Đề tài Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa tại một số Uỷ ban nhân dân huyện thuộc tỉnh Quảng Ninh

Lêi c¶m ¬n Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi luôn nhận được sự chỉ bảo tận tình của thầy hướng dẫn GS.TSKH Nguyễn Văn Thâm. Góp phần giúp tôi hoàn thành luận v¨n này còn có sự chỉ bảo tận tình của các cán bộ Thư viện trường Học viện hành chính Quốc gia, cán bộ phòng Nội Vụ Huyện Vân Đồn, thÞ x· CÈm Ph¶ đã giúp tôi trong việc thu thập các nguồn tư liệu cho bài viết của mình. Nhân đây tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy GS.TSKH Nguyễn Văn Thâm, các cán bộ của UBND huyện Vân Đồn, thÞ x· CÈm Ph¶ tỉnh Quảng Ninh, các cán bộ thư viện của trường Học viện Hành chính Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành chuyên đề này. V©n §ån, ngµy th¸ng 12 n¨m 2011 Học viên NguyÔn ThÞ Thanh CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT CCHC Cải cách hành chính HS Hồ sơ HSHC Hồ sơ hành chính HCNN Hành chính Nhà nước TTHC Thủ tục hành chính UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Hình 1.1: Sơ đồ các yếu tố cấu thành nền hành chính Hình 2.2: Sơ đồ qui trình giải quyết TTHC hành chính theo cơ chế một cửa tại Ủy ban nhân dân huyện, thÞ x· cña tØnh Qu¶ng Ninh. MỞ ĐẦU Lý do chän ®Ò tµi. Bất kỳ một nhà nước nào cũng phải xây dựng một nền hành chính phù hợp với chế độ chính trị để thực thi quyền lực nhà nước và phục vụ dân. Sự thích ứng của nền hành chính với điều kiện mỗi nước là yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Cải cách hành chính từ lâu đã không còn là vấn đề xa lạ với bất cứ ai trong chúng ta. Ngày nay, đó là vấn đề mang tính toàn cầu. Các nước đang phát triển và c¸c n­íc ph¸t triÓn còng xem cải cách hành chính như một động lực mạnh mẽ để thúc đẩy tăng trường kinh tế, phát triển dân chủ và các mặt khác của đời sống xã hội. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. Từ 1986 chúng ta thực hiện đưêng lối đổi mới chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch, tập trung sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN vµ đã đạt được những thành tựu quan trọng, có ý nghĩa trong quá trình xây dựng đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế. Đây là cơ sở khách quan cho cải cách hành chính nhà nước. Tuy nhiên, do chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung, quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường nên việc vËn hµnh nÒn hành chính ở nước ta gặp rất nhiều khó khăn, vì thế mà đến giờ CCHC là một bài toán lớn đối với Chính phủ cũng như các cơ quan hành chính Nhà nước trong suèt thêi gian qua. Thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, §¶ng ta ®· cã nhiÒu chñ tr­¬ng vÒ c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ lu«n x¸c ®Þnh c¶i c¸ch hµnh chÝnh lµ kh©u quan träng trong sù nghiÖp ®æi míi ph¸t triÓn ®Êt n­íc. C¸c c¬ quan nhµ n­íc, trong ®ã ChÝnh phñ ®· ban hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn nhiÒu Ch­¬ng tr×nh, KÕ ho¹ch ®Ó triÓn khai c¶i c¸ch hµnh chÝnh theo chñ tr­¬ng, NghÞ quyÕt cña §¶ng. C¶i c¸ch hµnh chÝnh b­íc ®Çu ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng, gãp phÇn vµo thµnh tùu chung cña ®Êt n­íc. HÖ thèng thÓ chÕ, luËt ph¸p tiÕp tôc ®­îc ®æi míi hoµn thiÖn, h×nh thµnh dÇn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, ®¶m b¶o tèt h¬n chñ quyÒn cña nh©n d©n. Chøc n¨ng nhiÖm vô vµ c¬ cÊu tæ chøc cña c¸c c¬ quan trong hÖ thèng hµnh chÝnh nhµ n­íc ®­îc ®iÒu chØnh x¾p xÕp phï hîp h¬n, qu¶n lý nhµ n­íc ngµy cµng tèt h¬n trong ®iÒu kiÖn míi. ChÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc trong bé m¸y hµnh chÝnh nhµ n­íc tõng b­íc ®­îc n©ng cao, ®¸p øng tèt h¬n yªu cÇu nhiÖm vô ®ßi hái. ThÓ chÕ, ph¸p luËt vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc cã b­íc ®æi míi, hiÖu lùc, hiÖu qu¶, kû luËt ®­îc t¨ng c­êng h¬n. Tuy nhiªn, nÒn hµnh chÝnh nhµ n­íc vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, yÕu kÐm. HÖ thèng thÓ chÕ, ph¸p luËt, nhÊt lµ thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña mét sè c¬ quan trong hÖ thèng hµnh chÝnh vÉn cßn ch­a râ rµng, trïng lÆp vÉn ch­a bao qu¸t hÕt c¸c lÜnh vùc qu¶n lý nhµ n­íc, bé m¸y cßn cång kÒnh ch­a phï hîp. ChÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé vÉn cßn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, vÉn cßn t×nh tr¹ng quan liªu, tham nhòng l·ng phÝ. HÖ thèng ThÓ chÕ, luËt ph¸p nhÊt lµ thÓ chÕ qu¶n lý vÒ tµi chÝnh c«ng tuy ®· ®­îc ®æi míi nh­ng cßn nhiÒu bÊt cËp. Thñ tôc hµnh chÝnh vÉn cßn r­êm rµ g©y phiÒn hµ ®Õn ng­êi d©n. Ngày 17/9/2001, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 136/2001/QĐ-TTg vÒ viÖc phª duyÖt Ch­¬ng tr×nh tæng thÓ c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n­íc giai ®o¹n 2001-2010 với 4 nội dung: c¶i cách thể chế hành chính; cải cách bộ máy hành chính nhà nước; xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức; cải cách tài chính công. Một trong các nội dung quan trọng của cải cách thể chế hành chính đó là cải cách Thủ tục hành chính (TTHC). Muốn CCHC thì TTHC phải được đơn giản hóa một cách tối đa, tránh rườm rà. Để đáp ứng yêu cầu đó Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định 181/2003/Q§-TTg ngµy 04/9/2003 về việc ban hµnh Quy chÕ thùc hiÖn c¬ chÕ “Một cửa” t¹i cơ quan hành chính Nhà nước ë ®Þa ph­¬ng. Đây được coi như là một giải pháp mang tính đột phá trong việc cải cách TTHC. Uû ban nh©n c¸c huyÖn, thÞ x· cña tØnh Qu¶ng Ninh với các lĩnh vực quản lý của mình, đặc biệt là trong lĩnh vực Đất đai, ®¨ng ký kinh doanh.... có rất nhiều loại TTHC với số lượng ngày càng gia tăng. Cùng với tốc độ phát triển kinh tế, yêu cầu của người dân ngày càng nhiều, đòi hỏi phải có những đổi mới về qui trình giải quyết TTHC để đáp ứng yêu cầu thực tế đặt ra. Thực hiện Quyết định 181/2003/Q§-TTg của Thủ tướng Chính phủ vÒ viÖc ban hµnh Quy chÕ thùc hiÖn c¬ chÕ “ Mét cöa” t¹i c¬ quan hµnh chÝnh nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng và Quyết định số 4075/2004/QĐ-UB ngày 02/01/2004 của UBND tỉnh Quảng Ninh vÒ viÖc thùc hiÖn c¬ chÕ “ mét cöa” t¹i UBND c¸c huyÖn, thÞ x· cña tØnh Qu¶ng Ninh” nªn c¸c huyÖn, thÞ x· ( ThÞ x· CÈm Ph¶, huyÖn V©n §ån) đã áp dụng cơ chế “Một cửa” trong việc giải quyết TTHC. Từ đây tình hình giải quyết TTHC của UBND c¸c huyÖn, thÞ x· trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Ninh ®· được cải thiện một cách đáng kể, nhưng bên cạnh đó còng không tránh khỏi những bất cập. ChÝnh quyÒn cÊp huyÖn lµ mét trong nh÷ng cÊp chÝnh quyÒn ®­îc quan t©m cñng cè, kiÖn toµn. Nh×n chung c¬ së vËt chÊt cña chÝnh quyÒn cÊp huyÖn ®· ®­îc ®Çu t­ mét b­íc, chÝnh s¸ch ®·i ngé vµ ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé cÊp huyÖn ®· ®­îc ph¸t huy. MÆc dï ®­îc lùa chän lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña Ch­¬ng tr×nh tæng thÓ CCHC nhµ n­íc, nh­ng cho ®Õn nay ch­a cã c«ng tr×nh nµo chuyªn kh¶o ®i s©u nghiªn cøu vÊn ®Ò c¶i c¸ch TTHC theo c¬ chÕ “ Mét cöa” t¹i UBND c¸c huyÖn, thÞ x· cña tØnh Qu¶ng Ninh. Trải qua quá trình công tác tại UBND huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh, t¸c gi¶ nhận thấy đây là vấn đề có tính chất trọng yếu đối với hoạt động của UBND huyện, nªn ®· quyết định chọn đề tài: “ Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế “một cửa” tại mét sè Uû ban nh©n d©n huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng Ninh” làm luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công của mình với mong muốn đem lại một cái nhìn tổng quan về công cuộc cải cách hành chính trong các cơ quan hành chính Nhà nước nói chung và tình hình cải cách TTHC tại UBND huyện Vân Đồn, Uû ban nh©n d©n ThÞ x· CÈm Ph¶ tỉnh Quảng Ninh nãi riªng, đồng thời đánh giá lại quá trình áp dụng cơ chế “một cửa”tại UBND huyện Vân Đồn vµ mét sè c¸c huyÖn, thÞ trong tỉnh Quảng Ninh để từ đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện việc cải cách TTHC, góp phần thúc đẩy hoạt động của UBND c¸c huyện, thÞ trong tØnh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi. Thñ tôc hµnh chÝnh ®­îc lùa chän lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña Ch­¬ng tr×nh tæng thÓ CCHC nhµ n­íc tuy ®· cã nhiÒu nghiªn cøu tæng thÓ, nh­ng cho ®Õn nay, ch­a cã nhiÒu c«ng tr×nh chuyªn kh¶o s©u nghiªn cøa vÊn ®Ò c¶i c¸ch TTHC theo c¬ chÕ “mét cöa” t¹i cÊp huyÖn, n¬i bé m¸y chÝnh quyÒn trùc tiÕp gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu cña nh©n d©n. V× vËy t«i chän ®Ò tµi nµy nh»m t×m hiÓu mét c¸ch t­¬ng ®èi toµn diÖn, hÖ thèng vÒ c¶i c¸ch TTHC theo c¬ chÕ “mét cöa” t¹i ®Þa bµn mét sè huyÖn, thÞ x· trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Ninh, ®Ò tµi ®­a ra c¸c nhËn ®Þnh, gi¶i ph¸p gãp phÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn c¶i c¸ch hµnh chÝnh ë cÊp huyÖn. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi. 3.1. §èi t­îng nghiªm cøu. §èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi bao gåm 32 TTHC thuéc 05 lÜnh vùc kh¸c nhau. Trong ®ã, luËn v¨n tËp trung nghiªn cøu vµo c¸c lÜnh vùc kinh doanh, tµi nguyªn vµ m«i tr­êng, x©y dùng vµ ®« thÞ. §©y lµ nh÷ng m¶ng c«ng viÖc liªn quan nhiÒu ®Õn thñ tôc hµnh chÝnh, cã nhu cÇu gi¶i quyÕt th­êng xuyªn, liªn tôc vµ còng chÝnh lµ nh÷ng thñ tôc ®ßi hái ph¶i c¶i c¸ch nhiÒu h¬n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi d©n, tæ chøc khi ®Õn liªn hÖ c«ng viÖc. 3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu. LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu c¶i c¸ch TTHC theo c¬ chÕ “mét cöa” t¹i Uû ban nh©n d©n mét sè huyÖn, thÞ x· trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Ninh. 4. Môc tiªu vµ nhiÖm vô nghiªn cøu. 4.1. Môc tiªu nghiÖn cøu. Môc tiªu tæng quan cña ®Ò tµi lµ nghiªn cøu vÒ TTHC vµ viÖc thùc hiÖn c¶i c¸ch TTHC t¹i cÊp huyÖn trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Ninh, ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp nh»m c¶i tiÕn quy tr×nh thùc hiÖn c¶i c¸ch TTHC theo c¬ chÕ “Mét cöa” trªn mét sè lÜnh vùc cô thÓ. 4.2. NhiÖm vô nghiªn cøu. Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh lý luËn vÒ TTHC vµ c¶i c¸ch TTHC. Nghiªn cøu, ph©n tÝch c¸c v¨n b¶n, c¸c quy ®Þnh lµm c¬ së cho viÖc c¶i c¸ch TTHC t¹i mét sè huyÖn, thÞ x· trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Ninh. Trªn c¬ së ®ã ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¶i c¸ch TTHC t¹i chÝnh quyÒn cÊp huyÖn; ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m tiÕp tôc hoµn thiÖn c«ng t¸c c¶i c¸ch TTHC theo c¬ chÕ “mét cöa” t¹i chÝnh quyÒn cÊp huyÖn trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Ninh. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra, luËn v¨n sö dông phÐp duy vËt biÖn chøng, duy vËt lµm c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn cho viÖc nghiªn cøu. §ång thêi t¸c gi¶ cßn sử dụng kết hợp các phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết, phương pháp nghiên cứu thực tiễn (phương pháp quan sát khoa học, phương pháp điều tra, phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm), phương pháp chuyên gia, phương pháp toán học, phương pháp thống kê…, trên cơ sở đó xây dựng các giải pháp có tính khoa học. 6. §ãng gãp cña luËn v¨n. LuËn v¨n nµy lµ mét c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ mét c¸ch t­¬ng ®èi hÖ thèng vµ toµn diÖn vÒ c¶i c¸ch TTHC t¹i UBND c¸c huyÖn, thÞ x·. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n cã thÓ sÏ gãp phÇn vµo viÖc hoµn thiÖn thùc hiÖn c¶i c¸ch TTHC theo c¬ chÕ “mét cöa” t¹i chÝnh quyÒn cÊp huyÖn trªn c¶ n­íc. 7. Gi¶ thuyÕt nghiªn cøu. §Ò tµi “ C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh theo c¬ chÕ mét cöa t¹i mét sè huyÖn, thÞ x· cña tØnh Qu¶ng Ninh” ®Æt ra gi¶ thuyÕt lµ nÕu kÕt qu¶ nghiªn cøu ®­îc thùc hiÖn tèt sÏ gióp thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c¶i c¸ch TTHC triÓn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Ninh. LuËn v¨n cßn lµ tiÕng nãi tõ c¬ së mang tÝnh tham kh¶o ®Ó c¸c c¬ quan, ban, ngµnh tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng nghiªn cøu tiÕp tôc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ®ång thêi triÓn khai tèt h¬n n÷a nhiÖm vô c¶i c¸ch TTHC, c¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¬ quan hµnh chÝnh víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n. 8. KÕt cÊu cña luËn v¨n. Ngoài phần mở đầu và kết luận đề tài được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về TTHC và cơ chế “một cửa”. Hệ thống lại lý luận nền hành chính nói chung, các bộ phận cấu thành cũng như các nội dung của CCHC. Các kiến thức về TTHC và sự cần thiết phải cải cách TTHC. Cơ chế một cửa là gì, vai trò của nó đối với việc giải quyết TTHC. Chương 2: Thực trạng giải quyết TTHC theo cơ chế “một cửa” tại mét sè UBND huyện, thÞ x· cña tỉnh Quảng Ninh. Phần này giới thiệu khái quát về quá trình hoạt động t¹i mét sè UBND huyện, thÞ x· tỉnh Quảng Ninh. Đánh giá lại quá trình thực hiện cơ chế một cửa tại mét sè UBND huyện, thÞ x· t¹i tỉnh Quảng Ninh, những thành công đạt được cũng như những mặt còn tồn tại. Chương 3: Các giải pháp nhằm hoàn thiện cải cách TTHC theo cơ chế “một cửa” tại UBND huyện, thÞ x· cña tỉnh Quảng Ninh. Dựa trên những đánh giá về những mặt tồn tại ở mét sè huyÖn, thÞ x· cña tØnh Qu¶ng Ninh nhÊt lµ UBND huyện Vân Đồn, thÞ CÈm Ph¶ khi thực hiện cơ chế “Một cửa” của Chương 2, Chương 3 sẽ đề xuất những giải pháp nhằm phát huy vai trò của bộ phận “Một cửa” trong việc giải quyết TTHC từ đó thúc đẩy các hoạt động của UBND huyện Vân Đồn, thÞ x· CÈm Ph¶ tỉnh Quảng Ninh. Do hạn chế về tài liệu, thời gian cũng như kiến thức nên bài viết không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong có được sự góp ý của thÇy cô và bạn bè để t¸c gi¶ có thể hoàn thiện bài viết của mình. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CƠ CHẾ “MỘT CỬA” 1.1. Quản lý hành chính Nhà nước và nền hành chính Nhà nước. 1.1.1. Quản lý hành chính Nhà nước. Có rất nhiều c¸ch hiÓu vÒ quản lý khác nhau, khái niệm chung nhÊt Quản lý cã thÓ nªu lªn nh­ sau: §©y là sự tác động một cách có tổ chức của chủ thể vào một đối tượng nhất định để điều chỉnh các quá trình xã hội và các hành vi của con người, tập thể và các tổ chức xã hội nhằm duy trì tính ổn định và phát triển của đối tượng theo những mục tiêu đã đề ra. Quản lý hành chính Nhà nước (HCNN) là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực Nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người, do các cơ quan trong hệ thống hành pháp và hành chính thực hiện để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật, nhằm thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước trong công cuộc xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc XHCN.1 Xem: - Häc viÖn hµnh chÝnh Quèc gia (2007), Gi¸o tr×nh hµnh chÝnh c«ng. Nxb Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi. D­íi ®©y lµ mét vµi ph©n tÝch thªm s¸ng tá kh¸i niÖm trªn: * Sự tác động có tổ chức và điều chỉnh: Tổ chức là sự thiết lập các mối quan hệ xã hội giữa con người, giữa các tập thể để thực hiện công việc quản lý các quá trình xã hội. Nội dung chủ yếu bao gồm thiết lập hệ thống bộ máy hành chính trung ương và địa phương theo cấp và theo phân hệ, quy định thẩm quyền và các mối quan hệ của cơ quan trong hệ thống, bố trí cán bộ, công chức và các chế độ chính sách đối với họ để làm cho hàng triệu công chức trong bộ máy mỗi người đều có vị trí tích cực đối với Nhà nước, đóng góp phần mình tạo ra lợi ích cho xã hội. Điều chỉnh là sự quy định về mặt pháp lý thể hiện bằng các quyết định quản lý, các quy tắc, tiêu chuẩn, biện pháp… nhằm tạo ra sự phù hợp giữa chủ thể và khách thể quản lý, sự cân đối hài hòa về hoạt động quản lý các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người. * Sự tác động mang tính quyền lực Nhà nước: Đó là sự tác động bằng pháp luật và theo nguyên tắc pháp chế. Quyền lực Nhà nước mang tính mệnh lệnh đơn phương và tính tổ chức rất cao. Pháp luật phải được chấp hành nghiêm chính, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Vì vậy, việc tổ chức và điều chỉnh của quản lý HCNN phải trên cơ sở pháp luật, làm đúng pháp luật và theo nguyên tắc pháp chế. 1.1.1.1. Nhà nước quản lý, quản lý Nhà nước và quản lý HCNN.2 Xem: - Häc viÖn hµnh chÝnh Quèc gia (2007), Gi¸o tr×nh hµnh chÝnh c«ng. Nxb Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi. Chúng ta rất dễ nhầm các khái niệm nhà nước quản lý, quản lý Nhà nước và quản lý hành chính Nhà nước, chúng tưởng chừng như giống nhau nhưng thực chất rất khác nhau. Nhà nước quản lý: Đó là chủ thể duy nhất quản lý xã hội toàn dân, toàn diện và bằng pháp luật với bộ máy Nhà nước gồm 3 quyền: Lập pháp, hành pháp và tư pháp. Đó là điểm khác cơ bản giữa Nhà nước với các chủ thể quản lý khác: Đảng, Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể nhân dân và các tổ chức xã hội. Quản lý Nhà nước: Đó là dạng quản lý xã hội hành vi hoạt động của con người do tất cả các cơ quan Nhà nước (lập pháp, hành pháp và tư pháp) tiến hành để thực hiện các chức năng của Nhà nước đối với xã hội. Quản lý HCNN: là dạng quản lý xã hội mang tính quyền lực Nhà nước với chức năng chấp hành luật và tổ chức thực hiện luật của các cơ quan trong hệ thống hành pháp và HCNN (hệ thống Chính phủ và chính quyền địa phương) Các đặc điểm của quản lý HCNN: - Quản lý HCNN xã hội chủ nghĩa (XHCN) mang tính quyền lực đặc biệt, tính tổ chức cao và tính mệnh lệnh đơn phương của Nhà nước. Khách thể quản lý phải phục tùng chủ thể quản lý một cách nghiêm túc. NÕu không thì phải truy cứu trách nhiệm và phải xử lý theo pháp luật một cách nghiêm minh, bình đẳng. Các đặc điểm của quản lý HCNN: - Quản lý HCNN xã hội chủ nghĩa (XHCN) mang tính quyền lực đặc biệt, tính tổ chức cao và sù ®iÒu hµnh của Nhà nước. Khách thể quản lý phải phục tùng chủ thể quản lý một cách nghiêm túc. Sù chèng ®èi luËt ®Þnh phải truy cứu trách nhiệm và phải xử lý theo pháp luật một cách nghiêm minh, bình đẳng. - Quản lý HCNN là hoạt động có mục tiêu chiến lược, có chương trình và có kế hoạch để thực hiện mục tiêu. Đặc điểm này đòi hỏi công tác quản lý hành chính phải có chương trình, kế hoạch dài hạn, trung hạn và hàng năm. Có chỉ tiêu chủ yếu vừa mang tính định hướng, vừa mang tính pháp lệnh và có biện pháp cơ bản để tổ chức thực hiện các chỉ tiêu đó ở tầm vĩ mô là chủ yếu. - Quản lý HCNN có tính chủ động, sáng tạo và linh hoạt trong việc điều hành, phối hợp, huy động mọi lực lượng, phát huy sức mạnh tổng hợp để tổ chức lại nền sản xuất xã hội và cuộc sống của con người trong địa bàn của mình theo sự phân công, phân cấp, đúng thẩm quyền và theo nguyên tắc tập trung, dân chủ. - Quản lý HCNN XHCN không có sự cách biệt tuyệt đối về mặt xã hội giữa người quản lý và người bị quản lý. Cán bộ quản lý HCNN phải sâu sát dân, có tác phong quần chúng, liên hệ chặt chẽ và lắng nghe ý kiến của quần chúng, biết làm công tác vận động quần chúng tham gia thật sự rộng rãi vào công việc quản lý của Nhà nước và xã hội. - Bảo đảm tính liên tục và ổn định trong tổ chức và trong hoạt động quản lý HCNN. Các quyết định của cơ quan và người lãnh đạo phải được tác động liên tục. Các văn bản, giấy tờ của dân, của Nhà nước phải được gìn giữ, lưu trữ: ngắn hạn, dài hạn, vĩnh viễn. Đây là đặc điểm rất quan trọng mang tính trách nhiệm của cơ quan HCNN đối với dân, với xã hội. TÊt c¶ sù ph©n biÖt trªn nh»m t¹o sù thuËn lîi khi vËn dông lý luËn vµo thùc tiÔn ®Ó cho ho¹t ®éng QLNN ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. 1.1.1.2 Nguyên tắc và phương pháp của quản lý HCNN xã hội chủ nghĩa3 Xem: - Mai H÷u Khuª (2003), Lý luËn qu¶n lý nhµ n­íc, Nxb Gi¸o dôc. . *Các nguyên tắc quản lý HCNN. Nguyªn t¾c tr­íc hÕt ®­îc hiÓu lµ ®iÒu c¬ b¶n ®Þnh ra, nhÊt thiÕt ph¶i tu©n theo trong mét lo¹t viÖc lµm Nguyên tắc quản lý HCNN là tư tưởng chỉ đạo hành động, là ý thức hành vi của tổ chức và hoạt động quản lý HCNN của các cơ quan và viên chức quản lý HCNN trước thực tiễn xã hội đang vận động. Nguyên tắc quản lý HCNN luôn luôn phát triển bởi vì các hiện tượng chính trị - xã hội mà nguyên tắc phản ánh cũng như khả năng nhận thức của chúng ta luôn luôn phát triển. C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý nhµ n­íc nãi chung vµ nguyªn t¾c qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc nãi riªng ®· ®­îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt nh­ quy ®Þnh trong hiÕn ph¸p, luËt, v¨n b¶n d­íi luËt. * HÖ thèng c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc: - Nguyªn t¾c §¶ng l·nh ®¹o trong QLHCNN - Nguyªn t¾c nh©n d©n tham gia QLHCNN - Nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ: -Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc - Nguyªn t¾c ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa - Nguyªn t¾c qu¶n lý theo ngµnh kÕt hîp víi qu¶n lý theo chøc n¨ng * §Æc ®iÓm: C¸c nguyªn t¾c QLHCNN mang tÝnh chÊt kh¸ch quan bëi v× chóng ®­îc x©y dùng, ®óc kÕt tõ thùc tÕ cuéc sèng vµ ph¶n ¸nh c¸c quy luËt kh¸ch quan. Tuy nhiªn, c¸c nguyªn t¾c trªn còng mang yÕu tè chñ quan bëi v× chóng ®­îc x©y dùng do con ng­êi mµ con ng­êi th× dùa trªn nhËn thøc chñ quan ®Ó x©y dùng. C¸c nguyªn t¾c QLHCNN cã tÝnh æn ®Þnh cao nh­ng kh«ng ph¶i lµ nguyªn t¾c bÊt di bÊt dÞch. Nã g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, tÝch luü kinh nghiÖm, thµnh qu¶ cña khoa häc vÒ QLHCNN. TÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi víi chÝnh trÞ. HÖ thèng chÝnh trÞ nhµ n­íc ViÖt Nam ®­îc th«ng qua: C¸c tæ chøc chÝnh trÞ x· héi ( §¶ng, MÆt trËn tæ quèc..) vµ bé m¸y nhµ n­íc ( LËp ph¸p , hµnh ph¸p vµ t­ ph¸p). Trong hÖ thèng c¸c Nguyªn t¾c QLHCNN cã nh÷ng nguyªn t¾c riªng, ®Æc thï trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc. Tuy nhiÖn gi÷a ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ nhµ n­íc cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. C¸c quan ®iÓm chÝnh trÞ lµ c¬ së ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng hµnh chÝnh nhµ n­íc vµ c¸c ho¹t ®éng HCNN thùc hiÖn t«t kh«ng chØ ®ßi hái thùc hiÖn trªn ph¸p luËt mµ cßn thùc hiÖn ®óng ®¾n c¸c quan