Đề tài Lý luận và địa tô của Các Mac và sự vận dụng vào chính sách đất đai ở Việt Nam hiện nay

Mục lục A. Phần Mở đầu.........................................................................................................2 B.Chơng 1:Lí luận về địa tô của C. Mác.............................3 1.1.So sánh địa tô t bản chủ nghĩa với địa tô phong kiến:.............................................3 1.1.1: Sự giống nhau....................................................................................................3 1.1.2:Sự khác nhau:.....................................................................................................3 a.Về mặt lợng..........................................................................................................3 b.Về mặt chất..........................................................................................................4 1.2.Các hình thức địa tô T Bản......................................................................................4 1.2.1.Địa tô chênh lệch...............................................................................................4 a.Địa tô chênh lệch 1..............................................................................................6 b.Địa tô chênh lệch 2.............................................................................................7 1.2.2.Địa tô tuyệt đối..................................................................................................8 1.2.3.Các loại hình thức địa tô khác.........................................................................10 a.Địa tô về cây đặc sản.........................................................................................10 b.Địa tô về hầm mỏ..............................................................................................10 c.Địa tô về đất xây dựng.......................................................................................10 d. Địa tô độc quyền..............................................................................................10 C.Ch ơng 2 : Vận dụng lí luận về địa tô của Mác trong luật đất đai thuế nông nghiệp và việc thuê đất ở Việt Nam 2.1.Vận dụng trong luật đất đai...................................................................................12 2.2 Các đIều khoản về luật đất đai..............................................................................13 2.3.Vận dụng trong thuế nhà nớc................................................................................19 2.4.Vận dụng trong việc cho thuê đất.........................................................................27 2.4.1.Về giá thuê đất ở đô thị....................................................................................28 a.Hệ số vị trí........................................................................................................29 b.Hệ số kết cấu hạ tầng.......................................................................................29 c.Hệ số ngành nghề.............................................................................................30 D. Kết luận................................................................................................................34 E.TàI liệu tham khảo:.........................................................................................35 1 Phần mở đầu 1.Lý do chọn đề tài: Đất nớc ta đã trải qua hàng nghìn năm dựng nớc và giữ nớc trải qua nhiều giai đoạn ,nhiều thời kì ,mỗi thời kì tồn tại những hình thức t hữu khác nhau .Và cho đến ngày nay, khi đất nớc đang trên đà phát triển để trở thành con rồng của châu á, thì những quan hệ sản xuất đã dần đợc hoàn thiện. Nhng để có những quan hệ sản xuất và nền kinh tế nh ngày nay là do Đảng và Nhà nớc ta đã kế thừa , phát huy những gì đã có mà chính t tởng của Mác đã làm kim chỉ nam dẫn đờng cho những bớc phát triển . Là những sinh viên kinh tế , những ngời sẽ góp phần xây dựng kinh tế trong tơng lai,chúng ta thờng quan tâm đến những vấn đề của kinh tế phát triển nh cổ phần hoá doanh nghiệp,nh kinh tế thị trờng ... mà mấy ai quan tâm đến vấn đề thuế đất. Mới chỉ nghe về đất thì ta tởng chừng nh đây là vấn đề của nông nghiệp nhng thực tế hoàn toàn khác đây là một trong những vấn đề quan trọng trong dự án phát triển kinh tế sau này,thuê đất ở đâu để kinh doanh, tiền thuê đất nh thế nào, hay khi kinh doanh nông nghiệp thì tiền thuê đất là bao nhiêu , nghĩa vụ nh thế nào ? chúng ta phải tìm hiểu. Để hiểu rõ vấn đề này chúng ta phải phân tích những lí luận về địa tô của MAC , từ đó tìm hiểu xem Nhà nớc ta đã vận dụng ra sao và đề ra những qui định , hạn mức gì ? Chính vì vậy mà em chọn đề tài :"Lý luận về địa tô của CácMac và sự vận dụng vào chính sách đất đai ở Việt Nam hiện nay" 2. Ph ơng pháp nghiên cứu : Sử dụng phơng pháp duy vật biện chứng , kết hợp phân tích , tổng hợp , so sánh để làm rõ những nội dung nghiên cứu của đề tài . Đề tài sử dụng có chọn lọc thành quả nghiên cứu của các tác giả khác về chính sách ruộng đất hiện nay. 2 Chơng 1 Lí luận về địa tô của C.MARX Nông nghiệp cũng là một lĩnh vực sản xuất của xã hội .Nhà t bản nông nghiệp tiến hành kinh doanh nông nghiệp cũng chiếm đoạt một số giá trị thặng d do công nhân nông nghiệp mà họ thuê mớn tạo ra.Tất nhiên họ không thể chiếm đoạt toàn bộ giá trị thặng d đó mà phải cắt một phần để nộp tô cho địa chủ .Là nhà t bản kinh doanh trớc hết họ phải đảm bảo thu đợc lợi nhuận bình quân cho t bản của họ bỏ ra.Và do đó để nộp tô cho địa chủ, họ còn phải bảo đảm thu đợc một số giá trị thặng d vợt ra ngoài lợi nhuận bình quân đó, một lợi nhuận siêu ngạch,khoản lợi nhuận siêu ngạch này phải đợc bảo đảm thờng xuyên và tơng đối ổn định .Và bộ phận siêu ngạch này là do công nhân nông ngiệp tạo ra,nộp cho địa chủ với t cách là kẻ sở hữu ruộng đất .Có khi địa chủ không cho thuê ruộng đất mà tự mình thuê công nhân để khai thác ruộng đất của mình.Trong trờng hợp này địa chủ hởng cả địa tô lẫn lợi nhuận. Để làm rõ đợc bản chất của địa tô t bản chủ nghĩa hơn ,Mác đã so sánh giữa địa tô t bản chủ nghĩa với địa tô phong kiến . 1.1.So sánh địa Tô t bản chủ nghĩa với địa tô phong kiến 1.1.1.Sự giống nhau: Trớc hết là quyền sở hữu ruộng đất đợc thực hiện về mặt kinh tế đồng thời cả hai loại địa tô này đều là kết quả của sự bóc lột đối với những ngời lao động . 1.1.2.Sự khác nhau: Hai loại địa tô này cũng khác nhau về mặt lợng và chất . a.Về mặt l ợng : Địa tô phong kiến gồm toàn bộ sản phẩm thặng d do nông dân tạo ra,có khi còn lan sang cả sản phẩm cần thiết. 3 Còn địa tô t bản chủ nghĩa chỉ là một phần giá trị thặng d ngoài lợi nhuận bình quân của nhà t bản kinh doanh ruộng đất . b. Về mặt chất: - Địa tô phong kiến phản ánh mối quan hệ giữa hai giai cấp : +Địa chủ + Nông dân Trong đó giai cấp địa chủ trực tiếp bóc lột nông dân. - Còn địa tô t bản chủ nghĩa phản ánh mối quan hệ giữa 3 giai cấp +Giai cấp địa chủ +Giai cấp t bản kinh doanh ruộng đất + Công nhân nông nghiệp làm thuê Trong đó địa chủ gián tiếp bóc lột công nhân thông qua t bản hoạt động. Nhng cuối cùng Mac cũng kết luận rằng :”Dù hình thái đặc thù của địa tô nh thế nào thì tất cả những loại hình của nó đều có một điểm chung là sự chiếm hữu địa tô là hình thái kinh tế dới đó quyền sở hữu ruộng đất đợc thực hiện” Với kết luận này Mac đã khẳng định địa tô chính là phơng tiện, là công cụ để bọn địa chủ bóc lột nông dân, ai có ruộng , ai có đất thì đợc quyền thu địa tô tức là có quyền bóc lột sức lao động của ngời làm thuê. Nếu nhìn vào bề ngoài ,ta không thể thấy đợc sự bóc lột của địa chủ đối với nông dân ,thực chất là giúp chúng gián tiếp bóc lột thông qua những nhà t bản kinh doanh ruộng đất, thuê đất của địa chủ để cho nông dân làm. Vấn đề đặt ra ở đây là tại sao nhà t bản lại có thể thu đợc phần giá trị thặng d dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân để trả cho chủ ruộng đất .Việc nghiên cứu địa tô chênh lệch và địa tô tuyệt đối sẽ giải thích điều đó. 1.2.Các hình thức địa tô t bản chủ nghĩa . 1.2.1.Địa tô chênh lệch. Trong nông nghiệp cũng nh trong công nghiệp cũng đều phải có lợi 4 nhuận siêu ngạch .Nhng trong công nghiệp lợi nhuận siêu ngạch chỉ là một hiện tợng tạm thời đối với nhà t bản nào có đợc điều kiện sản xuất tốt hơn. Còn trong nông nghiệp thì ít nhiều có khác ,lợi nhuận siêu ngạch hình thành và tồn tại một cách tơng đối lâu dài. Vì một mặt không thể tự tạo thêm ruộng đất tốt hơn ,gần nơi tiêu thụ nhng có thể xây dựng đợc thêm nhiều nhà máy tối tân hơn trong công nghiệp , mặt khác diện tích ruộng đất có hạn và toàn bộ đất đai trồng trọt đợc đã bị t nhân chiếm đoạt hết, và cũng có nghĩa là đã có độc quyền kinh doanh những thửa ruộng màu mỡ,có vị trí thuận lợi thì thu đợc lợi nhuận siêu ngạch một cách lâu dài. Nhng có phải chỉ có ruộng đất tốt hay ít nhất là ruộng đất trên mức trung bình mới thu đợc lợi nhuận siêu ngạch không? Về mặt này nông nghiệp cũng khác công nghiệp . Trong công nghiệp giá trị hay giá cả sản xuất háng hoá là do những điều kiện sản xuất trung bình quyết định . Còn trong nông nhiệp ,giá cả hay giá trị sản xuất của nông phẩm lại do những điều kiện sản xuất xấu nhất quyết định .Đó là vì nếu chỉ canh tác những ruộng đất tốt và trung bình,thì không đủ nông phẩm để thoả mãn nhu cầu của xã hội nên phải canh tác cả những ruộng đất xấu,và do đó cũng phải bảo đảm cho những nhà t bản đấu t trên những ruộng đất này có đợc lợi nhuận bình quân . Nh vậy giá cả sản xuất của nông phẩm trên những ruộng đất có điều kiện sản xuất xấu là giá cả sản xuất chung của xã hội nên nhà t bản kinh doanh trên những ruộng đất trung mình cũng thu đợc lợi nhuận siêu ngạch ngoài lợi nhuận bình quân .Thc chất thì địa tô chênh lệch cũng chính là lợi nhuận siêu ngạch , hay giá trị thặng d siêu ngạch . Vậy địa tô chênh lệch là phần lợi nhuận dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân ,thu đợc trên những điều kiện sản xuất thuận lợi hơn . Nó là số chênh lệch giữa giá cả chung của nông phẩm đợc quyết định bỏi điều kiện sản xuất trên ruộng đất xấu nhất và giá cả sản xuất cá biệt trên ruộng đất trung bình và tốt. Nó sinh ra là do có độc quyền kinh doanh ruộng đất nhng bên cạnh đó lại có độc quyền chiếm hữu ruộng đất ,nên cuối cùng nó vẫn lọt vào tay chủ ruộng đất. Cũng cần chú ý rằng không phải địa tô chênh lệch là sản phẩm do độ màu mỡ ruộng đất sinh ra .Địa tô chênh lệch cũng nh toàn bộ giá trị thặng 5 d trong nông nghiệp là do lao động thặng d do công nhân nông nghiệp tạo ra. Màu mỡ ruộng đất chỉ là điều kiện tự nhiên hay cơ sở tự nhiên làm cho lao động của nông dân có năng suất cao hơn , và là điều kiện không thể thiếu đợc để cho lợi nhuận siêu ngạch hình thành ,cũng nh địa tô nói chung, không phải là do ruộng đất mà ra , nó là do lao động đã bỏ vào ruộng đất và do giá cả của sản phẩm lao động của nông phẩm ,chứ không phải do bản thân ruộng đất. Mac nói:” Lực lợng tự nhiên ấy không phải là nguồn gốc sinh ra lợi nhuận siêu ngạch , mà chỉ là cơ sở tự nhiên khiến có thể đặc biệt nâng cao năng suất lao động lên”. Sở dĩ Mac nói nh vậy là vì nếu không có bàn tay con ngời ,không có sức lao động thì với điều kiện tự nhiên tốt cũng không thể tạo ra đợc nhiều lợi nhuận nhng với sức lao động có hạn của con ngời ,nếu điều kiện tự nhiên tốt sẽ thúc đẩy sản xuất nâng cao lợi nhuận siêu ngạch. Chính lao động với năng suất cao đã làm cho nông phẩm thu đợc trên một diện tích canh tác tăng lên ,và giá cả sản xuất chung của một đơn vị nông phẩm hạ xuống so với giá cả sản xuất chung của nông phẩm,do đó mà có lợi nhuận siêu ngạch .Sự hình thành của lợi nhuận siêu ngạch mà từ đó của địa tô chênh lệch , đợc minh hoạ bằng ví dụ sau đây: Địa tô chênh lệch có hai loại địa tô: +Địa tô chênh lệch I + Địa tô chênh lệch II. a,Địa tô chênh lệch I: Địa tô chênh lệch I là địa tô thu đợc trên cơ sở ruộng đất màu mỡ . Ngoài ra, ruộng đất có vị trí thuận lợi nh ở gần nơi tiêu thụ hay đờng giao thông thuận tiện cũng đem lại địa tô chênh lệch I , bởi vì ở gần nơi tiêu thụ nh thành phố ,khu công nghiệp hay đờng giao thông vận tải thuận tiện,sẽ tiết kiệm đợc một phần lớn chi phí lu thông khi bán cùng một giá;những ngời phải chi phí vận tải ít hơn đơng nhiên đợc hởng một khoản lợi nhuận siêu ngạch so với những ngời phải chi phí vận tải nhiều hơn,do đó mà có địa tô chênh lệch. Ví dụ: 6 Vị trí ruộng đất Chi phí t bản (usd) Sản l- ợng (tạ) Lợi nhuận bình quân (usd) Chi phí vận chuyển (usd) Tổng giá cả sản xuất cá biệt (usd) Giá cả sản xuất cá biệt 1 tạ (usd) Giá cả sản xuất chung Địa tô chênh lệch I Của 1 tạ Của TSL (usd) Gần thị trờng 100 5 40 0 140 28 31 155 15 Xa thị trờng 100 5 40 15 155 31 31 155 0 b, Địa tô chênh lệch II : Là do thâm canh mà có . Muốn vậy phải đầu t thêm t liệu sản xuất và lao động trên cùng một khoảng ruộng đất ,phải cải tiến kĩ thuật , nâng cao chất lợng canh tác để tăng năng suất ruộng đất và năng suất lao động lên. Ví dụ: Lần đầu t T bản đầu t (usd) Số lợng (tạ) Giá cả sản xuất cá biệt (usd) Giá cả sản xuất chung địa tô chênh lệc IICủa 1 tạ(usd) Của TSL (usd) Lần thứ 1 100 4 25 25 100 0 Lần thứ 2 100 5 20 25 125 25 Chừng nào thời hạn thuê đất vẫn còn thì nhà t bản bỏ túi số lợi nhuận siêu ngạch trên.Nhng khi hết hạn hợp đồng thì chủ ruộng đất sẽ tìm cách nâng mức địa tô lên để giành lấy lợi nhuận siêu ngạch đó, biến nó thành địa tô chênh lệch . Vì lẽ đó ,chủ ruộng đất chỉ muốn cho thuê ruộng đất ngắn hạn còn nhà t bản lại muốn thuê dài hạn. 7 Cũng vì lẽ đó nhà t bản kinh doanh trong nông nghiệp không muốn bỏ ra số vốn lớn hơn để cải tiến kĩ thuật ,cải tạo đất đai ,vì làm nh vậy phải mất nhiều thời gian mới thu hồi đợc vốn về . Và rốt cuộc chủ đất sẽ là kẻ hởng hết lợi ích của những cải tiến đó . Và nhà t bản thuê ruộng đất vì vậy chỉ nghĩ làm sao tận dụng hết màu mỡ của đất đai trong thời gian thuê ruộng đất. Mục đích thâm canh của họ là nhằm thu đợc thật nhiều lợi nhuận trong thời gian kí kết hợp đồng,nên họ ra sức bòn rút hết màu mỡ đất đai . Mac nói :”Mỗi bớc tiến của công nghiệp t bản chủ nghĩa là một bớc tiến không những trong nghệ thuật bóc lột ngời lao động ,mà còn là bớc tiến trong nghệ thuật làm cho đất đai ngày càng kiệt quệ; mỗi bớc tiến trong nghệ thuật làm tăng màu mỡ cho đất đai trong một thời gian là một bớc tiến trong việc tàn phá những nguồn màu mỡ lâu dài của đất đai.” Một ví dụ điển hình là ở Mỹ trớc đây ,chế độ canh tác bất hợp lí đã làm cho 16 triệu ha ruộng đất vốn màu mỡ đã trở thành bạc màu hoàn toàn. 1.2.2. Địa tô tuyệt đối. Ngoài địa tô chênh lêch địa chủ còn thu đợc địa tô tuyệt đối trong khi cho thuê ruộng đất. Phần trên, khi nghiên cứu địa tô chênh lệch chúng ta đã giả định là ngời thuê đất xấu chỉ thu về chi phí sản xuất cộng với lợi nhuận bình quân , và không tính đến việc phải nộp địa tô.Thực ra không phải nh vậy, ngời thuê ruộng đất dù là đất tốt hay xấu đều phải nộp địa tô cho chủ đất. Địa tô mà các nhà t bản thuê ruộng đất nhất thiết phải nộp _”tuyệt đối” phải nộp dù ruộng đất tốt ,xấu nh thế nào , là địa tô tuyệt đối .Vậy các nhà t bản kinh doanh trên ruộng đất lấy đâu mà nộp? Dới chế độ t bản chủ nghĩa , nông nghiệp lạc hậu hơn công nghiệp , cả về kinh tế lẫn kĩ thuật . Cấu tạo hữu cơ của t bản trong nông nghiệp vì vậy thấp hơn trong công nghiệp . Cho nên nếu tỉ suất giá trị thặng d tức là trình độ bóc lột ngang nhau từ một t bản ngang nhau sẽ sinh ra trong công nghiệp nhiều giá trị thặng d hơn trong nông nghiệp . Ví dụ : có hai t bản nông nghiệp và t bản công nghiệp ngang nhau,đều là 100 chẳng hạn; cấu tạo hữu cơ trong t bản công nghiệp là 80c + 20v (4/1) của t bản nông nghiệp là 60c + 40v (3/2) nếu tỉ suất giá trị thặng d đều là 100% thì sản phẩm và giá trị thặng d sản xuất ra sẽ là. 8 Trong công nghiệp : 80c + 20v + 20m = 120 Trong nông nghiệp : 60c + 40v + 40m = 140 Giá trị thặng d dôi ra trong nông nghiệp so với công nghiệp là 20m. Nếu là trong công nghiệp thì số giá trị thặng d này sẽ đợc đem chia chung cho các nhà công nghiệp trong quá trình bình quân hoá tỉ suất lợi nhuận . Nhng trong nông nghiệp điều đó không thể diễn ra đợc ,đó là chế độ độc quyền t hữu ruộng đất không cho phép t bản tự do di chuyển vào trong nông nghiệp , do đó ngăn cản việc hình thành lợi nhuận bình quân chung giữa nông nghiệp và công nghiệp. Và nh vậy ,phần giá trị thặng d dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân ( Nhờ cấu tạo hữu cơ của t bản trong nông nghiệp thấp ,bóc lột đợc của công nhân nông nghiệp nhiều hơn) đợc giữ lại và dùng để nộp địa tô tuyệt đối cho địa chủ. Vậy địa tô chênh lệch tuyệt đối cũng là một loại lợi nhuận siêu ngạch dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân, hình thành nên do cấu tạo hữu cơ của t bản trong nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp mà bất cứ nhà t bản thuê ruộng đất nào cũng phải nộp cho địa chủ .Nó là số chênh lệch giữa giá trị nông phẩm và giá cả thực tế hình thành nên do cạnh tranh trên thị trờng . Địa tô tuyệt đối gắn liền với độc quyền t hữu ruộng đất .Chính độc quyền t hữu ruộng đất làm cho lợi nhuận siêu ngạch hình thành trong nông nghiệp không bị đem chia đi và làm cho lợi nhuận siêu ngạch đó phải chuyển hoá thành địa tô. Về địa tô tuyệt đối ,Mac nói :”...bản chất của địa tô tuyệt đối là :Những t bản ngang nhau của chúng sinh sản những khối lợng giá trị thặng d khác nhau “. Để minh hoạ cho những điều nói trên chúng ta có thể lấy ví dụ sau đây: Do độc quyền về ruộng đất là nguyên nhân sinh ra địa tô tuyệt đối , cho nên nếu không có chế độ t hữu về ruộng đất , không có giai cấp địa chủ , thì địa tô tuyệt đối sẽ bị xoá bỏ , giá cả nông phẩm sẽ giảm xuống có lợi cho xã hội . Tóm lại , nêú điều kiện sản xuất có lợi (điều kiện tự nhiên hoặc điều kiện kinh tế do thâm canh đa lại ) là điều kiện hình thành địa tô chênh 9 lệch và độc quyền kinh doanh ruộng đất là nguyên nhân trực tiếp để tạo ra địa tô chênh lệch ấy , thì điều kiện để hình thành địa tô tuyệt đối là cấu tạo hữu cơ của t bản trong nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp , và nguyên nhân trực tiếp đẻ ra địa tô tuyệt đối là độc quyền t hữu về ruộng đất . Song dù là địa tô chênh lệch hay địa tô tuyệt đối , nguồn gốc và bản chất của địa tô cũng chỉ là một bộ phận của giá trị thặng d , do lao động không công của công nhân làm thuê trong nông nghiệp tạo ra . Nói cách khác ,địa tô chỉ là một hình thái đặc thù của giá trị thặng d mà thôi . Địa tô cùng với lợi nhuận của nhà t bản nông nghiệp chính là cái xác định tính qui định về mặt xã hội của t bản kinh doanh trong nông nghiệp , nói lên t bản nông nghiệp là mối quan hệ bóc lột , gắn liền với một quan hệ bóc lột khác của địa chủ do quyền t hữu về ruộng đất sinh ra . 1.2.3.Các loại địa tô khác: Ngoài những loại địa tô trên còn có các loại địa tô khác nh địa tô về cây đặc sản , địa tô về hầm mỏ , địa tô về các bãi cá , địa tô về đất rừng , thiên nhiên … a.Địa tô về cây đặc sản: Là địa tô thu đợc trên những đám đất trồng những cây quí mà sản phẩm có thể bán với giá độc quyền , tức là giá cao hơn giá trị. Ngời tiêu thụ những sản phẩm trên phải trả địa tô này . b.Địa tô hầm mỏ Đất hầm mỏ_đất có những khoáng sản đợc khai thác cũng đem lại địa tô chênh lệch và địa tô tuyệt đối cho ngời sở hữu đất đai ấy.Địa tô hầm mỏ cũng hình thành và đợc quyết định nh địa tô đất nông nghiệp. c.Địa tô đất xây dựng : Địa tô đất xây dựng về cơ bản đợc hình thành nh địa tô đất nông nghiệp.Nhng nó cũng có những đặc trng riêng: +Thứ nhất,trong việc hình thành địa tô xây dựng ,vị trí của đất đai là yếu tố quyết định,còn độ màu mỡ và trạng tháI của đất đai không ảnh hởng lớn. 10 +Thứ hai,địa tô đất xây dựng tăng lên nhanh chóng do sự phát triển của dân số,do nhu cầu về nhà ở tăng lên và do những t bản cố định sát nhập vào ruộng đất ngày càng tăng lên. d.Địa tô độc quyền : Địa tô luôn luôn gắn liền