Đề tài Hoàn thiện công tác hạch toán nguyên vật liệu với việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại Công ty Truyền tải điện I

môc lôc trang lêi më ®Çu 8 ch­¬ng i: c¬ së lý luËn vÒ tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp SX. 10 I . Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n Nguyªn vËt LiÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1. Nguyªn vËt liÖu vµ vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp. 10 1.1.1. Nguyªn vËt liÖu vµ ®Æc ®iÓm nguyªn vËt liÖu. 10 1.1.2. Vai trß cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt kinh doanh. 10 1.2. Yªu cÇu qu¶n lý vËt liÖu. 11 1.3. NhiÖm vô cña kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu. 12 ii. ph©n läai vËt liÖu vµ ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu. 13 2.1. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu. 13 2.2. §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu. 14 iii. Néi dung kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 18 3.1. KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu 18 3.2. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª th­êng xuyªn 18 3.2.1. KÕ to¸n nhËp 18 3.2.2. KÕ to¸n xuÊt 18 3.3. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. 20 iv. HÖ thèng sæ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu sö dông 24 ch­¬ng ii: thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c«ng ty truyÒn t¶i ®iÖn i 39 i. ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. 39 1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. 39 1.2. NhiÖm vô s¶n xuÊt. 40 1.3. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y vµ c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n. 41 1.3.1. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n. 41 1.3.2. T×nh h×nh tæ chøc sæ kÕ to¸n. 43 ii. thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c«ng ty truyÒn t¶i ®iÖn i. 45 2.1. §Æc ®iÓm nguyªn vËt liÖu. 45 2.2. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu. 46 2.3. §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu. 47 2.3.1 §èi víi nguyªn vËt liÖu nhËp kho. 47 2.3.2. §èi víi nguyªn vËt liÖu xuÊt kho. 48 2.4. KÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty truyÒn t¶i ®iÖn I. 49 2.4.1. C¸c chøng tõ sö dông vµ qui tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ khi nhËp kho nguyªn vËt liÖu. 51 2.4.2. C¸c chøng tõ sö dông vµ qui tr×nh lu©n chuyÓn chøng tõ khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu. 56 2.4.3. Néi dung ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu (ph­¬ng ph¸p thÎ song song) 56 2.4.5. KÕ to¸n tæng hîp nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn I 64 2.4.5.1. KÕ to¸n tæng hîp nhËp nguyªn vËt liÖu 2.4.5.2 KÕ to¸n tæng hîp xuÊt nguyªn vËt liÖu ch­¬ng iii: hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c«ng ty truyÒn t¶i ®iÖn i 81 i. ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i c«ng ty truyÒn t¶i ®iÖn i. 81 1.1. ­u ®iÓm. 81 1.2. Tån t¹i. 81 ii. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty truyÒn t¶i ®iÖn I. 82 ý kiÕn 1. LËp dù phßng gi¶m gi¸ nguyªn vËt liÖu tån kho 93 ý kiÕn 2. Më tµi kho¶n 151 – Hµng mua ®i ®­êng 93 ý kiÕn 3. Tæ chøc thanh to¸n kho¶n tiÒn t¹m øng mua vËt liÖu 93 ý kiÕn 4. LËp b¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu 93 ý kiÕn 5. Më thªm Tµi kho¶n 336 (3) – Ph¶i tr¶ néi bé vµ Tµi kho¶n 136 (3) – Ph¶i thu néi bé 93 ý kiÕn 6. Më nhËt ký ®Æc biÖt: NhËt ký mua hµng 93 ý kiÕn 7. X©y dùng ®Þnh møc dù tr÷ 93 ý kiÕn 8. Sö dông phÇn mÒm qu¶n lý vËt t­ toµn C«ng ty cã nèi m¹ng vµ chia quyÒn truy cËp sö dông 93 kÕt luËn. 93 HÖ thèng c¸c s¬ ®å 93 HÖ thèng c¸c b¶ng 93 Tµi liÖu tham kh¶o 93 Danh môc c¸c b¶ng: B¶ng 2.1: Mét sè chØ tiªu trong nh÷ng n¨m 2001-2002-2003 cña C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn 1. B¶ng 2.2: Danh ®iÓm bé m· vËt t­ B¶ng 2.3: Biªn b¶n kiÓm nghiÖm c¸p B¶ng 2.4: Ho¸ ®¬n (GTGT) B¶ng 2.5: PhiÕu nhËp kho B¶ng 2.6: B¶ng kª tæng hîp nhËp vËt t­ B¶ng 2.7: PhiÕu xuÊt kho B¶ng 2.8: ThÎ kho B¶ng 2.9: B¶ng kª tæng hîp xuÊt vËt t­ B¶ng 2.10: B¸o c¸o nhËp, xuÊt, tån vËt t­ B¶ng 2.11: Sæ chi tiÕt nguyªn vËt liÖu B¶ng 2.12: Sæ theo dâi chi tiÕt tµi kho¶n 331 - Thanh to¸n víi ng­êi b¸n. B¶ng 2.13: Sæ nhËt ký chung B¶ng 2.14: Sæ c¸i tµi kho¶n 152 B¶ng 2.15: Sæ c¸i tµi kho¶n 331 B¶ng 3.1: B¶ng ph©n bæ vËt t­ sö dông B¶ng 3.2: Sæ nhËt ký mua hµng Danh môc c¸c s¬ ®å S¬ ®å 1.1: Kh¸i qu¸t tr×nh tù ghi chÐp theo ph­¬ng ph¸p thÎ song song S¬ ®å 1.2: Kh¸i qu¸t tr×nh tù ghi chÐp theo ph­¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn S¬ ®å 1.3: Kh¸i qu¸t tr×nh tù ghi chÐp theo ph­¬ng ph¸p sæ sè d­ S¬ ®å 1.4: H¹ch to¸n tæng qu¸t nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn S¬ ®å 1.5: H¹ch to¸n tæng qu¸t nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú S¬ ®å 2.1: Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n t¹i C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn 1 S¬ ®å 2.2: Kh¸i qu¸t tr×nh tù ghi sæ theo h×nh thøc nhËt ký chung t¹i C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn 1 S¬ ®å 2.3: H¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p thÎ song song t¹i C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn 1 lêi Më ®Çu ChuyÓn sang kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ thùc hiÖn h¹ch to¸n ®éc lËp, mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp lµ thùc hiÖn b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn kinh doanh víi môc ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn. §Ó ®¹t môc ®Ých nµy th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i ¸p dông ®ång thêi nhiÒu biÖn ph¸p vµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®èi víi doanh nghiÖp ®ã lµ: s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ph¶i cã chÊt l­îng cao vµ gi¸ thµnh h¹, tøc lµ chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ph¶i tiÕt kiÖm hîp lý vµ cã kÕ ho¹ch . VËt liÖu lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm mét tû träng lín trong tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã, nguyªn vËt liÖu th­êng ®a d¹ng, phøc t¹p nªn c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n vËt liÖu lµ ®iÒu kiÖn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Ó qu¶n lý vËt liÖu, thóc ®Èy viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ kÞp thêi, ®ång bé nh÷ng vËt liÖu cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt, dù tr÷ vµ sö dông vËt liÖu hîp lý, tiÕt kiÖm, ng¨n ngõa c¸c hiÖn t­îng h­ hao, mÊt m¸t vµ l·ng phÝ vËt liÖu trong tÊt c¶ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn I, ®i s©u t×m hiÓu thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. NhËn thÊy tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, vµ ¶nh h­ëng cña chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng. Trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc cã ®­îc tõ häc tËp, nghiªn cøu, t«i ®· viÕt luËn v¨n tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng t¹i C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn I ”. LuËn v¨n ®­îc bè côc nh­ sau: Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng t¹i doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng tæ chøc h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu vµ viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l­u ®éng t¹i C«ng ty TruyÒn t¶i ®iÖn I. Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu t¹i C«ng ty truyÒn t¶i ®iÖn I. Ch­¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt: 1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu 1.1.1. Kh¸i niÖm: Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi t­îng lao ®éng ®· ®­îc thay ®æi do lao ®éng cã Ých t¸c ®éng vµo nã. Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi t­îng lao ®éng nh­ng kh«ng ph¶i bÊt cø mét ®èi t­îng lao ®éng nµo còng lµ nguyªn vËt liÖu mµ chØ trong ®iÒu kiÖn ®èi t­îng lao ®éng mµ do lao ®éng lµm ra th× míi h×nh thµnh nguyªn vËt liÖu. Nguyªn vËt liÖu lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¹o nªn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dÞch vô tuú thuéc vµo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín vµ chñ yÕu trong gi¸ trÞ s¶n phÈm. 1.1.2. §Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu: VÒ mÆt hiÖn vËt: Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm, nguyªn vËt liÖu chØ tham gia vµo 1 chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu ®­îc tiªu dïng toµn bé. VÒ mÆt gi¸ trÞ: Gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu chuyÓn dÞch toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm míi ®­îc t¹o ra. 1.2. VÞ trÝ cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ sù kÕt hîp cña ba yÕu tè: Søc lao ®éng, t­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng. §èi t­îng lao ®éng (Chñ yÕu lµ nguyªn vËt liÖu) mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ c¬ së vËt chÊt ®Ó h×nh thµnh nªn s¶n phÈm. ViÖc cung cÊp nguyªn vËt liÖu cã ®Çy ®ñ kÞp thêi hay kh«ng sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. S¶n xuÊt sÏ kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®­îc nÕu nh­ kh«ng cã nguyªn vËt liÖu. Nh­ng khi ®· cã nguyªn vËt liÖu råi th× s¶n xuÊt cã thuËn lîi hay kh«ng l¹i phô thuéc chÊt l­îng nguyªn vËt liÖu. Ngoµi ra, viÖc tu©n thñ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trong viÖc t¹o ra s¶n phÈm cÇn ph¶i hÕt søc chó ý ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm. §ã lµ yªu cÇu quan träng mµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i quan t©m trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nguyªn vËt liÖu chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm, cho nªn viÖc kiÓm tra chi phÝ nguyªn vËt liÖu cã ý nghÜa quan träng t¸c ®éng tíi gi¸ thµnh cña s¶n phÈm vµ chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt. S¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i lÊy thu nhËp bï ®¾p chi phÝ vµ cã l·i th× doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. V× vËy, viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu mét c¸ch hîp lý. Nh­ vËy, nguyªn vËt liÖu cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ sèng cßn cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, xÐt vÒ vèn th× nguyªn vËt liÖu lµ thµnh phÇn quan träng cña vèn l­u ®éng trong doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ vèn dù tr÷. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®ång vèn cÇn ph¶i t¨ng tèc ®é lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng vµ ®iÒu ®ã kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc dù tr÷ vµ sö dông hîp lý nguyªn vËt liÖu mét c¸ch tiÕt kiÖm. 1.3. Ph©n lo¹i vµ yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu: 1.3.1. Ph©n lo¹i a. C¨n cø vai trß vµ t¸c dông cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: * Nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh: Lµ nh÷ng nguyªn vËt liÖu sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn sÏ thµnh thùc thÓ vËt chÊt chñ yÕu cña s¶n phÈm (B«ng cho nhµ m¸y dÖt, xi m¨ng, s¾t thÐp cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n...). Ngoµi ra, thuéc nguyªn vËt liÖu chÝnh cßn bao gåm c¶ b¸n thµnh phÈm mua ngoµi ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn. * VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng vËt liÖu chØ cã t¸c dông phô trî trong s¶n xuÊt, ®­îc sö dông kÕt hîp víi vËt liÖu chÝnh ®Ó lµm thay ®æi mµu s¾c, h×nh d¸ng, phôc vô ho¹t ®éng cña c¸c t­ liÖu hay phôc vô cho lao ®éng cña c«ng nh©n viªn chøc (DÇu nhên, hå keo, thuèc nhuém, thuèc tÈy, xµ phßng, giÎ lau...). * Nhiªn liÖu, n¨ng l­îng: Lµ nh÷ng thø dïng ®Ó cung cÊp nhiÖt l­îng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh­ than, cñi, x¨ng dÇu, h¬i ®èt khÝ ®èt... * Phô tïng thay thÕ: Lµ nh÷ng chi tiÕt, phô tïng dïng ®Ó söa ch÷a vµ thay thÕ cho m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn. * VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng: C¬ b¶n bao gåm c¸c lo¹i vµ thiÕt bÞ (CÈu l¾p, kh«ng cÈu l¾p, vËt kÕt cÊu, c«ng cô, khÝ cô...) mµ c¸c doanh nghiÖp mua nh»m ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ b¶n. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiÖp n¾m b¾t ®­îc néi dung kinh tÕ cïng chøc n¨ng cña tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu vµ tõ ®ã cã ph­¬ng h­íng vµ biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp ®èi víi tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu. b. Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu theo nguån h×nh thµnh * Nguån tõ bªn ngoµi nhËp vµo: Chñ yÕu lµ mua ngoµi, liªn doanh, tÆng, biÕu. * Nguån tù s¶n xuÊt: C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lµm c¨n cø ®Ó doanh nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch mua vµ dù tr÷ nguyªn vËt liÖu lµm c¬ së x¸c ®Þnh gi¸ vèn thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu. 1.3.2. Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu NÒn kinh tÕ quèc d©n ngµy cµng ph¸t triÓn khèi l­îng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®ßi hái ngµy cµng nhiÒu chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu. §èi víi n­íc ta, nguyªn vËt liÖu trong n­íc cßn ch­a ®¸p øng ®­îc cho nhu cÇu s¶n xuÊt, mét sè lo¹i nguyªn vËt liÖu cßn ph¶i nhËp cña n­íc ngoµi. Do ®ã, viÖc qu¶n lý nguyªn vËt liÖu ph¶i hÕt søc tiÕt kiÖm, chèng l·ng phÝ, ®óng quy tr×nh c«ng nghÖ nh»m t¹o ra s¶n phÈm tèt vµ cã hiÖu qu¶. Muèn qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu ta ph¶i qu¶n lý tèt trªn c¸c kh©u: Thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷ vµ sö dông. * ë kh©u thu mua: Ph¶i tæ chøc qu¶n lý qu¸ tr×nh thu mua nguyªn vËt liÖu sao cho ®ñ vÒ sè l­îng, ®óng chñng lo¹i, tèt vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶ hîp lý, nh»m h¹ thÊp chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®­a vµo s¶n xuÊt, gãp phÇn quan träng trong viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. * ë kh©u b¶o qu¶n: Ph¶i b¶o ®¶m theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh tæ chøc hÖ thèng kho hîp lý, ®Ó nguyªn vËt liÖu kh«ng thÊt tho¸t, h­ háng kÐm phÈm chÊt, ¶nh h­ëng ®Õn chÊt liÖu s¶n phÈm. * ë kh©u dù tr÷: Ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh liªn tôc, cÇn quan t©m qu¶n lý tèt kh©u dù tr÷. Ph¶i dù tr÷ nguyªn vËt liÖu ®óng møc tèi ®a, tèi thiÓu ®Ó kh«ng g©y ø ®äng hoÆc g©y gi¸n ®o¹n trong s¶n xuÊt. * ë kh©u sö dông: Do chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm mét tû träng lín trong chi phÝ s¶n xuÊt v× vËy cÇn sö dông nguyªn vËt liÖu ®óng møc tiªu hao, ®óng chñng lo¹i, ph¸t huy cao nhÊt hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ thÊp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu lµ rÊt quan träng nh­ng trªn thùc tÕ cã nh÷ng doanh nghiÖp vÉn ®Ó thÊt tho¸t mét l­îng nguyªn vËt liÖu kh¸ lín do kh«ng qu¶n lý tèt nguyªn vËt liÖu ë c¸c kh©u, kh«ng x¸c ®Þnh møc tiªu hao hoÆc cã xu h­íng thùc hiÖn kh«ng ®óng. ChÝnh v× thÕ cho nªn lu«n lu«n ph¶i c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cho phï hîp víi thùc tÕ. 1.4. Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ vµ c¸ch ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu 1.4.1. Nguyªn t¾c ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ th­íc ®o tiÒn tÖ ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ®¶m b¶o yªu cÇu trung thùc kh¸ch quan. Theo chuÈn mùc 02, kÕ to¸n nhËp - xuÊt - tån kho nguyªn vËt liÖu ph¶i ph¶n ¸nh theo gi¸ gèc (gi¸ thùc tÕ), cã nghÜa lµ khi nhËp kho ph¶i tÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc tÕ, khi xuÊt kho còng ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho theo ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh. Song do ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø th­êng xuyªn biÕn ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n trÞ nguyªn vËt liÖu phôc vô kÞp thêi cho viÖc cung cÊp hµng ngµy, t×nh h×nh biÕn ®éng vµ sè hiÖn cã cña nguyªn vËt liÖu nªn trong c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ nguyªn vËt liÖu cßn cã thÓ ®¸nh gi¸ theo gi¸ h¹ch to¸n tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý cña tõng doanh nghiÖp. Song dï ®¸nh gi¸ theo gi¸ h¹ch to¸n, kÕ to¸n vÉn ph¶i ®¶m b¶o viÖc ph¶n ¸nh t×nh h×nh nhËp - xuÊt nguyªn vËt liÖu trªn c¸c tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n tæng hîp theo gi¸ thùc tÕ. 1.4.2. C¸c c¸ch ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu * §èi víi nguyªn vËt liÖu mua ngoµi: Gi¸ thùc tÕ nhËp kho = gi¸ mua + chi phÝ mua + thuÕ nhËp khÈu (NÕu cã) + thuÕ VAT - c¸c kho¶n gi¶m trõ. * §èi víi nguyªn vËt liÖu tù gia c«ng chÕ biÕn: Gi¸ thùc tÕ nhËp kho = gi¸ thµnh s¶n xuÊt nguyªn vËt liÖu * §èi víi nguyªn vËt liÖu thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn: Gi¸ thùc tÕ nhËp kho = chi phÝ nguyªn vËt liÖu + Chi phÝ gia c«ng + Chi phÝ vËn chuyÓn. * §èi víi nguyªn vËt liÖu nhËn ®ãng gãp tõ ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n tham gia liªn doanh: Gi¸ trÞ thùc tÕ = Gi¸ tho¶ thuËn do c¸c bªn x¸c ®Þnh + Chi phÝ tiÕp nhËn (NÕu cã) * PhÕ liÖu thu håi nhËp kho: Gi¸ trÞ thùc tÕ nhËp kho lµ gi¸ ­íc tÝnh thùc tÕ cã thÓ sö dông ®­îc hay gi¸ trÞ thu håi tèi thiÓu. 1.4.3. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho; a) Ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gÝa trÞ cña tõng lo¹i hµng tån kho ®­îc tÝnh theo gi¸ trÞ trung b×nh cña tõng lo¹i hµng tån kho t­¬ng tù ®Çu kú vµ gi¸ trÞ tõng lo¹i hµng tån kho ®­îc mua hoÆc s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ trÞ trung b×nh cã thÓ tÝnh theo kú hoÆc mçi khi nhËp mét l« hµng vÒ, phô thuéc vµo t×nh h×nh cña doanh nghiÖp. C«ng thøc: Gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho = Sè l­îng NVL xuÊt kho x §¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n cña NVL. §¬n gi¸ NVL thùc tÕ b×nh qu©n = Gi¸ tÞ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú Sè l­îng NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú b) TÝnh theo ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc, xuÊt tr­íc: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, trÞ gi¸ hµng xuÊt kho ®­îc tÝnh theo gi¸ cña l« hµng nhËp kho ë thêi ®iÓm ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú, gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®­îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp kho ë thêi ®iÓm cuèi kú hoÆc gÇn cuèi kú cßn tån kho. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng tån kho ®­îc mua tr­íc hoÆc s¶n xuÊt tr­íc th× ®­îc xuÊt tr­íc, vµ hµng tån kho cßn l¹i cuèi kú lµ hµng tån kho ®­îc mua hoÆc s¶n xuÊt gÇn thêi ®iÓm cuèi kú. c) TÝnh theo ph­¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr­íc: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ hµng xuÊt kho ®­îc tÝnh theo gi¸ cña l« hµng nhËp sau hoÆc gÇn sau cïng, gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®­îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp kho ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú cßn tån kho. Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng tån kho ®­îc mua sau hoÆc s¶n xuÊt sau th× ®­îc xuÊt tr­íc, vµ hµng tån kho cßn l¹i cuèi kú lµ hµng tån kho ®­îc mua hoÆc s¶n xuÊt tr­íc ®ã. d) TÝnh theo gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Theo ph­¬ng ph¸p nµy, c¨n cø vµo sè l­îng xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ nhËp kho cña l« nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®Ó tÝnh. Ph­¬ng ph¸p nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp cã Ýt lo¹i mÆt hµng hoÆc mÆt hµng æn ®Þnh vµ nhËn diÖn ®­îc. 1.5. Néi dung tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu 1.5.1. Chøng tõ kÕ to¸n Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp liªn quan ®Õn viÖc nhËp xuÊt nguyªn vËt liÖu ph¶i ®­îc lËp chøng tõ kÕ to¸n mét c¸ch kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c theo ®óng chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu vÒ nguyªn vËt liÖu ®· ®­îc Nhµ n­íc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh 1141 TC/Q§/C§KT ngµy 01/11/1995 vµ c¸c v¨n b¶n kh¸c cña Bé Tµi chÝnh. Chøng tõ dïng ®Ó h¹ch to¸n vËt liÖu lµ c¬ së ®Ó ghi chÐp vµo thÎ kho vµ c¸c sæ kÕ to¸n liªn quan ®ång thêi lµ c¨n cø ®Ó kiÓm tra t×nh h×nh biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu. Chøng tõ ®­îc lËp trªn c¬ së kiÓm nhËn nguyªn vËt liÖu hoÆc lµ kiÓm nhËn kÕt hîp víi ®èi chiÕu (tuú theo nguån nhËp) vµ trªn c¬ së xuÊt kho nguyªn vËt liÖu. Néi dung cña chøng tõ ph¶i ph¶n ¸nh ®­îc nh÷ng chØ tiªu c¬ b¶n nh­ tªn, quy c¸ch cña nguyªn vËt liÖu, sè l­îng nguyªn vËt liÖu nhËp hoÆc xuÊt, v× lý do nhËp hoÆc xuÊt kho. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu sö dông c¸c chøng tõ chñ yÕu sau: - PhiÕu nhËp kho nguyªn vËt liÖu (MÉu 01-VT) - PhiÕu xuÊt kho vËt t­ (MÉu 02-VT) - PhiÕu nhËp kho kiªm vËn chuyÓn néi bé (MÉu 03-VT) - Biªn b¶n kiÓm kª vËt t­, s¶n phÈm hµng hãa (MÉu 08-VT) - Hãa ®¬n (GTGT) (MÉu 01-GTGT) - Hãa ®¬n c­íc vËn chuyÓn (MÉu 03-BH) Ngoµi c¸c chøng tõ b¾t buéc sö dông thèng nhÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông thªm c¸c chøng tõ kÕ to¸n h­íng dÉn nh­ : PhiÕu xuÊt nguyªn vËt liÖu theo h¹n møc (MÉu 04-VT); biªn b¶n kiÓm nghiÖm nguyªn vËt liÖu (MÉu 05-VT); PhiÕu b¸o nguyªn vËt liÖu cßn l¹i cuèi kú (MÉu 07-VT) vµ c¸c chøng tõ kh¸c tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh cô thÓ cña tõng doanh nghiÖp. 1.5.2. Sæ chi tiÕt nguyªn vËt liÖu: §Ó kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu tuú thuéc vµo ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt ¸p dông trong doanh nghiÖp mµ sö dông c¸c sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt sau: - Sæ (thÎ) kho - Sæ (thÎ) kÕ to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu - Sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn - Sæ sè d­ Sæ (thÎ) kho (MÉu 06-VT) ®­îc sö dông ®Ó theo dâi sè l­îng nhËp xuÊt tån kho cña tõng thø nguyªn vËt liÖu theo tõng kho. ThÎ kho do phßng kÕ to¸n lËp vµ ghi chi tiÕt: tªn, nh·n hiÖu, quy c¸ch, ®¬n vÞ tÝnh, m· sè nguyªn vËt liÖu. Sau ®ã giao cho thñ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp - xuÊt - tån hµng ngµy vÒ mÆt sè l­îng. ThÎ kho dïng ®Ó h¹ch to¸n ë kho kh«ng ph©n biÖt h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo ph­¬ng ph¸p nµo. Cßn sæ (ThÎ) kÕ to¸n chi tiÕt, sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, sæ sè d­ ®­îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n tõng hµng nhËp - xuÊt - tån nguyªn vËt liÖu vÒ mÆt gi¸ trÞ hoÆc c¶ l­îng vµ gi¸ trÞ phô thuéc vµo ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt ¸p dông trong doanh nghiÖp. Ngoµi c¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt nªu trªn, cßn cã thÓ sö dông c¸c b¶ng kª nhËp - xuÊt, c¸c b¶ng luü kÕ tæng hîp nhËp xuÊt tån, kho nguyªn vËt liÖu phôc vô cho viÖc ghi sæ kÕ to¸n chi tiÕt ®­îc ®¬n gi¶n, nhanh chãng, kÞp thêi. 1.6. C¸c ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt nguyªn vËt l