Đề tài Cấu trúc chương trình đơn giản (pascal) và cách tiếp cận ngược

SKKN “CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC” Giáo viên thựchiện : Dương Thị Thanh Xuân – THPT Long Phước Trang 1 CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC --- I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Thực tế cho thấy, để có thể hiểu và thực hiện được ngôn ngữ pascal thì nền tảng cơ bản đầu tiên mà người giáo viên phải truyền tải cho học sinh là Cấu trúc của một chương trình trong Pascal như thế nào? Học sinh cần nắm và hiểu một cách thấu đáo về cấu trúc chương trình thì mới biết được công dụng của chương trình, thực hiện được chương trình và sau đó mới tính đến việc tạo ra chương trình. Nhưng trên thực tế, nội dung bài Cấu trúc chương trình Pascal (SGK 11) lại được phân bố trong một thời lượng giới hạn và theo tôi là chương thật sự hợp lý lắm so với tư duy và trình độ trong lứa tuổi các em Chính vì thế qua giảng dạy, và khảo sát sự hiểu biết của học trò, tôi rút ra được một vài nội dung cần chia sẻ và nội dung mà tôi chia sẻ trong phạm vi giới hạn này là CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) - CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC II. KHẢO SÁT THỰC TRẠNG 1. Thuận lợ : a./ T ậ ợ - Tư tưởng: Được sự ủng hộ của một số đồng nghiệp trong trường. - Cơ sở vật chất: Trường có trang bị máy tính và máy chiếu Projecter. - Tình hình học sinh: Hầu hết học sinh đều yêu thích việc áp dụng công nghệ, thiết bị công nghệ mới vào học tập ngay từ trong thời gian ngồi trên ghế nhà trường b./ K : - Sự phân biệt môn chính, môn phụ. - Kinh nghiệm bản thân còn giới hạn III. NỘI DUNG, BIỆN PHÁP THỰC HIỆN, GIẢI PHÁP : A. CÁCH TIẾP CẬN TRUYỀN THỐNG: I. CẤU TRÚC CHUNG []  Lưu ý: Nội dụng trong Phần khai báo có thế có hoặc không tùy theo từng chương trình SKKN “CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC” Giáo viên thựchiện : Dương Thị Thanh Xuân – THPT Long Phước Trang 2 II. CÁC THÀNH PHẦN CỦA CHƯƠNG TRÌNH a. Phần khai báo K a báo tê ươ trì Program ; Ví dụ: Program Vi_du; K a báo t ư ện Uses ; Ví dụ: crt; Khai báo hằng Const = ; Ví dụ: Pi = 3.14 ; Khai báo biế  Tùy chương trình mà lượt bỏ các nội dung khai báo trong phần khai báo này b. Phầ t â ươ trì : Begin [] End. III. VÍ DỤ VỀ CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN Program Vi_du; Begin Writeln (‘xin chao cac ban’); End.  Ư đ ểm: - Đi từ mức độ đơn giản đến phức tạp. - Tìm hiểu từng thành phần của chương trình đến một chương trình hoàn chỉnh - Khả năng tiếp thu của học sinh từ dễ đến khó  Thực tế qua giảng dạy: - Sau khi học xong bài, học sinh chỉ nhớ qua loa, và học bài theo hình thức thuộc lòng nhưng kỹ năng vận dụng rất hạn chế - Giáo viên phải tốn rất nhiều thời gian để giúp học sinh hệ thống từ bài 3 đến bài 4, 5, 6, 7, 8: Vì sau bài 8 mới tới tiết bài tập thực hành mà nội dung bài 4, 5, 6, 7 và 8 cũng chỉ làm rõ từng phần nhỏ của hai phần lớn của chương trình là Khai Báo – Thân (Bài 3) SKKN “CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC” Giáo viên thựchiện : Dương Thị Thanh Xuân – THPT Long Phước Trang 3 B. CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC: I. VÍ DỤ CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN: (Chuẩn bị sẳn một vài file chương trình giống và khác nhau) Program Vi_du; {dong 1} Uses crt; {dong 2} Const pi = 3.14; {dong 3} Var r, Chuvi, Dientich : real; {dong 4} Begin {dong 5} Writeln (‘ CHAO BAN – HOC TOT NHE! ’); {dong 6} {Cac lenh de tinh Chu vi hoac Dien tich hinh tron} {dong 7} {dong 8} {dong 9} End. {dong 10} II. CÁC THÀNH PHẦN CỦA CHƯƠNG TRÌNH - Dựa trên chương trình trên giáo viên chỉ đặt các câu hỏi: Có thể chia chương trình thành mấy phần?  Để học sinh đã chuẩn bị ở nhà và tham khảo sách để chia chương trình (2 phần)  Gọi tên cho các phần của chương trình (phần khai báo – phần thân) a. Phần thân ? Hai từ khóa để khởi đầu và kết thúc của phần thân chương trình là gì?  Begin và End - Sau end là dấu chấm (.) ? Giữa Begin và End. là gì?  Dãy lệnh  Cho học sinh thực hiện:  Xóa bỏ dãy lệnh  chạy thử chương trình  xem kết quả (chương trình chạy tốt)  Dãy lệnh có thể có hoặc không Phần thân chương trình Begin [] End. SKKN “CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC” Giáo viên thựchiện : Dương Thị Thanh Xuân – THPT Long Phước Trang 4  Cho học sinh thực hiện việc xóa phần thân của một chương  Xóa phần thân  chạy thử chương trình  xem kết quả (chương trình lỗi) b. Phần khai báo  Cho học sinh trực tiếp phân biệt các phần trong phần khai báo bằng cách mở trực tiếp File chương trình đã chuẩn bị sẳn và đặt câu hỏi – cho học sinh thao tác trực tiếp để xem kết quả thực hiện ? Cho học sinh trả lời: dòng 1 của chương trình dùng để làm gì? - K a báo tê ươ trì  Cho học sinh thực hiện:  Xóa bỏ dòng 1  chạy thử chương trình  xem kết quả (chương trình chạy tốt) ? Cho học sinh trả lời: Vậy muốn khai báo tên chương trình phải dùng từ khóa gì? cách khai báo tên chương trình ra sao?  Từ khóa Program sau Program là ký tự trắng sau đó là tên do người lập trình đặt kết thúc bằng dấu chấm phẩy(;)  ? Cho học sinh trả lời: dòng thứ 2 (khai báo thư viện) của chương trình dùng để làm gì? - Khai báo t ư ện  Cho học sinh thực hiện:  Xóa bỏ dòng 2  chạy thử chương trình  xem kết quả (chương trình chạy tốt) ? Cho học sinh trả lời: Vậy muốn khai báo thư viện phải dùng từ khóa gì? cách khai báo thư viện ra sao?  Từ khóa Uses sau Uses là ký tự trắng sau đó là tên thư viện và kết thúc là dấu chấm phẩy ( ;)  Phần thân chương trình bắt buộc phải có Program ; Khai báo tên chương trình có thể có hoặc không Uses ; Khai báo thư viện có thể có hoặc không SKKN “CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC” Giáo viên thựchiện : Dương Thị Thanh Xuân – THPT Long Phước Trang 5 ? Cho học sinh trả lời: dòng thứ 3 của chương trình dùng để làm gì? - Khai báo hằng  Cho học sinh thực hiện:  Xóa bỏ dòng 3  chạy thử chương trình  xem kết quả (chương trình chạy tốt) ? Cho học sinh trả lời: Vậy muốn khai báo hằng phải dùng từ khóa gì? cách khai báo hằng ra sao?  Từ khóa Const, sau Const là ký tự trắng, sau đó là tên hằng, sau tên hằng là dấu bằng (=) tiếp đến là giá trị và kết thúc là dấu chấm phẩy ( ;)  ? Cho học sinh trả lời: dòng thứ 4 của chương trình dùng để làm gì? - Khai báo biến  Cho học sinh thực hiện:  Xóa bỏ dòng 4  chạy thử chương trình  xem kết quả (chương trình chạy tốt) ? Cho học sinh trả lời: Vậy muốn khai báo biến phải dùng từ khóa gì?  Từ khóa Var ? Vậy nếu cùng lúc xóa hết phần khai báo (tên, thư viện, hằng, biến) thì chương trình này chạy tốt không?  Xóa bỏ phần khai báo  chạy thử chương trình  xem kết quả (chương trình chạy tốt) III. CẤU TRÚC CHUNG MỘT CHƯƠNG TRÌNH PASCAL []  Lưu ý: Nội dụng trong Phần khai báo có thế có hoặc không tùy theo từng chương trình Ví dụ: Mở file chương trình hoàn chỉnh Const = ; Khai báo hằng có thể có hoặc không Phần Khai báo có thể có hoặc không SKKN “CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC” Giáo viên thựchiện : Dương Thị Thanh Xuân – THPT Long Phước Trang 6 Program Vi_du; Uses crt; Const pi = 3.14; Var r, Chuvi, Dientich : real; Begin Clrscr; Writeln (‘ CHAO BAN – HOC TOT NHE! ’); Write (‘ r = ‘); Readln (r); Chuvi := 2*r*pi; DienTich := r*r*pi; Writeln (‘ Chu vi hinh tron la: ’, Chuvi:6:2); Writeln (‘ Dien tich hinh tron la: ’, Dientich:6:2); Readln ; {Cau lenh truoc End ket thuc chuong trinh co the khong co ;} End. ? Đặt câu hỏi: Trong CT trên có thể ược bỏ phần nào trong phần khai báo? (Yêu cầu học sinh quan sát từ phầ t â ươ trì ược lên) ? Phầ t â ươ trì dù đến các hằng và biến nào?  Hằng: pi và các biến: r, Chuvi, Dien tich  Học sinh thực hiện xóa bỏ dòng khai báo hằng và biến (dòng 3, 4)  dịch chương trình báo lỗi  Không thể lược bỏ phần: khai báo hằng và khai báo biến nếu như trong phần thân chương trình có dùng đến hằng và biến đó ? Lệnh Clrscr nằm tro t ư ện crt vậy x a a báo t ư ệ được không?  Mở File chương trình mới cùng nội dung cho Học sinh thực hiện:  Xóa bỏ dòng khai báo thư viện  dịch chương trình báo lỗi  Xóa tiếp tục lệnh clrscr  dịch chương trình không báo lỗi  Phần thân có dùng lệnh của thư viện thì không thể lược bỏ phần: khai báo thư viện  Phần thân không dùng lệnh của thư viện thì có thể lược bỏ phần: khai báo thư viện ? Còn phầ tê ươ trì ược bỏ được không?  Học sinh thực hiện xóa bỏ dòng khai báo tên chương trình  dịch chương trình không báo lỗi  chạy chương trình tốt  Tên chương trình : Được xóa bỏ (trực tiếp) SKKN “CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH ĐƠN GIẢN (PASCAL) VÀ CÁCH TIẾP CẬN NGƯỢC” Giáo viên thựchiện : Dương Thị Thanh Xuân – THPT Long Phước Trang 7 IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN:  Ư đ ểm: - Trực quan, khai thác được vốn kiến thức đã học ở cấp 2 của học sinh - Học sinh chủ động trong tiết học, vừa xem sách giáo khoa, vừa thấy kết quả thực hiện, không bị mơ hồ về các lệnh - Khả năng tiếp thu tốt hơn vì các em học và tự kiểm chứng nội dung bằng chương trình - Tiết học sinh động hơn  Thực tế qua giảng dạy: - Sau khi học xong bài, học sinh phân biệt được tại sao chương trình này cần có những khai báo này, chương trình khác thì không. - Nâng cao tư duy hiểu biến và kỹ năng vận dụng - Giáo viên gần như trao quyền chủ động toàn diện cho lớp - Tiết học đạt hiệu quả cao  Hạn chế: - Đòi hỏi học bằng CNTT là yêu cầu tất yếu - Chương trình pascal chữ tương đối bé, khó quan sát IV. KẾT LUẬN: - Với mục đích giúp học sinh dễ hiểu hơn về môn học, trong một phạm vị hẹp, tôi chỉ có một chúc chia sẻ, kính mong sự đóng góp chân thành từ Quí thầy cô Long Phước, ngày 30 tháng 5 năm 2012 Người viết DƯƠNG THỊ THANH XUÂN