n¨m trë lªn. - Hîp ®ång BHNT th­êng lµ nh÷ng hîp ®ång cã gi¸ trÞ lín - Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä lµ hîp ®ång dµi h¹n v× vËy chñ yÕu ®­îc ký kÕt víi tõng c¸ nh©n. ViÖc ký kÕt theo nhãm rÊt Ýt vµ nÕu cã chñ yÕu lµ lo¹i b¶o hiÓm tö vong cã kú h¹n x¸c ®Þnh. - Hîp ®ång b¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ chuyÓn nh­îng gi÷a c¸c chñ hîp ®ång víi ®iÒu kiÖn chñ hîp ®ång míi ph¶i cã quan hÖ ph¸p luËt víi ng­êi ®­îc b¶o hiÓm,ng­êi thô h­ëng vµ ®­îc doanh nghiÖp b¶o hiÓm chÊp nhËn. 3. TÝnh chÊt cña hîp ®ång b¶o hiÓm Hîp ®ång BH cã nh÷ng tÝnh chÊt chung trong khu«n khæ cña luËt ph¸p, ngoµi ra cßn cã mét sè tÝnh chÊt riªng biÖt do ®Æc ®iÓm kinh tÕ – kü thuËt cña ngµnh BH chi phèi. H§BH lµ hîp ®ång song vô, më s½n : cã nghÜa lµ c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång ®Òu cã quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau. QuyÒn cña bªn nµy lµ nghÜa vô cña bªn kia vµ ng­îc laÞ. QuyÒn vµ nghÜa vô trong hîp ®ång b¶o hiÓm ®Òu quy ®Þnh râ vµ thÓ hiÖn ë c¸c ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm, nh­ lµ ®· më s½n. Bªn tham gia b¶o hiÓm sau khi xem xÐt thÊy phï hîp víi nhu cÇu cña m×nh th× ký kÕt vµ ng­îc l¹i. H§BH mang tÝnh t­¬ng thuËn : víi tÝnh chÊt nµy chØ cÇn hai bªn chÊp thuËn lµ ®i ®Õn ký kÕt. ViÖc ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång dùa trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn, b×nh ®¼ng trong khu«n khæ ph¸p luËt. H§BH lµ hîp ®ång cã båi th­êng ( ph¶i tr¶ tiÒn) : quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña hai bªn tham gia hîp ®ång thÓ hiÖn mèi quan hÖ tiÒn tÖ rÊt râ nÐt, tøc lµ ng­êi tham gia b¶o hiÓm ph¶i tr¶ tiÒn b»ng c¸ch nép phÝ b¶o hiÓm míi ®­îc ®¶m b¶o cã quyÒn lîi kinh tÕ tõ doanh nghiÖp b¶o hiÓm. V× vËy dï hîp ®ång ®· ký kÕt , nh­ng ng­êi tham gia b¶o hiÓm ch­a nép phÝ, th× hîp ®ång vÉn ch­a cã hiÖu lùc vµ ng­êi tham gia ch­a ®ßi h­ëng quyÒn lîi cña m×nh. H§BH lµ hîp ®ång may rñi : trong thêi h¹n cã hiÖu lùc, nÕu sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra, bªn tham gia b¶o hiÓm sÏ ®­îc DNBH båi th­êng hoÆc chi tr¶. Tr¸i l¹i, nÕu kh«ng xaû ra sù kiÖn b¶o hiÓm, mÆc dï ®· nép phÝ b¶o hiÓm bªn tham gia b¶o hiÓm vÉn kh«ng nhËn ®­îc bÊt cø mét kho¶n chi hoµn tr¶ nµo tõ phÝa DNBH. DNBH chÊp nhËn rñi ro tõ phÝa ng­êi tham gia b¶o hiÓm ®æi l¹i DNBH nhËn ®­îc phÝ b¶o hiÓm. Nh­ng rñi ro nµy míi tån t¹i ë tr¹ng th¸i t­¬ng lai, cã thÓ x¶y ra hoÆc kh«ng x¶y ra. V× vËy kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc hiÖu qña khi ký kÕt hîp ®ång vµ ng­êi ta th­êng quan niÖm H§BH lµ hîp ®ång may rñi. 4.ThiÕt lËp vµ thùc hiÖn H§BHNT. a) ThiÕt lËp hîp ®ång - Nguyªn t¾c : khi thiÕt lËp H§BH ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau: + nguyªn t¾c c«ng b»ng ®«i bªn cïng cã lîi : nguyªn t¾c nµy ®ßi hái ng­êi tham gia b¶o hiÓm vµ DNBH ph¶i thiÕt lËp hîp ®ång víi ®iÒu kiÖn t«n träng lîi Ých cña mçi bªn. C¸c bªn ®­îc h­ëng quyÒn lîi víi ®iÒu kiÖn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô nhÊt ®Þnh. Nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn tÝnh song vô cña hîp ®ång b¶o hiÓm. + Nguyªn t¾c bµn b¹c thèng nhÊt : ®©y lµ nguyªn t¾c ®ßi hái c¸c bªn tham gia ph¶i tá râ ý muèn cña m×nh khi thiÕt lËp hîp ®ång vµ ph¶i ®¹t ®­îc sù thèng nhÊt vÒ ý muèn ®ã. Cã nh­ vËy mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn míi ®¶m b¶o l©u dµi vµ h¹n chÕ viÖc huû bá hîp ®ång tr­íc thêi h¹n. + Nguyªn t¾c tù nguyÖn : Tù nguyÖn thiÕt lËp hîp ®ång b¶o hiÓm cã nghÜa lµ bªn nµy kh«ng ®­îc dùa vµo ­u thÕ kinh tÕ cña m×nh hoÆc ý muèn chñ quan cña m×nh ®Ó ¸p ®¹t cho bªn kia, b¾t Ðp bªn kia x¸c lËp hîp ®ång. + Nguyªn t¾c kh«ng lµm tæn h¹i lîi Ých chung cña x· héi : Lîi Ých chung cña x· héi lµ lîi Ých céng ®ång, lîi Ých c¨n b¶n cña mäi ng­êi trong x· héi mµ c¸c ®¹o luËt kh¸c quy ®Þnh. Hai bªn tham gia trong hîp ®ång b¶o hiÓm ®Òu ph¶i cïng nhau b¶o vÖ lîi Ých nµy. - Tr×nh tù thiÕt lËp hîp ®ång b¶o hiÓm + Khai b¸o rñi ro : C¬ së ph¸p lý ®Çu tiªn ®Ó thiÕt lËp hîp ®ång b¶o hiÓm chÝnh lµ nh÷ng yªu cÇu , ®Ò nghÞ cña ng­êi tham gia b¶o hiÓm. Nh÷ng yªu cÇu, ®Ò nghÞ nµy ®­îc thùc hiÖn bëi ng­êi tham gia b¶o hiÓm khai b¸o rñi ro vµ cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cã liªn quan cho DNBH theo mét phiÕu in s½n. + ChÊp nhËn rñi ro b¶o hiÓm : sau khi DNBH nhËn ®­îc giÊy yªu cÇu ®­îc b¶o hiÓm, qua qóa tr×nh xÐt duyÖt thÊy phï hîp víi ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm, DNHBH sÏ ®ång ý chÊp nhËn b¶o hiÓm vµ ®ãng dÊu vµo giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm ®ã. Vµ nh­ vËy chøng tá DNBH ®· chÊp nhËn cam kÕt. + Tho¶ thuËn vÒ viÖc nép phÝ b¶o hiÓm : sau khi chÊp nhËn b¶o hiÓm, hai bªn cßn ph¶i tho¶ thuËn víi nhau vÒ viÖc nép phÝ b¶o hiÓm. + CÊp ®¬n b¶o hiÓm hoÆc giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm : Sau khi DNBH ký tªn, ®ãng dÊu chøng nhËn vµo giÊy yªu cÇu b¶o hiÓm, tøc lµ H§BH ®· lËp xong. Dùa vµo hîp ®ång DNBH ph¶i kÞp thêi cÊp ®¬n cho ng­êi tham gia b¶o hiÓm. §¬n b¶o hiÓm, giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm lµ v¨n b¶n ph¸p lý, lµ b»ng chøng cña viÖc giao kÕt hîp ®ång, song chóng chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n, v¾n t¾t vÒ H§BH. Khi DNBH cÊp ®¬n vµ giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm lµ b»ng chøng hoµn thµnh toµn bé tr×nh tù thiÕt lËp H§BH. b) Thùc hiÖn H§BHNT. *QuyÒn vµ nghÜa vô cña bªn tham gia b¶o hiÓm. - Bªn tham gia b¶o hiÓm cã quyÒn: + Lùa chän doanh nghiÖp ®Ó mua BH. +Yªu cÇu doanh nghiÖp b¶o hiÓm gi¶i thÝch râ c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm,cÊp ®¬n b¶o hiÓm hoÆc giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. + §¬n ph­¬ng ®×nh chØ hîp ®ång theo luËt ®Þnh nÕu nh­ DNBH cè ý cung cÊp th«ng tin sai sù thËt ®Ó giao kÕt hîp ®ång,kh«ng chÊp nhËn gi¶m phÝ nÕu rñi ro ®­îc b¶o hiÓm thay ®æi theo h­íng cã lîi cho cho DNBH mµ bªn tham gia ®· yªu cÇu gi¶m phÝ… +Yªu cÇu DNBH tr¶ tiÒn BH hoÆc tiÒn båi th­êng khi sù kiÖn BH x¶y ra. +ChuyÓn nh­îng H§BH theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång hoÆc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. +C¸c quyÒn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Bªn tham gia BH cã nghÜa vô: + Kª khai ®Çy ®ñ trung thùc mäi chi tiÕt cã liªn quan ®Õn hîp ®ång b¶o hiÓm.ViÖc kª khai nµy ph¶i ®­îc tiÕn hµnh khi ký kÕt hîp ®ång vµ suèt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång, ch¼ng h¹n nh­ viÖc thay ®Þa chØ,trô së cña ng­êi tahm gia BH,møc ®é t¨ng gi¶m rñi ro…Nh÷ng th«ng b¸o nµy cã liªn quan tíi viÖc qu¶n lý hîp ®ång,t¨ng phÝ hay gi¶m phÝ b¶o hiÓm… +§ãng phÝ ®Çy ®ñ theo thêi gian vµ ph­¬ng thøc ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång b¶o hiÓm.PhÝ b¶o hiÓm cã thÓ ®ãng mét lÇn hay ®Þnh kú.Trong tr­êng hîp nép phÝ chËm th× doanh nghiÖp b¶o hiÓm Ên ®Þnh mét thêi h¹n ®Ó ng­êi tham gia b¶o hiÓm nép phÝ.NÕu hÕt thêi h¹n ®ã mµ ng­êi tham gia BH kh«ng ®ãng phÝ th× hîp ®ång chÊm døt +Th«ng b¸o cho DNBH vÒ viÖc x¶y ra sù kiÖn b¶o hiÓm theo nh­ tho¶ thuËn trong hîp ®ång, viÖc th«ng b¸o nµy ph¶i ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng.ViÖc ¸p ®Æt thêi h¹n th«ng b¸o lµ ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho DNBH,gióp hä gi¶i quyÕt hËu qu¶ rñi ro nhanh chãng,chÝnh x¸c,®Æc biÖt gióp b¶o vÖ kh¶ n¨ng truy ®ßi ng­êi thø 3 cã liªn quan.Sau khi khai b¸o lÇn ®Çu vÒ nh÷ng tæn thÊt x¶y ra, bªn tham gia b¶o hiÓm cßn ph¶i cung cÊp tÊt c¶ c¸c giÊy tê cÇn thiÕt cã liªn quan ®Ó DNBH lµm râ nguyªn nh©n vµ møc ®é tæn thÊt gióp hoµn tÊt thñ tôc båi th­êng. + ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt ®Ó h¹n chÕ tèi ®a hËu qu¶ cña rñi ro. * QuyÒn vµ nghÜa vô cña DNBH - DNBH cã quyÒn: + Thu phÝ b¶o hiÓm theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång b¶o hiÓm. + Yªu cÇu kh¸ch hµng cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn hîp ®ång b¶o hiÓm. + §¬n ph­¬ng ®×nh chØ hîp ®ång nÕu bªn tham gia cè ý cung cÊp c¸c th«ng tin sai sù thËt nh»m giao kÕt hîp ®ång ®Ó ®­îc båi th­êng hoÆc ®­îc tr¶ tiÒn b¶o hiÓm.Trong tr­êng hîp phÝ ®ãng nhiÒu lÇn nh­ng ng­êi tham gia b¶o hiÓm ®ãng phÝ mét hoÆc mét sè lÇn sau ®ã kh«ng thÓ tiÕp tôc ®ãng phÝ th× sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh DNBH cã quyÒn ®¬n ph­¬ng ®×nh chØ thùc hiÖn hîp ®ång… + Tõ chèi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm hoÆc tõ chèi thanh to¸n tiÒn båi th­êng cho kh¸ch hµng trong nh÷ng tr­êng hîp kh«ng thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm hoÆc tr­êng hîp lo¹i trõ tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm theo nh­ tho¶ thuËn trong hîp ®ång. + Yªu cÇu kh¸ch hµng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng, h¹n chÕ tæn thÊt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - DNBH cã nghÜa vô: + Gi¶i thÝch cho kh¸ch hµng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn,®iÒu kho¶n b¶o hiÓm, quyÒn vµ nghÜa vô cña hä khi mua b¶o hiÓm.Sù gi¶i thÝch ë ®©y cã thÓ b»ng lêi hoÆc b»ng v¨n b¶n,th«ng th­êng c¸c ®iÒu kiÖn, ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm ,DNBH ph¶i gi¶i thÝch b»ng v¨n b¶n. Néi dung gi¶i thÝch cµng râ rµng, dÔ hiÓu th× thêi h¹n thiÕt lËp hîp ®ång cµng nhah chãng.NghÜa vô gi¶i thÝch mÆc dï kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô tho¶ thuËn trong hîp ®ång b¶o hiÓm, nh­ng l¹i rÊt quan träng v× ®©y lµ mét hµnh ®éng chuÈn bÞ s½n sµng thiÕt lËp hîp ®ång, lµ c¬ së, tiÒn ®Ò ®Ó thiÕt lËp hîp ®ång hîp ph¸p,cã hiÖu qu¶. Thªm vµo ®ã, kü thËt nghiÖp vô b¶o hiÓm rÊt phøc t¹p, thuËt ng÷ chuyªn m«n khã hiÓu,tr×nh ®é hiÓu biÕt cña kkh¸ch hµng vÒ b¶o hiÓm cßn nhiÒu h¹n chÕ th× gi¶i thÝch, h­íng dÉn mäi thñ tôc giÊy tê cho hä lµ hÕt søc cÇn thiÕt. + CÊp ®¬n hoÆc giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm cho bªn tham gia b¶o hiÓm ngay sau khi hîp ®ång ®­îc ký kÕt. + Båi th­êng hoÆc tr¶ tiÒn b¶o hiÓm cho bªn tham gia b¶o hiÓm khi sù kiÖn b¶o hiÓm x¶y ra trong thêi h¹n b¶o hiÓm quy ®Þnh.§©y lµ nghÜa vô chÝnh cña doanh nghiÖp b¶o hiÓm,nã thÓ hiÖn cam kÕt chÆt chÏ gi÷a hai bªn nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña bªn tham gia b¶o hiÓm. + Gi¶i thÝch b»ng v¨n b¶n lý do tõ chèi tr¶ tiÒn b¶o hiÓm hoÆc tõ chèi tr¶ båi th­êng. Ch­¬ng II :VÊn ®Ò huû bá H§BHNT I. Kh¸i niÖm huû bá H§BHNT. Huû bá hîp ®ång lµ hµnh vi ph¸p luËt cña c¸c bªn tham gia theo ®ã H§BH sÏ chÊm døt tr­íc thêi h¹n. Th«ng th­êng bªn cã quyÒn huû bá hîp ®ång ®­a ra ý kiÕn víi phÝa bªn kia vÒ viÖc nµy,nh»m lµm cho H§BH ®· lËp xong b¾t ®Çu bÞ huû bá. Ph¸p luËt quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ vÒ mèi quan hÖ gi÷a hai bªn trong viÖc giao kÕt hîp ®ång, nh­ng còng cho ph¸p huû bá trong nh÷ng tr­êng hî nhÊt ®Þnh. - H§BH cã thÓ bÞ huû bá do bªn tham gia b¶o hiÓm trong nh÷ng tr­êng hîp nh­: DNBH ®iÒu chØnh gi¸ phÝ b¶o hiÓm,rñi ro gi¶m nh­ng DNBH tõ chèi kh«ng gi¶m phÝ BH cho ng­êi tham gia… - DNBH còng cã quyÒn ®¬n ph­¬ng huû bá hîp ®ång trong nh÷ng tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng thanh to¸n phÝ BH, khai b¸o rñi ro kh«ng chÝnh x¸c… - H§BH bÞ huû bá do sù tho¶ thuËn gi÷a hai bªn trong c¸c tr­êng hîp: Thay ®æi chç ë, hoµn c¶nh gia ®×nh, nghÒ nghiÖp,vÒ h­u… Trong nh÷ng tr­êng hîp ®¬n ph­¬ng huû bá hîp ®ång, bªn ®¬n ph­¬ng ph¶i th«ng b¸o cho bªn kia biÕt. NÕu kh«ng th«ng b¸o mµ g©y thiÖt h¹i cho phÝa bªn kia th× ph¶i båi th­êng. II. T×nh h×nh huû bá H§BHNT hçn hîp ë VN hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,sè l­îng ng­êi tham gia BH nãi chung vµ BHNT nãi riªng nh×n chung lµ t¨ng. Tuy nhiªn ,sè l­îng H§BHNT bÞ huû bá tr­íc thêi h¹n trong thêi gian qua còng nhiÒu. Khi ng­êi tham gia BH huû hîp ®ång BHNT tr­íc thêi h¹n th× sè tiÒn mµ hä nhËn l¹i ®­îc tõ c¸c c«ng ty BHNT hoÆc DNBHNT (nÕu hä ®ãng phÝ ®ñ tõ hai n¨m trë lªn ) th­êng nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi sè phÝ thùc mµ hä ®· ®ãng cho c«ng ty BH. MÆc dï ng­êi tham gia bÞ thiÖt thßi