Đề tài Công pháp quốc tế (Sv: Bùi Văn Tuấn )

ĐỀ BÀI Ngày 29-3-1933 chính phủ Iran ký một thỏa thuận với công ty dầu khí Anh để tiến hành khai thác dầu khí dưới long đất .Thỏa thuận này đã được chính phủ Iran thông qua ngày 25-8-1933 và có hiệu lực ngay sau khi được Quốc vương Iran chấp thuận .Năm 1951,sau những biến cố nội bộ và vụ ám sát thủ tướng ,tướng Ali Razmarra,ông Mossadegh trở thành thủ tướng mới của Iran từ ngày 2-5-1951.Dưới sự lãnh đạo của thủ tướng mới ,Iran theo đuổi chính sách quốc hữu hóa,trong đó có việc quốc hữu hóa các cơ sở sản xuất hóa dầu .Công ty dầu khí Anh cũng là đối tượng của Đạo luật về quốc hữu hóa do Iran thông qua.Hãy cho biết: -Quá trình đàm phán ,ký kết thỏa thuận giữa chính phủ Iran và công ty dầu khí Anh có được luật quốc tế điều chỉnh hay không? Tại sao? -Hành vi quốc hữu hóa Công ty dầu khí Anh của Iran có bị coi là vi phạm nguyên tắc pacta-sunt-servanda (nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế) hay không ? Tại sao? Trước khi giải quyết tình huống này ta phải làm rõ một số vấn đề thuộc về lý luận ,đó là về khái niệm về Luật quốc tế, chủ thể của luật quốc tế ,và nguyên tắc cơ bản của Luật quốc tế. Thứ nhất,khái niệm luật quốc tế : “Luật quốc tế là hệ thống các nguyên tắc và quy phạm pháp luật ,được các quốc gia và chủ thể khác của luật quốc tế thỏa thuận tạo dựng nên ,trên cơ sở tự nguyện và bình đẳng ,nhằm điều chỉnh những quan hệ phát sinh giữa quốc gia và các chủ thể đó trong mọi lĩnh vực của đời sống quốc tế” Giáo trình Luật quốc tế-Trường Đại học Luật Hà Nội –NXB CAND năm 2004 Tr 8 Thứ hai,Về chủ thể của luật quốc tế bao gồm :Các quốc gia :Là một thực thể hình thành từ 3 yếu tố :dân cư,lãnh thổ và chính quyền có chủ quyền: Việt Nam,Hoa Kỳ,Nhật Bản…;Các dân tộc đang đấu tranh giành độc lập :Palestin ; Các tổ chức quốc tế liên quốc gia (liên chính phủ): Liên Hợp quốc,Liên minh Châu Âu ,ASEAN...;Các chủ thể đặc biệt :Hôngkông ,Đài Loan,Vanticang. Thứ ba,về các nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế : “ là những tư tưởng chính trị pháp lý mang tính chỉ đạo ,bao trùm có giá trị bắt buộc chung (Jus cogens) đối với mọi chủ thể của luật quốc tế” Giáo trình Luật quốc tế-Trường Đại học Luật Hà Nội –NXB CAND năm 2004 Tr 39 ,luật quốc tế có những nguyên tắc cơ bản điều chỉnh đến tất cả các quan hệ trong đời sống sinh hoạt quốc tế .Trong phạm vi bài viết này làm rõ nội dung của nguyên tắc tận tâm,thiện chí thực hiện cam kết quốc tế (Pacta sunt servanda) đây là một nguyên tắc truyền thống của luật quốc tế ,nguyên tắc này đỏi hỏi các bên tham gia có nghĩa vụ thực hiện tự nguyện, có thiện chí, trung thực và đầy đủ các nghĩa vụ mà mình đã xác lập,cam kết ,phải thiện chí thực hiện các cam kiết quốc tế mà mình đã xác lập. Giải quyết tình huống Quá trình đàm phán ,ký kết thỏa thuận giữa chính phủ Iran và công ty dầu khí Anh có được luật quốc tế điều chỉnh hay không?tại sao? Có thể khẳng định rằng quá trình đàm phán ,ký kết thỏa thuận giữa chính phủ Iran và công ty dầu khí Anh không được luật quốc tế điều chỉnh vì thứ nhất, xét về mặt chủ thể việc ký kết đàm phán được luật quốc tế điều chỉnh phải là các chủ thể của luật quốc tế thực hiện,ở đây chính phủ Iran là một chủ thể của luật quốc tế ,tuy nhiên công ty dầu khí Anh là một pháp nhân ,không phải là chủ thể của luật quốc tế nên không phải là đối tượng điều chỉnh của luật quốc tế vì vậy khi xảy ra các tranh chấp về quyền và nghĩa vụ giữa chính phủ Iran và công ty dầu khí Anh , luật quốc tế không điều chỉnh mối quan hệ này,thứ hai quan hệ thuộc đối tượng điều chỉnh của luật quốc tế phải là các quan hệ liên quốc gia và liên chính phủ ,vì vậy mặc dù quan hệ giữa chính phủ Iran và công ty dầu khí Anh tuy có mang tính chất nước ngoài,quốc tế nhưng không thuộc đối tượng điều chỉnh của luật quốc tế vì nó không mang tính chất liên quốc gia ,liên chính phủ . Hành vi quốc hữu hóa Công ty dầu khí Anh của Iran có bị coi là vi phạm nguyên tắc pacta sunt servanda (nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế) hay không ?Tại sao? Ở đây hành vi quốc hữu hóa công ty dầu khí Anh của chính phủ Iran không vi phạm nguyên tắc pacta sunt servanda vì đây là một nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế,nó là nguyên tắc điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh giữa các chủ thể của luật quốc tế ,xét tình huống này công ty dầu khí Anh không phải là một chủ thể của luật quốc tế vì vậy mọi mối quan hệ giữa công ty dầu khí Anh với các chủ thể khác của luật quốc tế không được sự điều chỉnh của luật quốc tế nên nó cũng không có nghĩa vụ tuân theo các nguyên tắc cơ bản của luật quốc tế.Cũng cần nói rằng việc quốc hữu hóa công ty dầu khí Anh của chính phủ Iran là do chính sách phát triển đất nước của Iran đề ra,vì vậy việc công ty dầu khí Anh bị quốc hữu hóa chỉ được coi là một rủi do đối với họ, có chăng ở đây là việc Iran đã tạo ra sự hoang mang đối với những nhà đầu tư nước ngoài làm giảm sức hút đầu tư đối với họ ,gây ảnh hưởng đến nền kinh tế của chính mình mà thôi nó không phải là đối tượng điều chỉnh của luật quốc tế. Có thể nói quan hệ quốc tế diễn ra rất sôi động và trên tất cả các lĩnh vực của đời sống với sự tham ra của nhiều chủ thể khác nhau vì vậy việc xác định tư cách chủ thể là một vấn đề rất quan trọng ,tạo điều kiện để điều chỉnh một cách chính xác hơn và xác định nguồn luật để điều chỉnh các quan hệ quốc tế nhanh chóng và thuận tiện./. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1,Trường Đại học Luật Hà Nội ,Giáo trình luật quốc tế ,NXb CAND,Hà Nội,2004. 2,Lê Mai Anh &Trần Văn Thắng,Luật quốc tế -Lý luận và thực tiễn ,Nxb.Giáo dục ,Hà Nội ,2001. 3,Tuyên bố của Đại hội đồng Liên hợp Quốc năm 1970 về các nguyên tắc cơ bản điều chỉnh các quan hệ hợp tác giữa các quốc gia. 4,Công ước Viên năm 1969 về luật điều ước quốc tế .