Đề tài Định hướng và một số giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang Hoa Kỳ

Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n Khoa kinh tÕ quèc tÕ & kinh doanh quèc tÕ -----oOo----- ®Ò ¸n chuyªn ngµnh §Ò tµi: §Þnh h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Hoa Kú Hµ Néi 12 - 2002 Lêi më ®Çu Ngµnh dÖt may ®ang ®­îc xem nh­ lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, víi nh÷ng lîi thÕ mµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c kh«ng cã ®­îc nh­: vèn ®Çu t­ kh«ng lín, thêi gian thu håi vèn nhanh, thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng. §Æc biÖt ®©y lµ ngµnh cã rÊt nhiÒu lîi thÕ ®Ó më réng thÞ tr­êng trong c¶ n­íc còng nh­ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. So víi mét sè n­íc trong khu vùc, ngµnh dÖt may ViÖt Nam thËm chÝ cßn cã hÖ sè so s¸nh v­ît tréi. Mü ®­îc coi lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi. Trung b×nh mét n¨m mét ng­êi phô n÷ Mü dïng 56 bé quÇn ¸o vµ 6 ®«i dµy. Nh­ vËy ®©y lµ thÞ tr­êng réng lín vµ h÷a hÑn ®Çy tiÒm n¨ng cho ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ sau khi hiÖp ®Þnh song ph­¬ng ViÖt Nam - Hoa kú t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng dÖt may. Tuy nhiªn do søc Ðp míi cña viÖc Trung Quèc gia nhËp WTO còng lµ c¶n trë lín cho ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh bu«n b¸n, th­¬ng m¹i víi Mü nãi chung vµ ho¹t ®éng dÖt may nãi riªng. ChÝnh v× vËy, em ®· chän ®Ò tµi "§Þnh h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Hoa Kú". C¬ cÊu ®Ò ¸n. Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü trong 10 n¨m trë l¹i ®©y. Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ chñ yÕu ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Mü. Em ®· thùc hiÖn ®Ò ¸n nµy víi sù h­íng dÉn cña thÇy PGS. TS §ç §øc B×nh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o PGS. TS §ç §øc B×nh ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. ch­¬ng I nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu I. kh¸i niÖm, vai trß vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. 1. Kh¸i niÖm. XuÊt khÈu lµ viÖc cung cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cho n­íc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. C¬ së cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mua b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ (Bao gåm c¶ hµng ho¸ h÷u h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh) trong n­íc. Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia cã lîi, ho¹t ®éng nµy më réng ph¹m vi ra ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc gia hoÆc thÞ tr­êng néi ®Þa vµ khu chÕ xuÊt ë trong n­íc. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi, ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc c¬ b¶n ban ®Çu cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia, cho ®Õn nay nã ®· rÊt ph¸t triÓn vµ ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua nhiÒu h×nh thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, kh«ng chØ lµ hµng ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh víi tû träng ngµy cµng lín. 2. Vai trß. XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i chñ yÕu cña mét quèc gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét nh©n tè c¬ b¶n thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh, c¸c n­íc ®i nhanh trªn con ®­êng t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng n­íc cã nÒn ngo¹i th­¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®­îc xem nh­ lµ mét yÕu tè quan träng kÝch thÝch sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Nh­ chóng ta biÕt, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cho phÐp më réng quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi phôc vô ho¹t ®éng xuÊt khÈu, do ®ã g©y ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo. Vµ nh­ vËy kÕt qu¶ sÏ lµ: T¨ng tæng s¶n phÈm x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. Ch¼ng h¹n nh­ gia c«ng, s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng may mÆc ph¸t triÓn th× nã tÊt yÕu nã sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt, ngµnh trång b«ng, vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ, t­ liÖu ... phôc vô cho ngµnh may mÆc. - XuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cao cña thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ quy c¸ch phÈm chÊt mÉu m·... cña s¶n phÈm th× mét mÆt s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ng­êi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay nghÒ, ph¶i häc hái kinh nghiÖm. Thùc tiÔn cho thÊy khi thay ®æi thÞ tr­êng buéc chóng ta ph¶i t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ viÖc ®ßi hái ph¶i thay ®æi mÉu m·, chÊt l­îng s¶n phÈm sÏ tÊt yÕu x¶y ra, ®iÒu nµy kÐo theo sù thay ®æi trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, ®éi ngò lao ®éng. XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ - kü thuËt nh»m ®æi míi th­êng xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc. Nãi c¸ch kh¸c, xuÊt khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh theo h­íng sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc. §©y lµ yÕu tè then chèt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §ång thêi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o cho phÐp c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn, s¶n xuÊt ra hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, gióp cho ta cã nguån lùc c«ng nghiÖp míi. §iÒu nµy, kh«ng nh÷ng cho phÐp t¨ng s¶n xuÊt vÒ mÆt sè l­îng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi. - §Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ th× sÏ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n v× nhê më réng xuÊt khÈu mµ mét bé phËn ng­êi lao ®éng cã c«ng ¨n viÖc lµm vµ cã thu nhËp. Ngoµi ra mét phÇn kim ng¹ch xuÊt khÈu dïng ®Ó nhËp khÈu c¸c hµng tiªu dïng thiÕt yÕu gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng c­êng sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c n­íc, n©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña ®Êt n­íc trªn th­¬ng tr­êng. Nhê cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ®Êt n­íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt lËp vµ më réng c¸c mèi quan hÖ víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã lîi. XuÊt khÈu cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña mét n­íc, nã cho phÐp mét n­íc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l­îng lín h¬n møc tiªu dïng mµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc cã thÓ cung cÊp ®­îc. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, khu vùc n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé phËn d©n c­, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp thÊp, xuÊt khÈu cã vai trß ngµy cµng to lín. XuÊt khÈu trë thµnh nguån tÝch luü chñ yÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸. Thùc tÕ chøng minh r»ng, thu nhËp ho¹t ®éng xuÊt khÈu v­ît xa c¸c nguån vèn kh¸c. §iÒu ®ã chøng tá r»ng trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch rÊt lín th× ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®ãng vµi trß rÊt quan träng, chñ yÕu, chø kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ¸i kh¸c nh­ viÖn trî ch¼ng h¹n. XuÊt khÈu cßn ®ãng vai trß chñ ®¹o trong viÖc sö lý vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.ViÖc ®­a ra nh÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph©n c«ng kinh doanh quèc tÕ th«ng qua c¸c ngµnh chÕ biÕn xuÊt khÈu ®· gãp phÇn n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸, gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i do ®iÒu kiÖn ngo¹i th­¬ng ngµy cµng trë nªn bÊt lîi cho hµng ho¸ vµ nguyªn liÖu xuÊt khÈu. Nh­ vËy, ph¶i th«ng qua xuÊt nhËp khÈu gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt b»ng viÖc më réng trao ®æi vµ thóc ®Èy viÖc tËn dông c¸c lîi thÕ, c¸c tiÒm n¨ng, c¸c c¬ héi cña ®Êt n­íc trong viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî ph¸t triÓn mµ nã cã thÓ trë thµnh yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t triÓn, trùc tiÕp vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bªn trong cña nÒn kinh tÕ: vèn, kü thuËt, lao ®éng, nguyªn liÖu, thÞ tr­êng.... 3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. Víi môc tiªu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu nh»m ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th­¬ng cã thÓ lùa chän nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu kh¸c nhau. §iÓn h×nh lµ mét sè h×nh thøc sau: 3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp. XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc tõ kh¸ch hµng n­íc ngoµi th«ng qua tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc tiÕp yªu cÇu ph¶i cã nguån vèn ®ñ lín vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ trùc tiÕp tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. VÒ nguyªn t¾c, xuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi ro trong kinh doanh nh­ng nã l¹i cã nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt sau: - Gi¶m bít chi phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. - Cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng vµ víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi, tõ ®ã n¾m b¾t ngay ®­îc nhu cÇu còng nh­ t×nh h×nh cña kh¸ch hµng nªn cã thÓ thay ®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. 3.2. XuÊt khÈu uû th¸c. Lµ h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu ®ãng vai trß lµ ng­êi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cho nhµ s¶n xuÊt qua ®ã thu ®­îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh (theo tû lÖ % gi¸ trÞ l« hµng ). ¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp , ®Æc biÖt lµ kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh, t¹o ®­îc viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®ång thêi còng thu ®­îc mét kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong viÖc tranh chÊp vµ khiÕu n¹i thuéc vÒ ng­êi s¶n xuÊt . Ph­¬ng thøc xuÊt khÈu uû th¸c cã nh­îc ®iÓm ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh, n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ tr­êng chËm.V× vËy doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ph­¬ng thøc phï hîp víi kh¶ n¨ng cña chÝnh m×nh sao cho ®¹t hiªô qu¶ cao nhÊt, tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, thu håi vèn nhanh, doanh sè b¸n hµng t¨ng, thÞ tr­êng b¸n hµng ®­îc më réng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu cña m×nh. 3.3. Bu«n b¸n ®èi l­u. Bu«n b¸n ®èi l­u lµ ph­¬ng thøc giao dÞch, trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp víi nhËp khÈu, ng­êi b¸n ®ång thêi lµ ng­êi mua vµ hµng ho¸ mang ra trao ®æi th­êng cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng nh»m môc ®Ých thu ngo¹i tÖ mµ nh»m môc ®Ých cã ®­îc l­îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu. Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi l­u lµ nh»m tr¸nh nh÷ng rñi ro vÒ biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi. §ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n cho l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Thªm vµo ®ã, ®èi víi mét quèc gia bu«n b¸n ®èi l­u cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng môc th­êng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n. Tuy nhiªn bu«n b¸n ®èi l­u lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸, viÖc giao nhËn hµng ho¸ khã tiÕn hµnh ®­îc thuËn lîi. 3.4. Giao dÞch qua trung gian. §©y lµ giao dÞch mµ mäi viÖc kiÕn lËp quan hÖ gi÷a ng­êi b¸n víi ng­êi mua ®Òu ph¶i th«ng qua mét ng­êi thø ba. Ng­êi thø ba nµy lµ ®¹i lý m«i giíi hay lµ ng­êi trung gian. §¹i lý lµ mét tæ chøc hoÆc mét c¸ nh©n tiÕn hµnh mét hay nhiÒu hµnh vi theo sù uû th¸c cña ng­êi uû th¸c, quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp ®ång ®¹i lý. Cã rÊt nhiÒu ®¹i lý kh¸c nhau nh­ ®¹i lý hoa hång, ®¹i lý toµn quyÒn, tæng ®¹i lý... M«i giíi lµ th­¬ng nh©n trung gian gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n. Khi tiÕn hµnh nghiÖp vô, ng­êi m«i giíi kh«ng ®øng tªn cña chÝnh m×nh mµ ®øng tªn cña ng­êi uû th¸c. Do qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a ng­êi b¸n víi ng­êi mua ph¶i th«ng qua mét ng­êi thø ba nªn tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro nh­: do kh«ng am hiÓu thÞ tr­êng hoÆc do sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ .Tuy nhiªn ph­¬ng thøc giao dÞch nµy còng ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh, nã lµm cho lîi nhuËn gi¶m xuèng. 3.5. Gia c«ng quèc tÕ. Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn (bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ qua ®ã thu l¹i mét kho¶n phÝ gäi lµ phÝ gia c«ng. §©y lµ h×nh thøc kinh doanh chñ yÕu ¸p dông cho nh÷ng n­íc n¬i cã nhiÒu lao ®éng, gi¸ rÎ, nh­ng l¹i thiÕu vèn, thÞ tr­êng. Khi ®ã c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn c¶i tiÕn vµ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. MÆc dï ®©y lµ h×nh thøc kinh doanh mang l¹i kho¶n tiÒn thï lao thÊp nh­ng nã gi¶i quyÕt ®­îc c«ng ¨n viÖc lµm cho n­íc nhËn gia c«ng khi kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu c¶ vÒ vèn ,c«ng nghÖ vµ cã thÓ t¹o ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ®èi víi n­íc thuª gia c«ng cã thÓ tËn dông ®­îc lao ®éng cña c¸c n­íc nhËn gia c«ng vµ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng cña n­íc nµy. 3.6. T¸i xuÊt khÈu. T¸i xuÊt khÈu lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tr­íc ®©y ®· nhËp nh­ng kh«ng tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn. ¦u ®iÓm lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu ®­îc lîi nhuËn cao mµ kh«ng ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt. Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu nhÊt thiÕt ph¶i cã sù tham gia cña ba quèc gia: n­íc xuÊt khÈu, n­íc nhËp khÈu, vµ n­íc t¸i xuÊt khÈu. H×nh thøc nµy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, bëi kh«ng ph¶i lóc nµo hµng ho¸ còng ®­îc xuÊt khÈu trùc tiÕp, hoÆc th«ng qua trung gian nh­ tr­êng hîp bÞ cÊm vËn, bao v©y kinh tÕ. Khi ®ã th«ng qua ph­¬ng ph¸p t¸i xuÊt c¸c n­íc vÉn cã thÓ tham gia bu«n b¸n ®­îc víi nhau. II. néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 1. Nghiªn cøu thÞ tr­êng. 1.1. Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu. §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ban ®Çu, c¬ b¶n nh­ng rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ó lùa chän ®­îc mÆt hµng mµ thÞ tr­êng cÇn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu, ph©n tÝch cã hÖ thèng nhu cÇu thÞ tr­êng. 1.2. Lùa chän thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Sau khi ®· lùa chän ®­îc mÆt hµng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh lùa chän thÞ tr­êng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã. ViÖc lùa chän thÞ tr­êng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch tæng hîp nhiÒu yÕu tè bao gåm c¶ nh÷ng yÕu tè vi m« còng nh­ yÕu tè vÜ m« vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét qu¸ tr×nh ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ. 1.3. Lùa chän b¹n hµng. Lùa chän b¹n hµng c¨n cø kh¶ n¨ng tµi chÝnh, thanh to¸n cña b¹n hµng vµ c¨n cø vµo ph­¬ng thøc, ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. ViÖc lùa chän b¹n hµng lu«n theo nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng th­êng khi lùa chän b¹n hµng, c¸c doanh nghiÖp th­êng tr­íc hÕt l­u t©m ®Õn nh÷ng mèi quan hÖ cò cña m×nh. Sau ®ã, nh÷ng b¹n hµng cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong n­íc ®· quan hÖ còng lµ mét c¨n cø ®Ó xem xÐt lùa chän ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c b¹n hµng th­êng ®­îc ph©n theo khu vùc thÞ tr­êng mµ tuú thuéc vµo s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp lùa chän ®Ó bu«n b¸n quèc tÕ, mµ c¸c quèc gia ­u tiªn. 1.4. Lùa chän ph­¬ng thøc giao dÞch. Ph­¬ng thøc giao dÞch lµ nh÷ng c¸ch thøc mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ph­¬ng thøc giao dÞch kh¸c nhau nh­ giao dÞch th«ng th­êng, giao dÞch qua trung gian, giao dÞch th«ng qua héi chî hay triÓn l·m. Tuú vµo kh¶ n¨ng cña mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän ph­¬ng thøc giao dÞch sao cho ®¶m b¶o c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt kinh doanh. 2. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång. §©y lµ mét kh©u quan träng trong kinh doanh xuÊt khÈu, v× nã quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hoÆc kh«ng kh¶ thi cña kÕ ho¹ch kinh doanh cña doanh nghiÖp. KÕt qu¶ cña ®µm ph¸n sÏ lµ hîp ®ång ®­îc ký kÕt. §µm ph¸n cã thÓ th«ng qua th­ tÝn, ®iÖn tÝn vµ trùc tiÕp. TiÕp theo c«ng viÖc ®µm ph¸n, c¸c bªn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, trong ®ã, quy ®Þnh ng­êi b¸n cã nghÜa vô chuyÓn quyÒn së h÷u hµng ho¸ cho ng­êi mua, cßn ng­êi mua cã nghÜa vô tr¶ cho ng­êi b¸n mét kho¶n tiÒn ngang gi¸ trÞ theo c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ. Th«ng th­êng trong mét hîp ®ång xuÊt khÈu cã nh÷ng néi dung sau: a./ PhÇn më ®Çu cña hîp ®ång xuÊt khÈu: - Sè hîp ®ång - Ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång. - Tªn, vµ ®Þa chØ ®Çy ®ñ, tel, fax, ®¹i diÖn cña c¸c bªn. b./ §iÒu kiÖn tªn hµng. c./ §iÒu kiÖn sè l­îng d./ §iÒu kiÖn vÒ quy c¸ch phÈm chÊt cña hµng ho¸. e./ §iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶. f./ §iÒu kiÖn vÒ bao b× , ®ãng gãi , ký m· hiÖu. g./ §iÒu kiÖn vÒ c¬ së giao hµng. h./ §iÒu kiÖn vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph­¬ng tiÖn giao hµng. i./ §iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n. k./ §iÒu kiÖn b¶o hµnh (nÕu cã). l./ §iÒu kiÖn vÒ khiÕu n¹i vµ träng tµi. m./ §iÒu kiÖn vÒ c¸c tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng. n./ Ch÷ ký cña c¸c bªn. Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p, nhiÒu mÆt hµng th× cã thÓ thªm c¸c phô kiÖn lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña hîp ®ång. 3. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n. Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång hai bªn thùc hiÖn nh÷ng g× m×nh ®· cam kÕt trong hîp ®ång. Víi t­ c¸ch lµ nhµ xuÊt khÈu, doanh nghiÖp sÏ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau: S¬ ®å: Tr×nh tù c¸c b­íc thùc hiÖn hîp ®ång. Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu ChuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu KiÓm tra hµng ho¸ Uû th¸c thuª tµu Mua b¶o hiÓm hµng ho¸ Lµm thñ tôc h¶i quan Giao hµng lªn tµu Lµm thñ tôc thanh to¸n Gi¶i quyÕt tranh chÊp (nÕu cã) §©y lµ tr×nh tù nh÷ng c«ng viÖc chung nhÊt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong hîp ®ång mµ ng­êi thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ bá qua mét hoÆc mét vµi c«ng ®o¹n * Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C ®ã Trong ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay, viÖc sö dông L/C ®· trë thµnh phæ biÕn h¬n c¶ ,do lîi Ých cña nã mang l¹i. Sau khi ng­êi nhËp khÈu më L/C, ng­êi xuÊt khÈu ph¶i kiÓm tra cÈn thËn, chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn trong L/C xem cã phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång hay kh«ng. NÕu kh«ng phï hîp hoÆc cã sai sãt th× cÇn ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi nhËp khÈu biÕt ®Ó söa ch÷a kÞp thêi. *Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu. Trong mét sè tr­êng hîp, mÆt hµng xuÊt khÈu thuéc danh môc nhµ n­íc qu¶n lý, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµng xin giÊy phÐp xuÊt khÈu do phßng cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu cña Bé Th­¬ng m¹i qu¶n lý. *ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu. §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, sau khi thu mua nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, cÇn ph¶i lùa chän, kiÓm tra, ®ãng gãi bao b× hµng ho¸ xuÊt khÈu, kÎ ký m· hiÖu sao cho phï hîp víi hîp ®ång ®· ký vµ phï hîp víi luËt ph¸p cña n­íc nhËp khÈu. *KiÓm ®Þnh hµng ho¸. Tr­íc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i cã nghÜa vô kiÓm tra sè l­îng, träng l­îng cña hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra ®­îc tiÕn hµnh ë hai cÊp: c¬ së vµ ë cöa khÈu nh»m b¶o ®¶m quyÒn lîi cho kh¸ch hµng vµ uy tÝn cña nhµ s¶n xuÊt. * Thuª ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn. Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ tù thuª ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn hoÆc uû th¸c cho mét c«ng ty uû th¸c thuª tµu. §iÒu nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng trong hîp ®ång. C¬ së ph¸p lý ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn uû th¸c thuª tµu víi bªn nhËn uû th¸c lµ hîp ®ång uû th¸c thuª tµu. Cã hai lo¹i hîp ®ång uû th¸c thuª tµu: Hîp ®ång uû th¸c thuª tµu c¶ n¨m vµ hîp ®ång thuª tµu chuyÕn. Nhµ xuÊt khÈu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ ®Ó lùa chän hîp ®ång thuª tµu cho thÝch hîp. *Mua b¶o hiÓm hµng ho¸. Hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ th­êng xuyªn ®­îc chuyªn chë b»ng ®­êng biÓn, ®iÒu nµy th­êng gÆp rÊt nhiÒu rñi ro, do ®ã cÇn ph¶i mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸. C«ng viÖc nµy cÇn ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hîp ®ång b¶o hiÓm. Cã hai lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm: hîp ®ång b¶o hiÓm bao vµ hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn. Khi mua b¶o hiÓm cÇn l­u ý nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm vµ lùa chän c«ng ty b¶o hiÓm. *Lµm thñ tôc h¶i quan. Hµng ho¸ khi v­ît qua biªn giíi quèc gia ®Ó xuÊt khÈu ®Òu ph¶i lµm thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan gåm ba b­íc chñ yÕu sau: - Khai b¸o h¶i quan: Doanh nghiÖp khai b¸o tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm hµng ho¸ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ trÞ, tªn ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, n­íc nhËp khÈu. C¸c chøng tõ cÇn thiÕt, ph¶i xuÊt tr×nh kÌm theo lµ: GiÊy phÐp xuÊt khÈu, phiÕu ®ãng gãi, b¶ng kª chi tiÕt... - XuÊt tr×nh hµng ho¸. - Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan. *Giao hµng lªn tµu. Trong b­íc nµy doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc sau: - LËp b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë. - XuÊt tr×nh b¶n ®¨ng ký cho ng­êi vËn t¶i ®Ó lÊy hå s¬ xÕp hµng . - Trao ®æi víi c¬ quan ®iÒu ®é c¶ng ®Ó n¾m v÷ng ngµy giê lµm hµng. Bè chÝ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­a hµng vµo c¶ng, xÕp hµng lªn tµu. - LÊy biªn lai thuyÒn phã, sau ®ã ®æi biªn lai thuyÒn phã lÊy vËn ®¬n ®­êng biÓn hoµn h¶o vµ chuyÓn nh­îng ®­îc, sau ®ã lËp bé chøng tõ thanh to¸n. * Thanh to¸n. Thanh to¸n lµ b­íc cuèi cïng cña viÖc thùc hiÖn hîp ®ång nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp, khiÕu n¹i. Trong bu«n b¸n quèc tÕ