Đề tài Kế toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ tại công ty cổ phần xi măng Sài Sơn

Bé tµi chÝnh Tr­êng cao ®¼ng tµi chÝnh qu¶n trÞ kinh doanh Khoa kÕ to¸n - - - *** - - - b¸o c¸o thùc tËp tèt nghiÖp Chuyªn ®Ò: KÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô T¹I c«ng ty cæ phÇn xi m¨ng Sµi S¬n Lêi nãi ®Çu Nh÷ng n¨m qua cïng víi sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n víi sù ®a d¹ng ho¸ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c ngµnh kinh tÕ ®ang tõng b­íc ®æi míi vÒ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ c¸ch thøc qu¶n lý. ChuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i phÊn ®Êu t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých cuèi cïng cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo lµ lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn tÊt c¶ c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh tõ khi bá vèn cho ®Õn khi thu ®­îc vèn vÒ. Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng vµ mang tÝnh quyÕt ®Þnh lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô (NVL, CCDC) bëi chi phÝ NVL ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. ChÊt l­îng cña s¶n phÈm míi tèt hay xÊu còng nh­ chi phÝ nhiÒu hay Ýt phÇn lín phô thuéc vµo NVL, CCDC dïng ®Ó s¶n xuÊt. Nh­ng nÕu chØ xÐt ®Õn viÖc sö dông vËt liÖu,c«ng cô dông cô trong s¶n xuÊt kinh doanh th× môc ®Ých cña s¶n xuÊt kinh doanh rÊt khã thùc hiÖn mµ ph¶i trªn gãc ®é kÕ to¸n theo dâi ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi ®¸p øng yªu cÇu cña mçi doanh nghiÖp. Nh­ vËy c«ng t¸c kÕ to¸n NVL, CCDC lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cÇn ®­îc tæ chøc nh»m h¹ thÊp chi phÝ VL trong gi¸ thµnh s¶n phÈm gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i c«ng ty cæ phÇn xi m¨ng Sµi S¬n – Hµ t©y nhËn thÊy tÇm quan träng cña NVL, CCDC ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c c¸n bé phßng ban nhÊt lµ phßng kÕ to¸n cña c«ng ty cïng víi sù h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o, em ®· ®i s©u t×m hiÓu c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC víi ®Ò tµi : “Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC t¹i c«ng ty cæ phÇn xi m¨ng Sµi S¬n – Hµ T©y”. Trong ph¹m vi b¸o c¸o tèt nghiÖp, em xin tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC ë c«ng ty cæ phÇn xi m¨ng Sµi S¬n – Hµ T©y, víi nh÷ng mÆt m¹nh, mÆt cßn tån t¹i vµ em xin ®­îc ®­a ra mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n NVL,CCDC ë c«ng ty . Néi dung nghiªn cøu gåm 3 phÇn : PhÇn I: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt PhÇn II: Thùc tr¹ng vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC ë c«ng ty cæ phÇn xi m¨ng Sµi S¬n – Hµ t©y PhÇn III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC ë c«ng ty cæ phÇn xi m¨ng Sµi S¬n – Hµ T©y MÆc dï cã nhiÒu cè g¾ng song do thêi gian thùc tËp cã h¹n vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn b¶n b¸o c¸o nµy cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸n bé kÕ to¸n c«ng ty ®Ó b¶n b¸o c¸o cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c« gi¸o Ph¹m ThÞ Loan, ban l·nh ®¹o c«ng ty, c¸n bé phßng tµi chÝnh kÕ to¸n ®· gióp ®ì em hoµn thµnh b¶n b¸o c¸o nµy. PhÇn I Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc c«ng T¸c kÕ to¸n NVL,CCDC trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Qu¶n lý vËt t­ vµ h¹ch to¸n vËt t­ lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng trong hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh, cã vai trß tÝch cùc trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NVL,CCDC lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÊt lu­îng cña NVL,CCDC ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . KÕ to¸n NVL,CCDC lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ang ®­îc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®Æc biÖt quan t©m. 1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß cña NVL, CCDC trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 1.1. Kh¸i niÖm NVL, CCDC §Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c yÕu tè c¬ b¶n, ®ã lµ t­ liÖu lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Theo M¸c: “TÊt c¶ mäi vËt trong thiªn nhiªn ë quanh ta mµ lao ®éng cã Ých t¸c ®éng vµo ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi ®Òu lµ ®èi t­îng lao ®éng. §èi t­îng lao ®éng trë thµnh NVL khi cã bµn tay cña con ng­êi t¸c ®éng vµo”. ChÝnh v× vËy kh«ng ph¶i bÊt kú ®èi t­îng lao ®éng nµo còng lµ NVL. VÝ dô s¾t n»m trong quÆng kh«ng ph¶i lµ NVL mµ chØ khi con ng­êi tiªu hao lao ®éng ®Ó t×m ra nã cung cÊp cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp th× nã míi trë thµnh NVL. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, NVL lµ ®èi t­îng lao ®éng, lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ c¬ së vËt chÊt cÊu thµnh nªn thùc thÓ cña s¶n phÈm. Kh¸c víi NVL,CCDC lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn tiªu chuÈn vÒ gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông qui ®Þnh ®èi víi TSC§(gi¸ trÞ nhá h¬n 10 triÖu, thêi gian sö dông d­íi 1 n¨m). 1.2. §Æc ®iÓm NVL,CCDC Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh NVL chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt, kh«ng gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu mµ biÕn ®æi cÊu thµnh nªn thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm vµ kÕt chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ mét lÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. NVL lµ thµnh phÇn quan träng cña vèn l­u ®éng trong doanh nghiÖp, ®Æc biÖt víi vèn dù tr÷ NVL v× vËy viÖc t¨ng tèc ®é lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng kh«ng thÓ t¸ch rêi viÖc dù tr÷ vµ sö dông NVL 1 c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm kh¸c víi NVL ,CCDC tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau nh­ng vÉn gi÷ nguyªn ®­îc h×nh th¸i ban ®Çu cßn gi¸ trÞ cña chóng ®­îc dÞch chuyÓn tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. 1.3. Vai trß cña NVL,CCDC ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chi phÝ vÒ c¸c lo¹i NVL th­êng chiÕm tû träng lín trong toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mçi sù biÕn ®éng vÒ chi phÝ NVL còng lµm ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay, viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét vÊn ®Ò mµ bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo còng quan t©m, bëi cã h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm th× doanh nghiÖp míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ®ång thêi míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng lîi nhuËn, më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cñng cè vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Do ®ã ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i chó ý tíi viÖc tiÕt kiÖm triÖt ®Ó chi phÝ NVL sao cho cïng mét khèi l­îng vËt t­ nh­ cò cã thÓ s¶n xuÊt ra mét khèi l­îng s¶n phÈm nhiÒu h¬n mµ chÊt l­îng vÉn ®¶m b¶o, n©ng cao uy tÝn cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. Nh­ vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng vËt liÖu ®ãng vai trß hÕt søc to lín kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ho¹t ®éng kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. Do vËy t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, c«ng t¸c kÕ to¸n NVL,CCDC ®¶m b¶o viÖc sö dông tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ nh»m h¹ thÊp chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa quan träng. 2. Yªu cÇu qu¶n lý NVL,CCDC §Ó s¶n xuÊt ra lo¹i s¶n phÈm ph¶i sö dông rÊt nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø NVL,CCDC kh¸c nhau, mçi thø NVL,CCDC ®­îc mua t¹i nhiÒu nguån cung cÊp kh¸c nhau, kh«ng nh÷ng thÕ ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra liªn tôc, kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n th× viÖc cung cÊp NVL, CCDC cßn ph¶i kÞp thêi, ®óng thêi gian quy ®Þnh. Do ®ã c«ng t¸c qu¶n lý NVL,CCDC v« cïng quan träng vµ cÇn ph¶i tæ chøc tèt. XuÊt ph¸t tõ vai trß, ®Æc ®iÓm cña NVL,CCDC trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®ßi hái ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ trªn c¶ 2 chØ tiªu hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ ë mäi kh©u tõ kh©u thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷ ®Õn kh©u sö dông. Kh©u thu mua: Qu¶n lý chÆt chÏ qu¸ tr×nh thu mua NVL, CCDC vÒ c¸c mÆt: sè l­îng, chÊt l­îng, quy c¸ch, chñng lo¹i, gi¸ mua, chi phÝ mua còng nh­ kÕ ho¹ch mua theo ®óng tiÕn ®é thêi gian phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh.Doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn ph©n tÝch t×nh h×nh thu mua NVL , t×m hiÓu nguån cung cÊp ®Ó lùa chän nguån mua sao cho ®ñ vÒ sè l­îng, ®óng vÒ chñng lo¹i, chÊt l­îng ®¶m b¶o gi¸ c¶ hîp lý víi chi phÝ thu mua thÊp nhÊt. Kh©u b¶o qu¶n: Ph¶i theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Tæ chøc tèt kho tµng, bÕn b·i, trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c ph­¬ng tiÖn c©n ®o ®Ó tr¸nh h­ háng, mÊt m¸t vËt t­ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, ®¶m b¶o an toµn cho vËt t­. Kh©u dù tr÷ : §Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc diÔn ra mét c¸ch liªn tôc th× ph¶i tæ chøc tèt kh©u nµy, ph¶i dù tr÷ vËt liÖu ë møc hîp lý (kh«ng dù tr÷ qu¸ nhiÒu hoÆc qu¸ Ýt) ®Ó kh«ng g©y ø ®äng vèn mµ vÉn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc diÔn ra mét c¸ch b×nh th­êng. Kh©u sö dông: Khi sö dông NVL,CCDC ph¶i sö dông ®óng ®Þnh møc tiªu hao ®æi víi tõng thø, tõng lo¹i vËt liÖu,c«ng cô dông cô ®¶m b¶o tiÕt kiÖm hiÖu qu¶ vµ hîp lý gãp phÇn h¹ thÊp chi phÝ NVL trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tãm l¹i qu¶n lý NVL, CCDC mét c¸ch chÆt chÏ ë tÊt c¶ c¸c kh©u: thu mua, b¶o qu¶n, dù tr÷, sö dông sÏ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc thuËn lîi, nhanh chãng, tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh lµ c¬ së ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ NVL, CCDC sÏ h¹n chÕ ®­îc nh÷ng mÊt m¸t, h­ háng, gi¶m ®­îc nh÷ng rñi ro, thiÖt h¹i x¶y ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp , ®¸nh gi¸ tµi s¶n cña doanh nghiÖp mét c¸ch ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o tÝnh trung thùc kh¸ch quan cña c¸c th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. 3. ý nghÜa vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n NVL, CCDC trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 3.1. ý nghÜa Khi nÒn kinh tÕ cña nh©n lo¹i ngµy cµng ph¸t triÓn tíi tr×nh ®é cao, con ng­êi cµng nh©n thÊy tÇm quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n, bëi kÕ to¸n lµ c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu trong qu¶n lý kinh tÕ. KÕ to¸n lµ khoa häc thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin vÒ tµi s¶n vµ sù vËn ®éng cña tµi s¶n, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh trong c¸c ®¬n vÞ nh»m kiÓm tra, gi¸m s¸t toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh cña ®¬n vÞ. NVl, CCDC lµ mét trong nh÷ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Sù vËn ®éng cña chóng sÏ t¹o nªn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh trong doanh nghiÖp ®ã, bëi vËy chóng rÊt cÇn sù gi¸m s¸t b»ng c«ng cô kÕ to¸n.kÕ to¸n NVL, CCDC kµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. Cô thÓ h¬n ®ã lµ viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh vµ cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ sö dông NVl, CCDC. ViÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n NVL, CCDC trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt khoa häc, hîp lý cã ý nghÜa thiÕt thùc trong viÖc qu¶n lý vµ kiÓm so¸t tµi s¶n cña doanh nghiÖp h¬n n÷a gióp doanh nghiÖp kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ chi phÝ vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, tõ ®ã gióp cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm®­îc tèt h¬n, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong toµn doanh nghiÖp. 3.2. NhiÖm vô cña kÕ to¸n NVL, CCDC Qu¶n lý NVL, CCDC lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, lu«n ®­îc c¸c nhµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp quan t©m §Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu qu¶n lý kÕ to¸n NVL, CCDC trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô sau: Tæ chøc ph©n lo¹i NVL, CCDC theo tiªu thøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp, thuËn tiÖn cho c«ng viÖc ghi sæ kÕ to¸n, tÝnh to¸n vµ qu¶n lý NVL, CCDC, s¾p xÕp t¹o thµnh c¸c danh môc NVL, CCDC ®¶m b¶o thèng nhÊt gi÷a c¸c bé phËn kÕ to¸n vËt t­. - Tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt.Tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu NVL, CCDC x¸c ®Þnh chøng tõ vËt t­ sö dông ë doanh nghiÖp, quy ®Þnh ph©n c«ng bé phËn lËp chøng tõ, tæ chøc lu©n chuyÓn chøng tõ vËt t­ ®Õn c¸c bé phËn liªn quan. - Lùa chän ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n NVL, CCDC theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn hay kiÓm kª ®Þnh kú, tõ ®ã quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ ghi sæ kÕ to¸n cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña doanh nghiÖp. Tæ chøc tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n phï hîp víi ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho cña doanh nghiÖp ®Ó ghi chÐp ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh thu mua, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n, t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho NVL, CCDC. KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu mua vËt t­ vÒ mÆt sè l­îng, chñng lo¹i, gi¸ c¶, thêi h¹n nh»m ®¶m b¶o cung cÊp vËt t­ ®Çy ®ñ kÞp thêi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña danh nghiÖp. - Lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vËt liÖu xuÊt dïng cho ®¬n gi¶n, tiÖn lîi, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ. Tæ chøc ghi chÐp ph¶n ¸nh tæng hîp sè liÖu vÒ t×nh h×nh hiÖn cã vµ sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña VL, CCDC trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, cung cÊp sè liÖu kÞp thêi ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n ph¶m. - KiÓm tra viÖc b¶o qu¶n vµ sö dông c¸c lo¹i vËt liÖu ë c¸c bé phËn vµ c¸c ®èi t­îng liªn quan, kiÓm tra, kiÓm so¸t chÕ ®é kiÓm kª vËt liÖu, ®¸nh gi¸ tµi s¶n. - Tham gia viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch mua, t×nh h×nh thanh to¸n víi ng­êi b¸n, ng­êi cung cÊp vµ t×nh h×nh sö dông NVL, CCDC trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. II. Ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ NVL, CCDC 1. Ph©n lo¹i 1.1. Ph©n lo¹i NVL Trong mçi doanh nghiÖp, do ®Æc thï trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn ph¶i sö dông nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø NVL kh¸c nhau. Mçi lo¹i NVL cã vai trß, c«ng dông tÝnh chÊt lý, ho¸ häc kh¸c nhau. Do ®ã, viÖc ph©n lo¹i cã c¬ së khoa häc lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó cã thÓ qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ vµ tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt NVL phôc vô cho yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. 1.1.1. C¨n cø vµo néi dung kinh tÕ vµ yªu cÇu kÕ to¸n qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, NVL ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i sau : Nguyªn liÖu, VËt liÖu chÝnh: (Bao gåm c¶ nöa thµnh phÈm mua ngoµi) lµ ®èi t­îng lao ®éng chñ yÕu cÊu thµnh nªn thùc thÓ chÝnh cña s¶n phÈm. VÝ dô: S¾t, thÐp trong c¸c doanh nghiÖp chÕ t¹o, c¬ khÝ, XDCB. B«ng trong doanh nghiÖp dÖt. V¶i trong doanh nghiÖp may. VËt liÖu phô: ChØ cã t¸c dông phô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm nh­ lµm t¨ng chÊt l­îng cña NVL chÝnh, t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm hoÆc phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, phôc vô s¶n xuÊt, phôc vô cho c«ng viÖc b¶o qu¶n bao gãi s¶n phÈm nh­ c¸c lo¹i thuèc nhuém, thuèc tÊy, s¬n, dÇu... Nhiªn LiÖu: Lµ lo¹i vËt liÖu khi sö dông cã t¸c dông cung cÊp n¨ng l­îng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc chÊt nhiªn liÖu còng lµ mét lo¹i NVL phô nh­ng do toµn x· héi ®Òu tiªu dïng mét nhiÖt l­îng lín do tÝnh chÊt lý ho¸ häc vµ t¸c dông cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nªn ®­îc chia thµnh mét lo¹i riªng, cã chÕ ®é qu¶n lý vµ sö dông riªng. VÝ dô nh­ x¨ng, dÇu, ®iÖn,... Phô tïng thay thÕ söa ch÷a: Bao gåm c¸c lo¹i phô tïng, chi tiÕt dïng ®Ó thay thÕ söa ch÷a m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt ph­¬ng tiÖn vËn t¶i. ThiÕt bÞ XDCB: Bao gåm c¸c lo¹i thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn ®­îc sö dông cho c«ng viÖc XDCB. VËt liÖu kh¸c: Lµ lo¹i vËt liÖu t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm nh­ gç, s¾t thÐp vôn hay phÕ liÖu thu håi trong qu¸ tr×nh thanh lý TSC§. Tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi tiÕt, cô thÓ cña tõng lo¹i doanh nghiÖp mµ trong tõng lo¹i NVL l¹i ®­îc chia thµnh tõng nhãm, tõng thø, quy c¸ch. 1.1.2. C¨n cø vµo môc ®Ých c«ng dông cña NVL còng nh­ néi dung quy ®Þnh ph¶n ¸nh chi phÝ vËt liÖu trªn c¸c TK kÕ to¸n th× NVL ®­îc chia thµnh : NVL trùc tiÕp: Lµ nh÷ng NVL mµ môc ®Ých c«ng dông cña nã ®­îc dïng trùc tiÕp cho viÖc gia c«ng chÕ biÕn s¶n phÈm. NVL sö dông cho c¸c môc ®Ých kh¸c: Phôc vô, qu¶n lý ë c¸c ph©n x­ëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt, cho nhu cÇu b¸n hµng, qu¶n lý doanh nghiÖp. 1.1.3. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh NVL ®­îc chia thµnh: NVL nhËp do mua ngoµi: Do mua ngoµi, nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn biÕu tÆng,... NVL tù gia c«ng chÕ biÕn: Do doanh nghiÖp tù s¶n xuÊt. VÝ dô: Doanh nghiÖp chÌ cã thÓ tæ chøc ®éi trång chÌ ®Ó cung cÊp cho c¸c bé phËn chÕ biÕn. VËt liÖu nhËp do nhËn vèn gãp liªn doanh VËt liÖu nhËp do biÕu tÆng C¸ch ph©n lo¹i nµy lµm c¨n cø cho viÖc lËp kÕ ho¹ch thu mua vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt NVL, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL nhËp kho. 1.2. Ph©n lo¹i CCDC Toµn bé c«ng cô dông cô cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh: C«ng cô dông cô Bao b× lu©n chuyÓn §å dïng cho thuª Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý mµ mçi lo¹i nªu trªn cã thÓ chi tiÕt cho tõng nhãm, thø. §Ó thùc hiÖn qu¶n lý NVL, CCDC mét c¸ch tèt nhÊt trªn c¬ së kÕt qu¶ cña sù ph©n lo¹i NVL,CCDC ë doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng danh ®iÓm vËt liÖu. Mçi lo¹i vËt liÖu sÏ ®­îc g¾n mét ký hiÖu vµ ®­îc s¾p xÕp mét c¸ch khoa häc hîp lý.Sè danh ®iÓm ®­îc x©y dùng trªn c¬ së sè liÖu cña lo¹i vËt liÖu, nhãm vËt liÖu, thø vËt liÖu.Tuú theo sè l­îng nhãm, thø ®Ó x©y dùng sè liÖu gåm 1,2 hoÆc 3,4 sè. 2. §¸nh gi¸ NVL, CCDC §¸nh gi¸ NVL, CCDC lµ dïng th­íc ®o tiÒn tÖ ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña chóng, lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña NVL, CCDC theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý vµ h¹ch to¸n NVL, CCDC. 2.1. §¸nh gi¸ NVL, CCDC theo gi¸ thùc tÕ a.Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC nhËp kho: Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu, c«ng cô dông cô ®­îc nhËp tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau do ®ã tuú theo tõng nguån nhËp mµ néi dung gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL, CCDC ®­îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau cô thÓ nh­ sau: * §èi víi NVL, CCDC nhËp kho do mua ngoµi : §èi víi ®¬n vÞ nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ: NVL, CCDC mua vµo nhËp kho ®­îc tÝnh theo trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp kho bao gåm trÞ gi¸ ph¶i thanh to¸n víi ng­êi b¸n (gi¸ ch­a cã thuÕ) + thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) + chi phÝ mua, trong ®ã: TrÞ gi¸ ph¶i thanh to¸n víi ng­êi b¸n lµ sè tiÒn thùc tÕ ®¬n vÞ ph¶i tr¶ cho ng­êi b¸n kh«ng bao gåm chiÕt khÊu mua hµng, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Chi phÝ thu mua bao gåm: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, tiÒn thuª kho, thuª b·i vµ c¸c chi phÝ hîp lý kh¸c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua NVL. Nh­ vËy gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC nhËp kho lµ gi¸ trÞ thùc tÕ ch­a cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo mµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®­îc ph¶n ¸nh ë bªn nî cña TK 133 - ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ. Tr­êng hîp NVL, CCDC nhËp khÈu th× thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc tÝnh nh­ sau: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo =( Gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu + ThuÕ nhËp khÈu) ´ ThuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng §èi víi ®¬n vÞ nép thuÕ GTGT ¸p dông ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC nhËp kho lµ toµn bé chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã ®­îc NVL, CCDC ®ã bao gåm: TrÞ gi¸ ph¶i thanh to¸n víi ng­êi b¸n (gi¸ ®· cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng) + thuÕ nhËp khÈu (nÕu cã) + chi phÝ thu mua. * §èi víi NVL,CCDC nhËp kho do doanh nghiÖp tù gia c«ng chÕ biÕn : Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC nhËp kho bao gåm: + Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC xuÊt kho dïng ®Ó gia c«ng chÕ biÕn + Chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn: KhÊu hao TSC§, tiÒn l­¬ng ... * §èi víi NVL, CCDC thuª ngoµi gia c«ng chÕ biÕn : Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC nhËp kho bao gåm: + Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC ®­a ®i gia c«ng chÕ biÕn + Chi phÝ chÕ biÕn ph¶i tr¶ cho ng­êi nhËn gia c«ng chÕ biÕn (theo hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn) + Chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì khi ®­a NVL, CCDC ®i chÕ biÕn vµ khi vÒ nhËp kho *§èi víi NVL, CCDC nhËn ®­îc do doanh nghiÖp kh¸c gãp vèn liªn doanh : Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC nh©p kho lµ gi¸ do héi ®ång c¸c bªn tham gia ®¸nh gi¸ vµ chÊp nhËn. *§èi víi phÕ liÖu thu håi : Gi¸ thùc tÕ nhËp kho lµ gi¸ ­íc tÝnh cã thÓ sö dông ®­îc hay cã thÓ tiªu thô ®­îc. b. Gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC xuÊt kho. NVL, CCDC ®­îc nhËp kho tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, ë nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau nªn cã gi¸ kh¸c nhau. Do ®ã khi xuÊt NVL, CCDC tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng, yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý vµ ®iÒu kiÖn trang bÞ ph­¬ng tiÖn kü thuËt tÝnh to¸n ë tõng doanh nghiÖp mµ lùa chän mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC xuÊt kho. Ph­¬ng ph¸p tÝnh theo gi¸ ®Ých danh: Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi lo¹i NVL, CCDC cã gi¸ trÞ cao, c¸c lo¹i vËt t­ ®Æc tr­ng, vËt t­ nhËp kho cã thÓ nhËn diÖn tõng thø, nhãm hoÆc tõng lo¹i theo tõng lÇn nhËp kho vµ gi¸ thùc tÕ cña nã. Theo ph­¬ng ph¸p nµy khi xuÊt kho NVL, CCDC th× c¨n cø vµo sè l­îng xuÊt kho thuéc l« nµo vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ t¹i l« ®ã ®Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña NVL xuÊt dïng cho ®èi t­îng sö dông. Ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: TrÞ gi¸ thùc tÕ cña NVL, CCDC xuÊt kho ®­îc c¨n cø vµo sè l­îng xuÊt vµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn, theo c«ng thøc. TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ vËt t­ xuÊt kho = Sè l­îng vËt t­ xuÊt kho ´ §¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn Gi¸ trÞ thùc tÕ cña + Gi¸ trÞ thùc tÕ cña NVL, NVL,