Đề tài Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu thuế đối với khu vực ngoài quốc doanh ở Cục thuế Hà Nội

Lêi më ®Çu N¨m 2001 lµ n¨m chuyÓn giao thiªn niªn kû, n¨m ®Çu triÓn khai thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX vµ nhiÖm vô cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 ®Æt ra tr¸ch nhiÖm lín cho c¬ quan thuÕ c¸c cÊp. MÆc dï cã nhiÒu yÕu tè kh«ng thuËn lîi, do t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ gÆp nhiÒu khã kh¨n, thiªn tai lín x¶y ra ë mét sè tØnh §BSCL vµ miÒn Trung... nh­ng ®­îc sù chØ ®¹o cña §¶ng, cña ChÝnh phñ, sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña Bé tµi chÝnh, sù phèi hîp tÝch cùc cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp, toµn ngµnh thuÕ ®· nç lùc phÊn ®Êu liªn tôc, chñ ®éng khai th¸c nguån thu, t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p chèng thÊt thu, chèng nî ®äng ®èi víi c¸c s¾c thuÕ, c¸c khu vùc trong ph¹m vi c¶ n­íc. §Ó gãp phÇn thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi, ®Æc biÖt lµ luËt thuÕ GTGT vµ luËt thuÕ TNDN, c«ng t¸c chØ ®¹o vµ qu¶n lý thu theo quy tr×nh míi ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc, c¸c doanh nghiÖp tù kª khai, tù tÝnh thuÕ vµ nép thuÕ theo quy ®Þnh, c¬ quan thuÕ xo¸ bá chÕ ®é chuyªn qu¶n doanh nghiÖp, nhiÒu biÖn ph¸p nghiÖp vô hµnh thu ®­îc chó träng cñng cè vµ ph¸t huy. So víi n¨m 2000, tæng thu NSNN t¨ng 12,1%; trong ®ã thu néi ®Þa do ngµnh thuÕ qu¶n lý t¨ng 10,3%; c¶ n­íc cã 61/61 ®Þa ph­¬ng hoµn thµnh vµ hoµn thµnh v­ît dù to¸n ®­îc giao. Dï ¸p dông c¸c luËt thuÕ vµ quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ míi nh­ng nÒn kinh tÕ vÉn duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ ë møc gÇn 7%. MÆc dï nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· hoµn thµnh toµn diÖn ba chØ tiªu chÝnh (doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ngoµi quèc doanh vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi), trong ®ã sè thu tõ khu vùc ngoµi quèc doanh (NQD) n¨m 2001 t¨ng 12,6% so víi n¨m 2000, nh­ng sè thuÕ thu ®­îc tõ khu vùc nµy vÉn cßn thÊt thu nhiÒu vÒ hé vµ doanh thu tÝnh thuÕ. T×nh tr¹ng ®Ó sãt hé, kho¸n doanh thu víi møc thuÕ ch­a s¸t víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña ®èi t­îng nép thuÕ, ghi chÐp sæ s¸ch kÕ to¸n chØ lµ h×nh thøc...®· lµm sè thu tõ khu vùc NQD ch­a t­¬ng xøng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ møc ®é kinh doanh ë khu vùc nµy. Sè thu tõ khu vùc KTNQD chØ chiÕm tû träng nhá trong tæng sè thu NSNN, song c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ ®èi víi khu vùc nµy mang ý nghÜa hÕt søc quan träng, kh«ng chÝ gãp phÇn t¨ng thu cho NSNN mµ chÝnh lµ thùc hiÖn vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc ®èi víi khu vùc KTNQD, gãp phÇn thùc hiÖn sù b×nh ®¼ng vµ c«ng b»ng x· héi. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa trªn, ®Ò tµi: “Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi khu vùc ngoµi quèc doanh ë Côc thuÕ Hµ néi” víi môc tiªu: dùa trªn c¬ së lý luËn còng nh­ nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng, ­u nh­îc ®iÓm cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ khu vùc NQD trong nh÷ng n¨m qua trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ néi - trung t©m v¨n ho¸, chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi cña c¶ n­íc, mét m«i tr­êng thuËn lîi ph¸t triÓn kinh tÕ NQD, tõ ®ã chØ ra nguyªn nh©n vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ trªn ®Þa bµn. C«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi khu vùc NQD rÊt réng, ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Ph¹m vi ®Ò tµi chØ tËp trung vµo nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý thu ®èi víi hai luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) vµ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN) ®èi víi khu vùc NQD trªn ®Þa bµn qu¶n lý cña Côc thuÕ Hµ néi. VÒ néi dung cña ®Ò tµi, ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn cã ba phÇn chÝnh: Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ khu vùc NQD. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ khu vùc NQD. Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ khu vùc NQD. Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ngoµi quèc doanh: I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ kinh tÕ ngoµi quèc doanh: Trong ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vÒ viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, b¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VI t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh yªu cÇu: - Thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. LÊy viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cho CNH - H§H, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n lµm môc tiªu hµng ®Çu trong viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh doanh. - Chñ ®éng ®æi míi, ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ Nhµ n­íc, kinh tÕ hîp t¸c. Kinh tÕ Nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o, cïng víi kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn trë thµnh nÒn t¶ng. T¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý vµ kinh tÕ thuËn lîi ®Ó c¸c nhµ kinh doanh t­ nh©n yªn t©m ®Çu t­ lµm ¨n laau dµi, më réng c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a kinh tÕ Nhµ n­íc víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c c¶ trong vµ ngoµi n­íc, ¸p dông phæ biÕn c¸c h×nh thøc t­ b¶n Nhµ n­íc. Nh­ vËy, trong gÇn 30 n¨m ë miÒn B¾c vµ gÇn 10 n¨m ë miÒn Nam, KTNQD ®· kh«ng ®­îc chÊp nhËn, lµ ®èi t­îng ph¶i c¶i t¹o, xo¸ bá, h¹n chÕ. §¹i héi §¶ng lÇn thø VI víi chñ tr­¬ng x©y dùng nÒ kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, khu vùc KTNQD ®· ®­îc thõa nhËn lµ mét khu vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ. I.1. Kinh tÕ thÞ tr­êng vµ khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. ViÖc nghiªn cøu KTNQD nãi chung vµ thuÕ ®èi víi KTNQD nãi riªng ®Òu kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc nghiªn cøu nh÷ng ®Æc ®iÓm cña m«i tr­êng mµ KTNQD tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §ã chÝnh lµ nÒn kinh tÕ ®­îc vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. ViÖc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ mét néi dung bao trïm nhÊt cña c«ng cuéc ®æi míi. Cho ®Õn nay, c¬ chÕ thÞ tr­êng ®· ®i vµo cuéc sèng vµ t¹o ra nhiÒu biÐn ®æi lín trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Trong ®ã, sù tån t¹i cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, cÇn thiÕt ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt x· héi, gi¶i phãng mäi tiÒm n¨ng vÒ vèn, lao ®éng, kinh nghiÖm... gãp phÇn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn. NÕu xÐt trªn gi¸c ®é së h÷u vµ qu¶n lý, nÒn kinh tÕ ®­îc chia lµm hai khu vùc: khu vùc kinh tÕ trong n­íc vµ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Khu vùc kinh tÕ trong n­íc hiÖn nay cã n¨m thµnh phÇn kinh tÕ: thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc, thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ, thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc; tÊt c¶ tån t¹i trªn c¬ së ba lo¹i h×nh së h÷u chñ yÕu lµ së h÷u Nhµ n­íc, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n. NÕu xÐt trªn gi¸c ®é chøc n¨ng vµ môc tiªu, nÒn kinh tÕ gåm hai khu vùc: kinh tÕ quèc doanh (chñ yÕu thùc hiÖn chøc n¨ng dÞch vô c«ng céng v× môc tiªu lµ lîi Ých chung cña toµn x· héi) vµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh (chñ yÕu lµm chøc n¨ng kinh doanh v× môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn). Trong c¬ cÊu s¶n xuÊt x· héi, KTNQD ®­îc coi lµ mét thùc thÓ kh¸ch quan, gåm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh tuú theo ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi vµ quan ®iÓm chÝnh trÞ cña mçi quèc gia trong tõng giai ®o¹n kh¸c nhau. T¹i ViÖt nam, khu vùc KTNQD tån t¹i d­íi c¸c h×nh thøc: doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phµn, hîp t¸c x·, tæ s¶n xuÊt, hé kinh doanh c¸ thÓ... Tõ n¨m 1986 ®Õn nay, khu vùc KTNQD ®· t¹o ra kho¶ng 50% tæng s¶n phÈm trong n­íc, 1/3 gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp mçi n¨m. Khu vùc nµy béc lé nhiÒu vai trß kh«ng thÓ phñ nhËn, nhÊt lµ trong t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn nay: - Thø nhÊt, khu vùc KTNQD gãp phÇn khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cña nÒn kinh tÕ. Cïng víi khu vùc KTQD, KTNQD lµ céng sù ®¾c lùc ®µo xíi nh÷ng m¶nh ®Êt mµu mì cña nÒn kinh tÕ ch­a ®­îc sö dông ®Õn. C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã kh¶ n¨ng tËp trung vèn, trÝ tuÖ vµo c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn hay nh÷ng ngµnh kinh tÕ ®ßi hái nhiÒu hµm l­îng tri thøc nh­ c«ng nghÖ th«ng tin còng nh­ cã kh¶ n¨ng lÊp ®Çy nh÷ng kho¶ng trèng trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng cÇn nhiÒu vèn vµ cã møc lîi nhuËn thÊp mµ c¸c nh¸ ®Çu t­ lín Ýt quan t©m tíi. - Thø hai, khu vùc KTNQD lµ cÇu nèi quan träng ®Ó nÒn kinh tÕ n­íc ta tõng b­íc hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi bëi lÏ ®©y lµ khu vùc n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ cao. - Thø ba, khu vùc KTNQD gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho nÒn kinh tÕ, vÊn ®Ò thÊt nghiÖp vµ t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n ®èi trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. Trung b×nh ë n­íc ta mçi n¨m khu vùc nµy ®em l¹i viÖc lµm cho h¬n mét triÖu ng­êi lao ®éng. - Thø t­, KTNQD gi¶i phãng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ng­êi lao ®éng, t¹o ra nguån s¶n phÈm phong phó vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®¸p ÷ng mäi nhu cÇu cña x· héi. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, KTNQD lu«n tËp trung cao ®é tinh thÇn lµm viÖc, ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s·n cã ®Ó cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. Mét mÆt, ®©y lµ ®èi thñ c¹nh tranh cña khu vùc KTQD, nÕu mét trong hai bªn kh«ng n¨ng ®éng, m¹nh d¹n ®æi míi th× lËp tøc sÏ bÞ thÞ tr­êng ®µo th¶i; mÆt kh¸c, sù kÕt hîp s¶n xuÊt vµ tiªu thô gi÷a hai khu vùc t¹o ra mét d©y truyÒn sabr xuÊt lín trong nÒn kinh tÕ, gióp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc rót ng¾n. - Thø n¨m, KTNQD gãp phÇn t¨ng thu cho NSNN. ThuÕ lµ nguån thu chÝnh vµo NSNN tõ khu vùc nµy. Trong n¨m 2001, tæng thu tõ khu vùc KTNQD ®¹t 102,4% dù to¸n n¨m, tõ DNNN lµ 109% vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (trõ dÇu th«) lµ 113,5%. - Thø s¸u, KTNQD t¹o ra mét thÞ tr­êng vèn tÝn dông lín vµ høa hÑn nhiÒu tiÒm n¨ng. Víi chÝnh s¸ch ®æi míi, nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng kh¸, khu vùc KTNQD ngµy cµng t¨ng vÒ sè l­îng vµ quy m«. TÝnh ®Õn 12/2001, trªn ®Þa bµn Hµ néi cã 421 c«ng ty cæ phÇn, 5223 c«ng ty TNHH, 950 doanh nghiÖp t­ nh©n, 543 hîp t¸c x· vµ tæ s¶n xuÊt, trªn 75000 hé kinh doanh c¸ thÓ vµ 375 lµ thuéc c¸c lo¹i h×nh kh¸c. I.2. §Æc ®iÓm cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh: KTNQD lµ khu vùc kinh tÕ bao gåm c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ho¹t ®éng kinh doanh b»ng nguån vèn cña c¸ nh©n hoÆc mét sè c¸ nh©n ®ãng gãp, theo c¬ chÕ thÞ tr­êng v× môc tiªu lîi nhuËn. -Thø nhÊt, KTNQD mang tÝnh së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, do t­ nh©n qu¶n lý vµ ph©n phèi lîi nhuËn, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi quyÒn lîi c¸ nh©n ng­êi s¶n xuÊt. - Thø hai, môc tiªu lín nhÊt trong kinh doanh lµ lîi nhuËn, hä cã thÕ s½n sµng b»ng bÊt kú gi¸ nµo ®Ó kiÕm ®­îc thËt nhiÒu lîi nhuËn víi nh÷ng ph­¬ng ¸n kinh doanh t¸o b¹o vµ m¹o hiÓm. Do vËy nhiÒu khi g©y hËu qu¶ xÊu cho x· héi. KTNQD th­êng tù ph¸t vµ khã qu¶n lý, kh«ng Ýt c¬ së kinh doanh tr¸i phÐp, kinh doanh kh«ng kª khai nép thuÕ, trèn thuÕ, lîi dông ho¸ ®¬n chøng tõ xin hoµn thuÕ sai quy ®Þnh. - Thø ba, tæ chøc c¸c c¬ së KTNQD phÇn lín lµ quy m« nhá do vèn Ýt, c¬ cÊu gän nhÑ, linh ho¹t, dÔ dµng thÝch øng nhanh víi sù thay ®æi cña m«i tr­êng kinh doanh. Nh©n viªn th­êng ®¶m nhËn c«ng viÖc theo kiÓu ®a n¨ng, chi phÝ nh©n c«ng thÊp. Víi nh÷ng vai trß vµ ®Æc ®iÓm trªn, khu vùc KTNQD ngµy cµng ®­îc khuyÕn khÝch vµ ®¶m b¶o m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Tuy vËy, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn khu vùc nµy kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc bu«ng láng qu¶n lý, do vËy, hÖ thèng ph¸p luËt ph¶i ®­îc thÓ chÕ ho¸ ®Çy ®ñ, râ rµng c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m« ®Ó cã thÓ ph¸t huy tèi ®a mÆt tÝc cùc vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt mÆt tiªu cùc cña KTNQD trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. I.3. C¸c s¾c thuÕ chñ yÕu ®èi víi khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh: Tõ ngµy 1/1/1999 thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch thuÕ b­íc hai, hÖ thèng thuÕ cña Nhµ n­íc ta bao gåm 10 s¾c thuÕ, trong ®ã cã 4 s¾c thuÕ chñ yÕu ¸p dông ®èi víi khu vùc KTNQD. A. ThuÕ m«n bµi: ThuÕ m«n bµi mang tÝnh chÊt lµ thuÕ trùc thu, ®éng viªn sù ®ãng gãp trùc tiÕp cña c¬ së kinh doanh, t¹o ®­îc mét nguån thu quan träng cho nhu cÇu chi tiªu cña NSNN ngay tõ ®Çu mçi n¨m khi c¸c nguån thu kh¸c ch­a nhiÒu. ThuÕ m«n bµi cã t¸c dông kiÓm kª, kiÓm so¸t c¸c c¬ së kinh doanh, cã c¨n cø ph©n lo¹i quy m« doanh thu lín, võa, nhá ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p qu¶n lý thu thuÕ thÝch hîp. ThuÕ m«n bµi ¸p dông ®èi víi mäi tæ chøc, c¸ nh©n cã thùc tÕ kinh doanh. ThuÕ thu mçi n¨m mét lÇn vµ chñ yÕu thu vµo ®Çu n¨m. nh÷ng c¬ së kinh doanh ho¹t ®éng trong s¸u th¸ng ®Çu n¨m ph¶i nép møc thuÕ m«n bµi c¶ n¨m. NÕu b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong s¸u th¸ng cuèi n¨m th× nép 50% møc thuÕ c¶ n¨m. ThuÕ m«n bµi hµng n¨m ®­îc quy ®Þnh trong biÓu thuÕ qua s¸u bËc t­¬ng øng víi sè thu nhËp b×nh qu©n th¸ng cao hay thÊp. Víi môc ®Ých kiÓm kª, kiÓm so¸t c¸c c¬ së thùc tÕ kinh doanh, thuÕ m«n bµi kh«ng cã quy ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ. B. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT): ThuÕ GTGT lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng. B¶n chÊt cña thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ do ng­êi tiªu dïng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô chi tr¶, lµ mét yÕu tè cÊu thµnh trong gi¸ thanh to¸n cña s¶n phÈm hµng ho¸. §èi t­îng cña thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng t¹i ViÖt nam (trõ 26 nhãm hµng ho¸, dÞch vô quy ®Þnh t¹i Th«ng t­ sè 122/2000/TT-BTC quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT. C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt. ThuÕ suÊt gi¸ trÞ gia t¨ng hiÖn nay ë ViÖt nam cã 4 møc: 0%, 5%, 10%, 20%. Cô thÓ: - ThuÕ suÊt 0% ¸p dông ®èi víi hµng xuÊt khÈu. - ThuÕ suÊt 5% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu. - ThuÕ suÊt 10% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô phæ th«ng. - ThuÕ suÊt 20% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®­îc coi lµ cao cÊp cÇn ®iÒu tiÕt cao. HiÖn nay ë n­íc ta ¸p dông hai ph­¬ng thøc tÝnh thuÕ GTGT: Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ¸p dông cho c¸c ®èi t­îng kinh doanh vµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x· vµ c¸c tæ chøc kinh doanh kh¸c thuéc diÖn thùc hiÖn chÕ ®é sæ s¸ch kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh. Ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp ¸p dông ®èi víi c¸c c¸ nh©n s¶n xuÊt, ho¹t ®äng trong n­íc vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt nam kh«ng theo luËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, c¸c c¬ së kinh doanh mua b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý. C. ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (TT§B): ThuÕ TT§B mang tÝnh chÊt lµ thuÕ gi¸n thu ¸p dông ®èi víi 8 lo¹i hµng ho¸ vµ 4 h×nh thøc dÞch vô (quy ®Þnh trong luËt thuÕ TT§B) ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc vµ nhËp khÈukh«ng thuéc lo¹i thËt cÇn thiÕt cho nhu cÇu ®êi sèng thiÕt yÕu nh»m ®éng viªn sù ®ãng gãp cña ng­êi tiªu dïng cho NSNN, h¹n chÕ s¶n xuÊt, nhËp khÈu vµ tiªu dïng nhiÒu c¸c mÆt hµng nµy. Nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt mÆt hµng chÞu thuÕ TT§B ph¶i nép thuÕ TT§B vµ kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT. ThuÕ TT§B chØ nép mét lÇn t¹i kh©u s¶n xuÊt (®èi víi hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc), kh©u nhËp khÊu (®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu hoÆc ë kh©u cung øng dÞch vô (®èi víi dÞch vô chÞu thuÕ). C¨n cø tÝnh thuÕ TT§B lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, biÓu thuÕ TT§B cã møc thuÕ suÊt cao gåm 12 møc thuÕ suÊt kh¸c nhau tõ 15% ®Õn 100% ®­îc ph©n theo lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B, thuÕ suÊt thuÕ TT§B kh«ng ph©n biÖt hµng ho¸ nhËp khÈu hay hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc. ThuÕ TT§B ®­îc xÐt miÕn gi¶m vµ hoµn thuÕ trong mét sè tr­êng hîp cô thÓ ®­îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ. D. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN): ThuÕ TNDN lµ lo¹i thuÕ trùc thu, ®¸nh trùc tiÕp vµo thu nhËp thùc tÕ cña c¸c ®èi t­îng nép thuÕ, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ. C¨n cø tÝnh thuÕ TNDN lµ thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt. Møc thuÕ suÊt chung lµ 32%, ngoµi ra cã mét sè tr­êng hîp ®Æc biÖt møc thuÕ suÊt cã thÓ thÊp h¬n hoÆc cao h¬n ®­îc quy ®Þnh cô thÓ trong luËt thuÕ TNDN. II. Qu¶n lý thu thuÕ ngoµi quèc doanh: II.1. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ngoµi quèc doanh: Yªu cÇu chung cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®ã lµ ph¶i thu ®óng, thu ®ñ vµ thu kÞp thêi theo ®ïng ph¸p luËt. Tæng côc thuÕ ®· nghiªn cøu, ban hµnh c¸c quy tr×nh chÕ ®é nghiÖp vô cho tõng lo¹i ®èi t­îng kinh doanh cã thùc hiÖn ho¸ ®¬n, sæ s¸ch kÕ to¸n hoÆc kho¸n thuÕ thuéc diÖn qu¶n lý thu thuÕ theo tõng s¾c thuÕ. C«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ph¶i thùc hiÖn ®óng quy tr×nh nghiÖp vô ®Ó n¾m ch¾c c¬ së kinh doanh thùc tÕ, cã cí së thu thuÕ ®Çy ®ñ vÒ doanh sè ph¸t sinh theo tõng c¬ së, tõng thêi gian, ®¶m b¶o ®­îc nguyªn t¾c lËp sæ thuÕ, th«ng b¸o thuÕ vµ thu thuÕ ®óng víi thêi gian quy ®Þnh vµ c¬ së ®Ó gi¶i quyÕt xö lý nép chËm, d©y d­a tiÒn thuÕ, trèn thuÕ. ViÖc t¸ch c«ng t¸c qu¶n lý thµnh ba bé phËn nh»m t¹o ®­îc sù hç trî trong tæ chøc thuÕ, võa chèng ®­îc thÊt thu cã hiÖu qu¶, võa kh¾c phôc tuú tiÖn, tiªu cùc trong c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ. Mét yÕu tè c¬ b¶n ®Ó c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh ®­îc viÖc thu thuÕ s¸t ®óng víi thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i ®¶m b¶o ®­îc viÖc thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é kª khai ®¨ng ký thuÕ, chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n ë tÊt c¶ c¸c c¬ së kinh doanh. Ngoµi yªu cÇu c¬ b¶n trªn, c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cßn ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ mÆt tµi chÝnh tøc lµ ®¶m b¶o tû lÖ ®éng viªn hîp lý ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch, ph¶i bao qu¸t ®ñ mäi nguån thu ®Ó khai th¸c ®éng viªn cho ng©n s¸ch; ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ mÆt kinh tÕ tøc lµ ph¶i lµm cho thuÕ trë thµnh c«ng cô chñ yÕu cña Nhµ n­íc trong qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ; ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ mÆt x· héi lµ ph¶i gãp phÇn tõng b­íc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. §Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng yªu cÇu trªn, trong c«ng t¸c qu¶n lý cÇn ph¶i qu¸n triÖt mét sè quan ®iÓm sau: Thø nhÊt, ph¸t huy søc m¹nh cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh. C«ng t¸c thuÕ lµ nhiÖm vô chung cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, do vËy ph¶i cã sù t¨ng c­êng chØ ®¹o, l·nh ®¹o cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, ®Æc biÖt lµ cÊp c¬ së. C«ng t¸c thuÕ lµ mét c«ng t¸c chÝnh trÞ, kinh tÕ tæng hîp liªn quan ®Õn mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi, lµ cuéc ®Êu tranh gay g¾t gi÷a lîi Ých c¸ nh©n côc bé víi lîi Ých quèc gia, gi÷a quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña mäi c«ng d©n, mäi tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy kh«ng thÓ t¸ch c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ cña ngµnh thuÕ ra khái sù chØ ®¹o cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp. Ph¶i coi viÖc l·nh ®¹o, chØ ®¹o c«ng t¸c thuÕ lµ nhiÖm vô träng t©m th­êng xuyªn cña ®Þa ph­¬ng. C¸c ngµnh néi chÝnh còng cÇn x¸c ®Þnh mèi quan hÖ víi c¬ quan thuÕ, võa lµ phèi hîp hç trî, võa lµ tr¸ch nhiÖm cïng c¬ quan thuÕ thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ cã hiÖu qu¶. Thø hai lµ quan ®iÓm ®¶m b¶o b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô nép thuÕ. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt ®Ó c¹nh tranh trong s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, hÖ thèng thuÕ còng ph¶i ®­îc thùc hiÖn thèng nhÊt nh»m ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô ®ãng gãp cho NSNN gi÷a c¸c doanh nghiÖp, tÇng líp d©n c­. VÒ l©u dµi cÇn nghiªn cøu, thu hÑp tiÕn tíi xo¸ bá mäi ph©n biÖt ®èi xö trµn lan vÒ nghÜa vô nép thuÕ ®Ó ®¶m b¶o sù b×nh ®¨ngr vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh. Thø ba lµ gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých Nhµ n­íc víi ng­êi nép thuÕ . Do ®ã ph¶i x¸c ®Þnh râ chøc n¨ng cña tõng s¾c thuÕ vµ cña c¶ hÖ thèng thuÕ. Mçi s¾c thuÕ chØ nªn ®¶m nhËn mét sè chøc n¨ng chñ yÕu nhÊt ®Þnh, ®¶m b¶o cho s¾c thuÕ ®ã ®¬n gi¶n, cã thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ, cã hiÖu qu¶ cao. Mét chÝnh s¸ch thuÕ ®­îc coi lµ hoµn h¶o khi nã ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu vÒ mÆt tµi chÝnh (®­a l¹i sè thu quan träng cho ng©n s¸ch); vÒ mÆt x· héi (®¶m b¶o c«ng b»ng vµ hîp lý); vÒ mÆt kinh tÕ (cã t¸c dông khuyÕn khÝch vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt); vÒ mÆt nghiÖp vô (®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ lµm). Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn do nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan, ®Æc biÖt lµ quy luËt cung cÇu vµ quy luËt gi¸ trÞ, do ®ã thuÕ cã vai trß quan träng trong ®iÒu tiÕt vÜ m« chØ nªn t¸c ®éng ë møc ®é võa ph¶i, gãp phÇn, kh«ng ph¶i lµ c«ng cô ®éc nhÊt. ChÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p qu¶n lý vÒ thuÕ kh«ng can thiÖp qu¸ s©u vµo mäi khÝa c¹nh ho¹t ®éng tÝch cùc hay tiªu cùc cña tõng doanh nghiÖp vµ cÇn t¹o m«i tr­êng th«ng tho¸ng mang tÝnh b×nh qu©n ®Ó c¬ së kinh doanh cã thÓ chñ ®éng, linh ho¹t trong ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o thu nhËp cao vµ nép thuÕ ®Çy ®ñ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Thø t­ lµ quan ®iÓm quÇn chóng cña §¶ng trong tuyªn truyÒn, gi¸o dôc vÒ thuÕ. ViÖc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc chÝnh s¸ch, chÕ ®é thuÕ kh«ng chØ lµ truyÒn ®¹t mét chiÒu tõ trªn xuèng mµ th«ng qua c«ng t¸c qu¶n lý th­êng xuyªn, c¸n bé thuÕ ph¶i thÊy ®­îc nh÷ng khã kh¨n thùc tÕ ph¸t sinh trong tæ chøc thùc hiÖn. Ph¶i l¾ng nghe ý kiÕn, nguyÖn väng cña c¸c nhµ d