Đề tài Lãnh đạo và quản lý

Đề tài: Lãnh đạo và quản lý PHẦN MỞ ĐẦU Một gia đình tập thể, một tổ chức, một Quốc gia mà không có người quản lý, lãnh đạo thì chẳng khác nào như một thân thể không có đầu. Gia đình tập thể, tổ chức, quốc gia ấy không thể tồn tại và phát triển được. Mặc dù trong cuộc sống con người luôn đòi hỏi phải có quan hệ sự bình đẳng, nhưng trong một tổ chức người ta phải cần đến một nhà lãnh đạo có đủ năng lực để giúp họ tin tưởng và dẫn dắt họ vượt qua mọi chông gai trong công việc. Khi không có một ai am hiểu về việc làm để chỉ dẫn, điều hành và thống nhất, đồng thời động viên tư tưởng, họ sẽ cảm thấy bồn chồn, lo lắng dẫn đến năng suất và hiệu quả công việc giảm, thậm chí là sự tan rãcủa một tập thể, một tổ chức. Sự xuất hiện của người lãnh đảôtng lúc này rất phù hợp với nhu cầu tâm lí của họ. Người lãnh đạo sẽ là chỗ dựa, là sức mạnh và nguồn an ủi của mỗi người. Một cuộc hội nghị gồm các đại biểu xuất sắc nhất sẽ không làm được gì, tậm chí không chuẩn bị được một bữa ăn trưa, nếu không có người chủ trì cuộc hội nghị ấy. Người lãnh đạo đóng vai trò rất quan trọng và cần thiết đối với một tổ chức, một quốc gia, như cái đầu đối với một cơ thể. Cái đầu điều khiển và quyết đoán mọi hoạt động trong cơ thể. Nếu chẳng may hệ thần kinh trung ương bị suy yếu đến mức không còn phát huy tác dụng được nữa, thử hỏi các bộ phận còn lại trong cơ thể có phát triển và hoạt động bình thường được không? Tương tự, tình trạng vô tổ chức sẽ xuất hiện khi thiếu người lãnh đạo và quản lý. Tình trạng này sẽ dẫn đến sự tan rã của tổ chức. Hà Nội, năm 2010 Sv. Nguyễn Thị Len_KH8A Học Viện Hành Chính Quốc Gia I. Lãnh đạo Lãnh đạo là một thuật ngữ được sử dụng rất phổ biến trong các tài liệu, sách viết về quản lý và các văn bản pháp lý của Nhà nước. Có nhiều cách hiểu khác nhau về thuật ngữ này. Tuy nhiên, khi nói đến lãnh đạo là người ta liên tưởng đến hoạt động của những người đứng đầu các nhóm, các bộ phận, tổ chức. Hiện nay có nhiều tác giả đưa ra định nghĩa về lãnh đạo. Các tác giả này tiếp cận thuật ngữ lãnh đạo ở nhiều phương diện khác nhau: - Theo cách thức: Thì lãnh đạo được định nghĩa “Lãnh đạo là làm thế nào để các cá nhân và các tập thể đều nhận thấy rằng những mục tiêu theo đuổi hợp với nguyện vọng của mình và khi hoàn thành với những mục tiêu ấy, những nguyện vọng cá nhân cũng được thoả mãn”. Theo cách tiếp cận này, để lãnh đạo được tập thể thì người lãnh đạo phải nhận thức được mục tiêu của các cá nhân trong tập thể và kết hợp hài hoà lợi ích chung của tập thể. - Ở góc độ khả năng thì: “Lãnh đạo là khả năng ảnh hưởng đến hành vi của người khác. Trong tổ chức người lãnh đạo dùng ảnh hưởng để hình thành mục tiêu” Theo định nghĩa này để lãnh đạo được tổ chức thì người lãnh đạo phải có những khả năng đặc biệt để ảnh hưởng đến những người khác, đó chính là quyền lực. - Ở góc độ nghệ thuật “Lãnh đạo là nghệ thuật nhấn mạnh việc đạt được các mục tiêu tương hỗ thông qua phối hợp và thúc đẩy các cá nhân và các nhóm” John D.ffifner và Robrt Presthus. “Lãnh đạo được định nghĩa như là nghệ thuật áp đặt mong muốn của mình lên người khác theo cách thức như ra lệnh để người khác tuân theo, tin tưởng, tôn trọng và trunh thành”. ðHai định nghĩa này nhấn mạnh đến khía cạnh nghệ thuật của lãnh đạo, lãnh đạo là làm việc với con người mà mỗi một cá nhân lại có những nhu cầu vật thể và tinh thần riêng, vì vậy để đạt được mục tiêu của tổ chức hoặc của người lãnh đạo thì người lãnh đạo phải nắm bắt được nhu cầu, động cơ của người khác và từ đó tìm ra cơ chế cũng như phương tiện tác động lên động cơ đó để thúc đẩy họ hoạt động nhằm đạt được mục tiêu đã định. Như vậy, lãnh đạo là những hoạt động của người lãnh đạo để hướng dẫn và thúc đẩy người khác (cấp dưới) thực hiện nhiệm vụ hình thành mục tiêu đã định. Trong lãnh đạo có lãnh đạo chính thức và phi chính thức. Lãnh đạo chính thức được mọi người trong đơn vị hoặc tổ chức thừa nhận và tuân thủ, nó ảnh hưởng đến cấp dưới chủ yếu trên cơ sở quyền hành mà tổ chức trao cho chức vụ đó. Còn lãnh đạo phi chính thức được mọi người trong nhóm phi chính thức tuân thủ một cách tự nhiên và vô thức nó ảnh hưởng đến người khác trên cơ sở quyền uy cá nhân. - Lãnh đạo hành chính là hoạt động lãnh đạo của các chủ thể lãnh đạo hành chính Nhà nước đối vố xã hội. Người lãnh đạo hành chính khác với người lãnh đạo trong các tổ chức phi Nhà nước trên nhiều phương diện. 1 – Lãnh đạo hành chính mang tính quyền lực Nhà nước được sử dụng quyền hành mà Nhà nước trao để tác động lên cấp dưới và các đối tượng khác trong phạm vi thẩm quyền đã định và vì vậy lãnh đạo hành chính có tính cưỡng chế cao 2 – Lãnh đạo hành chính mang tính chính trị sâu sắc, những người lãnh đạo hành chính hoặc là trực tiếp hoặc là dán tiếp do dân bầu lên do đó họ có nghĩa vụ phải phục vụ nhân dân vì lợi ích công nội dung của nó phụ thuộc vào chế độ chính trị và các giai đoạn lịch sử 3 – Lãnh đạo hành chính mang tính tổng hợp, vừa lãnh đạo chính trị vừa lãnh đạo nhiệm vụ vừa mang tính chuyên ngành vừa mang tính đa ngành đa lĩnh vực. Thái độ nghiêm túc và tác phong cần mẫn trong công việc của người lãnh đạo sẽ tác động đôn đốc cấp dưới thi hành nhiệm vụ được giao. II. Quản lý Xuất phát từ những góc độ nghiên cứu khác nhau, rất nhiều học giả trong và ngoài nước đã đưa ra giải thích không giống nhau về quản lý. Cho đến nay, vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất về quản lý. Đặc biệt là kể từ thế kỷ 21, các quan niệm về quản lý lại càng phong phú. Các trường phái quản lý học đã đưa ra những định nghĩa về quản lý như sau: - Tailor: "Làm quản lý là bạn phải biết rõ: muốn người khác làm việc gì và hãy chú ý đến cách tốt nhất, kinh tế nhất mà họ làm " . - Fayel: "Quản lý là một hoạt động mà mọi tổ chức (gia đình, doanh nghiệp, chính phủ) đều có, nó gồm 5 yếu tố tạo thành là: kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều chỉnh và kiểm soát. Quản lý chính là thực hiện kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo điều chỉnh và kiểm soát ấy”. - Peter. F. Dalark: "Định nghĩa quản lý phải được giới hạn bởi môi trường bên ngoài nó. Theo đó, quản lý bao gồm 3 chức năng chính là: Quản lý doanh nghiệp, quản lý giám đốc, quản lý công việc và nhân công". Chủ trương của Peter. F. Dalark là giới hạn doanh nghiệp từ góc độ xã hội, lấy quản lý làm chức năng chính của doanh nghiệp. Vì thế, quản lý trở thành chức năng và vai trò của tổ chức xã hội, nó cũng sẽ thông qua các doanh nghiệp góp phần xây dụng chế độ xã hội mới để đạt được mục tiêu lý tưởng là "một xã hội tự do và phát triển". Nếu không có quản lý hiệu quả thì doanh nghiệp không thể tồn tại và từ đó không thể xây dựng một xã hội tự do và phát triển. Từ đó có thể thấy, cơ sở chính trong giải quyết độ khó của vấn đề là "quan điểm về hệ thống", cơ sở chính trong giải quyết độ khó về thời gian là "quan điểm về sự chuyển động”. Như vậy, đặc điểm lớn nhất trong lý luận của Peter F. Dalark là cách nhìn hệ thống mở và chuyển động". Đây cũng là quan niệm cốt lõi trong tư tưởng triết học về quản lý của ông. Tóm lại, quản lý là quan niệm chứ không phải kỹ thuật, là tự do chứ không phải bị khống chế, là nhiệm vụ thực tế chứ không phải lý luận; là thành tích chứ không phải tiềm năng, là trách nhiệm chứ không phải quyền lực; là cống hiến chứ không phải thăng hến; là cơ hội chứ không phải chướng ngại; là đơn giản chứ không phải phức tạp. Có thể kể ra nhiều ý kiến khác nhau về định nghĩa quản lý, trên đây chỉ là một vài ý kiến mang tính đại diện trên cơ sở phân tích tổng hợp những quan điểm không giống nhau. Tóm lại, những quan điểm đó tuy rất rõ ràng, đúng đắn nhưng chưa đầy đủ. Chúng chỉ chú trọng đến quản lý như là một hiện tượng chứ chưa làm bộc lộ rõ bản chất của nó. Vậy, làm thế nào để khái quát khái niệm quản lý một cách đơn giản và tương đối toàn diện? Như chúng ta đều biết, quản lý thực chất cũng là một hành vi, đã là hành vi thì phải có người gây ra và người chịu tác động. Tiếp theo cần có mục đích của hành vi, đặt ra câu hỏi tại sao làm như vậy? Do đó, để hình thành nên hoạt động quản lý trước tiên cần có chủ thể quản lý: nói rõ ai là người quản lý? Sau đó cần xác định đối tượng quản lý: quản lý cái gì? Cuối cùng cần xác định mục đích quản lý: quản lý vì cái gì? Có được 3 yếu tố trên nghĩa là có được điều kiện cơ bản để hình thành nên hoạt động quản lý. Đồng thời cần chú ý rằng, bất cứ hoạt động quản lý nào cũng không phải là hoạt động độc lập, nó cần được tiến hành trong môi trường, điều kiện nhất định nào đó. III. Phân biệt Lãnh đạo và Quản lý Trong cuộc sống thực tế, không ít người cho rằng lãnh đạo và quản lý là cũng một khái niệm, giữa chúng không có gì khác nhau, quá trình lãnh đạo gần như chính là quá trình quản lý. Song thực ra, giữa chúng có sự khác biệt và cũng có liên quan với nhau. Những nhà quản lý học có những quan điểm khác nhau về định nghĩa lãnh đạo, nhưng nội dung bản chất là giống nhau. Họ đều cho rằng lãnh đạo là người dẫn dắt cấp dưới thực hiện mục tiêu của tổ chức. Quản lý và lãnh đạo đều có mục đích là thực hiện mục tiêu của tổ chức, nhưng chúng có điểm khác biệt rõ rệt như sau: Lãnh đạo và quản lý không thuộc cùng một phạm trù.Lãnh đạo là một chức năng của quản lý, thường được gọi là chức năng lãnh đạo, còn chức năng khác của quản lý lại không phải là lãnh đạo. Ví dụ: công việc mà những người tham mưu trong tổ chức làm là công tác quản lý, nhưng không phải là công tác lãnh đạo. Quản lý ở đây chỉ hành vi quản lý, công tác lãnh đạo vừa bao gồm hành vi quản lý, vừa bao gồm hoạt động nghiệp vụ khác. Ví dụ: Một người làm trưởng phòng nhân sự (một chức vụ quản lý) ở một chỗ này, thì dễ có thể chuyển sang làm trưởng phòng nhân sự ở chỗ khác, vì làm quản lý nhân sự ở đâu cũng gần giống nhau, đòi hỏi cùng một loại kỹ năng. Nhưng một người làm viện trưởng Viện Hóa (một chức vụ lãnh đạo) cần có uy tín trong ngành hóa học, và khó có thể chuyển thành làm viện trưởng Viện Cơ Học. Thông thường, lãnh đạo chủ yếu là lãnh đạo con người, xử lý quan hệ giữa người với người, đặc biệt là quan hệ cấp trên và cấp dưới. Đây là vấn đề cốt lõi trong hoạt động quản lý. Còn về quản lý, ngoài quản lý con người, đối tượng của quản lý còn bao gồm tài chính, vật chất. Quản lý không chỉ xử lý quan hệ giữa người với người mà còn phải xử lý mối quan hệ tài chính và vật chất, giữa vật chất và con người, giữa con người và tài chính. Phạm vi mà quản lý đề cập đến rộng hơn nhiều so với lãnh đạo. * Quản lý và lãnh đạo khác biệt nhau nhưng có liên quan mật thiết với nhauLãnh đạo và quản lý thuộc 2 tầng hoạt động khác nhau song chúng lại có quan hệ mật thiết khó tách rời. Hoạt động lãnh đạo tập trung vào việc đưa ra quyết sách, xác định mục tiêu, kế hoạch phấn đấu, vạch ra chính sách tương ứng và phương hướng lãnh đạo khu vực, ban ngành, đơn vị tiến lên phía trước… Còn quản lý tập trung giữ vững và tăng cường hoạt động của tổ chức để đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu mà lãnh đạo đã xác định. Sự khác biệt giữa lãnh đạo và quản lý là gì? Đây là câu hỏi có tần suất nhắc lại cao nhất và cũng có từng ấy cách trả lời khác nhau. Sự khác biệt lớn nhất giữa người lãnh đạo và nhà quản lý nằm ở cách thức họ khuyến khích người lao động, sự khác biệt này cũng điều chỉnh những hành động khác của họ. Trên thực tế có rất nhiều người có thể được coi vừa là nhà lãnh đạo vừa là nhà quản lý. Công việc của họ là quản lý, nhưng họ hiểu ra rằng họ có thể dùng tiền mua nhiều thứ trừ "trái tim" của những người lao động, càng khó hơn để tập hợp những trái tim này vượt qua một chặng đường dài và nhiều gian khổ, khi đó họ. lựa chọn cách làm của một nhà lãnh đạo. Ta có một bảng tóm tắt một số đặc trưng so sánh giữa một nhà lãnh đạo và một nhà quản lý. Những tiêu chí chỉ ở mức độ tương trưng và mô tả hai thái cực của một vấn đề. Tiêu chí Lãnh đạo Quản lý Bản chất Thay đổi Ổn định Tập trung Lãnh đạo con người Quản lý công việc Có Người đi theo Cấp dưới/Nhân viên Tìm kiếm Tầm nhìn Mục tiêu Mức độ cụ thể Định hướng Lên kế hoạch cụ thể Quyền lực Uy tín cá nhân Quyền lực chuẩn tắc Tác động đến Trái tim Trí óc Năng lượng Đam mê Điều khiển Mức độ năng động Chủ động đi trước Bị động, phòng vệ Thuyết phục “Bán” ý tưởng “Bảo” người khác làm theo Phong cách Chuyển đổi tâm lý con người Áp đặt tâm lý con người Trao đổi Niềm hăng say làm việc Tiền – Công việc Rủi ro Chấp nhận – tìm kiếm rủi ro Tối thiểu hóa rủi ro Nguyên tắc Phá bỏ nguyên tắc Lập ra nguyên tắc Xung đột Sử dụng xung đột Tránh xung đột Định hướng Đường mới Đường đã có Đổ lỗi Nhận lỗi về mình Đổ lỗi cho người khác Có thể vẫn còn nhiều tranh luận về sự khác nhau của hai vị trí này nhưng trong nền kinh tế hiện đại, giá trị tăng lên từ vốn hiểu biết của mọi người. Trong những môi trường làm việc thì việc phân biệt không dễ dàng. IV. Mối quan hệ giữa lãnh đạo và quản lý Lãnh đạo và quản lí là hai khái niệm khác nhau tuy nhiên nó hay được sử dụng và hiểu là giống nhau. Nếu ta ví tổ chức giống như một cơ thể người thì: Lãnh đạo là phần hồn(hệ thần kinh) Quản lí là phần xác. Tất cả đều quan trọng, đều cùng tồn tại trong một cơ thể, bổ trợ cho nhau không thể tách rời. Nếu chỉ có thể xác mà không có hồn thì tổ chức chỉ là “tồn tại” chứ không phải là “sống”.Nếu phấn xác chết thì hồn cũng chết theo. Nói về chức năng công việc thì lãnh đạo và quản lí là hai công việc khác nhau. Công việc chủ yếu của lãnh đạo là: - Phân tích tình hình, định hướng, vạch chiến lược - Đưa ra các quyết định quan trọng - Làm điểm tựa về uy tín cho tổ chức, đối với cả người bên trong lẫn người bên ngoài - Công việc chủ yếu của người quản lí là: - Thực hiện các quyết định của lãnh đạo - Xử lí các công việc hàng ngày - Đảm bảo cho bộ máy hoạt động trơn tru - Quản lí cơ sở vật chất kĩ thuật của cơ quan tổ chức Tuy chức năng công việc của lãnh đạo và quản lí là khác nhau nhưng lại hỗ trợ tiếp nối công việc của nhau Nếu lãnh đạo chỉ ban hành ra các chủ trương chính sách, kế hoạch để đó không có quản lí thực hiện thì các chủ trương kế hoạch đó chỉ ở trên trang giấy không được thực hiện trong thực tế, tổ chức không thể hoạt động. Nếu quản lí và lãnh đạo đều đưa ra các quyết định quan trọng thì sẽ có quá nhiều quyết định quản lí, sẽ chồng chéo về chức năng nhiệm vụ. Quản lí thực hiện và kết quả đi theo hướng nào lại là do lãnh đạo quyết định Quản lí đảm bảo hoạt động của bộ máy được trơn tru thì lãnh đạo cơ quan sẽ có uy tín, cơ quan tổ chức cũng có uy tín theo. Như vậy cơ quan sẽ thu hút được nhiều đối tác giúp cơ quan tổ chức phát triển. Vậy về công việc lãnh đạo và quản lí không hề tách rời nhau về vị trí, vai trò, chức năng. Ở các tổ chức nhỏ, việc lãnh đạo và quản lí hay được quy định làm một do cùng một người đảm nhiệm. Tuy nhiên đối với tổ chức lớn thì sự phân biệt giữa lãnh đạo và quản lí là tương đối rõ ràng và sự giao thoa về chức năng, nhiệm vụ công việc càng lớn Ví dụ: Học viện hành chính có : Lãnh đạo là : Giám Đốc học viện Quản lí là : Các trưởng phòng như : Trưởng phòng quản lí sinh viên, Trưởng phòng tổ chức cán bộ…. Kĩ năng lãnh đạo và quản lí đòi hỏi khác nhau, Đối với lãnh đạo cần : + Uy tín cá nhân cao(nếu người bên trong không phục thì khó lãnh đạo, nếu mất uy tĩn đối với bên ngoài thì toàn bộ tổ chức mất uy tín theo) + có trình độ cao, tầm nhìn xa trông rộng, để có thể đưa ra những định hướng và quyết định đúng đắn + Biết phối hợp hài hoà với bộ phận quản lí Đối với quản lí : + Hiểu được và tuân theo các quyết định của lãnh đạo + Có tính kỉ luật, cẩn thận, tỉ mỉ, nắm sát các chi tiết(người lãnh đạo có thể không mạnh những điểm này) Tuỳ lĩnh vực quản lí mà cần có trình độ chuyên môn tương ứng nhất định. Lãnh đạo phải có trình độ cao hơn người quản lí và người quản lí thì phải có tính chuyên môn cao, tuy nhiên tất cả đều vì uy tín, vì công việc, vì sự phát triển của tổ chức. Lãnh đạo và quản lí gồm một nhóm người cùng tiến hành một hoạt động chung, cùng thống nhất về mặt lợi ích. V. Lãnh đạo là khoa học và nghệ thuật 1.Lãnh đạo là khoa học Lãnh đạo là khoa học bởi vì nhà hành chính phải nhận xét các sự kiện một cách khách quan, gạt bỏ nhiều tình cảm và giá trị khác biệt; kết luận các sự kiện phải theo những nguyên tác rõ ràng. Nhà hành chính còn phải sử dụng các phương pháp khoa học như: diễn dịch, quy nạp, các phương trình, bảng thống kê, toán học..... 2. Lãnh đạo – Một nghệ thuật “Lãnh đạo dường như là thứ nghệ thuật khiến người khác có mong muốn làm được những điều thực sự nên làm”. Đó là một trong những định nghĩa về lãnh đạo của Hiệp hội lãnh đạo Quốc tế (International Leadership Associates). Định nghĩa này mang lại sự hiểu biết khá đầy đủ và rõ ràng về lãnh đạo. Nếu bản thân người lãnh đạo biết được tính chất quan trọng trong công việc của mình, họ sẽ truyền được ý thức trách nhiệm đến nhân viên. Nhà lãnh đạo nào thực sự coi trọng nhân viên, dành thời gian và công sức để có được những ý kiến đóng góp từ phía nhân viên, chắc chắn sẽ có được sự ủng hộ. Nỗ lực bao giờ cũng được trả công xứng đáng. Nhiều người thích khẳng định: “Lãnh đạo là một nghệ thuật” thay vì nói “dường như là một nghệ thuật”. Công việc lãnh đạo có nhiều điều bí ẩn, nó không cố định bất di bất dịch như quản lí, và không có công thức xác định. Nó đưa ra những khả năng còn để ngỏ. Những điều chưa thực hiện được được bao trùm bởi sự hứng thú và niềm hy vọng. Nhà lãnh đạo chỉ ra lối thoát cho mọi tình huống khó khăn. Nghệ thuật lúc nào cũng là biểu hiện của trái tim và tâm hồn. Nghệ thuật lãnh đạo mang đến cảm giác tự do trong suy nghĩ, tự do thể hiện. Nó cho người ta thấy hoàng hôn sẽ mở ra những chân trời mới. Nhà lãnh đạo sẽ mang đến những buổi bình minh tươi sáng. Họ không nuối tiếc hay chôn vùi quá khứ mà học từ những điều của ngày hôm qua để chào đón ngày mai. Lắng nghe cũng là một nghệ thuật thể hiện niềm tin với nhân viên. Nhà lãnh đạo chính là người liên kết những con người có cùng nhiệt huyết và lòng đam mê với công việc lại. Chăm chú lắng nghe nhân viên khiến họ có thêm niềm tin, thêm lòng đam mê với công việc. Lãnh đạo không phải là bẻ gập ý chí của người khác, lại càng không phải là nghiền nát nó, mà là thu phục nó để kết hợp các quyết định nhằm thực hiện công việc được giao phó. Người lãnh đạo chân chính không tìm cách để ra lệnh, mà luôn cố gắng làm phát sinh ở nhân viên lòng ham muốn công tác một cách tự nguyện. 1. Không bao giờ được xem các nhân viên như một bộ máy thi hành các mệnh lệnh, chỉ thị mà xem họ là một con người có với trí tuệ và sự sáng tạo. Người lãnh đạo và quản lý kêu gọi họ để cộng tác, chứ không phải ép buộc hay ra lệnh một chiều. 2. Người lãnh đạo và quản lý chỉ nên đưa ra các quyết định căn cứ trên một trật tự tổng quát mà họ đã nghĩ ra. 3. Nếu xem lãnh đạo là một chức vị của uy quyền thì thước đo thực tại của người lãnh đạo chính là tài năng thu phục người khác, làm người ta tuân phục theo mình. 4. Người lãnh đạo và quản lý không phải năn nỉ người khác tuân lời. 5. Kinh nghiệm thực tế cho thấy là cấp dưới sẽ thực hiện ý đồ của người lãnh đạo giỏi hơn, khi họ hiểu được mục đích và tầm cỡ của ý đồ đó trở thành của họ và người lãnh đạo đã xác định nơi họ ước muốn thực hiện nó. 6. Mọi mệnh lệnh ban ra đều ràng buộc trách nhiệm của người ra lệnh. Do đó, một người lãnh đạo xứng đáng phải có sức mạnh cá tính cần thiết để gánh vác được trách nhiệm ấy. 7. Người lãnh đạo và quản lý chân chính thường cố gắng hết sức để động viên tinh thần, ý chí cho nhân viên cùng lúc với vật chất. 8. Trên thực tế, trong quan hệ giữa lãnh đạo và nhân viên, nhiều khi những người cấp dưới làm việc với sự nhiệt thành tận tuỵ vì lòng tự hào và nhân phẩm. Chính vì vậy, hãy tôn trọng cấp dưới của bạn, ngay cả khi họ đưa ra những ý tưởng viển vông và táo bạo nhất. Việc bạn tôn trọng nhân viên không phải là sự yếu đuối. Có người nói rằng, nếu bạn chỉ nói được với những người đang đào hố dưới cơn mưa rằng: “Đào hố đi rồi ta cho ăn cơm”, thì bạn đã biến họ thành những cỗ máy và cảm xúc khốn khổ của họ sẽ chỉ khiến họ vùng dậy chống lại bạn mà thôi. Nghệ thuật lãnh đạo không phải là suy nghĩ và quyết định thay cho cấp dưới, mà phải để cho họ quyết định những gì thuộc thẩm quyền của họ. Biết cách hướng dẫn, lắng nghe và khuyến khích nhân viên nghĩa là họ bắt đầu