Đề tài Hoàn thiện tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty Cổ phần xây dựng số 2

Lêi më ®Çu X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp t¹o nªn c¬ së h¹ tÇng cho x· héi. §øng tr­íc xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸, thÞ tr­êng x©y dùng c¬ b¶n ®ang diÔn ra mét c¸ch ®a d¹ng vµ phøc t¹p. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n ®i t×m kiÕm c«ng viÖc chñ yÕu th«ng qua ®Êu thÇu, ®ã lµ sù c¹nh tranh trong thÞ tr­êng x©y dùng c¬ b¶n Trong x©y dùng c¬ b¶n, viÖc “s¶n xuÊt c¸i g×” vµ “s¶n xuÊt cho ai” ®· ®­îc c¸c chñ ®Çu t­ cã yªu cÇu rÊt cô thÓ, rÊt chi tiÕt trong hå s¬ thiÕt kÕ.VÊn ®Ò cßn l¹i, c¸c nhµ thÇu ph¶i tù x¸c ®Þnh cÇn ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó võa ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh võa tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, rót ng¾n thêi gian x©y dùng sao cho gi¸ b¸n (gi¸ dù thÇu) cã thÓ c¹nh tranh ®­îc.V× vËy, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mét thÞ tr­êng cã sù c¹nh tranh, gi¶i ph¸p quan träng lµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc, ®ßi hái cac doanh nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mét c¸ch khoa häc, ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi, ®Çy ®ñ mäi th«ng tin cô thÓ chi tiÕt vÒ chi phÝ vµ gi¸ thµnh. Qua mét thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty cæ phÇn x©y dùng sè 2, xuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ t«i chän ®Ò tµi “ Néi dung cña chuyªn ®Ò nµy gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y dùng sè 2. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng kÕ to¸n to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y dùng sè 2. Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn chøng tõ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¹i c«ng ty Cæ phÇn x©y dùng sè 2. Ch­¬ng 1: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y dùng sè 2. §Æc ®iÓm ngµnh x©y dùng c¬ b¶n: “C«ng tr×nh x©y dùng” lµ s¶n phÈm cña c«ng nghÖ x©y l¾p g¾n liÒn víi ®Êt (bao gåm c¶ mÆt n­íc, mÆt biÓn vµ thÒm lôc ®Þa) ®­îc t¹o thµnh b»ng vËt liÖu x©y dùng, thiÕt bÞ vµ lao ®éng. C«ng tr×nh x©y dùng bao gåm mét h¹ng môc hoÆc nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh n»m trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®ång bé, hoµn chØnh (cã tÝnh ®Õn viÖc hîp t¸c s¶n xuÊt) ®Ó lµm ra s¶n phÈm cuèi cïng nªu trong dù ¸n. Do vËy, ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cã nh÷ng ®Æc thï riªng vÒ kinh tÕ kü thuËt: S¶n phÈm x©y dùng th­êng cã quy m« lín; thêi gian x©y dùng dµi, cã khi ®Õn 5-10 n¨m. Trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp x©y dùng vµ chñ ®Çu t­ hµng n¨m lu«n ph¶i kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c x©y dùng mét c¸ch toµn diÖn (thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt - kü thuËt - tµi chÝnh hµng n¨m). Do ®ã kh«ng thÓ chê ®Õn khi c«ng tr×nh x©y dùng xong míi tÝnh to¸n vµ thanh to¸n mµ ph¶i theo dâi th­êng xuyªn hµng quý, hµng n¨m. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã gi¸ (hoÆc chi phÝ ) cho tõng ®¬n vÞ, khèi l­îng x©y l¾p ®Ó cã thÓ h¹ch to¸n chi phÝ cho khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p ®­îc thùc hiÖn trong kú (th¸ng, quý, n¨m). S¶n phÈm x©y dùng ®­îc thùc hiÖn t¹i nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau nªn chÞu t¸c ®éng cña n¬i x©y dùng c«ng tr×nh vÒ c¸c mÆt nh­ gi¸ vËt liÖu, gi¸ nh©n c«ng,...MÆt kh¸c, viÖc x©y dùng cßn chÞu t¸c ®éng cña ®Þa chÊt c«ng tr×nh vµ ®Þa chÊt- thuû v¨n vµ c¶ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu ®Þa ph­¬ng. C¸c nguyªn nh©n trªn cã thÓ lµm cho gi¸ cña tõng bé phËn c«ng tr×nh cã thÓ kh¸c nhau ngay c¶ khi sö dông cïng mét thiÕt kÕ Do ®ã cã c¸c ®Þnh møc gi¸ kh¸c nhau ®èi víi tõng lo¹i c«ng t¸c x©y l¾p cho tõng ®Þa ph­¬ng. Do c¸c ®Æc diÓm trªn, ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ s¶n phÈm x©y dùng cã thÓ thùc hiÖn theo tr×nh tù sau: Tr­íc hÕt x¸c ®Þnh gi¸ hoÆc chi phÝ trùc tiÕp cho mét ®¬n vÞ tÝnh cña tõng lo¹i c«ng t¸c x©y l¾p; sau ®ã tæng hîp chi phÝ cho tõng h¹ng môc, råi cho c¶ c«ng tr×nh x©y dùng theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh. Do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt kinh doanh x©y dùng lµ s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng th«ng qua ®Êu thÇu hoÆc chØ ®Þnh thÇu, tøc lµ ng­êi b¸n(c¸c nhµ thÇu x©y dùng) vµ ng­êi mua (chñ ®Çu t­) ®­îc biÕt râ tõ ®Çu. Do ®ã trong gi¸ nhËn thÇu (®¬n gi¸ hoÆc gi¸ hîp ®ång) ph¶i bao gåm ®ñ c¸c chi phÝ, thuÕ vµ l·i ®Þnh møc. §Þa ®iÓm s¶n xuÊt kh«ng cè ®Þnh, s¶n phÈm lµ nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cã kÕt cÊu kü thuËt phøc t¹p, mang tÝnh ®¬n chiÕc, thêi gian s¶n xuÊt dµi ph¶i lËp dù to¸n cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tr­íc khi s¶n xuÊt,n¬i s¶n xuÊt còng chÝnh lµ n¬i tiªu thô. Khi tiÕn hµnh ®Çu t­ vµ x©y dùng chñ ®Çu t­ ph¶i mua b¶o hiÓm c«ng tr×nh.chi phÝ b¶o hiÓm c«ng tr×nh lµ mét bé phËn vèn ®Çu t­ cña dù ¸n.chi phÝ b¶o hiÓm tÝnh theo tû lÖ % so víi gi¸ trÞ c«ng tr×nh. C¸c tæ chøc nhËn thÇu x©y l¾p, c¸c tæ chøc t­ vÊn ph¶i mua b¶o hiÓm cho vËt t­ thiÕt bÞ, nhµ x­ëng phôc vô thi c«ng, b¶o hiÓm tai n¹n ®èi víi ng­êi lao ®éng, b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi ng­êi thø 3, b¶o hiÓm cho s¶n phÈm kh¶o s¸t, thiÕt kÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. PhÝ b¶o hiÓm ®­îc tÝnh vµo phÝ s¶n xuÊt. C¸c c«ng tr×nh x©y dùng ®Òu ph¶i ®­îc c¸c doanh nghiÖp x©y dùng thùc hiÖn b¶o hµnh x©y l¾p c«ng tr×nh trong thêi h¹n b¶o hµnh vµ møc tiÒn b¶o hµnh quy ®Þnh t¹i quy chÕ b¶o hµnh x©y l¾p c«ng tr×nh cña BXD. Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh, chñ ®Çu t­ nghiÖm thu ®­a c«ng tr×nh vµo khai th¸c, sö dông th× doanh nghiÖp x©y dùng göi vµo Ng©n hµng kho¶n tiÒn b¶o hµnh x©y l¾p theo møc quy ®Þnh. §Õn thêi ®iÓm kÕt thóc thêi h¹n b¶o hµnh x©y l¾p c«ng tr×nh mµ kh«ng x¶y ra h­ háng c«ng tr×nh do doanh nghiÖp x©y dùng g©y nªn, chñ ®Çu t­ ph¶i x¸c nhËn ®Ó Ng©n hµng hoµn tr¶ ®óng h¹n cho doanh nghiÖp x©y dùng toµn bé sè tiÒn b¶o hµnh c«ng tr×nh céng víi l·i suÊt theo thêi h¹n göi t¹i Ng©n hµng. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña s¶n xuÊt kinh doanh x©y l¾p vµ s¶n phÈm x©y dùng cã ¶nh h­ëng lín tíi c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y dùng nãi riªng. 1.2. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ sù kÕt hîp c¸c yÕu tè: søc lao ®éng cña con ng­êi, t­ liÖu lao ®éng vµ ®èi t­îng lao ®éng. Sù tham gia cña c¸c yÕu tè vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ t­¬ng øng: t­¬ng øng víi viÖc sö dông tµi s¶n cè ®Þnh lµ chi phÝ khÊu hao TSC§, t­¬ng øng víi sö dông nguyªn vËt liÖu lµ chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, t­¬ng øng víi sö dông lao ®éng lµ chi phÝ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng...Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c kho¶n chi phÝ trªn ®Òu ®­îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn. Nh­ vËy chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c doanh nghiÖp bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p. * Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung kinh tÕ cña chi phÝ Theo chÕ ®é qu¶n lý chi phÝ hiÖn hµnh, chi phÝ s¶n xuÊt x©yl¾p cña doanh nghiÖp ®­îc chia lµm c¸c yÕu tè nh­ sau: - chi phÝ nguyªn vËt liÖu: Lµ toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm . - chi phÝ nh©n c«ng: Lµ toµn bé tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶, c¸c kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. - chi phÝ c«ng cô, dông cô: Lµ phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña c¸c lo¹i c«ng cô, dông cô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p. - chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh(gi¸ trÞ bé phËn TSC§ bÞ hao mßn) sö dông vµo ho¹t ®éng x©y l¾p cña doanh nghiÖp. - chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ toµn bé sè tiÒn mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua bªn ngoµi sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p cña doanh nghiÖp nh­ tiÒn ®iÖn, tiÒn n­íc, ®iÖn tho¹i... Lµ gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p thanh to¸n cho nhµ thÇu phô. - chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p ë doanh nghiÖp ngoµi c¸c yÕu tè trªn vµ ®­îc thanh to¸n b»ng tiÒn. Ngoµi ra, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cßn bao gåm kho¶n chi b¶o hµnh, chi phÝ b¶o hiÓm cho c¸c c«ng tr×nh XDCB cÇn b¶o hµnh trong nhiÒu n¨m. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung kinh tÕ chØ râ: + Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p doanh nghiÖp ph¶i bá ra c¸c lo¹i chi phÝ g×. + Lµ c¬ së ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè phôc vô viÖc lËp b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. + Lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch, kiÓm tra dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t­, lµ c¬ së ®Ó tÝnh møc tiªu hao vËt chÊt vµ thu nhËp quèc d©n. * Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ s¶n xuÊt : Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p ®­îc ph©n chia thµnh c¸c kho¶n môc sau: - chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p nh­ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt liÖu kh¸c...cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, bao gåm chi phÝ cèt pha, ®µ gi¸o ®­îc sö dông nhiÒu lÇn vµ kh«ng bao gåm gi¸ trÞ thiÕt bÞ cÇn l¾p cña bªn giao thÇu, gi¸ trÞ nhiªn liÖu sö dông cho m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn thi c«ng vµ nh÷ng vËt liÖu sö dông cho c«ng t¸c qu¶n lý ®éi c«ng tr×nh. - chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p nh­ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp (bao gåm tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trong danh s¸ch vµ c¶ tiÒn thuª lao ®éng bªn ngoµi). Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kh«ng bao gåm: + TiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cho nh©n viªn qu¶n lý ®éi, nh©n viªn v¨n phßng ë bé m¸y qu¶n lý doanh nghiÖp. + C¸c kho¶n trÝch lËp BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. + TiÒn ¨n ca cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p - chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: chi phÝ cho c¸c m¸y thi c«ng nh»m thùc hiÖn khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p b»ng m¸y. chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng bao gåm: chi phÝ th­êng xuyªn vµ chi phÝ t¹m thêi. + chi phÝ th­êng xuyªn cho ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng gåm: Lu¬ng chÝnh, l­¬ng phô cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, phôc vô m¸y...; chi phÝ vËt liÖu; chi phÝ c«ng cô dông cô; chi phÝ khÊu hao TSC§; chi phÝ dÞch vô mua ngoµi; chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. + chi phÝ t¹m thêi cho ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng gåm: chi phÝ söa ch÷a lín m¸y thi c«ng; chi phÝ c«ng tr×nh t¹m thêi cho m¸y thi c«ng (lÒu, l¸n, bÖ, ®­êng ray ch¹y m¸y...) - chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©yl¾p, bao gåm: + chi phÝ tiÒn l­¬ng nh©n viªn qu¶n lý ®éi + C¸c kho¶n trÝch BHXH; BHYT; KPC§ trªn tiÒn l­¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p; c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y; nh©n viªn qu¶n lý ®éi. + TiÒn ¨n ca cña c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y, nh©n viªn qu¶n lý ®éi. + chi phÝ vËt liÖu sö dông ë ®éi thi c«ng + chi phÝ c«ng cô dông cô ë ®éi thi c«ng + chi phÝ khÊu hao TSC§ dïng ë tæ ®éi thi c«ng kh«ng ph¶i lµ m¸y mãc thi c«ng. + chi phÝ dÞch vô mua ngoµi sö dông cho tæ ®éi thi c«ng + chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ph¸t sinh ë tæ ®éi thi c«ng. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo tiªu thøc nµy chØ râ chi phÝ doanh nghiÖp bá ra cho tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng, tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p theo kho¶n môc, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh... *.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ víi khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt : Theo mèi quan hÖ chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi l­îng s¶n phÈm th× chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh: ®Þnh phÝ vµ biÕn phÝ. - §Þnh phÝ lµ c¸c chi phÝ mµ tæng sè kh«ng thay ®æi khi cã sù thay ®æi vÒ khèi l­îng ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt hoÆc khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú. - BiÕn phÝ lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè tû lÖ víi sù thay ®æi cña møc ®é ho¹t ®éng; khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong kú. PhÇn chªnh lÖch gi÷a doanh thu vµ biÕn phÝ ®­îc gäi lµ l·i trªn biÕn phÝ (sè d­ ®Èm phÝ). B»ng c¸ch ph©n lo¹i nµy cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thÊy trong kho¶ng thêi gian ng¾n h¹n, doanh nghiÖp ch­a cÇn trang bÞ thªm thiÕt bÞ th× ®Þnh phÝ lµ ®¹i l­îng t­¬ng ®èi æn ®Þnh,do ®ã muèn tèi ®a ho¸ lîi nhuËn cÇn ph¶i tèi ®a ho¸ l·i trªn biÕn phÝ. MÆt kh¸c, theo c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nh­ vËy nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc ®é lín ®ßn bÈy kinh doanh, doanh nghiÖp nµo cã cã kÕt cÊu chi phÝ víi ®Þnh phÝ cao sÏ cho nhiÒu c¬ héi ®em l¹i lîi nhuËn cao nh­ng ®ång thêi ®i liÒn lµ rñi ro kinh doanh lín. Do vËy, mçi doanh nghiÖp x©y l¾p cÇn thiÕt kÕ mét kÕt cÊu chi phÝ hîp lý phï hîp víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp vµ th¸i ®é cña nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp vÒ rñi ro kinh doanh Ngoµi ra, chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch sau: - Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ vµ mèi quan hÖ víi ®èi t­îng chÞu chi phÝ: chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp. - Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cÊu thµnh cña chi phÝ: chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh chi phÝ ®¬n nhÊt vµ chi phÝ tæng hîp. 1.3 Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ chi phÝ kh¸c biÓu hiÖn b»ng tiÒn mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®· bá ra ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo quy ®Þnh. S¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ khèi l­îng c«ng viÖc hoÆc giai ®o¹n c«ng viÖc cã dù to¸n riªng, cã thÓ lµ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé. Kh¸c víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh¸c, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt c¸ biÖt, mçi h¹ng môc c«ng tr×nh, c«ng tr×nh, hay khèi l­îng x©y l¾p khi ®· hoµn thµnh ®Òu cã gi¸ riªng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· sö dông nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ h¹ gi¸ thµnh. *C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Gi¸ thµnh dù to¸n: Gi¸ thµnh dù to¸n lµ tæng chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. Gi¸ thµnh dù to¸n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc kinh tÕ, kü thuËt vµ ®¬n gi¸ cña Nhµ n­íc. Gi¸ thµnh dù to¸n lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ dù to¸n vµ thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc. Gi¸ trÞ dù to¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh = Gi¸ trÞ dù to¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh - Thu nhËp chÞu thuÕ tÝnh tr­íc - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp vÒ c¸c ®Þnh møc, ®¬n gi¸, biÖn ph¸p thi c«ng. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh = Gi¸ thµnh dù to¸n cña c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh - Møc h¹ gi¸ kÕ ho¹ch - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Gi¸ thµnh thùc tÕ cña khèi l­îng x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p gåm chi phÝ ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc vµ kh«ng ®Þnh møc nh­ c¸c kho¶n béi chi, l·ng phÝ vÒ vËt t­, lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p cña ®¬n vÞ ®­îc phÐp tÝnh vµo gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh thùc tÕ ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p cña khèi l­îng x©y l¾p thùc hiÖn trong kú. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p, ngoµi viÖc qu¶n lý theo c¸c lo¹i gi¸ thµnh trªn ®ßi hái ph¶i tÝnh to¸n, qu¶n lý gi¸ thµnh cña khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh quy ­íc. Gi¸ thµnh khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh quy ­íc lµ gi¸ thµnh khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn. + Ph¶i n»m trong thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng + Ph¶i ®¹t ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý Gi¸ thµnh dù to¸n mang tÝnh chÊt x· héi. Do ®ã viÖc so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n cho phÐp ta ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý cña tæ chøc x©y dùng ®ã trong mèi quan hÖ víi c¸c tæ chøc x©y dùng kh¸c. ViÖc so s¸nh gÝa thùc tÕ víi gi¸ kÕ ho¹ch cho phÐp ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé hoÆc non yÕu trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp. Gi¸ thµnh dù to¸n > Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch > Gi¸ thµnh thùc tÕ. Ngoµi c¸c lo¹i gi¸ thµnh trªn trong x©y dùng c¬ b¶n cßn cã c¸c lo¹i gi¸ thµnh sau: - Gi¸ ®Êu thÇu c«ng tr×nh: Lµ mét lo¹i gi¸ dù to¸n ®¬n vÞ thi c«ng lµm ra dùa vµo mÆt b»ng quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ do chñ ®Çu t­ ®­a ra ®Ó c¸c tæ chøc x©y dùng lµm c¨n cø tÝnh to¸n (gi¸ thµnh dù thÇu). Gi¸ ®Êu thÇu c«ng tr×nh do chñ ®Çu t­ lùa chän. VÒ nguyªn t¾c chi nhá h¬n gi¸ thµnh dù to¸n, cã nh­ vËy chñ ®Çu t­ míi tiÕt kiÖm ®­îc vèn ®Çu t­ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong x©y dùng. - Gi¸ hîp ®ång c«ng tr×nh: Lµ lo¹i gi¸ dù to¸n c«ng tr×nh ®­îc ghi trong hîp ®ång ký kÕt gi÷a chñ ®Çu t­ vµ tæ chøc x©y dùng th¾ng cuéc trong ®Êu thÇu vµ ®­îc chñ ®Çu t­ tho¶ thuËn ký hîp ®ång giao thÇu. - Gi¸ thµnh quyÕt to¸n: Lµ lo¹i gi¸ ®­îc tÝnh víi chñ ®Çu t­ sau khi c«ng viÖc x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh bµn giao, gi¸ thµnh quyÕt to¸n ®­îc tÝnh nh­ sau: NÕu doanh nghiÖp tham gia ®Êu thÇu trän gãi th× gi¸ quyÕt to¸n b»ng gi¸ dù to¸n. NÕu ph¸t sinh c«ng viÖc do chñ ®Çu t­ yªu cÇu th× Gi¸ trÞ quyÕt to¸n > Gi¸ trÞ dù to¸n + NÕu sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ quyÕt to¸n vµ dù to¸n nhá h¬n 5% tæng gi¸ dù to¸n th× chñ ®Çu t­ thanh to¸n. + NÕu sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ quyÕt to¸n vµ dù to¸n lín h¬n 5% th× doanh nghiÖp (®¬n vÞ thi c«ng) ph¶i lµm dù to¸n bæ sung vµ c¸c cÊp cã thÈm quyÒn duyÖt khèi l­îng + NÕu do chñ ®Çu t­ thiÕu vèn nªn rót bít c«ng viÖc ®· ký trong hîp ®ång th× gi¸ trÞ quyÕt to¸n nhá h¬n gi¸ trÞ dù to¸n. 1.4 Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó thÊy râ b¶n chÊt kinh tÕ cña gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ph©n biÖt gi÷a gi¸ thµnh s¶n phÈm víi chi phÝ s¶n xuÊt. chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt biÓu hiÖn sù hao phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt lµ hai mÆt thèng nhÊt cña cïng mét qu¸ tr×nh v× vËy chóng gièng nhau vÒ chÊt. Gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c lo¹i chi phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸, c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã sù kh¸c nhau vÒ l­îng chi phÝ s¶n xuÊt thÓ hiÖn nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm trong mét kú (th¸ng, quý, n¨m) kh«ng tÝnh ®Õn chi phÝ ®ã cã liªn quan ®Õn s¶n phÈm hay kh«ng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi l­îng c«ng viÖc x©y l¾p hoµn thµnh theo quy ®Þnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cßn cã thÓ bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt cña khèi l­îng dë dang ®Çu kú, kh«ng bao gåm chi phÝ cña khèi l­îng x©y l¾p dë dang cuèi kú ®­îc chuyÓn sang kú sau 1.5 Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nhµ n­íc thùc hiÖn viÖc qu¶n lý gi¸ thµnh x©y dùng th«ng qua viÖc ban hµnh c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ gi¸, c¸c nguyªn t¾c ph­¬ng ph¸p lËp dù to¸n, c¸c c¨n cø (®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, gi¸ chuÈn, ®¬n gi¸ x©y dùng, suÊt vèn ®Çu t­...) ®Ó x¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu t­ cña dù ¸n, tæng dù to¸n c«ng tr×nh vµ dù to¸n h¹ng môc c«ng tr×nh. TÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh sö dông vèn Nhµ n­íc ®Òu ph¶i lËp ®ñ c¸c tµi liÖu dù to¸n x¸c ®Þnh chi phÝ cÇn thiÕt cña c«ng tr×nh. C¸c chñ ®Çu t­, c¸c tæ chøc t­ vÊn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh qu¶n lý gi¸ x©y dùng cña Nhµ n­íc ®Ó lËp vµ cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt tæng dù to¸n, dù to¸n h¹ng môc lµm c¨n cø ®Ó xÐt thÇu. C¸c doanh nghiÖp nhËn thÇu x©y dùng c¨n cø vµo quy ®Þnh qu¶n lý gi¸ x©y dùng cña Nhµ n­íc ®Ó tham kh¶o khi x¸c ®Þnh gi¸ dù thÇu cña doanh nghiÖp. Gi¸ thanh to¸n c«ng tr×nh lµ gi¸ tróng thÇu vµ c¸c ®iÒu kiÖn ®­îc ghi trong hîp ®ång gi÷a chñ ®Çu t­ vµ c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. Bé x©y dùng chñ tr× cïng c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc liªn quan cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý thèng nhÊt vÒ gi¸ x©y dùng (c¸c ®Þnh møc kinh tÕ- kü thuËt, ®¬n gi¸ tæng hîp, gi¸ chuÈn, gi¸ t­ vÊn: kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, quy ho¹ch, thiÕt kÕ x©y dùng) vµ thùc hiÖn viÖc thÈm ®Þnh tæng dù to¸n c«ng tr×nh. 1.6 NhiÖm vô h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty cæ phÇn x©y dùng sè 2: KÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ quan träng ®­îc tæ chøc ë c¸c doanh nghiÖp do vËy kÕ to¸n cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nhiÖm vô sau: - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý vµ quy tr×nh c«ng nghÖ ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ hîp lý. - Ghi chÐp v