Đề tài Hình thành thói quen sử dụng Át-Lát cho học sinh trung học cơ sở

ĐẶT VẤN ĐỀ Hiện nay, việc dạy học theo phương pháp đổi mới, bám sát chuẩn kiến thức kỹ năng là một trong những yêu cầu quan trọng của giáo dục phổ thông. Để đảm bảo bám sát chuẩn kiến thức kỹ năng, khai thác kiến thức một cách khoa học, sáng tạo, đòi hỏi giáo viên phải lựa chọn phương pháp dạy học, phương tiện dạy học một cách sáng tạo, linh hoạt. Trong các tài liệu dạy học địa lý, Át-lát địa lý là một tài liệu quan trọng, nó vừa đóng vai trò là phương tiện dạy - học, vừa là tài liệu quan trọng trong thi cử và cuộc sống. Tên gọi Át-lát là một từ mượn, bắt nguồn từ thần thoại Hi Lạp. Chuyện kể rằng, thần Át-lát có sức khỏe, có thể nâng cả Trái Đất và bầu trời lên. Từ đó, người ta lấy tên Át-lát đặt cho tập hợp các bản đồ. (tiếng Anh: atlas, có nghĩa là tập bản đồ). Tuy nhiên, hiện nay, một tập Át-lát địa lý không chỉ là tập bản đồ, mà nó là tập hợp các bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh và bảng số liệu thống kê... Trong đó, các bản đồ đóng vai trò chủ đạo. Các bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh và bảng số liệu thống kê... trong Át-lát được sắp xếp một cách khoa học, phục vụ cho mục đích dạy học, có hình thức trình bày đẹp, chất lượng in tốt, dễ đọc, dễ nhớ. Mỗi tập Át-lát có tính thống nhất cao về cơ sở toán học, nội dung và bố cục. Át-lát địa lý có nhiều loại: Át-lát địa lý thế giới, Át-lát địa lý châu lục, Át-lát địa lý khu vực, Át-lát địa lý Việt Nam...phù hợp với mục đích sử dụng cho chương trình học tập của học sinh phổ thông cũng như sử dụng trong sản xuất và đời sống. Trong trương trình giáo dục phổ thông, Át-lát địa lý Việt Nam được sử dụng rộng rãi nhất, được biết đến nhiều nhất. Át-lát địa lý Việt Nam được xây dựng dựa trên chương trình địa lý Việt Nam, nó diễn giải các vấn đề địa lý tự nhiên, kinh tế, xã hội, đi từ cái chung đến cái riêng, từ tự nhiên đến kinh tế xã hội, từ toàn thể đến khu vực, các bộ phận. Át-lát Địa lý Việt Nam cũng như các loại Át-lát khác, nó có giá trị rất lớn trong nghiên cứu, học tập Địa lý, trong sản xuất và đời sống. Đặc biệt, trong học tập địa lý ở nhà trường phổ thông, Át-lát địa lý Việt Nam có vai trò rất quan trọng, nó có giá trị rất lớn đối với nhiều hoạt động dạy học như khai thác kiến thức mới, minh họa kiến thức, kiểm tra, đánh giá, thi cử...Át-lát địa lý Việt Nam được coi là “tài liệu” duy nhất mà học sinh được sử dụng trong tất cả các kỳ thi, từ thi học kỳ, thi học sinh giỏi các cấp đến thi tuyển sinh vào lớp 10 , thi tốt nghiệp trung học phổ thông, thi tuyển sinh đại học, cao đẳng... Vì vậy, sử dụng thành thạo và khai thác lợi thế từ Át-lát địa lý Việt Nam sẽ giúp ích rất nhiều cho mọi người trong quá trình dạy học, thi cử và cuộc sống... Sử dụng Át-lát cũng như sử dụng các phương tiện dạy học khác, sẽ giúp học sinh khai thác, chiếm lĩnh kiến thức một cách nhẹ nhàng, nhanh chóng và lâu bền. Tuy nhiên, Át-lát địa lý Việt Nam lại là phương tiện dạy học, đồ dùng dạy học duy nhất mà học sinh có thể sử dụng cả trong học tập lẫn kiểm tra, thi cử. Trong Át-lát địa lý có các bảng số liệu thống kê, biểu đồ được cập nhật giúp học sinh có các nguồn dẫn chứng quan trọng trong quá trình làm bài. Át-lát địa lý Việt Nam có giá trị rất lớn như vậy nên nhiều giáo viên đã chú ý đến việc rèn kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam cho học sinh. Đã có nhiều tài liệu, cẩm nang hướng dẫn sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam, đã có nhiều sáng kiến kinh nghiệm viết về việc sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam trong dạy học, kiểm tra đánh giá môn địa lý. Tuy nhiên, đa số các cẩm nang, tài liệu này đều chỉ chú trọng cho học sinh trung học phổ thông vì đối tượng này có nhiều liên quan trong thi cử như thi tốt nghiệp trung học cơ sở, thi tuyển sinh đại học, cao đẳng, hoặc viết chung cho cả học sinh của hai bậc học.Trong khi đó, qua tìm hiểu của chúng tôi, chưa thấy công bố, phổ biến sáng kiến kinh nghiệm hay tài liệu nào về việc rèn kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam cho đối tượng học sinh trung học cơ sở. Do được xây dựng trên cơ sở chương trình giáo dục phổ thông của môn Địa lý nên cuốn Át-lát địa lý Việt Nam được sử dụng cho 2 chương trình, 2 cấp học khác nhau, phù hợp với hai trình độ khác nhau là trung học phổ thông và trung học cở sở. Ở mỗi cấp học, phương pháp sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam có khác nhau, phù hợp với mục tiêu chương trình, chuẩn kiến thức, kỹ năng của mỗi cấp học. Chính vì lí do đó, chúng tôi lựa chọn đề tài “hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam cho học sinh trung học cơ sở”. B. NỘI DUNG Thực trạng Trong những năm qua, nội dung chương trình và phương pháp dạy học đã có nhiều đổi mới. Ở bộ môn Địa lý cũng vậy, chất lượng đội ngũ giáo viên ngày càng nâng cao, các điều kiện dạy học ngày càng tốt hơn. Bên cạnh việc dạy kiến thức, nhiều giáo viên đã chú ý đến việc hình thành kỹ năng, nên chất lượng dạy học ngày càng được nâng cao, điều đó được thể hiện trong kết quả các kỳ thi. Học sinh đã thành thạo nhiều kỹ năng, nhưng kỹ năng sử dụng Át-lát, nhất là học sinh trung học cơ sở thì còn rất hạn chế. Là những giáo viên nhiều năm dạy Địa lý khối 8, 9 và bồi dưỡng học sinh giỏi khối 9, chúng tôi rất trăn trở trong việc rèn luyện kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam cho học sinh. Qua thực tế, chúng tôi thấy nhiều giáo viên đã nhận thức được vai trò của Át-lát địa lý Việt Nam nên đã chú ý sử dụng trong giảng dạy trên lớp cũng như hướng dẫn học sinh có thói quen sử dụng Át-lát trong kiểm tra và thi cử. Tuy nhiên, mức độ sử dụng chưa nhiều, chưa thường xuyên, phạm vi sử dụng chưa rộng, chủ yếu phổ biến cho đối tượng học sinh khá, giỏi. Còn lại, chúng tôi thấy phần lớn giáo viên chưa quan tâm đến việc sử dụng Át-lát, thậm chí, rất nhiều học sinh chưa một lần nhìn thấy Át-lát địa lý Việt Nam. II. Nguyên nhân - Giáo viên có nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về vai trò của Át-lát địa lý Việt Nam trong học tập, thi cử môn Địa Lý. - Một số giáo viên đã thấy được vai trò của Át-lát địa lý Việt Nam nhưng chưa mạnh dạn sử dụng trong quá trình giảng dạy trên lớp do nhiều lí do như sử dụng Át-lát địa lý sẽ mất nhiều thời gian, “cháy” giáo án, phải thêm nhiều thao tác...Đặc biệt, có một số giáo viên còn có suy nghĩ rằng lâu nay mình có dạy Át-lát đâu mà học sinh vẫn học tập bình thường. - Một bộ phận giáo viên có tư tưởng mặc cảm, tự ti, cho rằng môn Địa lý là môn phụ, học như thế là đủ rồi, để giành thời gian và công sức cho môn khác. - Một số giáo viên đã thấy được vai trò của Át-lát địa lý Việt Nam, học sinh đã được trang bị Át-lát nhưng giáo viên chưa biết cách rèn kỹ năng sử dụng cho học sinh, từ đó học sinh chưa có thói quen sử dụng Át-lat trong học tập cũng như trong thi cử. III. Giải pháp Từ thực tế trên, chúng tôi rút ra được một số kinh nghiệm hình thành thói quen sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam cho học sinh trong học tập, kiểm tra, thi cử. Những kinh nghiệm này tuy nhỏ nhưng phù hợp với bậc trung học cơ sở, đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới việc kiểm tra, đánh giá. Đặc biệt, nó rất phù hợp với yêu cầu dạy học, kiểm tra đánh giá bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng. Trong phạm vi đề tài, chúng tôi đề cập đến 3 vấn đề trọng tâm, đó là: - Một số kinh nghiệm hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam cho học sinh. - Hướng dẫn học sinh sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam để khai thác kiến thức mới phục vụ cho các bài học trên lớp. - Hướng dẫn học sinh sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam trong quá trình kiểm tra, đánh giá và thi cử. Một số kinh nghiệm hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam cho học sinh trung học cơ sở Át-lát địa lý là tập hợp của các bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh... Hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý cho học sinh là một quá trình lâu dài, liên tục từ lớp này qua lớp khác, đi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức và sự phối hợp chặt chẽ giữa các lớp nhằm đạt mục tiêu cuối cùng là biết sử dụng Át-lát địa lý như một nguồn cung cấp kiến thức phục vụ cho học tập, thi cử... Để hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý, trước tiên, giáo viên cần hình thành các kỹ năng về bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh...nói chung là kỹ năng khai thác kênh hình. Trong thực tế, ngay từ bậc Tiểu học, học sinh đã được làm quen với bản đồ, biểu đồ một cách đơn giản. Lên lớp 6, các em được học khá đầy đủ về bản đồ: Ký hiệu bản đồ, tỷ lệ bản đồ, phương hướng trên bản đồ...và cũng được thực hành lập và đọc một số bản đồ đơn giản. Đặc biệt, chương trình Địa Lý lớp 7 rất chú ý đến việc rèn kỹ năng bản đồ, biểu đồ. Để rèn kỹ năng đọc bản đồ cho học sinh, chúng ta có thể tiến hành các bước từ đơn giản đến phức tạp như sau: - Bước 1: Rèn kỹ năng nhận biết, chỉ và đọc tên các đối tượng địa lý trên bản đồ. (Ví dụ: Chỉ và đọc tên các đô thị, các dòng biển, các con sông...) - Bước 2: Rèn kỹ năng xác định phương hướng, đo đạc tính toán trên bản đồ. (Ví dụ: xác định phương hướng, đo khoảng cách giữa 2 địa điểm dựa vào tỉ lệ bản đồ...) - Bước 3: Rèn kỹ năng xác định vị trí, mô tả từng yếu tố thành phần của tự nhiên, kinh tế, xã hội được biểu hiện trên bản đồ. (Ví dụ: Xác định vị trí môi trường đới nóng, đới ôn hòa; xác định vị trí địa lý, mô tả đặc điểm địa hình châu Phi, châu Mỹ...) - Bước 4: Rèn kỹ năng xác định các mối liên hệ địa lý trên bản đồ. (Ví dụ: Dựa vào lược đồ để vận dụng các mối liên hệ để giải thích các đặc điểm về khí hậu, sông ngòi...) - Bước 5: Rèn kỹ năng mô tả tổng hợp địa lý một khu vực, bao gồm cả vị trí địa lý, địa hình, khí hậu, sông ngòi, sinh vật, dân cư, kinh tế... Trong các bước trên, bước 1 và bước 2 được hình thành từ lớp 6, bước 3, bước 4 hình thành từ lớp 7. Đến lớp 8, học sinh được hoàn thiện tất cả các mức độ của kỹ năng bản đồ. Để rèn kỹ năng đọc biểu đồ, ta tiến hành các bước như sau: - Bước 1: Giúp học sinh làm quen với biểu đồ: Đọc tên, đọc chú giải để biết được biểu đồ hình gì, thể hiện cái gì...Khác với kỹ năng bản đồ, trong chương trình địa lý trung học cơ sở không có các bài học cụ thể về biểu đồ, mà các bài học làm quen với biểu đồ học sinh được học khá kỹ trong chương trình Toán 6, Toán 7. - Bước 2: Đo tính các đại lượng: cao nhất, thấp nhất; nhiều nhất, ít nhất, xu hướng biến động tăng hay giảm... (Ví dụ: đo tính lượng mưa, nhiệt độ trong năm...) - Bước 3: Từ việc đối chiếu, so sánh, rút ra những nhận xét, kết luận cần thiết. - Bước 4: Từ những nhận xét, kết luận, học sinh vận dụng các kiến thức địa lý để giải thích, làm sáng tỏ giá trị cũng như biến động của các đại lượng. Học sinh nắm được các bước nêu trên không phải qua thuyết trình mà thông qua thực hành, ngấm dần vào học sinh thông qua các bài tập, cả ở lớp, ở nhà... Ví dụ minh họa: Ở bài 21 Địa lý 6: Phân tích biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa. Đây là bài học cơ bản đầu tiên trong chương trình địa lý THCS về phân tích một biểu đồ. Biểu đồ nhiệt độ, lượng mưa là một biểu đồ dễ đọc, giáo viên hướng dẫn học sinh đọc tên biểu đồ, xác định nhiệt độ, lượng mưa theo các tháng, chú ý các tháng nhiệt độ cao nhất, thấp nhất, tháng mưa nhiều nhất, ít nhất... Có thể theo mẫu sau:Nhiệt độ Cao nhất Thấp nhất Chênh lệch Kết luận Mưa Tháng mưa nhiều Tháng mưa ít Kết luận Kỹ năng đọc các bảng số liệu, các tranh ảnh cũng được hình thành một cách liên tục từ tiết này qua tiết khác, lớp này qua lớp khác như trên. Cùng với quá trình tích lũy kiến thức địa lý, các kỹ năng địa lý dần dần được hoàn thiện, cách thức đọc, nhận xét bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh...của học sinh ngày càng sâu sắc, chính xác, chặt chẽ. Để rèn kỹ năng bản đồ, biểu đồ cho học sinh, một công cụ quan trọng rất có giá trị trong rèn kỹ năng, rất gần với Át-lát địa lý, đó là cuốn TẬP BẢN ĐỒ. Như trên đã nói, “atlas” hiểu theo nghĩa đơn giản chính là “tập bản đồ” Tập bản đồ bao gồm các bài tập và bài thực hành địa lý. Các câu hỏi, bài tập trong tập bản đồ được cân nhắc, lựa chọn cho phù hợp với từng cấp học. Thông qua quan sát, phân tích và làm việc với bản đồ, lược đồ, sơ đồ, biểu đồ...học sinh sẽ có điều kiện nắm chắc kiến thức, kỹ năng của bài học. Tập bản đồ có thể dùng để ôn bài cũ, củng cố bài mới, rèn luyện kỹ năng thực hành và kiểm tra bài. Làm việc tốt với tập bản đồ là bước đệm quan trọng để học sinh có thể làm quen, làm việc tốt với Át-lát địa lý. Như vậy, khi học sinh đã tương đối hoàn thiện kỹ năng khai thác kênh hình, kỹ năng sử dụng tập bản đồ thì có thể cho học sinh làm quen với Át-lát địa lý. Khi đó, từ làm quen đến sử dụng thành thạo Át-lát địa lý là rất gần, vì các kỹ năng cần thiết các em đã có. Có thế sơ đồ hóa quá trình hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát địa lý cho học sinh như sau: KỸ NĂNG BẢN ĐỒ, BIỂU ĐỒ, TRANH ẢNH... (Kỹ năng khai thác kênh hình) KỸ NĂNG SỬ DỤNG TẬP BẢN ĐỒ KỸ NĂNG SỬ DỤNG ÁT-LÁT ĐỊA LÝ Qua sơ đồ trên, ta thấy: - Để hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát, trước hết học sinh cần có các kỹ năng khai thác kênh hình cần thiết như kỹ năng sử dụng bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh... - Từ các kỹ năng khai thác kênh hình, có thể cho học sinh tiếp cận và sử dụng Át-lát ngay, cũng có thể cho các em phát triển lên là sử dụng tập bản đồ, rồi sử dụng Át-lát. Tập bản đồ là bước đệm để hình thành kỹ năng sử dụng Át-lát. Hướng dẫn học sinh sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam để khai thác kiến thức mới phục vụ cho các bài học ở lớp. Từ học kỳ II của lớp 8, chúng ta nên yêu cầu học sinh trang bị Át-lát địa lý Việt Nam. Chúng ta cần nói rõ với các em là Át-lát địa lý Việt Nam không chỉ sử dụng cho lớp 8 mà còn sử dụng cho lớp 9 và các cấp học cao hơn. Khi có Át-lát địa lý Việt Nam, các em sẽ không tránh khỏi những bỡ ngỡ ban đầu. Vì vậy, để các em làm quen, giáo viên cần dành ít nhiều thời gian hướng dẫn các em làm quen với hệ thống ký hiệu, chú giải trong Át-lát. Sau đó, các em sẽ nhanh chóng làm quen và dễ dàng sử dụng vì các kỹ năng cần thiết cho việc sử dụng Át-lát các em đã được trang bị và sử dụng thành thạo. Trong những bài học có liên quan đến Át-lát địa lý Việt Nam, khi cần đặt ra câu hỏi để khai thác kiến thức, giáo viên cần nói rõ cho học sinh là dựa vào trang nào, nghiên cứu nội dung gì. Ví dụ: Khi dạy bài 22 Địa Lý 8, chúng ta có thể nêu câu hỏi: Dựa vào Át-lát địa lý Việt Nam, trang 4 và 5, em hãy: - Xác định vị trí địa lý nước ta. - Cho biết các điểm cực Bắc, cực Nam, cực Đông, cực Tây nằm ở tỉnh nào? - Cho biết nước ta có biên giới trên đất liền với những nước nào? Sau một thời gian sử dụng, học sinh sẽ có thói quen là mỗi lúc cần tìm kiếm các thông tin liên quan đến bản đồ, biểu đồ, các em sẽ mở Át-lát địa lý Việt Nam ra để tìm. Khi sử dụng thành thạo, các em còn có thể hình dung được nội dung đó nằm ở trang nào của Át-lát. Sau đây, chúng tôi xin hệ thống hóa lại các bài học và nội dung cần sử dụng Át-lát địa lý Việt Nam để các bạn bè đồng nghiệp tham khảo. KHỐI 8 TT BÀI NỘI DUNG SỬ DỤNG AT-LAT 1 Vị trí, giới hạn, hình dạng lãnh thổ Việt Nam Xác định vị trí, giới hạn, hình dạng lãnh thổ Việt Nam. Xác định các điểm cực Bắc, cực Nam, cực Đông, cực Tây. 2 Vùng biển Việt Nam Xác định vị trí, giới hạn vùng biển Việt Nam. Xác định các đảo, quần đảo trong biển Đông thuộc chủ quyền Việt Nam. 3 Đặc điểm tài nguyên khoáng sản Việt Nam Xác định các mỏ khoáng sản chính của nước ta. 4 Đặc điểm địa hình Việt Nam Nêu đặc điểm địa hình Việt Nam. Tìm, đọc tên các dãy núi chính, các cao nguyên, đồng bằng lớn ở nước ta. 5 Đọc bản đồ địa hình Xác định vị trí địa lý của các tỉnh, thành. Xác định các mỏ khoáng sản chính ở nước ta. 6 Đặc điểm sông ngòi Việt Nam Xác định các hệ thống sông chính ở nước ta. 7 Các hệ thống sông lớn ở nước ta Xác định và giải thích một số đặc điểm của các hệ thống sông chính ở nước ta. 8 Thực hành về khí hậu, thuỷ văn Việt Nam Xác định các trạm khí hậu, vận dụng kiến thức để giải thích các đặc điểm khí hậu, sông ngòi. 9 Đọc lát cắt tự nhiên tổng hợp Xác định vị trí lát cắt, đọc lát cắt. 10 Miền Bắc và Đông Bắc Bắc Bộ Xác định vị trí địa lý, địa hình, sông ngòi. 11 Miền Tây Bắc và Bắc Trung Bộ Xác định vị trí địa lý, địa hình, sông ngòi. 12 Miền Nam Trung Bộ và Nam Bộ Xác định vị trí địa lý, địa hình, sông ngòi. KHỐI 9 TT BÀI NỘI DUNG SỬ DỤNG AT-LAT 1 Phân bố dân cư Nhận biết sự phân bố dân cư, đô thị ở nước ta : Tìm được một số vùng tập trung đông dân, thưa dân và một số đô thị lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh ….. 2 Quá trình phát triển kinh tế Xác định vị trí các vùng kinh tế và vùng kinh tế trọng điểm. 3 Ngành nông nghiệp Xác định sự phân bố một số cây trồng, vật nuôi chủ yếu. 4 Ngành lâm nghiệp và thủy sản Sự phân bố các loại rừng, bãi tôm, cá; vị trí các ngư trường trọng điểm. 5 Ngành công nghiệp Sự phân bố của một số ngành công nghiệp trọng điểm, các trung tâm công nghiệp ở nước ta. Xác định trên lược đồ hai khu vực tập trung công nghiệp lớn là Đông Nam Bộ và Đồng Bằng Sông Hồng; hai trung tâm công nghiệp lớn là TP.Hồ Chí Minh và Hà Nội 6 Ngành dịch vụ Nhận biết cơ cấu và sự phát triển của ngành dịch vụ nước ta : Xác định một số tuyến đường giao thông quan trọng như quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, 5,6,22,80,7,8,9… đường sắt Thống Nhất... Các sân bay quốc tế: Hà Nội, Đà Nẵng, TP.Hồ Chí Minh... Các cảng lớn: Hải Phòng, Đà Nẵng, Sài Gòn... 7 Vùng trung du và miền núi Bắc Bộ Xác định vị trí, giới hạn của vùng. Phân tích Át-lát để hiểu và trình bày đặc điểm tự nhiên, phân bố một số khoáng sản, phân bố của các ngành kinh tế công nghiệp, nông nghiệp của vùng. 8 Vùng Đồng Bằng Sông Hồng Xác định vị trí, giới hạn của vùng và vùng kinh tế trọng điểm Phía Bắc. Sử dụng Át-lát để thấy rõ sự phân bố tài nguyên và các trung tâm kinh tế của vùng. 9 Vùng Bắc Trung Bộ Xác định vị trí, giới hạn của vùng, các trung tâm công nghiệp của vùng. Phân tích và trình bày về đặc điểm tự nhiên, phân bố một số ngành sản xuất chủ yếu của vùng. 10 Vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ Xác định vị trí, giới hạn của vùng; giới hạn vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, các trung tâm công nghiệp của vùng. Nhận biết và trình bày đặc điểm tự nhiên, kinh tế của vùng. 11 Vùng Tây Nguyên Xác định vị trí, giới hạn của vùng, các trung tâm kinh tế, sự phân bố một số cây công nghiệp (cà phê, cao su, chè, hồ tiêu...) Phân tích Át-lát để biết đặc điểm tự nhiên, dân cư, tình hình phát triển và phân bố một số ngành sản xuất của vùng. 12 Vùng Đông Nam Bộ Xác định vị trí, giới hạn của vùng, các trung tâm kinh tế lớn, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Phân tích Át-lát để nhận biết tự nhiên, dân cư và phân bố một số ngành sản xuất của vùng. 13 Vùng Đồng Bắng Sông Cửu Long Xác định vị trí, giới hạn của vùng. Trình bày đặc điểm kinh tế của vùng. 14 Phát triển tổng hợp kinh tế và bảo vệ tài nguyên, môi trường biển, đảo Xác định vị trí, phạm vi của vùng biển Việt Nam. Xác định vị trí một số đảo và quần đảo lớn từ Bắc vào Nam: Cát Bà, Bạch Long Vĩ, Côn Đảo, Phú Quý, ……. Ví dụ minh họa: Tiết 29-bài 27. Thực hành-Kinh tế biển của Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ. Trong phạm vi của ví dụ này, chúng tôi xin nêu các vấn đề liên quan đến việc sử dụng Át-lat địa lý Việt Nam phục vụ cho bài học trên lớp. Nội dung 1: Đánh giá tiềm năng kinh tế biển của Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ. * Hoạt động 1: Học sinh xác định các cơ sở kinh tế biển của Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ. Giáo viên hướng dẫn học sinh dựa vào Át-lát địa lý Việt Nam xác định các cơ sở kinh tế biển của Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ theo mẫu sau: Tỉnh Cảng biển Bãi cá, tôm Cơ sở SX muối Bãi biển đẹp Với việc sử dụng thành thạo Át-lát địa lý Việt Nam, học sinh dễ dàng xác định được các địa danh, khu vực phân bố các bãi tôm, cá...để hoàn thành bài tập. Tỉnh Cảng biển Bãi cá, tôm Cơ sở SX muối Bãi biển đẹp Thanh Hóa X Sầm Sơn Nghệ An Cửa Lò X Cửa Lò Hà Tĩnh Vũng Áng X Thiên Cầm Quảng Bình Nhật Lệ X Nhật Lệ Quảng Trị X Cửa Tùng Thừa Thiên-Huế Chân Mây X Lăng Cô Đà Nẵng Đà Nẵng X Non Nước Quảng Nam X Mỹ Khê Quảng Ngãi Dung Quất X Sa Huỳnh Sa Huỳnh Bình Định Quy Nhơn X Quy Nhơn Phú Yên X Đại Lãnh Khánh Hòa Nha Trang, Cam Ranh X Nha Trang Ninh Thuận X Cà Ná Cà Ná Bình Thuận X Mũi Né * Hoạt động 2: Nhận xét tiềm năng kinh tế biển của Bắc Trung Bộ và Duyên hải Nam Trung Bộ. Đây là công việc đòi hỏi mức độ tư