Đề tài Đánh giá môi trường đầu tư dịch vụ trên địa bàn thành phố Huế

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA KINH TẾ VÀ PHẤT TRIỂN .......... KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HUẾ Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Thị Quỳnh Anh TS. Lê Nữ Minh Phương LỚP: K45C KHĐT Niên khóa: 2010 - 2015 Huế, năm 2015 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương Sau thời gian nghiên cứu, học tập tại khoa kinh tế & phát triển - Trường Đại học Kinh tế Huế, được sự giúp đỡ quý báu của các thầy giáo, cô giáo và bạn bè đồng nghiệp, tôi đã hoàn thành luận văn cử nhân kinh tế với đề tài: “Đánh giá môi trường đầu tư dịch vụ trên địa bàn Thành phố Huế”. Hoàn thành luận văn này, cho phép tôi được bày tỏ lời cảm ơn tới cô giáo Ts.Lê Nữ Minh Phương người đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận văn này, đồng thời cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa kinh tế & phát triển đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Xin chân thành cảm ơn ông Dương Xuân Mân chánh văn phòng - UBND TP Huế đã cho phép tôi thực tập tại UBND TP Huế. Xin cảm ơn các cán bộ trong phòng kinh tế đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực tập tại UBND TP. Mặc dù đã có nhiều cố gắng học tập nghiên cứu trong suốt mấy năm qua, song do thời gian có hạn, thiếu kinh nghiệm thực tế nên đề tài này không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sư góp ý của các thầy cô giáo và các bạn bè đồng nghiệp để luận văn này được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Huế, tháng 5 năm 2015 Sinh viên Nguyễn Thị Quỳnh Anh SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh i Đạ i ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương MỤC LỤC Lời cảm ơn ........................................................................................................................ i Mục lục ............................................................................................................................ ii Danh mục các thuật ngữ viết tắt ..................................................................................... iv Danh mục biểu đồ ............................................................................................................ v Danh mục bảng biểu ....................................................................................................... vi Tóm tắt nghiên cứu ........................................................................................................ vii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................ 1 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................ 5 CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA NGHIÊN CỨU .......................................... 5 1.1. Một số khái niệm. ..................................................................................................... 5 1.1.1. Đầu tư. .................................................................................................................. 5 1.1.2. Môi trường đầu tư. ................................................................................................ 5 1.1.3. Dịch vụ.................................................................................................................. 6 1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến môi trường đầu tư ........................................................ 6 1.3. Mô hình đánh giá môi trường đầu tư. ..................................................................... 12 1.3.1. Lý thuyết về thể chế và môi trường đầu tư. ........................................................ 12 1.3.2. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh hay PCI. .................................................... 14 1.4. Kinh nghiệm của các địa phương trong việc cải thiện môi trường đầu tư. ............ 16 1.4.1. Các địa phương tiêu biểu trên phạm vi cả nước. ................................................ 16 1.4.2. Một số nước điển hình. ....................................................................................... 20 CHƯƠNG II: ĐÁNH GIÁ MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HUẾ......... ............................................................................................ 22 2.1. Đánh giá môi trường đầu tư ở Việt Nam. ............................................................... 22 2.1.1 Thế mạnh của môi trường đầu tư Việt Nam ....................................................... 22 2.1.2 Các hạn chế của môi trường đầu tư Việt Nam ................................................... 24 2.2. Đánh gía MTĐT tại TT - Huế ................................................................................. 27 2.3. Tổng quan tình hình tự nhiên, kinh tế - xã hội của TP Huế .................................... 30 2.3.1. Điều kiện tự nhiên. ............................................................................................. 30 2.3.2. Điều kiện Kinh tế - Xã hội .................................................................................. 34 SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh ii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương 2.4. Thực trạng thu hút VĐT DV trên địa bàn TP. Huế qua các năm. .......................... 36 2.5. Đánh giá MTĐT DV trên địa bàn TP. Huế. ........................................................... 38 2.5.1 Chi phí gia nhập thị trường ................................................................................. 40 2.5.2 Tiếp cận đất đai và sự ổn định trong sử dụng đất. .............................................. 42 2.5.3 Tính minh bạch và tiếp cận thông tin ................................................................. 44 2.5.4 Chi phí thời gian để thực hiện các QĐ của Nhà nước ........................................ 46 2.5.5 Chi phí không chính thức ................................................................................... 48 2.5.6 Cạnh tranh bình đẳng ............................................................................................ 50 2.5.7 Tính năng động và tiên phong của lãnh đạo tỉnh ................................................ 52 2.5.8. DV hỗ trợ DN ...................................................................................................... 53 2.5.9 Đào tạo lao động ................................................................................................... 54 2.5.10 Thiết chế pháp lý ................................................................................................ 56 2.6. Kết luận................................................................................................................... 57 CHƯƠNG III: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẦU TƯ DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN TP HUẾ ..................................... 60 3.1. Định hướng. ............................................................................................................ 60 3.2.Giải pháp.................................................................................................................. 61 3.2.1. Giải pháp mang tầm vĩ mô. ................................................................................. 61 3.2.2 Giải pháp mang tầm vi mô ................................................................................... 62 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................. 65 1. Kết luận ..................................................................................................................... 64 2. Kiến nghị ................................................................................................................... 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 66 PHỤ LỤC SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh iii Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT APEC: Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương ASEAN: Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á DN: Doanh nghiệp DV: Dịch vụ ECOSOC: Hội đồng Kinh tế và Xã hội Liên Hiệp Quốc IPU: Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới FDI: Đầu tư trực tiếp nước ngoài GCNĐT: Giấy chứng nhận đầu tư GCNQSDĐ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GDP: Tổng sản phẩm quốc nội GNP: Tổng sản phẩm quốc dân ISO: Tổ chức tiêu chuẩn quốc tế KCN: khu công nghiệp KTTĐ: Kinh tế trọng điểm KH&ĐT: Kế hoạch và đầu tư MTĐT: môi trường đầu tư ODA: nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức PCI: Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh TB: trung bình TNDN: Thu nhập DN TT - Huế : Thừa Thiên Huế TP: Thành phố UBND: Ủy ban nhân dân UNESCO: Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc USD: Đô la Mỹ XNK: Xuất nhập khẩu WTO: Tổ chức Thương mại Thế giới SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh iv Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Xếp hạng mức độ tự do kinh tế 2014 ........................................................................ 25 Biểu đồ 2.2: Tổng VĐT ngành dịch vụ TP Huế qua các năm ...................................................... 36 Biểu đồ 2.3: Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp ...................................................................................... 53 SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh v Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Chỉ số cảm nhận tham nhũng 2013 ................................................................................ 25 Bảng 2.2: Chỉ số năng lực cạnh tranh PCI năm 2013, 2014 của một số tỉnh và TT – Huế ....... 29 Bảng 2.3: Lao động và chuyển dịch cơ cấu lao động .................................................................... 35 Bảng 2.4: Vốn đầu tư phân theo các ngành khu vực dịch vụ trên địa bàn TP Huế .................... 37 Bảng 2.5: Mức độ hài lòng và ý nghĩa của DN đối với các tiêu chí về “chi phí gia nhập thị trường” ................................................................................................................................................ 40 Bảng 2.6: Mức độ hài lòng và ý nghĩa của DN đối với các tiêu chí về “tiếp cận đất đai và sự ổn định trong sử dung đất” .......................................................................................................... 42 Bảng 2.7: Mức độ hài lòng của các DN đối với các yếu tố .......................................................... 44 Bảng 2.8: Mức độ hài lòng và ý nghĩa của các DN đối với yếu tố “chi phí thời gian để thực hiện các QĐ của Nhà nước” ............................................................................................................. 46 Bảng 2.9: Mức độ hài lòng của các DN đối với các tiêu chí của “chi phí không chính thức” .. 48 Bảng 2.10: Mức độ hài lòng của các DN đối với các tiêu chí “cạnh tranh không bình đẳng” .. 50 Bảng 2.11: Mức độ hài lòng của các DN đối với các tiêu chí về “tính năng động và tiên phong của lãnh đạo tỉnh” .................................................................................................................. 52 Bảng 2.12: Mức độ hài lòng và ý nghĩa của các DN đối với các tiêu chí “đào tạo lao động”... 54 Bảng 2.13: Mức độ hài lòng và ý nghĩa của các DN đối với các tiêu chí “thiết chế pháp lý” ... 56 Bảng 2.14. Tổng hợp điểm trung bình các yếu tố trong PCI của TP Huế ................................... 58 SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh vi Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương TÓM TẮT NGHIÊN CỨU MTĐT DV trên địa bàn TP Huế thời gian qua đã từng bước được củng cố và phát triển. Tuy nhiên, MTĐT ở đây vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là thiếu sự đồng bộ trong các yếu tố thu hút đầu tư. Vì thế, nghiên cứu “Đánh Giá MTĐT DV Trên Địa Bàn TP Huế” đã được lựa chọn và thực hiện. * Mục tiêu của nghiên cứu: Nghiên cứu nhằm mục tiêu phân tích và đánh giá thực trạng môi trường đầu tư DV tại TP Huế, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm cải thiện môi trường đầu tư DV tại địa phương này. * Dữ liệu phục vụ nghiên cứu: Dữ liệu phục vụ nghiên cứu được thu thập từ hai nguồn chính sau đây: Nguồn số liệu thứ cấp: Thu thập từ tài liệu báo cáo của UBND TP Huế và tìm hiểu qua internet, sách báoNguồn số liệu sơ cấp: Điều tra phỏng vấn một số DN DV hoạt động trên địa bàn TP Huế. * Phương pháp sử dụng trong nghiên cứu: Trong đề tài này chúng ta sử dụng các phương pháp: Phương pháp điều tra thu thập số liệu (sơ cấp và thứ cấp), Phương pháp tổng hợp, phân tích, Phương pháp thống kê, Phương pháp so sánh, Phương pháp duy vật biện chứng, Phương pháp chuyên gia. *Kết quả đạt được: Sau khi thực hiện đề tài nghiên cứu này, chúng ta phần nào đánh giá được một cách khách quan về môi trường đầu tư DV TP Huế. Bên cạnh đó đề ra được một số giải pháp cải thiện môi trường đầu tư tại đây. SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh vii Đạ i h ọc K inh tế Hu ế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết Ở những nước phát triển, dịch vụ (DV) và khái niệm DV đã tồn tại và phát triển khá lâu, đã có nhiều nhà kinh tế học quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Ở Việt Nam thuật ngữ DV mới xuất hiện và mới được nghiên cứu với tư cách là một ngành kinh tế độc lập trong thời gian gần đây, mặc dù trong tực tiễn nó đã tồn tại. Ngày nay tổng sản phẩm quốc dân của một nước, cũng như doanh thu của một doanh nghiệp, không thể không tính đến sự đóng góp của lĩnh vực DV. Tổng kết 20 năm từ 1991 – 2010 của nước ta, tỷ lệ % DV chiếm trong tổng số chi phí xã hội từ 10 – 25% sẽ tăng lên từ 35 – 40 %. (Theo Tổng cục thống kê) DV đóng vai trò quan trọng như vậy, cần được quan tâm đầu tư phát triển đúng hướng. Để làm được điều này, đòi hỏi môi trường kinh doanh thuận lợi, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước yên tâm bỏ vốn ra đầu tư ở nước sở tại. MTĐT là yếu tố hàng đầu để thu hút nhà đầu tư bỏ vốn đầu tư vào vùng đó. Một MTĐT tốt sẽ giúp nhà đầu tư giảm thiểu được rủi ro về đầu tư góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng VĐT. Nhìn chung, các nhà đầu tư thường chủ yếu đầu tư vào những nước có MTĐT thõa mãn các điều kiện như: cơ sở hạ tầng, hệ thống chính trị, pháp lý, lao động Đối với TP Huế việc xây dựng một MTĐT lành mạnh, thân thiện đang là vấn đề được chính quyền địa phương quan tâm hàng đầu nhằm thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào kinh doanh tại đây. Và đặc biệt, xây dựng một MTĐT dịch vụ ngày càng phát triển nhằm đưa TP Huế trở thành đầu mối giao dịch và xúc tiến thương mại; trung tâm xuất, nhập khẩu, bán buôn, phát luồng hàng; cung cấp các DV liên quan đến hoạt động thương mại; trung tâm điều phối, liên kết các hoạt động thương mại của tỉnh TT Huế với các tỉnh, TP trên cả nước và quốc tế để làm động lực thúc đẩy phát triển thị trường trong tỉnh, trong nước và nước ngoài. SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh 1 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương Với nhiều lợi thế sẵn có và sự quan tâm đặc biệt của Trung ương, của tỉnh TT Huế, TP. Huế đang dần trở thành địa điểm lý tưởng cho nhiều nhà đầu tư. Tuy nhiên, TP Huế vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định và hạn chế chúng ta sẽ đề cập đến đó là về MTĐT. Đây là vấn đề rất quan trọng nên cần có những nghiên cứu đánh giá cũng như đề xuất giải pháp cải thiện nhằm nâng cao chất lượng MTĐT cũng như sức hấp dẫn của địa phương này đối với các DN trong và ngoài nước. Chính vì thế, tôi đã quyết định chọn đề tài: “Đánh giá môi trường đầu tư dịch vụ trên địa bàn Thành phố Huế” làm đề tài nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chung: Nhằm đề xuất các giải pháp cải thiện MTĐT DV tại TP Huế, từ đó thu hút hơn nữa VĐT vào lĩnh vực DV trên địa bàn TP. Huế Mục tiêu cụ thể: Để đạt được mục tiêu chung trên, nghiên cứu cần thực hiện các mục tiêu cụ thể sau: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về đầu tư và MTĐT. - Phân tích, đánh giá thực trạng MTĐT DV trên địa bàn TP Huế. - Đề xuất giải pháp để cải thiện MTĐT DV trên địa bàn TP Huế. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu - MTĐT. - MTĐT DV trên địa bàn TP Huế. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Không gian nghiên cứu: MTĐT DV trên địa bàn TP Huế. Thời gian nghiên cứu: - số liệu thứ cấp 2010 – 2014 - Số liệu sơ cấp năm 2015 SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh 2 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Phương pháp luận xuyên suốt nghiên cứu là phương pháp duy vật biện chứng để xem xét các sự viện hiện tượng trong mối quan hệ tương quan với các thành phần và hiện tượng khác. Bên cạnh đó, các sự vật và hiện tượng cũng được phân tích trong mối quan hệ luôn luôn vận động và phát triển để có thể đánh giá một cách khách quan và toàn diện các sự vật và hiện tượng. - Phương pháp để thu thập số liệu: + Thu thập số liệu thứ cấp: Chủ yếu thu thập từ các bản báo cáo của UBND TP Huế . Thu thập từ sách báo và internet + Thu thập số liệu sơ cấp: Thông qua phiếu điều tra, phỏng vấn ý kiến đánh giá của một số DNDV trên địa bàn TP Huế. Nội dung phỏng vấn bao gồm: 1. Chi phí gia nhập thị trường. 2. Tiếp cận đất đai và sự ổn định trong sử dụng đât. 3. Tính minh bạch và tiếp cận thông tin. 4. Chi phí thời gian để thực hiện các quy định của Nhà nước. 5. Chi phí không chính thức. 6. Cạnh tranh bình đẳng. 7. Tính năng động và tiên phong của lãnh đạo tỉnh. 8. DV hỗ trợ doanh nghiệp. 9. Đào tạo lao động. 10. Thiết chế pháp lý. - Phương pháp phân tích số liệu thu thập được: Trong đề tài sử dụng các phương pháp: SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh 3 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương + Phương pháp tổng hợp + Phương pháp thống kê + Phương pháp so sánh để rút ra những kết luận từ những con số định tính và định lượng. + Phương pháp kiểm tra T – Test. 5. Hạn chế đề tài Do hạn chế về mặt thời gian nên số lượng mẫu điều tra được chỉ có 30 mẫu. 6. Kết cấu khóa luận Khóa luận bao gồm 3 phần: Phần I: Đặt vấn đề. Phần II: Nội dung nghiên cứu, gồm 3 chương: Chương 1:Cơ sở khoa học của nghiên cứu. Chương 2: Đánh giá MTĐT DV trên địa bàn TP Huế. Chương 3: Định hướng và giải pháp nhằm cải thiện MTĐT DV trên địa bàn TP Huế. Phần III: Kết luận và kiến nghị. 3.1. Kết Luận. 3.2. Kiến nghị. SVTH: Nguyễn Thị Quỳnh Anh 4 Đạ i h ọc K inh tế H uế Khóa luận tốt nghiệp đại học GVHD: TS. Lê Nữ Minh Phương PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA NGHIÊN CỨU 1.1. Một số khái niệm. 1.1.1. Đầu tư. Dưới góc độ tài chính thì đầu tư là một chuỗi hoạt động chi tiêu để chủ đầu tư nhận về một chuỗi các dòng thu. Dưới góc độ tiêu dùng thì đầu tư là sự hi sinh tiêu dùng hiện tại để thu được mức tiêu dùng nhiều hơn trong tương lai. Theo Luật đầu tư 2005: Đầu tư là việc nhà đầu tư bỏ vốn bằng các loại tài sản hữu hình hoặc vô hình để hình thành tài sản tiến hành các hoạt động đầu tư. Đầu tư nói chung là đó là việc bỏ vốn hoặc chi dùng vốn cùng các nguồn lực khác ở hiện tại để tiến hành một hoạt động nào đó nhằm thu về các kết quả có lợi trong tương lai. 1.1.2. Môi trường đầu tư. Theo báo cáo phát triển thế giới 2005: “MTĐT là tập hợp các yếu tố đặc thù địa phương đang định hình cho các cơ hội và động lực để DN đầu tư có hiệu quả, tạo việc làm và mở rộng sản xuất”. Cũng có thể hiểu MTĐT là tổng thể các yếu tố về pháp luật, kinh tế, xã hội, văn hóa và các yếu tố cơ sở hạ tầng, năng lực thị trường, tất cả các lợi thế của một địa phương. Ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến hoạt động