Đề tài Kế toán nguyên vật liệu, vật liệu và công cụ dụng cụ tại Xí nghiệp 22 - Công ty 22 BQP

1 ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KHOA NGỮ VĂN LUẬN VĂN Đề tài: Kế toán nguyên vật liệu, vật liệu và công cụ dụng cụ tại Xí nghiệp 22 - Công ty 22 BQP 2 Lêi nãi ®Çu Trong nền kinh tế thị trường mỗi doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển phải có những phương án sản xuất và chiến lược kinh doanh có hiệuquả. Để làm được những điều đó các doanh nghiệp luôn cải tiến và nâng cao chất lượng sản phẩm. Do đó công tác quản lí và hạch toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ được coi là nhiệm vụ quan trọng của mỗi doanh nghiệp. Tổ chức hạch toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ tốt sẽ cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho các nhà quản lí và các phần hành kế toán khác trong doanh nghiệp để từ đó có thể đưa ra những phương án sản xuất kinh doanh có hiệu quả. Nội dung thực hiện công tác hạch toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ là vấn đề có tính chất chiến lược đòi hỏi mỗi doanh nghiệp phải thực hiện trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Xí nghiệp 22 - Công ty 22 BQP là một doanh nghiệp Nhà nước hoạt động trong lĩnh vực sản xuất sản phẩm phục vụ cho nhu cầu xây dựng. Chính vì vậy việc hạch toán nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ tại công ty rất được coi trọng và là một bộ phận không thể thiếu trong toàn bộ công tác quản lý của công ty. Sau thời gian thực tập tại Xí nghiệp 22 - Công ty 22 BQP em đ• tìm hiểu thực tế, kết hợp với lý luận đ• học ở trường để viết chuyên đề: "Kế toán nguyên vật liệu, vật liệu và công cụ dụng cụ tại Xí nghiệp 22 - Công ty 22 BQP". Chuyªn ®Ò ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: C¸c vÊn ®Ò chung vÒ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô. Ch­¬ng II: Thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô t¹i XÝ nghiÖp 22 - C«ng ty 22 BQP. Ch­¬ng III: NhËn xÐt vµ kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô. 3 Do ®iÒu kiÖn thêi gian cã h¹n nªn trong chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÕu sãt, em rÊt mong cã sù chØ b¶o cña c¸c c« chó trong C«ng ty còng nh­ sù chØ b¶o cña c« gi¸o h­íng dÉn Ph¹m Thanh HuyÒn. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n. ch­¬ng i C¬ së lý luËn chung vÒ kÕ to¸n Nguyªn vËt liÖu trong Doanh nghiÖp I. Kh¸i niÖm nguyªn vËt liÖu: Nguyªn vËt liÖu lµ ®èi t­îng lao ®éng ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng vËt ho¸ nh­:c¸t,sái trong doanh nghiÖp x©y l¾p; v¶i trong doanh nghiÖp may mÆc ; rau qu¶ trong doanh nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm...,lµ tµi s¶n dù tr÷ cña doanh nghiÖp phôc vô s¶n xuÊt. +) Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, Nguyªn vËt liÖu ®­îc bao gåm cÊc yÕu tè ®­îc ®­a vµo phôc vô qu¸ tr×nh vËn hµnh chung, chÞu sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña con ng­êi th«ng qua t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm : bét m×, trøng, s÷a... ®Ó s¶n xuÊt ra b¸nh c¸c lo¹i hoÆc cã thÓ tham gia gi¸n tiÕp :c¸c lo¹i dÇu, mì b«i tr¬n ,phô tïng thay thÕ.. phôc vô cho sù ho¹t ®éng liªn tôc vµ b×nh th­êng cña m¸y mãc ,thiÕt bÞ,,gi¶m thiÖt h¹i do ngõng s¶n xuÊt ra. +)Trong qu¸ tr×nh t¸c ®éng cña lao ®éng vÒ mÆt hiÖn vËt ,Nguyªn vËt liÖu hoÆc bÞ hao mßn toµn bé nh­:nhiªn liÖu, chÊt ®èt... hoÆc chØ thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh­: mÝa ®Ó s¶n xuÊt ®­êng ... hoÆc vÉn gi÷ nguyªn tr¹ng th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh­ : v¶i ®Ó s¶n xuÊt quÇn ,¸o.... Nh­ vËy , Nguyªn vËt liÖu ®­îc thÓ hiÖn d­íi h×nh th¸i vËt ho¸ cã nghÜa lµ nã tån t¹i ë tr¹ng th¸i vËt chÊt cô thÓ ,cã thÓ sê ,mã c¶m nhËn b»ng trùc quan .Nhê ®ã cã thÓ c©n, ®o ,®ong ,®Õm ®­îc nªn Nguyªn vËt liÖu vµ sù biÕn ®éng cña nã ®­îc kiÓm so¸t th­êng xuyªn b»ng viÖc kiÓm kª x¸c ®Þnh sè l­îng th«ng qua c¸c ®¬n vÞ ®o l­êng. II.Ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu: 4 VËt liÖu sö dông trong c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i,nhiÒu thø,cã vai trß ,c«ng dông kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.Trong ®iÒu kiÖn ®ã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ph©n lo¹i vËt liÖu th× míi cã tæ chøc tèt viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vËt liÖu. Trong thùc tÕ qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nguyªn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp, ®Æc tr­ng th«ng dông nhÊt ®Ó ph©n lo¹i vËt liÖu vµ vai trß,t¸c dông cña nguyªn vËt liÖu trong s¶n xuÊt vµ yªu cÇu qu¶n lý.Theo ®Æc tr­ng nµy,vËt liÖu ®­îc chia thµnh c¸c lo¹i sau: -Nguyªn vËt liÖu chÝnh: lµ nh÷ng nguyªn vËt liÖu mµ sau qu¸ tr×nh gia c«ng, chÕ biÕn cÊu thµnh thùc thÓ vËt chÊt chñ yÕu cña s¶n phÈm “ kÓ c¶ b¸n thµnh phÈm mua vµo” -Nguyªn vËt liÖu phô:lµ nh÷ng nguyªn vËt liÖu chØ cã t¸c dông phô trî trong s¶n xuÊt, ®­îc sö dông kÕt hîp víi nguyªn vËt liÖu chÝnh ®Ó lµm thay ®æi mµu s¾c ,mïi vÞ, h×nh d¸ng bÒ ngoµi cña s¶n phÈm hoÆc ®Î sö dông ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng cô lao ®éng ho¹t ®éng b×nh th­êng hoÆc phôc vô cho nhu cÇu c«ng nghÖ kü thuËt,phôc vô cho lao ®éng c«ng nh©n viªn chøc. -Nhiªn liÖu:VÒ thùc chÊt nhiªn liÖu lµ mét lo¹i nguyªn vËt liÖu phô nh­ng nã ®­îc t¸ch ra thµnh mét lo¹i vËt liÖu riªng biÖt v× viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng nhiªn liÖu chiÕm tû träng lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, mÆt kh¸c nã cã yªu cÇu qu¶n lý kü thuËt hoµn toµn kh¸c víi vËt liÖu th«ng th­êng.Nhiªn liÖu cã t¸c dông cung cÊp nhiÖt l­îng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra b×nh th­êng. Nã cã thÓ tån t¹i ë thÓ r¾n, láng hoÆc khÝ nh­ than,khÝ ®èt... -Phô t ïng thay thÕ: lµ nh÷ng vËt t­ dïng ®Ó thay thÕ ,sö ch÷a, b¶o d­ìng m¸y mãc, thiÕt bÞ,ph­¬ng tiÖn vËn t¶i... -VËt liÖu vµ thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n : lµ thiÕt bÞ (cÇn l¾p vµ kh«ng cÇn l¾p, vËt kÕt cÊu, c«ng cô ...) mµ doanh nghiÖp mua vµo ®Ó ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ b¶n. -PhÕ liÖu : lµ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu thu ®­îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay thanh lý tµi s¶n, cã thÓ sö dung hay b¸n ra ngoµi. 5 -VËt liÖu kh¸c: Bao gåm c¸c lo¹i vËt liÖu ch­a kÓ ®Õn ë trªn nh­ bao b×, vËt ®ãng gãi,c¸c lo¹i vËt t­ ®Æc tr­ng. H¹ch to¸n theo c¸ch ph©n lo¹i trªn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¶n ¸nh tæng qu¸t vÒ mÆt gi¸ trÞ ®èi víi mçi lo¹i nguyªn vËt liÖu .§Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn ,tr¸nh nhÇm lÉn trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n vÒ sè l­îng , gi¸ trÞ tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu ,trªn c¬ së c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¸c doanh nghiÖp sÏ chi tiÕt mçi lo¹i nguyªn vËt liÖu trªn theo tõng nhãm, tõng thø nguyªn vËt liÖu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp. Ngoµi c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn trªn,c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu theo nhiÒu c¸ch kh¸c n÷a.Mçi c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã ý nghÜa riªng vµ nh»m phôc vô c¸c yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau. Theo nguån h×nh thµnh,vËt liÖu bao gåm: -VËt liÖu mua ngoµi -VËt liÖu s¶n xuÊt -VËt liÖu tõ c¸c nguån kh¸c nh­:nhËn cÊp ph¸t ,gãp vèn liªn doanh, biÕu,tÆng th­ëng... C¸ch ph©n lo¹i nµy t¹o tiÒn ®Ò cho viÑc qu¶n lý vµ sö dông riªng c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu tõ c¸c nguån nhËp kh¸c nhau, do ®ã ®¸nh gi¸ ®­îc hiÖu qu¶ sö dông vËt liÖu trong s¶n xuÊt.H¬n n÷a ,cßn ®¶m b¶o viÖc ph¶n ¸nh nhanh chãng ,chÝnh x¸c sè hiÖn cã vµ t×nh h×nh biÕn ®éng tõng lo¹i nguån vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp .Nh­ng c¸ch ph©n lo¹i nµy kh«ng ph¶n ¸nh chi tiÕt ®­îc tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu. Theo quyÒn së h÷u vËt liÖu bao gåm: -VËt liÖu tù cã -VËt liÖu nhËn gia c«ng hoÆc gi÷ hé C¸ch ph©n lo¹i nµy lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp theo dâi n¾m b¾t t×nh h×nh hiÖn cã cña vËt liÖu ,tõ ®ã lªn kÕ ho¹ch thu mua ,dù trù vËt liÖu phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . Theo môc ®Ých vµ n¬i suqr dông nguyªn vËt liÖu,gåm: -VËt liÖu trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt 6 -VËt liÖu dïng cho nhu cÇu kh¸c nh­ qu¶n lý ph©n x­ëng, qu¶n lý doanh nghiÖp ,tiªu thô s¶n phÈm... Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy, doanh nghiÖp sÏ n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh sö dông vËt liÖu t¹i c¸c bé phËn vµ cho c¸c nhu cÇu kh¸c tõ ®ã ®iÒu chØnh, c©n ®èi cho phï hîp víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt,tiªu thô... III.§¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu lµ viÖc dïng th­íc ®o tiÒn tÖ ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh VÒ nguyªn t¾c, nguyªn vËt liÖu ph¶i ®­îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn t¾c “gi¸ phÝ ” tøc lµ tÝn to¸n ®Çy ®ñ chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp bá ra ®Ó cã ®­îc nguyªn vËt liÖu ®ã. Tuy nhiªn , tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ gi¸ nguyªn vËt liÖu ë doanh nghiÖp chÕ biÕn ®éng hay æn ®Þnh mµ cã thÓ lùa chän mét trong hai c¸ch ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu sau : 3.1.§¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ 3.1.1. Gi¸ thùc tÕ nhËp kho Gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho lµ toµn bé chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã nguyªn vËt liÖu ®ã .Tuú tõng nguån nhËp mµ gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu ®­îc ®¸nh gi¸ kh¸c nhau - §èi víi nguyªn vËt liÖu mua ngoµi NÕu nguyªn vËt liÖu mua vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ : TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp kho trong kú = trÞ gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n ( kh«ng bao gåm VAT) + c¸c chi phÝ trùc tiÕp ph¸t sinh (chi phÝ vËn chuyÓn ,bèc xÕp, b¶o qu¶n trong qu¸ tr×nh mua vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c)- c¸c kho¶n triÕt khÊu th­¬ng m¹i ,gi¶m gi¸ (do hµng mua kh«ng ®óng quy c¸ch, phÈm chÊt). NÕu nguyªn vËt liÖu mua ®Ó dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­ong ph¸p trùc tiÕp: TrÞ gi¸ TrÞ gi¸ C¸c lo¹i Chi phÝ C¸c thùc tÕ mua ghi thuÕ trùc tiÕp kho¶n NVL nhËp = trªn ho¸ + kh«ng + ph¸t sinh - triÕt 7 kho trong ®¬n ®­îc hoµn trong khÊu TM, kú (cã VAT) l¹i kh©u mua gi¶m gi¸ - §èi víi nguyªn vËt liÖu do doanh nghiÖp gia c«ng, chÕ biÕn: TrÞ gi¸ thùc tÕ TrÞ gi¸ thùc tÕ Chi phÝ Chi phÝ NVL thuª gia NVL xuÊt gia gia c«ng vËn chuyÓn c«ng, chÕ biÕn = c«ng ,chÕ biÕn + chÕ biÕn + bèc dì nhËp kho trong kú - §èi víi nguyªn vËt liÖu doanh nghiÖp thuª ngoµi gia c«ng, chÕ biÕn: TrÞ gi¸ thùc tÕ TrÞ gi¸ thùc tÕ Chi phÝ Chi phÝ NVL thuª gia NVL xuÊt thuª ph¶i tr¶ vËn chuyÓn, c«ng,chÕ biÕn = gia c«ng + cho ®¬n vÞ + bèc dì nhËp kho trong chÕ biÕn GC ,CB kú - §èi víi nguyªn vËt liÖu nhËn gãp vèn liªn doanh ,cæ phÇn th× gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ do héi ®ång liªn doanh ®¸nh gi¸. - §èi víi nguyªn vËt liÖu nhËn cÊp ,biÕu tÆng ... th× gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho lµ gi¸ ghi trong biªn b¶n cña ®¬n vÞ cÊp hoÆc ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thÞ tr­êng cña nguyªn vËt liÖu t­¬ng ®­¬ng. - §èi víi nguyªn vËt liÖu nhËp kho tõ nguån phÕ liÖu thu håi. Gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu nhËp kho ®­îc ®¸nh gi¸ theo gi¸ trÞ thùc tÕ nÕu cßn sö dông hoÆc ®¸nh gi¸ theo gi¸ ­íc tÝnh. 3.1.2. Gi¸ thùc tÕ xuÊt kho Khi xuÊt kho nguyªn vËt liÖu ®Ó sö dông vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp , kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c trÞ gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt kho cho c¸c nhu cÇu , ®èi t­îng kh¸c nhau nh»m x¸c ®Þnh chi phÝ hoat ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp . ViÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ xuÊt kho cã thÓ ¸p dông theo mét sè ph­¬ng ph¸p sau: Ph­¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh 8 Theo ph­¬ng ph¸p nµy gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè l­îng nguyªn vËt liÖu xuÊt kho vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ nhËp kho cña chÝnh l« hµng nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®ã . Ph­¬ng ph¸p nµy sÏ nhËn diÖn ®ùoc tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu xuÊt vµ tån kho theo tõng danh ®¬n mua vµo riªng biÖt .Do ®ã trÞ gi¸ cña nguyªn vËt liÖu xuÊt vµ tån kho ®ùoc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c vµ tuyÖt ®èi , ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ ph¸t sinh. Nh­ng nh­ vËy th× viÖc qu¶n lý tån kho sÏ rÊt phøc t¹p ®Æc biÖt khi doanh nghiÖp dù tr÷ nhiÒu lo¹i nguyªn vËt liÖu víi gi¸ trÞ nhá .Khi ®ã chi phÝ cho qu¶n lý tån kho sÏ tèn kÐm vµ ®«i khi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc .ChÝnh v× vËy chØ nªn ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nµy ®èi víi nh÷ng lo¹i vËt liÖu ®Æc tr­ng cã gi¸ trÞ cao. Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc xuÊt tr­íc Víi ph­¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n ph¶i theo dâi ®­îc ®¬n gi¸ thùc tÕ vµ sè l­îng cña tõng l« hµng nhËp kho.Sau ®ã , khi xuÊt kho c¨n cø vµo sè l­îng xuÊt tÝnh ra gi¸ thùc tÕ theo c«ng thøc sau: TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL = Sè l­îng NVL * §¬n gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho xuÊt kho cña l« hµng nhËp tr­íc Khi nµo xuÊt kho hÕt sè l­îng cña l« hµng nhËp tr­íc míi lÊy d¬n gi¸ thùc tÕ cña l« hµng tiÕp sau ®Ó tÝnh gi¸ ra gi¸ thùc tÕ nhËp kho .C¸ch x¸c ®Þnh nµy sÏ ®¬n gi¶n h¬n cho kÕ to¸n so víi ph­¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh nh­ng v× gia thùc tÕ xuÊt kho l¹i ®ùoc x¸c ®Þnh theo ®¬n gi¸ cña l« hµng nhËp sím nhÊt cßn laij nªn kh«ng ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña gi¸ mét c¸ch kÞp thêi , xa rêi thùc tÕ . V× thÕ nã thÝch hîp cho ¸p dông cho nh÷ng nguyªn vËt liÖu cã liªn quan ®Õn thêi h¹n sö dông Ph­¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr­íc ë ph­¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n còng ph¶i theo dâi ®­îc ®¬n gi¸ thùc tÕ vµ sè l­îng cña tõng l« hµng nhËp kho.Sau ®ã khi xuÊt ,c¨n cø vµo sè l­îng xuÊt kho ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho b»ng c¸ch : TrÞ gi¸ thùc tÕ Sè l­îng NVL §¬n gi¸ thùc tÕ NVL cña l« NVL xuÊt kho = xuÊt kho x hµng nhËp sau cïng 9 Khi nµo hÕt sè l­îng cña l« hµng nhËp sau cïng th× nh©n ( x ) víi ®¬n gi¸ thùc tÕ cña l« hµng nhËp ngay tr­íc ®ã vµ cø tÝnh lÇn l­ît nh­ thÕ. Nh­ vËy gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú chÝnh lµ gi¸ thùc tÕ cña nguyªn vËt liÖu nhËp kho cña c¸c lÇn mua ®Çu kú.Ng­îc l¹i víi ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc –xuÊt sau , víi ph­¬ng ph¸p nµy mäi sù biÕn ®éng vÒ gi¸ ®­îc chuyÓn ngay vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.Do ®ã ph¶n ¸nh ®óng ®iÒu kiÖn kinh doanh t¹i thÞ tr­êng hiÖn t¹i nh­ng chi phÝ hiÖn hµnh cña nguyªn vËt liÖu tån kho l¹i xa rêi thùc tÕ. V× vËy ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng nguyªn vËt liÖu cã ®Æc ®iÓm lµ ph¶i sö dông ngay nh­ c¸c lo¹i thùc phÈm t­¬i sèng trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn : Ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n §©y lµ ph­¬ng ph¸p mµ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho ®­îc tÝnh trªn c¬ së ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n cña nguyªn vËt liÖu : Gi¸ thùc tÕ NVL Sè l­îng NVL §¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n xuÊt kho = xuÊt kho x cña NVL HiÖn nay , c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong sè c¸c lo¹i ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n sau: *§¬n gi¸ b×nh qu©n gia truyÒn c¶ kú: §¬n gi¸ TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú b×nh qu©n = L­îng NVL tån ®Çu kú vµ nhËp trong kú C¸ch tÝnh nµy ®­îc x¸c ®Þnh sau khi kÕt thóc kú h¹ch to¸n, dùa trªn sè liÖu ®¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu c¶ kú dù tr÷ . C¸c lÇn xuÊt nguyªn vËt liÖu khi ph¸t sinh chØ ph¶n ¸nh vÒ mÆt sè l­îng mµ kh«ng ph¶n ¸nh mÆt gi¸ trÞ. Toµn bé gi¸ trÞ xuÊt ®­îc ph¶n ¸nh vµo cuèi kú khi cã ®Çy ®ñ sè liÖu tæng nhËp .§iÒu ®ã lµm cho c«ng viÖc bÞ dån l¹i , ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é quyÕt to¸n song c¸ch tinh nµy ®¬n gi¶n , tèn Ýt c«ng nªn ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp sö dông ®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp quy m« nhá, Ýt lo¹i nguyªn vËt liÖu , thêi gian sö dông ng¾n vµ sè lÇn nhËp , xuÊt mçi danh ®iÓm nhiÒu. *§¬n gi¸ b×nh qu©n cuèi kú tr­íc: 10 TrÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho trong kú lÊy theo ®¬n gi¸ b×nh qu©n cuèi kú tr­íc ®· tÝnh ®­îc lµm c¬ së tÝnh gi¸. Cã thÓ thÊy ®©y lµ sù kÕt hîp gi÷a c¸ch tÝnh b×nh qu©n gia truyÒn c¶ kú víi ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc – xuÊt tr­íc. Do vËy, nã kh«ng tÝnh ®Õn sù biÕn ®éng vÒ gi¸ ë kú nµy nªn viÖc ph¶n ¸nh thiÕu chÝnh x¸c. Nh­ng ®æi l¹i, c¸ch tÝnh nµy ®¬n gi¶n, ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi vÒ sè liÖu. *§¬n gi¸ b×nh qu©n liªn hoµn ( hay ®¬n gi¸ b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp): Sau mçi lÇn nhËp , kÕ to¸n x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ b×nh qu©n cho tõng ®Çu tªn nguyªn vËt liÖu nh­ sau: L­îng tån §¬n gi¸ b×nh qu©n TrÞ gi¸ thùc §¬n gi¸ tr­íc khi nh©p x tr­íc khi nh©p + tÕ NVL b×nh = L­îng tån tr­íc khi nhËp nhËp kho qu©n l­îng nhËp thùc tÕ Ngay khi nghiÖp vô xuÊt ph¸t sinh , ®¬n gi¸ b×nh qu©n lÇn nhËp cuèi cïng tr­íc khi xuÊt ®­îc dïng lµm ®¬n gi¸ ®Ó tÝnh ra trÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho. C¸ch tÝnh nµy kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm cña hai c¸ch tÝnh trªn , võa ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi cña sè liÖu kÕ to¸n võa ph¶n ¸nh ®­îc sù biÕn ®éng vÒ gi¸ nh­ng khèi l­îng tÝnh to¸n lín v× sau mçi lÇn nhËp , kÕ to¸n ph¶i tÝnh gi¸ mét lÇn. Nh×n chung , dï lµ ®¬n gi¸ b×nh qu©n theo c¸ch nµo th× ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n còng m¾c ph¶i mét h¹n chÕ lín lµ gi¸ c¶ ®Òu cã xu h­íng b×nh qu©n ho¸. Do vËy, chi phÝ hiÖn hµnh vµ chi phÝ thay thÕ cña nguyªn vËt liÖu tån kho cã xu h­íng san b»ng cho nhau kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc thùc tÕ ë thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o . Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi kú trªn c¬ së gi¸ mua thùc tÕ cuèi kú. Theo ph­¬ng ph¸p nµy , gi¸ thùc tÕ xuÊt kho chØ ®­îc x¸c ®Þnh vµo cuèi kú vµ c¸ch tÝnh lÇn l­ît nh­ sau : 11 §Çu tiªn kÕ to¸n x¸c ®Þnh trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu tån khoi cuèi kú trªn c¬ së gi¸ mua cña lÇn nhËp kho cuèi cïng trong kú: TrÞ gi¸ NVL thùc Sè l­îng NVL thùc §¬n gi¸ lÇn mua tån cuèi kú = tån cuèi kú x cuèi cïng Tõ ®ã tÝnh ra trÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho trong kú TrÞ gi¸ NVL xuÊt TrÞ gi¸ NVL Chªnh lÖch trÞ gi¸ thùc kho trong kú = nhËp trong kú +(-) tÕ NVL tån ®Çu kú vµ cuèi kú V× gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho chØ ®­îc tÝnh vµo cuèi kú nªn kh«ng cung cÊp sè liÖu kÞp thêi sau mçi lÇn nhËp .Ph­¬ng ph¸p nµy phï hîp víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu, nhiÒu mÉu m· kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp nh­ng l¹i xuÊt dïng th­êng xuyªn kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm kª liªn tôc. 3.2 §¸nh gi¸ nguyªn vËt liÖu theo gi¸ h¹ch to¸n C¸c ph­¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ nªu trªn trong thùc tÕ chØ thÝch hîp cho c¸c doanh nghiÖp cã øng dông m¸y vi tÝnh trong c«ng t¸c kÕ to¸n .Cßn ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ lín , cã nhiÒu chñng lo¹i nguyªn vËt liÖu , c¸c nghiÖp vô nhËp ,xuÊt diÔn ra liªn tôc kÌm theo sù biÕn ®éng kh«ng ngõng cña c¶ gi¸ c¶, viÖc tÝnh to¸n , ghi chÐp vµ ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc tÕ lµ khã kh¨n , phøc t¹p nhiÒu khi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc .V× thÕ ®Ó ®¬n gi¶n h¬n cho c«ng t¸c kÕ to¸n ,doanh nghiÖp tù ®Æt ra cho m×nh mét lo¹i gi¸ , gäi lµ gi¸ h¹ch to¸n . Gi¸ h¹ch to¸n lµ gi¸ do doanh nghiÖp quy ®Þnh , cã tÝnh chÊt æn ®Þnh vµ chØ dïng ®Ó ghi sæ kÕ to¸n nguyªn vËt liÖu hµng ngµy chø kh«ng cã ý nghÜa trong viÖc thanh to¸n , giao dÞch víi bªn ngoµi vµ trªn c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. Gi¸ h¹ch to¸n cã thÓ lµ gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc gi¸ t¹m tÝnh ®­îc quy ®Þnh thèng nhÊt trong Ýt nhÊt mét kú h¹ch to¸n .Cuèi kú, kÕ to¸n ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n trªn sæ chi tiÕt nguyªn vËt liÖu theo gi¸ thùc tÕ sau ®ã ghi vµo c¸c tµi kho¶n , sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ b¸o c¸o kÕ to¸n . ViÖc ®iÒu chØnh gi¸ h¹ch to¸n theo gi¸ thùc tÕ tiÕn hµnh theo hai b­íc sau: *B­íc 1:X¸c ®Þnh hÖ sè gi÷a gi¸ h¹ch to¸n vµ gi¸ thùc tÕ 12 HÖ sè TrÞ gi¸ t.tÕ NVL tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ t.tÕ NVL nhËp t.kú chªnh = lÖch (H) TrÞ gi¸ HT NVL tån ®kú + TrÞ gi¸ HT NVL nhËp t.kú *B­íc 2: TÝnh gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho dùa vµo gi¸ h¹ch to¸n xuÊt kho vµ hÖ sè gi¸ võa tÝnh ®­îc TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL xuÊt kho = TrÞ gi¸ h¹ch to¸n NVL xuÊt kho x H Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña nguyªn vËt liÖu , yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n trÞ cña doanh nghiÖp mµ hÖ sè chªnh lÖch cña nguyªn vËt liÖu cã thÓ tÝnh riªng cho tõng thø , tõng nhãm hoÆc tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu . §Ó sö dông ph­¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n trong x¸c ®Þnh trÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt xuÊt kho , kÕ to¸n ph¶i lËp b¶ng kª sè 3 víi h×nh thøc sæ kÕ to¸n NhËt ký – Chøng tõ theo mÉu sau: B¶ng TÝnh Gi¸ Thùc TÕ VËt LiÖu Ngµy... th¸ng...n¨m ... STT ChØ tiªu TK152 - Nguyªn liÖu, vËt liÖu HT TT 1 Gi¸ trÞ NVL tån ®Çu kú 2 Gi¸ trÞ NVL nhËp trong kú 3 Céng sè d­ ®Çu kú vµ nhËp trong kú 4 Chªnh lÖch gi÷a gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n 5 HÖ sè chªnh lÖch 6 Gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng trong kú 7 Gi¸ trÞ NVL tån cuèi kú Mçi mét ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nguyªn vËt liÖu cã néi dung , ­u nh­îc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông phï hîp nhÊt ®Þnh . Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu qu¶n lý vµ tr×nh ®é c¸n bé kÕ to¸n ®Ó lùa chän vµ ®¨ng ký mét ph­¬ng ph¸p tÝnh phï hîp . Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ ®· 13 ®¨ng ký ph¶i ®­îc sö dông nhÊt qu¸n trong niªn ®é kÕ to¸n . Khi muèn thay ®æi ph¶i gi¶i tr×nh vµ ®¨ng ký l¹i ®ång thêi ph¶i ®­îc thÓ hiÖn c«ng khai trªn b¸o c¸o tµi chÝnh .Nhê vËy cã thÓ kiÓm tra , ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. IV. Yªu cÇu qu¶n lý nguyªn vËt liÖu B¾t nhÞp cïng víi xu thÕ chung cña ®¸t