Đề tài Giải pháp tăng cường công tác quản lý thu thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội

Lêi më ®Çu Kinh tÕ thÞ tr­êng víi sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc ®· lµm cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi cã ®iªï kiÖn c¹nh tranh mét c¸ch lµnh m¹nh ®Ó ph¸t triÓn vµ dÇn kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ Nhµ n­íc- bé phËn kinh tÕ chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ n­íc ta nãi chung vµ bé phËn c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp nãi riªng ®· thùc sù ®æi míi. Víi ph¹m vi ho¹t ®éng réng lín vµ mang tÝnh chÊt ®a d¹ng phong phó, bé phËn nµy kh«ng nh÷ng ®¹t hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ hµng n¨m cßn ®ãng gãp vµo sè thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc mét tû lÖ kh¸ lín. Tuy nhiªn, cïng víi sù ph¸t triÓn cña bé phËn c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n bëi nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n yÕu kÐm, kh«ng thùc hiÖn tèt c¸c nghÜa vô víi Nhµ n­íc, lu«n lîi dông nh÷ng s¬ hë cña chÝnh s¸ch chÕ ®é vµ sù yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn hµnh vi trèn lËu thuÕ g©y thÊt thu lín cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Tr­íc nhu cÇu tµi chÝnh rÊt lín ®Ó thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, yªu cÇu lµnh m¹nh ho¸ nÒn tµi chÝnh quèc gia, chèng l¹i nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc cña c¸c doanh nghiÖp khi thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ ®èi víi Nhµ n­íc lµ mét c«ng t¸c ®­îc ngµnh thuÕ nãi riªng vµ ngµnh tµi chÝnh nãi chung rÊt quan t©m vµ nç lùc thùc hiÖn. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh trªn, qua thêi gian thùc tËp t¹i Côc thuÕ Hµ Néi vµ cïng víi nh÷ng kiÕn thøc ®­îc trang bÞ ë tr­êng ®¹i häc, t«i xin m¹nh d¹n nghiªn cøu ®Ò tµi:“Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi”. Nh»m ph©n tÝch thùc tr¹ng cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi vµ ®­a ra mét sè biÖn ph¸p gãp ý nh»m hoµn thiÖn h¬n c«ng t¸c qu¶n lý nµy trong nh÷ng n¨m tíi. §Ò tµi ®­îc tr×nh bµy víi c¸c néi dung sau: Ch­¬ng I : Lý luËn chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp I . B¶n chÊt, vai trß cña thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 1 . Kh¸i niÖm vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN) Tr­íc khi xem xÐt vÒ thuÕ TNDN, chóng ta cã thÓ t×m hiÓu thªm mét sè vÊn ®Ò chung vÒ thuÕ còng nh­ nguån gèc ra ®êi cña thuÕ. ThuÕ ra ®êi g¾n liÒn víi lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc, tõng b­íc hoµn thiÖn vai trß vµ chøc n¨ng cña nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ. Nhµ n­íc ra ®êi ®ßi hái ph¶i cã mét bé m¸y hµnh chÝnh ®Ó qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc, v× vËy cÇn ph¶i cã mét nguån tµi chÝnh th­êng xuyªn phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng nµy. Do ®ã thuÕ ra ®êi víi t­ c¸ch lµ mét c«ng cô tµi chÝnh ®Ó t¹o lËp nguån thu nh»m duy tr× ho¹t ®éng cña bé m¸y hµnh chÝnh nhµ n­íc. X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn ®i lªn vµ nhµ n­íc còng ®· dÇn dÇn hoµn thiÖn ®­îc chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña m×nh. Nhµ n­íc kh«ng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu hµnh vµ b¶o vÖ ®Êt n­íc mµ cßn lµ t¸c nh©n chñ ®¹o trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Trong ®ã, thuÕ ®ãng gãp mét phÇn rÊt quan träng víi chøc n¨ng lµ c«ng cô b¶o ®¶m nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ lµ c«ng cô vÜ m« quan träng cña nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu tiÕt ®èi víi nÒn kinh tÕ. ThuÕ ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi nhiÒu giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau, do ®ã cã rÊt nhiÒu nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ thuÕ víi nh÷ng gãc ®é nh×n nhËn ë tõng thêi ®iÓm lÞch sö nhÊt ®Þnh. Theo ¨ng-ghen:“ §Ó duy tr× quyÒn lîi c«ng céng cÇn ph¶i cã sù ®ãng gãp cña nh÷ng ng­êi c«ng d©n cña nhµ n­íc ®ã lµ thuÕ”. Cßn theo mét sè nhµ kinh tÕ hiÖn ®¹i: “ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh chÊt ph¸p lÖnh cña nhµ n­íc b¾t buéc mäi c«ng d©n hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ nép vµo ng©n s¸ch nh»m ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña bé m¸y nhµ n­íc. Kho¶n nép vÒ thuÕ kh«ng mang tÝnh hoµn tr¶ trùc tiÕp mµ qua c¸c kho¶n trî cÊp x· héi, phóc lîi c«ng céng thuÕ ®­îc hoµn tr¶ gi¸n tiÕp”. Ngoµi ra cßn mét sè c¸c quan ®iÓm kh¸c vµ ë mçi quan ®iÓm còng ®· nhÊn m¹nh ®­îc t¸c dông cña thuÕ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Qua nh÷ng quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ ta cã thÓ rót ra ®­îc b¶n chÊt c¬ b¶n cña thuÕ nh­ sau: - ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®èi víi Nhµ n­íc, thuÕ do Nhµ n­íc ®Æt ra vµ ®­îc luËt ph¸p qui ®Þnh. ThuÕ thu vµo ng©n s¸ch ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu chi tiªu cho Nhµ n­íc, kh«ng mang tÝnh hoµn tr¶ trùc tiÕp cho c¸c ®èi t­îng nép thuÕ. ThuÕ ®¶m b¶o cho Nhµ n­íc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt kinh tÕ, ph©n phèi l¹i thu nhËp vµ c¸c chøc n¨ng x· héi kh¸c. Th«ng th­êng mét hÖ thèng thuÕ gåm nh÷ng s¾c thuÕ ®­îc s¾p xÕp vµo 3 nhãm, ®ã lµ: * Nhãm c¸c s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ ®¸nh vµo thu nhËp (gäi chung lµ thuÕ thu nhËp). * Nhãm c¸c s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ ®¸nh vµo thu nhËp ®em ra sö dông ( gäi chung lµ thuÕ tiªu dïng hay thuÕ hµng ho¸). * Nhãm c¸c s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ ®¸nh vµo thu nhËp ®· h×nh thµnh nªn tµi s¶n ( gäi chung lµ thuÕ tµi s¶n hay thuÕ vèn). Trong ®ã thuÕ TNDN lµ mét s¾c thuÕ thuéc lo¹i thuÕ thu nhËp,nã ®­îc hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi sö dông v× tÝnh hiÖu qu¶ vµ kh¶ n¨ng bao qu¸t nguån thu. Mçi n­íc víi nh÷ng ®Æc diÓm kinh tÕ x· héi kh¸c nhau th× viÖc ¸p dông thuÕ TNDN ë tõng n­íc còng kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ta cã thÓ ®­a ra mét kh¸i niÖm ®­îc ph¸p luËt ViÖt Nam thõa nhËn nh­ sau: “ThuÕ TNDN lµ mét lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vµo phÇn thu nhËp sau khi ®· trõ ®i c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn thu nhËp ®ã” 2 . §Æc ®iÓm cña thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp - ThuÕ TNDN lµ lo¹i thuÕ trùc thu. TÝnh chÊt trùc thu cña lo¹i thuÕ nµy ®­îc biÓu hiÖn ë sù ®ång nhÊt gi÷a ®èi t­îng nép thuÕ vµ ®èi t­îng chÞu thuÕ theo ý nghÜa kinh tÕ, kh«ng cã sù chuyÓn giao g¸nh nÆng vÒ thuÕ tõ ng­êi nép thuÕ sang ng­êi chÞu thuÕ. - VÒ thùc chÊt thuÕ TNDN ®¸nh vµo lîi nhuËn cña c¸c c¬ së kinh doanh. Bëi vËy, møc ®éng viªn cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®èi víi lo¹i thuÕ nµy phô thuéc rÊt lín vµo hiÖu qu¶ kinh doanh còng nh­ quy m« lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cã thu nhËp chÞu thuÕ cao sÏ ph¶i nép thuÕ nhiÒu. Ng­îc l¹i, nh÷ng doanh nghiÖp cã thu nhËp thÊp, gÆp khã kh¨n sÏ ®­îc gi¶m thuÕ, thËm chÝ ®­îc miÔn thuÕ. - ThuÕ TNDN chØ ®¸nh vµo phÇn thu nhËp cßn l¹i sau khi ®· trõ ®i c¸c chi phÝ liªn quan t¹o ra kho¶n thu nhËp ®ã. 3. Vai trß cña thuÕ TNDN trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng - ThuÕ TNDN lµ kho¶n thu quan träng cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë ph¹m vi ¸p dông thuÕ TNDN rÊt réng. Nã khai th¸c nguån thu tõ c¸c ®èi t­îng nép thuÕ cã tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh ®em l¹i thu nhËp ë mäi lÜnh vùc, trªn mäi ®Þa bµn. MÆt kh¸c, cïng víi xu h­íng t¨ng tr­ëng kinh tÕ, quy m« cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ngµy cµng ®­îc më réng, hiÖu qu¶ kinh doanh ngµy cµng cao, tÝch luü tõ néi bé doanh nghiÖp ngµy cµng nhiÒu sÏ t¹o ra nguån thu vÒ thuÕ TNDN ngµy cµng lín cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc . - ThuÕ TNDN lµ c«ng cô quan träng cña Nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Th«ng qua hÖ thèng thuÕ suÊt ­u ®·i, thuÕ TNDN gãp phÇn ®Þnh h­íng cho c¸c nhµ kinh doanh ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc mµ Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ nh»m ®¶m b¶o c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. ThuÕ TNDN cßn gãp phÇn khuyÕn khÝch thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn th«ng qua miÔn, gi¶m thuÕ cho c¸c c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh nh»m gióp doanh nghiÖp gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n ban ®Çu khi khëi nghiÖp. MÆt kh¸c, th«ng qua hoµn thuÕ TNDN cho t¸i ®Çu t­ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, qua viÖc tÝnh trõ c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ…còng gãp phÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ theo chiÒu réng vµ theo chiÒu s©u, thóc ®Èy t¨ng c­êng h¹ch to¸n kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao doanh lîi cho doanh nghiÖp. ThuÕ TNDN thùc sù lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, t¹o mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý theo ngµnh vµ theo ®Þa bµn. - ThuÕ TNDN gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. LuËt thuÕ TNDN ®­îc ¸p dông thèng nhÊt cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, cho mäi h×nh thøc kinh doanh. ThuÕ ®­îc tÝnh trªn sè thu nhËp cßn l¹i sau khi ®· trõ tÊt c¶ c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ víi thuÕ suÊt æn ®Þnh cho nªn nh÷ng doanh nghiÖp cã thu nhËp cao ph¶i nép thuÕ nhiÒu, ng­îc l¹i nh÷ng doanh nghiÖp cã thu nhËp thÊp th× nép thuÕ Ýt, thËm chÝ doanh nghiÖp kh«ng ph¶i nép thuÕ nÕu kh«ng cã thu nhËp ®· t¹o ra sù b×nh ®¼ng c«ng b»ng trong ®éng viªn ®ãng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc gi÷a c¸c c¬ së kinh doanh. Bëi nh÷ng vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu cña thuÕ TNDN do ®ã nã lu«n lu«n lµ mét lo¹i thuÕ cÇn thiÕt ®èi víi mäi quèc gia. Dï cho thùc tÕ hiÖn nay, c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ang cã xu h­íng coi träng thuÕ gi¸n thu h¬n thuÕ trùc thu, nh­ng trong mét t­¬ng lai gÇn thuÕ TNDN vÉn sÏ gi÷ vai trß quan träng trong hÖ thèng thuÕ quèc gia, ®Æc biÖt lµ ®èi víi mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam. II . Qu¶n lý thuÕ TNDN ë ViÖt Nam 1 . Bèi c¶nh ra ®êi cña thuÕ TNDN ë ViÖt Nam ë n­íc ta, tr­íc n¨m 1990 khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ¸p dông chÕ ®é thu trÝch nép lîi nhuËn vµ khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ¸p dông chÕ ®é thuÕ lîi tøc theo biÓu thuÕ luü tiÕn tõng phÇn. LuËt thuÕ Lîi tøc ë n­íc ta ®­îc ban hµnh vµo n¨m 1990 ¸p dông chung cho c¸c doanh nghiÖp c¶ khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc vµ ngoµi quèc doanh. Qua 8 n¨m thùc hiÖn, LuËt thuÕ lîi tøc dÇn dÇn béc lé nhiÒu nh­îc ®iÓm, ®Æc biÖt trong hoµn c¶nh ViÖt Nam ngµy cµng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ h¬n n÷a víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Cïng víi LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, LuËt thuÕ TNDN ®­îc chÝnh thøc ban hµnh vµo th¸ng 5/1997, cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/1999. * Sù cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh LuËt thuÕ TNDN ë ViÖt Nam ViÖc ban hµnh LuËt thuÕ TNDN thay cho LuËt thuÕ Lîi tøc lµ do nh÷ng lý do sau ®©y: - LuËt thuÕ TNDN ra ®êi nh»m kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña LuËt thuÕ Lîi tøc. V× LuËt thuÕ Lîi tøc cã qu¸ nhiÒu thuÕ suÊt: §èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã 3 møc thuÕ suÊt, ®èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã 4 møc thuÕ suÊt. Ngoµi ra doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn ph¶i nép thuÕ lîi nhuËn chuyÓn ra khái ViÖt Nam . - LuËt thuÕ TNDN phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay kho¶n thu cña doanh nghiÖp rÊt ®a d¹ng. Cã nhiÒu kho¶n thu nhËp míi ph¸t sinh nh­ : l·i do b¸n cæ phiÕu, cæ phÇn; thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ mµ thuÕ Lîi tøc kh«ng bao qu¸t ®­îc. Nay ®­îc quy ®Þnh trong LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®Ó qu¶n lý nép thuÕ. ThuÕ TNDN bao qu¸t vµ ®iÒu tiÕt ®­îc tÊt c¶ c¸c kho¶n thu nhËp ®·, ®ang vµ sÏ ph¸t sinh cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN cña ViÖt Nam. - Thùc hiÖn ­u ®·i thèng nhÊt ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Tõng b­íc hoµn chØnh chÝnh s¸ch thuÕ cho phï hîp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. 2 . Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hµnh 2.1 . §èi t­îng nép thuÕ ( §TNT) * §èi t­îng nép thuÕ TNDN lµ tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ. * §èi t­îng kh«ng ph¶i nép thuÕ TNDN: Lµ c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n, tæ hîp t¸c, hîp t¸c x· s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trõ hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ hµng ho¸ lín, cã thu nhËp cao. 2.2 . C¨n cø tÝnh thuÕ ThuÕ TNDN ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn hai c¨n cø : thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt. C«ng thøc tÝnh thuÕ TNDN ph¶i nép : ThuÕ TNDN Thu nhËp chÞu thuÕ ThuÕ suÊt ph¶i nép = trong kú * Thu nhËp chÞu thuÕ bao gåm thu nhËp chÞu thuÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô, kÓ c¶ thu nhËp chÞu thuÕ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô ë n­íc ngoµi vµ thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c. Thu nhËp chÞu thuÕ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ TNDN ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Thu nhËp Thu nhËp chÞu thuÕ Thu nhËp chÞu chÞu thuÕ = tõ ho¹t ®éng kinh + thuÕ kh¸c trong kú doanh trong kú trong kú ¨ Thu nhËp chÞu thuÕ tõ ho¹t ®éng kinh doanh: Thu nhËp chÞu thuÕ Doanh thu tÝnh thu Chi phÝ kinh doanh tõ ho¹t ®éng kinh = nhËp chÞu thuÕ _ hîp lý doanh trong kú trong kú trong kú * Doanh thu tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ : Doanh thu tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng, tiÒn cung øng dÞch vô bao gåm c¶ trî gi¸, phô thu, phô tréi mµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®­îc h­ëng. §èi víi c¬ së nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ TNDN kh«ng bao gåm thuÕ GTGT. §èi víi c¬ së nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ TNDN bao gåm c¶ thuÕ GTGT. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ thêi ®iÓm hµng ho¸, dÞch vô ®· ®­îc tiªu thô, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®­îc tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn. - §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp hoÆc tr¶ chËm( quyÒn së h÷u hµng ho¸ ch­a chuyÓn cho ng­êi mua) th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ sè tiÒn ph¶i thu khi ng­êi mua tr¶ tiÒn theo thêi h¹n quy ®Þnh cña hîp ®ång.ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu, chi phÝ ®èi víi hµng ho¸ mua b¸n tr¶ gãp hoÆc tr¶ chËm thùc hiÖn theo nguyªn t¾c chi phÝ ph¶i phï hîp víi doanh thu. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp hoÆc tr¶ chËm, nÕu bªn mua vµ bªn b¸n cã tho¶ thuËn chuyÓn quyÒn së h÷u, th× doanh thu cña hµng b¸n tÝnh theo gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn kÓ tõ khi giao hµng hoÆc khi xuÊt ho¸ ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng,(kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp hoÆc l·i tr¶ chËm. Tr­êng hîp nµy, l·i tr¶ gãp vµ l·i tr¶ chËm h¹ch to¸n vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh). - §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, biÕu, tÆng, doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n cña s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t­¬ng ®­¬ng trªn thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi, biÕu tÆng. - §èi víi s¶n phÈm tù dïng, doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã. - §èi víi gia c«ng hµng ho¸ doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ tiÒn thu vÒ gia c«ng bao gåm c¶ tiÒn c«ng, nhiªn liÖu ®éng lùc, vËt liÖu phô vµ chi phÝ kh¸c phôc vô cho viÖc gia c«ng hµng ho¸. - Tr­êng hîp b¸n hµng qua ®¹i lý, doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh khi ®¹i lý giao hµng chi ng­êi mua hoÆc khi : + Bªn nhËn ®¹i lý chuyÓn quyÒn së h÷u cho ng­êi mua + Bªn nhËn ®¹i lý xuÊt ho¸ ®¬n. §ång thêi trong tr­êng hîp nµy ph¶i cã hîp ®ång ®¹i lý b»ng v¨n b¶n gi÷a bªn giao vµ bªn nhËn ®¹i lý, nÕu kh«ng cã hîp ®ång th× viÖc giao hµng cho ®¹i lý sÏ coi nh­ ho¹t ®éng b¸n hµng th«ng th­êng. - §èi víi ho¹t ®éng cho thuª nhµ, thuª tµi s¶n, doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ sè tiÒn thu tõng kú theo hîp ®ång.Tr­êng hîp bªn thuª tr¶ tr­íc chi nhiÒu n¨m th× doanh thu ®­îc tÝnh ph©n bæ t­¬ng øng theo thêi gian thuª tõng n¨m tr¶ tr­íc. - §èi víi ho¹t ®éng tÝn dông, doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ tiÒn l·i cho vay thùc thu ®­îc trong kú tÝnh thuÕ. - Doanh thu vËn t¶i hµng kh«ng lµ toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp vËn t¶i hµng kh«ng ®­îc h­ëng tõ viÖc vËn chuyÓn hµnh kh¸ch, hµnh lý, hµng ho¸ sau khi ®· hoµn thµnh qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®­îc tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ dÞch vô vËn chuyÓn ®· hoµn thµnh. - Doanh thu b¸n ®iÖn lµ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ c¨n cø vµo ngµy cuèi cïng ghi chØ sè c«ng t¬ trªn ho¸ ®¬n tÝnh tiÒn ®iÖn kh«ng ph©n biÖt ®Çu th¸ng hay cuèi th¸ng. Ngµy cuèi cïng ghi chØ sè c«ng t¬ thuéc th¸ng nµo th× tÝnh vµo doanh thu cña th¸ng ®ã. §èi víi c¸c dÞch vô cã ho¹t ®éng xuÊt ho¸ ®¬n, thu tiÒn t­¬ng tù nh­: n­íc, b­u ®iÖn…th× còng x¸c ®Þnh nh­ trªn. - §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm, doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ sè tiÒn ph¶i thu vÒ phÝ b¶o hiÓm gèc, phÝ ®¹i lý gi¸m ®Þnh, phÝ nhËn t¸i b¶o hiÓm, thu hoa hång t¸i b¶o hiÓm vµ c¸c kho¶n thu kh¸c. - Trong tr­êng hîp c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô cã doanh thu b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i quy ®æi ngo¹i tÖ ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh doanh thu ngo¹i tÖ. * C¸c kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ ®­îc trõ ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô bao gåm : - KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh(TSC§) dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh. Møc trÝch khÊu hao TSC§ do Bé tµi chÝnh quy ®Þnh. - Chi phÝ nguyªn liÖu,vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l­îng, hµng ho¸ thùc tÕ sö dông vµo s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô liªn quan ®Õn doanh thu vµ thu nhËp chÞu thuÕ trong kú, ®­îc tÝnh theo møc tiªu hao hîp lý vµ gi¸ thùc tÕ xuÊt kho. - Chi phÝ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng, tiÒn ¨n gi÷a ca : + TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc theo chÕ ®é hiÖn hµnh. + TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng trong c¸c c¬ së kinh doanh kh¸c theo hîp ®ång lao ®éng. NÕu ch­a thùc hiÖn chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng th× tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ c¨n cø vµo møc tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng b×nh qu©n cña ngµnh nghÒ t¹i ®Þa ph­¬ng. Kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng c¸c kho¶n chi phÝ sau : ® TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp t­ nh©n, chñ hé c¸ thÓ s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô. TiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng cña s¸ng lËp viªn doanh nghiÖp mµ hä kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô. §èi víi c¸c s¸ng lËp viªn trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô th× ®­îc h¹ch to¸n tiÒn l­¬ng vµo chi phÝ. + Chi phÝ tiÒn ¨n gi÷a ca cho ng­êi lao ®éng - Chi phÝ nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ; s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn, tµi trî cho gi¸o dôc; y tÕ; ®µo t¹o lao ®éng theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: §iÖn, n­íc, ®iÖn tho¹i, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh, kiÓm to¸n, b¶o hiÓm tµi s¶n, chi tr¶ tiÒn sö dông c¸c tµi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp c«ng nghÖ kh«ng thuéc tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c dÞch vô kü thuËt. - C¸c kho¶n chi cho lao ®éng n÷ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ; chi b¶o hé lao ®éng ; chi b¶o vÖ c¬ së kinh doanh ; trÝch nép quü b¶o hiÓm x· héi ; b¶o hiÓm y tÕ , kinh phÝ c«ng ®oµn theo chÕ ®é quy ®Þnh. Møc trÝch nép h×nh thµnh quü qu¶n lý cña Tæng c«ng ty do Héi ®ång qu¶n trÞ Tæng c«ng ty phª duyÖt, th«ng b¸o, sau khi cã ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi chÝnh cã thÈm quyÒn. Chi trang phôc cho c¸n bé c«ng viªn cña c¸c c¬ së dïng trang phôc thèng nhÊt, nh­ng møc chi tèi ®a cho mét ng­êi kh«ng qu¸ 500.000 ®ång/1n¨m. PhÇn chi trang phôc thùc tÕ v­ît møc khèng chÕ ph¶i sö dông nguån thu nhËp sau thuÕ ®Ó bï ®¾p. - Chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ c¸c ®èi t­îng kh¸c theo l·i suÊt thùc tÕ khi ký hîp ®ång vay nh­ng tèi ®a kh«ng qu¸ l·i suÊt cho vay cao nhÊt cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn taÞ thêi ®iÓm sö dông tiÒn vay( nhËn tiÒn vay) theo hîp ®ång vay. C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ®Ó gãp vèn ph¸p ®Þnh, vèn ®iÒu lÖ cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu kh«ng ®­îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lý, ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ . - TrÝch c¸c kho¶n dù phßng : gi¶m gi¸ hµng tån kho, gi¶m gi¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n trong ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ dù phßng c¸c kho¶n thu khã ®ßi. - Trî cÊp th«i viÖc cho ng­êi lao ®éng theo chÕ ®é hiÖn hµnh. - Chi vÒ tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô bao gåm : chi phÝ b¶o qu¶n, chi bao gãi, vËn chuyÓn, bèc v¸c, thuª kho, b·i, b¶o hµnh s¶n phÈm, hµng ho¸. - Chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c ®­îc khèng chÕ tèi ®a kh«ng qu¸ 7% tæng sè chi phÝ. §èi víi ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp tæng chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh mø