Đề tài Đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Hưng Yên - Thực trạng và giải pháp

Môc lôc  Trang   Danh môc c¸c b¶ng biÓu  5   Danh môc tõ viÕt t¾t  6   PhÇn Më §Çu  8   1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi  8   2. T×nh h×nh nghiªn cøu  9   3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu  10   4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu  10   5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu  11   6. Dù kiÕn nh÷ng ®ãng gãp míi cña luËn v¨n  11   7. Bè côc cña luËn v¨n  12      Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña FDI ë H­ng Yªn  13   1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi  13   1.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n  14   1.1.2. §Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi  14   1.2. C¸c lý thuyÕt gi¶i thÝch sù ra ®êi cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ FDI  17   1.2.1. C¸c lý thuyÕt gi¶i thÝch sù ra ®êi cña FDI  17   1.2.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ FDI  22   1.3. Vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi  30   1.3.1. §èi víi n­íc xuÊt khÈu vèn  30   1.3.2. §èi víi n­íc nhËn ®Çu t­  31   1.4. §éng th¸i dßng vèn FDI  38   1.4.1. Luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp h­íng vµo c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn  38   1.4.2. C«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô lµ c¸c lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ m¹nh nhÊt  39   1.4.3. §a cùc vµ ®a biªn trong ®Çu t­ trùc tiÕp  39   1.4.4. C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®· vµ ®ang trë thµnh chñ thÓ ®Çu t­ chñ yÕu  40   1.4.5. HiÖn t­îng hai chiÒu trong ®Çu t­ trùc tiÕp  41   1.5. Kh¸i qu¸t vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua  41   1.5.1. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ thu hót FDI  41   1.5.2. T×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua.  43      Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng FDI ë H­ng Yªn  51   2.1. M«i tr­êng thu hót FDI ë H­ng Yªn.  51   2.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý, ®Þa ®iÓm ®Çu t­.  51   2.1.2. §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ, nguån nh©n lùc.  54   2.1.3. Tr×nh ®é ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, dÞch vô ®Çu t­.  60   2.1.4. ChÝnh s¸ch, thñ tôc hµnh chÝnh ®èi víi FDI.  62   2.2. T¸c ®éng cña FDI ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña H­ng Yªn.  72   2.2.1. T¸c ®éng cña FDI ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ.  72   2.2.2. T¸c ®éng cña FDI ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu.  79   2.2.3. C¸c t¸c ®éng kh¸c.  86   2.3. C¸c vÊn ®Ò ®Æt ra trong thu hót vµ sö dông FDI ë H­ng Yªn  90   2.3.1. Nh÷ng thµnh c«ng  90   2.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ, tån t¹i vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn gi¶i quyÕt  96      Ch­¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ FDI ë H­ng Yªn.  102   3.1. Môc tiªu, ph­¬ng h­íng thu hót FDI cña H­ng Yªn trong thêi gian tíi  102   3.1.1. C¬ së ®Þnh h­íng  102   3.1.2. Môc tiªu, nhiÖm vô cña FDI trong thêi gian tíi.  104   3.2. C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ FDI t¹i H­ng Yªn  105   3.2.1. TiÕp tôc ®æi míi nhËn thøc ®èi víi FDI  105   3.2.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p, ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch  106   3.2.3. §Èy m¹nh c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh  111   3.2.4. Lµm tèt c«ng t¸c quy ho¹ch ®Çu t­  114   3.2.5. X©y dùng hoµn thiÖn h¹ tÇng c¬ së kü thuËt  116   3.2.6. Më réng c¸c h×nh thøc thu hót vµ vËn ®éng ®Çu t­  119   3.2.7. §µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ n©ng cao chÊt l­îng ng­êi lao ®éng ho¹t ®éng trong khu vùc FDI.  119   3.2.8. Mét sè vÊn ®Ò kh¸c  120   * KÕt luËn  123   ** Tµi liÖu tham kh¶o  124   Danh môc c¸c b¶ng biÓu   Trang   B¶ng 1  M­êi nh©n tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh sù lùa chän ®Þa bµn ®Çu t­  26   B¶ng 2  C¸c dù ¸n FDI ®­îc cÊp giÊy phÐp t¹i ViÖt Nam  45   B¶ng 3  §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph©n theo tØnh thµnhphè - tÝnh ®Õn 31/1/2004  48   B¶ng 4  C¬ cÊu kinh tÕ H­ng Yªn tõ khi t¸i lËp tØnh ®Õn nay (1997-2003)  73   B¶ng 5  GDP cña H­ng Yªn ph©n theo ngành kinh tÕ tõ khi t¸i lËp tØnh ®Õn nay (1997-2003)  75   B¶ng 6  C¬ cÊu c¸c dù ¸n FDI vào H­ng Yªn tõ khi t¸i lËp tØnh ®Õn nay (1997 - 2003)  76   B¶ng 7  Gi¸ trÞ xuÊt khÈu so víi GDP thêi kú 1997-2003  80   B¶ng 8  Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (thêi kú 1997 - 2003)  82   B¶ng 9  Gi¸ trÞ xuÊt khÈu chia theo n­íc (1997-2003)  84   B¶ng 10  Tr×nh ®é c«ng nghÖ, thiÕt bÞ cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i H­ng Yªn. (tÝnh theo gi¸ trÞ)  94       Danh môc tõ viÕt t¾t WB (World Bank) - Ng©n hµng thÕ giíi IMF (International Monetary Fund) - Quü tiÒn tÖ quèc tÕ TNCs (Transnational Corporations) - C«ng ty xuyªn quèc gia TNHH - Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n WTO (World Trade Orgnization) - Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ASEAN (Association of The South East Asian Nations) - HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ KCN - Khu c«ng nghiÖp CNH - H§H - C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. QLDA - Qu¶n lý dù ¸n GTVT - Giao th«ng vËn t¶i XD - X©y dùng CN - C«ng nghiÖp AFTA (ASEAN Free Trade Area) - Khu vùc th­¬ng m¹i tù do ASEAN UBND - ñy ban nh©n d©n H§HTKD - Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh CNTB - Chñ nghÜa t­ b¶n ODA (Official Development Assistance)-ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc BOT (Build - Operate - Transfer) - Hîp ®ång x©y dùng - kinh doanh - chuyÓn giao BTO (Build - Transfer - Operate) - Hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao - kinh doanh BT (Build - Transfer) - Hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao FDI (Foreign Direct Investment) - §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi NQ - TW - NghÞ quyÕt Trung ­¬ng OECD (Organization for Economic Co-operation and Development) - Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Q§-UB - QuyÕt ®Þnh ñy ban BCC (Bussiness Co-operation Contract) - Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh M&As (Merger and Acquisitions) s¸t nhËp vµ mua l¹i MIGA (Multilateral Investment Guarantee Agency) C¬ quan b¶o ®¶m ®Çu t­ ®a ph­¬ng. UNCTAD (United Nation Conference on Trade and Development) DiÔn ®µn th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn liªn hîp quèc. NIEs - C¸c nÒn kinh tÕ míi c«ng nghiÖp hãa. PhÇn më ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi: Vèn, c«ng nghÖ, kiÕn thøc qu¶n lý vµ marketing lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn hµng ®Çu ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë mäi ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc, trong ®ã nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ®Þa ph­¬ng ®ang dùa chñ yÕu vµo sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp. H­ng Yªn lµ mét ®Þa ph­¬ng thuÇn n«ng nh­ng l¹i rÊt Ýt ®Êt ®ai, míi ®­îc t¸i lËp n¨m 1997 tõ tØnh H¶i H­ng cò, viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. TÝch luü néi bé hµng n¨m cña tØnh ®Ó t¸i ®Çu t­ ph¸t triÓn cßn thÊp (­íc tÝnh giai ®o¹n 2000 - 2010 toµn tØnh tÝch lòy kho¶ng 1.350 TriÖu USD), trong khi nhu cÇu vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn cña tØnh, thêi kú 2000 - 2010 lµ: 2.750 triÖu USD. Nh­ vËy, nguån vèn huy ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn hµng n¨m chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 49%, sè cßn l¹i ph¶i huy ®éng tõ mäi nguån vèn kh¸c. Lµ mét tØnh n«ng nghiÖp l¹i rÊt Ýt ®Êt ®ai nªn sè vèn trong d©n rÊt h¹n chÕ, bëi thÕ ph¶i nh×n vµo c¸c nguån bªn ngoµi. Tuy lµ tØnh thuÇn n«ng, ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thÊp, nh­ng so víi nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c trong c¶ n­íc, H­ng Yªn l¹i cã kh¸ nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI). §ã lµ, vÞ trÝ rÊt gÇn Hµ Néi (tiÕp gi¸p víi c¸c KCN vµnh ®ai cña Hµ Néi), c¬ së h¹ tÇng kh¸ tèt (míi ®­îc ®Çu t­ nhê chia t¸ch tØnh), nguån lao ®éng ®Þa ph­¬ng dåi dµo, gi¶i phãng mÆt b»ng thuËn lîi (®Êt n«ng nghiÖp)... §©y lµ nh÷ng lîi thÕ kh¸ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆc dï cã nhiÒu lîi thÕ nh­ ®· nªu trªn, nh­ng ®Õn nay FDI vµo H­ng Yªn vÉn cßn h¹n chÕ, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ mong ®îi cña TØnh. HiÖn tr¹ng nµy ®· vµ ®ang ®Æt ra nhiÒu c©u hái cho c¸c nhµ qu¶n lý ®Þa ph­¬ng: ph¶i ch¨ng tØnh ch­a biÕt c¸ch thu hót FDI? C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn h¹n chÕ ®Çu t­ vµo H­ng Yªn do chiÕn l­îc ®Çu t­ cña hä hay v× nh÷ng c¶n trë tõ m«i tr­êng ®Çu t­ cña tØnh? Lµm thÕ nµo ®Ó khai th¸c ®­îc c¸c lîi thÕ ®· nªu nh»m thu hót ®­îc nhiÒu FDI ®Ó bï ®¾p kho¶n thiÕu hôt to lín vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña TØnh? MÆt kh¸c, gÇn ®©y l¹i xuÊt hiÖn mét sè quan ®iÓm kú väng vµo vai trß cña FDI nh­ lµ “gi¶i ph¸p ®ét ph¸” ®Ó n©ng vÞ thÕ cña tØnh, tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo (?). ViÖc t×m lêi gi¶i cho c¸c vÊn ®Ò ®· nªu lµ rÊt cÊp b¸ch ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý cña H­ng Yªn. Bëi vËy, nÕu ®Ò tµi tr¶ lêi ®­îc c¸c vÊn ®Ò nµy sÏ kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ lý luËn, mµ quan träng h¬n, sÏ gãp phÇn vµo gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña ®Þa ph­¬ng hiÖn nay. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu. “§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi” lµ chñ ®Ò ®­îc nghiªn cøu rÊt phæ biÕn hiÖn nay, næi bËt lµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nh­: - Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam - NguyÔn Träng Lu©n (n¨m 2002). - Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh - Lª Bé LÜnh (n¨m 2002). - Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam - Mai Ngäc C­êng (n¨m 2001). Ngoµi ra, trong thêi gian võa qua còng cã nhiÒu bµi b¸o, bµi viÕt ®¨ng trªn t¹p chÝ vµ nh÷ng cuéc héi th¶o vÒ vÊn ®Ò nµy. Tuy nhiªn phÇn lín c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tËp trung ë ph¹m vi quèc gia (toµn quèc), sè c«ng tr×nh nghiªn cøu chñ ®Ò nµy ë ph¹m vi ®Þa ph­¬ng cßn rÊt Ýt (chñ yÕu ë Hµ Néi, thµnh phè lín vµ c¸c ®Þa ph­¬ng thu hót ®­îc nhiÒu FDI trong c¶ n­íc). Cho ®Õn nay ch­a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo trïng tªn vµ néi dung cña ®Ò tµi. ë H­ng Yªn, qua 6 n¨m thùc hiÖn thu hót FDI, còng cã mét sè nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, nh­ng phÇn lín míi chØ ë d¹ng b¸o c¸o, tæng kÕt thùc tiÔn FDI cña tØnh. MÆc dï Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cña tØnh ®· rÊt quan t©m, mong muèn tiÕn hµnh nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy mét c¸ch cã c¨n cø khoa häc, toµn diÖn vµ hÖ thèng, nh­ng ®Õn nay vÉn ch­a thùc hiÖn ®­îc. Bëi vËy, ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ “§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë H­ng Yªn: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” lµ mét ®Ò tµi míi, kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi sÏ gãp phÇn kh¾c phôc h¹n chÕ nµy vµ ®©y còng chÝnh lµ ®iÓm míi cña luËn v¨n. 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu. Víi ®Þnh h­íng ¸p dông c¸c kiÕn thøc khoa häc, lý luËn kinh tÕ vµo gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thùc tiÔn FDI ë H­ng Yªn nªn môc ®Ých c¬ b¶n cña luËn v¨n lµ gi¶i thÝch vµ dù ®o¸n c¸c vÊn ®Ò FDI ë H­ng Yªn mét c¸ch cã c¨n cø khoa häc, toµn diÖn vµ hÖ thèng. Trªn c¬ së ®ã, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn quan träng nµy ë H­ng Yªn trong thêi gian tíi. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nªu trªn, nhiÖm vô nghiªn cøu c¬ b¶n cña luËn v¨n lµ: HÖ thèng ho¸ c¸c vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cña FDI ë n­íc ta vµ tham kh¶o mét sè ®Þa ph­¬ng ®iÓn h×nh thu hót FDI trong c¶ n­íc; ph©n tÝch mét c¸ch chi tiÕt, toµn diÖn vµ cã hÖ thèng vÒ hiÖn tr¹ng vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn FDI ë H­ng Yªn; ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña FDI ®èi víi sù ph¸t triÓn cña H­ng Yªn tõ khi t¸i lËp tØnh ®Õn nay; ®Ò xuÊt mét sè gîi ý chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña nhµ n­íc vµ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn cho c¸c nhµ qu¶n lý H­ng Yªn nh»m thóc ®Èy thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ FDI phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña tØnh trong thêi gian tíi. 4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. §èi t­îng nghiªn cøu chñ yÕu cña luËn v¨n lµ FDI vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn thu hót, sö dông nguån vèn nµy ë H­ng Yªn. Ph¹m vi nghiªn cøu lµ tØnh H­ng Yªn. Thêi gian nghiªn cøu tÝnh tõ 1997 ®Õn 2003, tøc lµ thêi kú tõ khi t¸i thµnh lËp tØnh ®Õn n¨m 2003. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. Thu thËp, ®äc, ph©n tÝch c¸c tµi liÖu, chÝnh s¸ch, sè liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi lµm c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn nghiªn cøu cña ®Ò tµi. C¸c quan ®iÓm, kÕt qu¶ ph©n tÝch sÏ ®­îc th­êng xuyªn trao ®æi víi c¸c chuyªn gia vµ nh÷ng ng­êi qu¶n lý FDI cña tØnh H­ng Yªn. TiÕp theo lµ thu thËp c¸c sè liÖu, b¸o c¸o vµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t thùc tiÔn FDI ë H­ng Yªn ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng cña nguån vèn nµy. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ sÏ ®­îc gãp ý vµ b×nh luËn cña nh÷ng ng­êi qu¶n lý FDI vµ mét sè nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë H­ng Yªn. Tæng hîp c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®Ó viÕt b¶n th¶o lÇn 1 sau ®ã c¸c chuyªn gia gãp ý b¶n th¶o ®Ó söa ch÷a, hoµn thiÖn luËn v¨n. Ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p c¬ b¶n th­êng ®­îc sö dông trong nghiªn cøu kinh tÕ cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin (duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö,…), luËn v¨n sÏ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu lµ: thèng kª, tæng hîp, ph©n tÝch, so s¸nh, pháng vÊn chuyªn gia, kh¶o s¸t thùc tÕ vµ khu vùc häc. 6. Dù kiÕn nh÷ng ®ãng gãp míi cña luËn v¨n. Cïng víi viÖc gãp phÇn hÖ thèng, kh¸i qu¸t nh÷ng quan ®iÓm lý luËn vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI), nghiªn cøu t¸c ®éng cña FDI ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ n­íc nãi chung vµ mét sè ®Þa ph­¬ng nãi riªng, ®iÓm ®ãng gãp míi vµ chÝnh cña luËn v¨n lµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña FDI ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh H­ng Yªn thêi kú sau t¸i lËp tØnh (1997 - 2003) vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn FDI, ®ång thêi h¹n chÕ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc, ph¸t huy t¸c ®éng tÝch cùc cña FDI trªn ®Þa bµn tØnh H­ng Yªn, gãp phÇn ®Èy m¹nh sù nghiÖp CNH - H§H vµ héi nhËp quèc tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng vµ ®óng h­íng. LuËn v¨n cã thÓ ®­îc dïng lµm t­ liÖu tham kh¶o cho nh÷ng ng­êi nghiªn cøu, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, qu¶n lý, gi¶ng d¹y vµ häc tËp FDI ë ®Þa ph­¬ng, trung ­¬ng còng nh­ mét sè tr­êng häc, c¬ së ®µo t¹o ®¹i häc vµ sau ®¹i häc. 7. Bè côc cña luËn v¨n. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, phô lôc vµ tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña nghiªn cøu FDI ë H­ng Yªn. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng FDI ë H­ng Yªn. Ch­¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ FDI ë H­ng Yªn. Ch­¬ng 1 C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña FDI ë H­ng Yªn 1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña ®Çu t­ quèc tÕ, ®­îc ®Æc tr­ng bëi qu¸ tr×nh di chuyÓn t­ b¶n gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. MÆc dï cã nhiÒu kh¸c biÖt vÒ quan niÖm nh­ng nh×n chung th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc hiÓu nh­ ho¹t ®éng kinh doanh mµ ë ®ã cã sù t¸ch biÖt trong viÖc sö dông vèn vµ qu¶n lý ®Çu t­. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ xÐt vÒ mÆt chñ thÓ th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi bao giê còng lµ mét d¹ng quan hÖ kinh tÕ cã yÕu tè n­íc ngoµi. YÕu tè n­íc ngoµi ë ®©y kh«ng chØ lµ sù kh¸c biÖt vÒ quèc tÞch hay l·nh thæ sinh sèng, mµ cßn x¸c ®Þnh t­ b¶n di chuyÓn trong ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc ngoµi b¾t buéc ph¶i v­ît ra ngoµi biªn giíi cña mét quèc gia. Néi dung kinh tÕ cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc ph¶n ¸nh trong LuËt §Çu t­. ë ®ã, ng­êi ta ®· cè g¾ng t¹o ra nh÷ng h×nh thøc ph¸p lý tháa m·n hai ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ã lµ: - Cã sù di chuyÓn t­ b¶n trªn ph¹m vi quèc tÕ. - Chñ ®Çu t­ (mét bªn hoÆc c¶ hai bªn) trùc tiÕp hoÆc cïng thèng nhÊt víi nhau tham gia vµo viÖc sö dông vèn vµ qu¶n lý ®èi t­îng ®Çu t­. Theo LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, th× cã thÓ hiÓu ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ viÖc c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi trùc tiÕp ®­a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn n­íc ngoµi hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo ®­îc ChÝnh phñ ViÖt Nam chÊp nhËn ®Ó hîp t¸c víi bªn ViÖt Nam hoÆc tù m×nh tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam. D­íi gãc ®é kinh tÕ quèc tÕ cã thÓ hiÓu: §Çu t­ trùc tiÕp lµ lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ, trong ®ã ng­êi chñ së h÷u ®ång thêi lµ trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn ®Çu t­. VÒ thùc chÊt, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ sù ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nh»m x©y dùng c¸c c¬ së, chi nh¸nh ë n­íc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §©y chÝnh lµ h×nh thøc ®Çu t­ mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô vµ cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi t­îng mµ hä bá vèn ®Çu t­. 1.1.2. §Æc ®iÓm vµ c¸c h×nh thøc cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. * §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau ®©y: - C¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®ãng gãp mét sè vèn tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña LuËt §Çu t­ cña tõng n­íc quy ®Þnh. VÝ dô: LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam quy ®Þnh chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®ãng gãp tèi thiÓu 30% vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n, Mü quy ®Þnh 10%. - QuyÒn qu¶n lý xÝ nghiÖp phô thuéc vµo møc ®é gãp vèn. NÕu gãp 100% th× doanh nghiÖp hoµn toµn do chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®iÒu hµnh qu¶n lý. - Lîi nhuËn cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi thu ®­îc phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®­îc chia theo tû lÖ gãp vèn trong vèn ph¸p ®Þnh sau khi nép thuÕ cho n­íc së t¹i vµ tr¶ lîi tøc cæ phÇn (nÕu cã). - §Çu t­ trùc tiÕp ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc x©y dùng doanh nghiÖp míi, mua l¹i toµn bé hoÆc tõng phÇn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc mua cæ phiÕu ®Ó th«n tÝnh hoÆc s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp víi nhau. * Cã c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp chñ yÕu sau: - Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh: Lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a hai bªn hoÆc nhiÒu bªn (gäi t¾t lµ c¸c bªn hîp doanh) ®Ó cïng nhau tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu hîp ®ång kinh doanh ë ViÖt Nam trªn c¬ së quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn mµ kh«ng thµnh lËp ph¸p nh©n míi. Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh cã mét sè ®Æc ®iÓm nh­: + Lµ mét h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp, chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt §Çu t­, do vËy nã kh¸c víi c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i, hîp ®ång kinh tÕ vÒ trao ®æi mua b¸n th«ng th­êng (c¸c hîp ®ång nµy kh«ng bÞ LuËt §Çu t­ ®iÒu chØnh). + Kh«ng h×nh thµnh mét ph¸p nh©n míi. + C¸c bªn hîp doanh vÉn gi÷ nguyªn së h÷u riªng ®èi víi tµi s¶n gãp vµo hîp doanh. + KÕt qu¶ ho¹t ®éng phô thuéc vµo sù tån t¹i vµ thùc hiÖn nghÜa vô cña mçi bªn hîp doanh. Néi dung ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña mçi bªn, c¸ch thøc x¸c ®Þnh vµ ph©n chia kÕt qu¶, thêi h¹n hîp ®ång, c¸ch gi¶i quyÕt tranh chÊp… ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ trong hîp ®ång. H×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi nµy ph¶i ®­îc xÐt duyÖt vµ cÊp giÊy phÐp kinh doanh cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. - Doanh nghiÖp liªn doanh: Lµ doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång kinh doanh gi÷a bªn hoÆc c¸c bªn ViÖt Nam víi bªn hoÆc c¸c bªn n­íc ngoµi, hoÆc trªn c¬ së hiÖp ®Þnh gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam víi ChÝnh phñ n­íc ngoµi, nh»m ho¹t ®éng kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam. + Doanh nghiÖp liªn doanh lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam vµ ®­îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (TNHH), mçi bªn liªn doanh chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi bªn kia, víi doanh nghiÖp liªn doanh vµ bªn thø ba trong ph¹m vi phÇn vèn cña m×nh vµo vèn ph¸p ®Þnh. + Doanh nghiÖp liªn doanh ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c tù chñ tµi chÝnh trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh, phï hîp víi giÊy phÐp ®Çu t­ vµ ph¸p luËt ViÖt Nam. + Doanh nghiÖp liªn doanh cã tµi s¶n riªng do c¸c bªn liªn doanh ®ãng gãp vµ lµ së h÷u chung cña c¸c bªn liªn doanh. + Doanh nghiÖp liªn doanh ®­îc thµnh lËp sau khi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµ chøng nhËn ®¨ng ký ®iÒu lÖ doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi: lµ doanh nghiÖp hoµn toµn thuéc së h÷u cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n n­íc ngoµi, do hä thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, tù qu¶n lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng kinh doanh. C¬ së ph¸p lý ®Ó thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi lµ LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, giÊy phÐp ®Çu t­, ®iÒu lÖ doanh nghiÖp vµ ph¸p luËt ViÖt Nam. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp theo h×nh thøc c«ng ty TNHH lµ ph¸p nh©n ViÖt Nam. Tµi s¶n cña doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi thuéc tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi nªn hä cã quyÒn quyÕt ®Þnh bé m¸y qu¶n lý, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp sau khi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ vµ chøng nhËn ®¨ng ký §iÒu lÖ doanh nghiÖp. - Hîp ®ång x©y dùng - kinh doanh - chuyÓn giao (BOT)