Đề tài Dự báo các bước phát triển của pháp luật về bảo tồn Đa dạng sinh học ở nước ta

MỤC LỤC Nội dung Trang MỤC LỤC……………………………………………………………………..1 BẢNG TỪ VIẾT TẮT………………………………………………………..2 LỞI MỞ ĐẦU…………………………………………………………………3 NỘI DUNG CHÍNH Phần I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ PHÁP LUẬT VỀ BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC VIỆT NAM………………..4 Một số vấn đề chung về Đa dạng sinh học………………………...4 Khái niệm Đa dạng sinh học…………………………………………….4 Vai trò của Đa dạng sinh học……………………………………………6 Sơ lược về pháp luật bảo tồn ĐDSH của Việt Nam………………6 Phần II. MỘT SỐ CƠ SỞ CHO VIỆC PHÁT TRIỂN PHÁP LUẬT BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC VIỆT NAM…………………………………..8 Những cơ sở khoa học……………………………………………...8 Những cơ sở lý luận………………………………………………...9 Những cơ sở thực tiễn áp dụng pháp luật……………………….11 Phần III. NHỮNG BƯỚC ĐI TRONG TƯƠNG LAI CỦA PHÁP LUẬT BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC VIỆT NAM Về hệ thống văn bản pháp luật………………………………………13 Sự ra đời của Luật Đa dạng sinh học…………………………….13 Một số nội dung chính của Dự thảo Luật ĐDSH……………………...13 Những hạn chế của Dự thảo Luật ĐDSH hiện nay…………………….14 Một số vấn đề khác………………………………………………..18 Vấn đề tổ chức thực hiện trong thực tế……………………………..19 KẾT LUẬN…………………………………………………………………..20 TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………..21 PHỤ LỤC: Đánh giá tiếp cận môi trường - công cụ hiệu quả hỗ trợ quản lý môi trường…………………………………………………………………….22 BẢNG TỪ VIẾT TẮT ABS: Tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích. BLHS: Bộ Luật Hình Sự. BLDS: Bộ Luật Dân sự. BVMT: Bảo vệ Môi trường. ĐDSH: Đa dạng sinh học. PL: Pháp Luật TN & MT: Tài Nguyên và Môi Trường. VN: Việt Nam. LỜI MỞ ĐẦU Ngày nay, cùng với sự phát triển của nền kinh tế thế giới đã gây những tác động không nhỏ đến môi trường sống của nhân loại. Thiên nhiên đang gióng lên những hồi chuông cảnh bảo con người trước những hiểm họa vô hình và hữu hình. Các khu hệ sinh thái với những giống, loài đa dạng là nguồn sống, thể hiện sự phong phú của môi trường toàn cầu thường được gọi với thuật ngữ “Đa dạng sinh học”. Vấn đề bảo tồn đa dạng sinh học đã được phát triển qua nhiều giai đoạn, nhiều thời kỳ khác nhau với những thăng trầm, thay đổi theo sự biến động của môi trường. Việt Nam là một trong những nước có tính đa dạng sinh học cao nhất trên thế giới nên việc bảo tồn ĐDSH là một vấn đề cần thiết và quan trọng. Hiện tại, chúng ta chưa có hệ thống pháp luật thống nhất, đồng bộ về bảo tồn ĐDSH nhưng với điều kiện hội nhập thế giới đang mở rộng từng ngày và với việc nâng cao hiệu quả của quá trình xây dựng luật, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng ở một tương lai gần, Việt Nam sẽ đạt được những bước tiến xa hơn nữa. Phần I MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ PHÁP LUẬT VỀ BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC I. Một số vấn đề chung về Đa dạng sinh học: 1. Khái niệm Đa dạng sinh học: 1.1. Khái niệm Đa dạng sinh học: Con người đã sống hàng nghìn năm trong sự ĐDSH, phụ thuộc vào sự ĐDSH. Tuy nhiên, không phải ở giai đoạn lịch sử nào con người mới nhận thức được tầm quan trọng sống còn của ĐDSH. Khái niệm ĐDSH là một khái niệm mới trong nền tri thức nhân loại( Giáo trình Luật Môi Trường, ĐH Luật Hà Nội, trang 95, NXB. CADN năm 2006. ). Thuật ngữ này lần đầu tiên được xuất hiện trong tác phẩm “Biodiversity” của nhà sinh học E.O Wilson và sau đó lần đầu tiên được Norse and MacManus (1980) định nghĩa, bao hàm 2 khái niệm có liên quan với nhau là: đa dạng di truyền (tính đa dạng về mặt di truyền trong một loài) và đa dạng sinh thái (số lượng các loài trong một quần xã sinh vật). Hiện nay có ít nhất 25 định nghĩa nữa cho thuật ngữ ĐDSH ví dụ như: Toàn bộ gen, các loài và các hệ sinh thái trong một vùng hay trên toàn thế giới. Tính đa dạng của sự sống mới dưới mọi hình thức, mức độ và mọi tổ hợp, bao gồm đa dạng gen, đa dạng loài và đa dạng hệ sinh thái (FAO). Tính đa dạng, trạng thái khác nhau về đặc tính hoặc chất lượng (R.Patrick, 1983). Sự phong phú về sự sống trên trái đất, bao gồm hàng triệu loài thực vật, động vật và vi sinh vật cũng như các thông tin di truyền mà chúng lưu giữ và các hệ sinh thái mà chúng tạo nên (AID, 1989). Như vậy, §a d¹ng sinh häc (biodiversity) lµ kh¸i niÖm ®­îc hiÓu kh¸c nhau nÕu tiÕp cËn tõ nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau. C«ng ­íc quèc tÕ vÒ §DSH 1993 ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa sau ®©y: “§a d¹ng sinh häc cã nghÜa lµ tÝnh ®a d¹ng biÕn thiªn gi÷a c¸c sinh vËt sèng cña tÊt c¶ c¸c nguån bao gåm c¸c sinh th¸i tiÕp gi¸p, trªn c¹n, biÓn, c¸c hÖ sinh th¸i thñy vùc kh¸c vµ c¸c tËp hîp sinh th¸i mµ chóng lµ mét phÇn. TÝnh ®a d¹ng nµy thÓ hiÖn ë trong mçi loµi, gi÷a c¸c loµi vµ c¸c hÖ sinh th¸i”. Cßn trong LuËt B¶o vÖ m«i tr­êng (BVMT) 2005 cña ViÖt Nam th× ®Þnh nghÜa: “§a d¹ng sinh häc lµ sù phong phó vÒ nguån gen, loµi sinh vËt vµ hÖ sinh th¸i” (kho¶n 16 ®iÒu 3). NhËn xÐt: Dï tiÕp cËn ë gãc ®é nµo th× ®Þnh nghÜa vÒ ®a d¹ng sinh häc ®Òu thõa nhËn vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c gièng loµi, sù phô thuéc vµo nhau gi÷a chóng trong qu¸ tr×nh tiÕn hãa vµ ph¸t triÓn ®a d¹ng sinh häc - cÊu thµnh nÒn t¶ng cña cuéc sèng trªn tr¸i ®Êt, cuéc sèng cña con ng­êi lÉn c¸c thùc thÓ kh¸c. §Þnh nghÜa cña C«ng ­íc ®a d¹ng sinh häc thiªn vÒ mÆt sinh häc cßn ®Þnh nghÜa cña LuËt BVMT 2005 ViÖt Nam th× thiªn vÒ néi dung chÝnh cña b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu h¬n. 1.2. Thành phần của Đa dạng sinh học: ĐDSH bao gồm các thành phần sau đây: Đa dạng về gen: là toàn bộ các gen chứa trong tất cả cá thể thực vật, động vật, nấm, vi sinh vật. Đa dạng loài: là toàn bộ những sự khác nhau trong một nhóm và giữa các nhóm loài cũng như giữa các loài trong tự nhiên. Đa dạng hệ sinh thái: là sự phong phú về trạng thái và loại hình của các hệ sinh thái khác nhau. Những thành phần trên sẽ hình thành nên những nội dung của bảo tồn đa dạng sinh học như: bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học trên cạn, đất ngập nước và biển, tài nguyên sinh vật, tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích… Vai trò của Đa dạng sinh học: Vai trò của Đa dạng sinh học cũng chính là những lý do để phải bảo tồn ĐDSH, được đặt ra từ những góc độ khác nhau và tùy thuộc vào các yếu tố văn hóa và kinh tế. Rất nhiều lý do của việc bảo tồn ĐDSH đã được đưa ra và có xu hướng trở nên khó nắm bắt. Nhưng tựu chung lại, việc bảo tồn ĐDSH sẽ mang đến những vai trò chính là: giá trị kinh tế, giá trị y học – môi sinh, gía trị về khoa học nói chung, việc thỏa mãn nhu cầu nghỉ ngơi, giải trí của con nguời. Các mục tiêu bảo tồn khác nhau có các đối tượng và quy mô được bảo tồn khác nhau. Trong những mục tiêu đó có thể kể đến: Phục vụ cho mục đích sử dụng trong hiện tại và tương lai các nhân tố của ĐDSH như các nguồn tài nguyên sinh học. Phục vụ cho việc duy trì sinh quyển tromg trạng thái có thể hỗ trợ cho cuộc sống con người. Phục vụ bảo tồn bản thân ĐDSH mà không vì một mục đích nào khác, đặc biệt tất các loài đang sống hiện nay. II. Sơ luợc về Pháp luật bảo tồn ĐDSH của Việt Nam: ë ViÖt Nam, ph¸p luËt vÒ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ®­îc h×nh thµnh tõ kh¸ sím. S¾c lÖnh sè 142 do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký ngµy 21/12/1949 quy ®Þnh viÖc kiÓm so¸t lËp biªn b¶n c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt b¶o vÖ rõng cã thÓ coi lµ v¨n b¶n ph¸p luËt (VBPL) ®Çu tiªn ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. Sù ph¸t triÓn cña ph¸p luËt vÒ ®a d¹ng sinh häc g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña ph¸p luËt vÒ m«i tr­êng vµ vÒ tõng yÕu tè m«i tr­êng nãi riªng. Tuy nhiªn, sù g¾n kÕt gi÷a ph¸p luËt vÒ m«i tr­êng vµ ®a d¹ng sinh häc ë n­íc ta b¾t nguån tõ mèi liªn hÖ tù nhiªn gi÷a da d¹ng sinh häc vµ m«i tr­êng.( Xem Gi¸o tr×nh LuËt M«i tr­êng, Tr­êng §H LuËt Hµ Néi, NXB.CAND n¨m 2006, trang 114. ) Nh÷ng n¨m 60, 70 cña thÕ kû XX chñ yÕu quan t©m ®Õn tµi nguyªn rõng. ChØ tõ khi ViÖt Nam tham gia C«ng ­íc quèc tÕ ®a d¹ng sinh häc th× chóng ta míi nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ t­¬ng ®èi toµn diÖn vÒ ®a d¹ng sinh häc. HiÖn t¹i, chóng ta cã thÓ kÓ ®Õn mét sè c¸c v¨n b¶n quan träng nh­ sau: - LuËt §Êt ®ai 2003. - LuËt Thñy s¶n 2003. - LuËt B¶o vÖ m«i tr­êng 2005. - NghÞ ®Þnh 109/2003/N§-CP vÒ b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Êt ngËp n­íc. - KÕ ho¹ch hµnh ®éng quèc gia vÒ ®a d¹ng sinh häc 1995. - Quy chÕ qu¶n lý vµ b¶o tån nguån gen 1997. - Quy chÕ qu¶n lý An toµn sinh häc sinh vËt biÕn ®æi gen 2005. - KÕ ho¹ch hµnh ®éng quèc gia vÒ ®a d¹ng sinh häc ®Õn n¨m 2010 vµ ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020 thùc hiÖn C«ng ­íc §a d¹ng sinh häc vµ NghÞ ®Þnh th­ Cartagena vÒ An toµn sinh häc. §¸nh gi¸ tæng quan: Mét c¸ch tæng quan nhÊt th× ViÖt Nam ch­a cã mét lÜnh vùc ph¸p luËt vÒ §DSH mét c¸ch ®éc lËp. Cô thÓ: + B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc ®ang ®­îc ®Ò cËp trong nhiÒu VBPL cã gi¸ trÞ ph¸p lý kh¸c nhau. + Mçi v¨n b¶n chØ ®Ò cËp ®Õn mét, mét vµi khÝa c¹nh cña §DSH. + NhiÒu néi dung ch­a ®­îc ®iÒu chØnh (vÝ dô quyÒn ®èi víi gièng vËt nu«i, kiÓm so¸t c¸c loµi l¹...). Nhìn chung, Pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học của Việt Nam còn khá non trẻ, chưa có hệ thống Pháp Luật chung về bảo tồn ĐDSH và chưa đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Phần II MỘT SỐ CƠ SỞ CHO VIỆC PHÁT TRIỂN PHÁP LUẬT BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC Ở VIỆT NAM Muốn dự báo được những bước phát triển của pháp luật, chúng ta cần đánh giá thực trạng hiện tại và nêu ra những cơ sở cơ bản để xem xét những vấn đề trong tương lai. I. Những cơ sở khoa học: Chúng ta có thể đánh giá những cơ sở khoa học trên nhiều góc cạnh, nhưng có 2 vấn đề chính có thể nêu ra ở đây như sau: 1. Thực trạng Đa dạng sinh học ở Việt Nam hiện nay: 1.1. Việt Nam được đánh giá là một trong 16 quốc gia có tính ĐDSH cao nhất trên thế giới. - Việt Nam có sự đa dạng về hệ sinh thái kể cả trên đất liền lẫn trên biển. - Có sự đa dạng loài rất lớn: hiện nay có khoảng 12.973 loài thực vật, 828 loài chim, 2038 loài cá biển… 1.2. Đa dạng sinh học Việt Nam hiện đang có những suy thoái lớn: - Sự giảm sút diện tích rừng. Ví dụ: năm 1943 có 14 triệu 325.000 ha rừng (mức độ che phủ là 43,7 %), đến năm 1993 thì chỉ còn 7 – 9 triệu ha (26,05%). Để đảm bảo cân bằng sinh thái thì mức độ che phủ phải đạt 35%. Năm 2007, mức độ che phủ là 38 – 39% (tuy nhiên đa số là rừng trồng, ít diện tích rừng tự nhiên) – theo số liệu của Viện Điều tra quy hoạch, phát triển rừng. - Sự suy giảm nhiều hệ sinh thái, các loài động thực vật hoang dã cũng đứng trước nguy cơ suy thoái về số lượng và nhiều loài đang sống trong tình trạng bị đe dọa tuyệt chủng. - Sự hủy hoại sinh thái khác như: đất ngập nước, sự suy giảm các hệ sinh thái biển. Tác động suy giảm ĐDSH của Việt Nam là rất đáng báo động theo ý kiến của nhiều chuyên gia. Kế hoạch hành động quốc gia cũng khẳng định điều này và đang đặt ra những yêu cầu mới trong kế hoạch của mình. 2. Nguyên nhân của những quy thoái Đa dạng sinh học ở Việt Nam: - Mang tính ảnh hưởng của những nguyên nhân mang tính toàn cầu như: sự gia tăng dân số, tác động của thương mại nông sản, việc hoạch định các chính sách kinh tế không thấy hết được giá trị của môi trường và tài nguyên môi trường, sự bất bình đẳng trong việc sở hữu, quản lý các nguồn lợi… - Hậu quả nặng nề của chiến tranh để lại cho môi trường ở Việt Nam. Những cơ sở trên đây đã đặt ra yêu cầu cấp thiết là phải thay đổi ngay ý thức bảo tồn và kế hoạch phát triển ĐDSH của Việt Nam. II. Những cơ sở lý luận: Chúng ta có thể có thể đánh giá một cách khái quát hệ thống pháp luật Việt Nam về bảo tồn đa dạng sinh học hiện nay như sau: 1. B¶o vÖ ®a d¹ng hÖ sinh th¸i: VÊn ®Ò nµy ®­îc quy ®Þnh trong nhiÒu v¨n b¶n nh­: LuËt BVMT 2005 (kh¸i niÖm hÖ sinh th¸i, b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i th«ng qua c¸c quy ®Þnh vÒ ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ ®Ó lËp quy ho¹ch b¶o vÖ d­íi h×nh thøc c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn…); LuËt B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng quy ®Þnh b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng; LuËt thñy s¶n quy ®Þnh b¶o vÖ hÖ sinh th¸i r¹n san h«; NghÞ ®Þnh 109/2003 cña ChÝnh Phñ ban hµnh ngµy 23/09/2003 vÒ b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn c¸c vïng ®Êt ngËp n­íc... Nh÷ng v¨n b¶n trªn ®· b­íc ®Çu ®iÒu chØnh c¸c c¸c ho¹t ®éng cã ¶nh h­ëng lín ®Õn §DSH nh­: du lÞch, nghiªn cøu khoa häc... Tuy nhiªn, c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau ®­îc ®iÒu chØnh b»ng c¸c lÜnh vùc ph¸p luËt kh¸c nhau nªn h¹n chÕ hiÖu qu¶ ¸p dông. 2. B¶o vÖ ®a d¹ng loµi: B¶o vÖ ®a d¹ng loµi vµ b¶o vÖ ®a d¹ng nguån gen g¾n liÒn víi nhau. Kh«ng cã ®a d¹ng loµi th× kh«ng cã ®a d¹ng nguån gen vµ ng­îc l¹i. ChÝnh v× vËy viÖc b¶o tån ®a d¹ng sinh häc tr­íc hÕt ph¶i h­íng ®Õn viÖc b¶o vÖ c¸c loµi. B¶o vÖ ®a d¹ng loµi ®­îc ph¸p luËt n­íc ta quan t©m rÊt sím d­íi d¹ng c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ c¸c nguån tµi nguyªn vµ c¸c lo¹i ®éng thùc vËt quý hiÕm, ®­îc quy ®Þnh trong LuËt BVMT, LuËt b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng, LuËt Thñy s¶n...bªn c¹nh ®ã còng giíi h¹n c¸c loµi ®éng thùc vËt hoang d· quý hiÕm cã nguy c¬ bÞ tuyÖt chñng. C¸c loµi ®éng vËt hiÖn ®ang ®­îc ph©n chia theo m«i tr­êng sèng kh¸c nhau, viÖc qu¶n lý chóng thuéc thÈm quyÒn cña c¸c c¬ quan kh¸c nhau cho nªn: + §uîc ®iÒu chØnh b»ng c¸c VBPL kh¸c nhau. + Ch­a cã sù thèng nhÊt vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ c¸c loµi trªn c¹n còng nh­ ë d­íi n­íc. Ph¸p luËt vÒ b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn c¸c loµi thùc vËt míi tËp trung ®iÒu chØnh mét nhãm c¸c s¶n phÈm thùc vËt rõng mµ ch­a cã c¸c quy ®Þnh mang tÝnh tæng thÓ. ViÖc quy ®Þnh lÊy mÉu tµi nguyªn sinh vËt trong rõng ch­a chÆt chÏ. Thªm n÷a, danh môc ®éng thùc vËt hoang d·, quý hiÕm béc lé mét sè ®iÓm bÊt cËp so víi t×nh h×nh thùc tÕ: ch­a x©y dùng ®Çy ®ñ c¸c tiªu chÝ ®Ó x©y dùng møc ®é quý hiÕm cña c¸c loµi ®éng thùc vËt, ch­a cËp nhËt th­êng xuyªn c¸c th«ng tin khoa häc. Nh­ vËy, chóng ta cÇn cã c¨n cø ph¸p lý chÆt chÏ h¬n trong viÖc ®iÒu tra, nghiªn cøu khoa häc, ®¸nh gi¸ tiªu chÝ vµ møc ®é quý hiÕm cña c¸c loµi vËt. 3. B¶o vÖ ®a d¹ng nguån gen: HiÖn nay ®· cã mét sè ®Þnh nghÜa vÒ nguån gen: nguån gen thùc vËt, nguån gen ®éng vËt, vi sinh vËt, nguån gen c©y trång, nguån gen vËt nu«i. ViÖt Nam ®· ban hµnh quy chÕ qu¶n lý vµ b¶o tån nguån gen thùc vËt, ®éng vËt vµ vi sinh vËt nh­ng gi¸ trÞ thùc hiÖn ch­a cao bëi c¸c lý do: hiÖu lùc ph¸p lý thÊp, thiÕu tÝnh quy ph¹m nªn khã ®Þnh h­íng hµnh vi. Chóng ta còng ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ gièng c©y thuèc cã nguån gèc tõ tù nhiªn, viÖc ®iÒu chØnh chung víi gièng c©y trång lµ ch­a hîp lý. Bªn c¹nh ®ã, ph¸p lÖnh vÒ gièng c©y trång vµ gièng vËt nu«i cã ý nghÜa lín ®èi víi b¶o vÖ ®a d¹ng nguån gen nh­ng ph¹m vi ®iÒu chØnh cßn h¹n chÕ. 4. An toµn sinh häc: Quy chÕ qu¶n lý An toµn sinh häc ban hµnh kÌm quyÕt ®Þnh 212/2005 cña Thñ t­íng chÝnh Phñ lµ c¬ së ph¸p lý quan träng vÒ qu¶n lý an toµn sinh häc. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶n nµy ch­a cao nªn h¹n chÕ gi¸ trÞ ¸p dông. C¸c quy ®Þnh vÒ kiÓm so¸t loµi l¹ lµ m¶ng Ýt ®­îc chó ý nhÊt trong lÜnh vùc ph¸p luËt vÒ ®a d¹ng sinh häc. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ nhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ loµi l¹ vµ t¸c h¹i cña chóng ®èi víi §DSH. VÊn ®Ò kiÓm so¸t loµi l¹ ®­îc quy ®Þnh kh¸ ®Çy ®ñ trong Ph¸p lÖnh vÒ gièng c©y trång vµ Ph¸p lÖnh vÒ gièng vËt nu«i. Tuy kh«ng ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ loµi l¹ nh­ quy ®Þnh trong C«ng ­íc §DSH song nhiÒu quy ®Þnh trong 2 ph¸p lÖnh trªn ®· dùa trªn c¸c yªu cÇu cña kiÓm so¸t loµi l¹... §èi víi ViÖt Nam, c¸c gièng vËt nu«i, c©y trång míi ®Òu ®­îc coi lµ loµi l¹ (theo kho¶n 2 ®iÒu 3 Ph¸p lÖnh gièng c©y trång, kho¶n 22 ®iÒu 3 Ph¸p lÖnh gièng vËt nu«i 2004..). ViÖc kiÓm so¸t lan truyÒn c¸c loµi sinh vËt l¹ trong l·nh thæ míi chØ giíi h¹n trong c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn, c¸c vïng ®Êt ngËp n­íc... Nh÷ng yÕu kÐm nµy ®· g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc b¶o ®¶m an toµn sinh häc, g©y mèi ®e däa cho c¸c loµi néi ®Þa... 5. VÊn ®Ò ph©n c«ng, ph©n cÊp qu¶n lý Nhµ n­íc: NghÞ ®Þnh 109/2003/N§-CP ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cña tõng Bé, ngµnh trong lÜnh vùc qu¶n lý Nhµ N­íc vµ b¶o tån, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Êt ngËp n­íc: - Bé Tµi nguyªn M«i tr­êng lËp kÕ ho¹ch tæng thÓ vÒ ®iÒu tra c¬ b¶n, nghiªn cøu vµ §TM c¸c vïng ®Êt ngËp n­íc trªn ph¹m vi c¶ n­íc. - Bé NN vµ PTNN tæ chøc ®iÒu tra, nghiªn cøu c¸c vïng ®Êt ngËp n­íc cã tÝnh chÊt chuyªn ngµnh; lËp quy ho¹ch b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c vïng ®Êt ngËp n­íc (§NN) chuyªn ngµnh, chØ ®¹o vµ tæ chøc qu¶n lÝ c¸c khu b¶o tån §NN chuyªn ngµnh. Tuy nhiªn h¹n chÕ lµ: kh«ng gi¶i thÝch thuËt ng÷ §NN chuyªn ngµnh lµ g×? HiÖn t¹i, mçi tµi nguyªn do 1 c¬ quan qu¶n lÝ NN thùc hiÖn nghÜa vô b¶o tån, trong khi vÒ b¶n chÊt tù nhiªn, chóng lµ mét chØnh thÕ thèng nhÊt cã sù g¾n kÕt néi t¹i cao. III. Nh÷ng c¬ së thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt: 1. Ch­a ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cao: - Mét sè quy ®Þnh cßn mang tÝnh tuyªn ng«n hay ë møc chung chung, thiÕu cô thÓ (vÝ dô nh­ nh÷ng quy ®Þnh trong LuËt B¶o VÖ M«i Tr­êng 2005 vÒ §DSH). - NhiÒu quy ®Þnh thiÕu tÝnh ®Þnh h­íng hµnh vi. - NhiÒu quy ®Þnh ch­a tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè kh¸ch quan cña ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. - C¸c quy ®Þnh vÒ §DSH do nhiÒu v¨n b¶n cã gi¸ trÞ ph¸p lý kh¸c nhau, do nhiÒu c¬ quan so¹n th¶o, chØ ®Ò cËp ®Õn 1 hay 1 vµi khÝa c¹nh cña §DSH (chóng ta ch­a cã mét hÖ thèng PL chung cho vÊn ®Ò nµy). - C¸c quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ nguån gen, kiÕn thøc b¶n ®Þa, di truyÒn c©y thuèc... cßn mê nh¹t (chØ ®­îc thÓ hiÖn ë mét sè v¨n b¶n vµ ch­a ®Þnh h×nh ®­îc b¶n chÊt cña vÊn ®Ò, cßn thiÕu vµ ch­a ¸p dông ®­îc trong thùc tÕ). 2. Ch­a ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt: - Mét sè quy ®Þnh ch­a hîp lý, thiÕu tÝnh ®ång bé: * Trong tÊt c¶ c¸c quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh gièng vËt nu«i kh«ng ®Ò cËp ®Õn thuËt ng÷ còng nh­ néi dung cña quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi vËt nu«i, nh­ng ®iÒu 31 l¹i quy ®Þnh gi¶i quyÕt tranh chÊp quyÒn t¸c gi¶ gièng vËt nu«i. §iÒy nµy g©y khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ¸p dông luËt, dÔ g©y ra t×nh tr¹ng suy ®o¸n kh¸i niÖm. * Bé LuËt D©n sù 2005 míi chØ cã c¸c quy ®Þnh vÒ quyÒn ®èi víi gièng c©y trång mà kh«ng cã quy ®Þnh vÒ quyÒn ®èi víi gièng vËt nu«i. §iÒu nµy ®· g©y ¶nh h­ëng ®Õn c¸c v¨n b¶n kh¸c cã liªn quan. - Mét sè thuËt ng÷ ®­îc sö dông thèng nhÊt: b¶o tån t¹i chç víi b¶o tån néi vi, b¶o tån nguyªn vi; b¶o tån ngo¹i vi víi b¶o tån chuyÓn vÞ nªn viÖc gi¶i thÝch vµ ¸p dông ph¸p luËt gÆp khã kh¨n. - ThiÕu mét sè quy ®Þnh quan träng: * C¸c quy ®Þnh vÒ tiÕp cËn nguån gen vµ chia sÎ lîi Ých, quyÒn ®èi víi gièng vËt nu«i. * B¶o hé c¸c gièng c©y, con truyÒn thèng cña céng ®ång; c¸c quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ kiÓm so¸t c¸c loµi sinh vËt l¹ x©m h¹i, c¸c quy ®Þnh h×nh thøc b¶o tån ngo¹i vi; c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o tån thiªn nhiªn hay b¶o tån loµi hÇu nh­ chØ míi ®­îc ®Ò cËp trong c¸c VBPL vÒ b¶o vÖ, ph¸t triÓn rõng, ch­a ®­îc ®Ò cËp trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. - ViÖc ph©n c«ng, ph©n cÊp qu¶n lý cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a thÓ hiÖn ®­îc tÝnh thèng nhÊt./. Phần IIINHỮNG BƯỚC ĐI TRONG TƯƠNG LAI CỦA PHÁP LUẬT VỀ BẢO TỒN ĐA DẠNG SINH HỌC VIỆT NAM A. Về hệ thống văn bản pháp luật: Đánh giá chung: Sẽ có nhiều văn bản pháp luật (số lượng và chất lượng) điều chỉnh các vấn đề rộng lớn và đầy đủ hơn so với hiện tại. Định hướng: khắc phục và sửa đổi những yếu kém của những văn bản hiện thời cho phù hợp với thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo tồn ĐDSH; gia nhập nhiều điều ước quốc tế về ĐDSH hơn, thể hiện quan điểm Việt Nam muốn hòa hợp cùng thế giới, nâng cao hiệu quả và chất lượng bảo tồn ĐDSH hơn nữa bởi sẽ học được nhiều kinh nghiệm các nước và nâng cao trách nhiệm hơn. Cụ thể một số vấn đề như sau: I. Sự ra đời của Luật Đa dạng sinh học: Với những phân tích ở trên. Việc xây dựng Luật ĐDSH là một vấn đề vô cùng quan trọng đối với Việt Nam (VN) hiện nay. Từ giữa năm 2006, Vụ Môi trường thuộc Bộ TN&MT đã được giao nhiệm vụ xây dựng Luật Đa dạng sinh học, trong khuôn khổ chương trình xây dựng luật của Quốc hội khoá X. Bản dự thảo luật đầu tiên được đưa ra lấy ý kiến đóng góp của các chuyên gia trong nước vào tháng 4 năm 2007. Nỗ lực xây dựng Luật Đa dạng sinh học của chính phủ Việt Nam đã nhận được sự hoan nghênh của cộng đồng bảo tồn quốc tế. IUCN và các tổ chức thành viên tại Việt Nam đã tích cực đóng góp vào việc xây dựng luật. IUCN hiện đang hỗ trợ kỹ thuật cho việc xây dựng bộ luật này thông qua việc điều phối chuyên gia về luật môi trường từ các mạng lưới toàn cầu của IUCN, cung cấp thông tin và các khuyến nghị cho Dự thảo luật. “Việc xây dựng Luật Đa dạng sinh học là một nỗ lực lớn của chính phủ Việt Nam, nhằm giải quyết các vấn đề về quản lý và bảo tồn đa dạng sinh học. Đây là lần đầu tiên cộng đồng bảo tồn quốc tế có cơ hội tham gia tích cực vào quá trình xây dựng Luật Đa dạng sinh học của Việt Nam”.  TS Vũ Văn Triệu, Trưởng Đại diện của IUCN tại Việt Nam phát biểu: “IUCN tin tưởng chắc chắn rằng đây là cơ hội để V