Đề tài Nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương chi nhánh Đồng Nai

1 Qua bốn tháng lao động thực tế tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – chi nhánh Đồng Nai, em đã có cơ hội tiếp cận với thực tế, nâng cao kỹ năng mềm và quan trọng hơn cả ngân hàng là môi trường thuận lợi giúp em hoàn thành tốt bài báo cáo của mình. Em trân trọng cảm ơn ban lãnh đạo ngân hàng đã tạo điều kiện cho em được vào lao động thực tế tại ngân hàng. Em xin gửi lời cảm ơn các anh chị phòng Kinh doanh vốn – ngoại tệ đã tận tình chỉ bảo, truyền đạt những kiến thức thực tế cho em, anh chị cũng đã góp ý một số vấn đề liên quan đến đề tài em đang nghiên cứu giúp em hoàn thành bài tốt hơn. Em cảm ơn ban lãnh đạo ngân hàng và các anh chị đã cung cấp số liệu phục vụ cho bài báo cáo của em. Em gửi lời cảm ơn đến cô Trần Thị Thùy Linh đã tận tình giảng dạy em trong quá trình học tập cũng như hướng dẫn em suốt thời gian nghiên cứu khoa học của mình. Xin chân thành cảm ơn !!! Sinh viên Bùi Thị Thảo 2 MỤC LỤC Danh mục từ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đồ Danh mục sơ đồ PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu đề tài................................................................. 2 3. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................ 4 6. Tính mới của đề tài ................................................................................................. 5 7. Kết cấu của đề tài .................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KINH DOANH NGOẠI HỐI VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO TỶ GIÁ TẠI NHTM............................................................................ 6 1.1 Tổng quan về NHTM............................................................................................ 6 1.1.1 Khái niệm NHTM ............................................................................................ 6 1.1.2 Chức năng NHTM ........................................................................................... 6 1.1.2.1 Chức năng trung gian tín dụng ................................................................. 6 1.1.2.2 Chức năng trung gian thanh toán ............................................................. 6 1.1.2.3 Chức năng tạo tiền.................................................................................... 7 1.1.2.4 Chức năng tạo ra các công cụ lưu thông tín dụng thay thế tiền mặt ........ 7 ....................................................................................................................................... 1.1.3 Các nghiệp vụ NHTM ..................................................................................... 7 1.1.3.1 Hoạt động huy động vốn .......................................................................... 7 1.1.3.2 Hoạt đông cấp tín dụng ............................................................................ 8 1.1.3.3 Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ .............................................. 8 3 1.1.3.4 Các hoạt động khác .................................................................................. 8 1.2 Kinh doanh ngoại hối tại NHTM......................................................................... 8 1.2.1 Tỷ giá hối đoái ................................................................................................. 8 1.2.1.1 Khái niệm ................................................................................................. 8 1.2.1.2 Phân loại ................................................................................................... 8 1.2.1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái .............................................. 9 1.2.2 Thị trường ngoại hối ........................................................................................ 13 1.2.2.1 Khái niệm ............................................................................................... 13 1.2.2.2 Sự hình thành và phát triển .................................................................... 13 1.2.2.3 Đặc điểm ................................................................................................ 14 1.2.2.4 Vai trò .................................................................................................... 15 1.3 Quản trị rủi ro tỷ giá tại NHTM.......................................................................... 15 1.3.1 Rủi ro tỷ giá tại NHTM ................................................................................... 15 1.3.1.1 Khái niệm rủi ro tỷ giá ............................................................................. 15 1.3.1.2 Nguyên nhân phát sinh rủi ro tỷ giá ......................................................... 16 1.3.1.3 Nhận dạng rủi ro tỷ giá............................................................................. 16 1.3.2 Tác động của rủi ro tỷ giá tại NHTM .............................................................. 17 1.3.3 Sự cần thiết của quản trị rủi ro tỷ giá............................................................... 19 1.3.4 Mô hình kiểm định rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối của NHTM ....... 19 ....................................................................................................................................... 1.3.4.1 Các nhân tố mang tính định tính .............................................................. 20 1.3.4.2 Các nhân tố mang tính định lượng ........................................................... 20 1.3.4.3 Mô hình kiểm định rủi ro tỷ giá ............................................................... 20 1.3.4.4 Kiểm định giả thuyết và các hệ số hồi quy .............................................. 21 1.3.4.5 Kiểm định sự phù hợp của mô hình ......................................................... 21 1.3.5 Các nghiệp vụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá .......................................................... 22 1.3.5.1 Nghiệp vụ mua bán hối đoái kỳ hạn......................................................... 22 1.3.5.2 Nghiệp vụ hoán đổi .................................................................................. 25 1.3.5.3 Nghiệp vụ hối đoái giao sau ..................................................................... 26 4 1.3.5.4 Nghiệp vụ mua bán quyền chọn ............................................................... 27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1............................................................................................ 30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TỶ GIÁ TRONG KINH DOANH NGOẠI HỐI TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG – CHI NHÁNH ĐỒNG NAI................................................................................................... 31 2.1 Tình hình phát triển kinh tế xã hội tỉnh Đồng Nai ............................................ 31 2.1.1 Tình hình chính trị - xã hội ............................................................................. 31 2.1.2 Tình hình kinh tế............................................................................................. 32 2.2 Khái quát về ngân hàng........................................................................................ 34 2.2.1 Vài nét về ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam .................................. 34 2.2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ............................................................... 34 2.2.1.2 Mạng lưới hoạt động ................................................................................ 36 2.2.2 Ngân hàng TMCP Ngoại Thương – chi nhánh Đồng Nai ............................... 37 2.2.2.1 Hình thành và phát triển ........................................................................... 37 2.2.2.2 Cơ cấu tổ chức .......................................................................................... 37 2.2.3 Các hoạt động chủ yếu của ngân hàng............................................................. 39 2.2.3.1 Hoạt động huy động vốn .......................................................................... 39 2.2.3.2 Hoạt động tín dụng ................................................................................... 40 2.2.3.3 Hoạt động thanh toán quốc tế................................................................... 42 2.2.3.4 Kết quả hoạt động kinh doanh.................................................................. 43 2.3 Thực trạng quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương – chi nhánh Đồng Nai ........................................................... 44 2.3.1 Tình hình kinh doanh ngoại hối Vietcombank – chi nhánh Đồng Nai............ 44 ................................................................................................................................. 2.3.2 Tình hình quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối tại Vietcombank chi nhánh Đồng Nai ...................................................................................................... 49 2.3.2.1 Cở sở pháp lý để Vietcombank Đồng Nai quản lý ngoại hối................... 49 2.3.2.2 Tình hình rủi ro tỷ giá tại Vietcombank Đồng Nai .................................. 50 2.3.2.3 Kiểm định rủi ro tỷ giá qua mô hình hồi quy đa biến .............................. 51 5 2.3.2.4 Các biện pháp quản trị rủi ro tỷ giá của Vietcombank - chi nhánh Đồng Nai ................................................................................................................................. 62 2.3.3 Đánh giá tình hình quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối tại Vietcombank – chi nhánh Đồng Nai............................................................................. 64 2.3.3.1 Thành tựu.................................................................................................. 64 2.3.3.2 Hạn chế ..................................................................................................... 65 2.3.4 Nhân tố gây hạn chế tình hình quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối tại Vietcombank – chi nhánh Đồng Nai.................................................................. 66 2.3.4.1 Môi trường pháp lý................................................................................... 66 2.3.4.2 Mội trường kinh doanh............................................................................. 66 2.3.4.3 Ngân hàng................................................................................................. 67 2.3.4.4 Khách hàng............................................................................................... 68 2.4 Kết quả khảo sát.................................................................................................... 69 2.4.1 Mô tả khảo sát.................................................................................................. 69 2.4.2 Phân tích kết quả khảo sát ............................................................................... 70 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................................ 74 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO TỶ GIÁ TRONG KINH DOANH NGOẠI HỐI TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƯƠNG - CHI NHÁNH ĐỒNG NAI...................................................... 75 3.1 Định hướng phát triển của Vietcombank ........................................................... 75 3.1.1 Cơ hội và thách thức của Vietcombank khi Việt Nam gia nhập WTO ........... 75 ....................................................................................................................................... 3.1.1.1 Cơ hội ....................................................................................................... 75 3.1.1.2 Thách thức ................................................................................................ 76 3.1.2 Định hướng phát triển của ngân hàng.............................................................. 77 3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối tại Vietcombank – chi nhánh Đồng Nai.............................................................. 78 3.2.1 Nâng cao cán bộ nhân viên kinh doanh ngoại hối ........................................... 78 3.2.2 Nâng cao việc sử dụng các hợp đồng phái sinh............................................... 80 6 3.2.3 Đa dạng hóa trong kinh doanh ngoại hối......................................................... 81 3.2.3.1 Đa dạng hóa ngoại tệ ................................................................................ 81 3.2.3.2 Đa dạng hóa các sản phẩm phái sinh........................................................ 82 3.2.3.3 Mở rộng phát triển mạng lưới hoạt động ................................................. 82 3.2.4 Nâng cao khả năng dự báo biến động tỷ giá.................................................... 84 3.2.5 Nâng cao ứng dụng khoa học công nghệ......................................................... 85 3.2 6 Nâng cao ứng dụng mô hình kiểm định rủi ro tỷ giá....................................... 86 3.3 Kiến nghị ................................................................................................................ 87 3.3.1 Đối với chính phủ và các các bộ ngành có liên quan ...................................... 87 3.3.2 Đối với NHNN................................................................................................. 88 3.3.3 Đối với Vietcombank Đồng Nai ...................................................................... 89 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................................ 90 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 7 Từ viết tắt Từ gốc APEC Asia-Pacific Economic Cooperation: Tổ chức hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương. ASEAN Association of South-East Asian Nations: Hiệp hội các nước Đông Nam Á. ATM Automatic Teller Machine: Máy rút tiền tự động FDI Foreign Direct Investment: Đầu tư trực tiếp nước ngoài. GDP Gross Domestic Product: Tổng sản phẩm quốc nội KDNT Kinh doanh ngoại tệ L/C Letter of Credit: Thư tín dụng NHNN Ngân hàng nhà nước NHNT Ngân hàng Ngoại Thương NHTM Ngân hàng thương mại QĐ Quyết định SWIFT Society of Worldwide Interbank Financial Telecommunication: Hiệp hội viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn thế giới TMCP Thương mại cổ phần T/T Telegraphic Transfer: Điện chuyển tiền TTNK Thanh toán nhập khẩu 8 TTXK Thanh toán xuất khẩu Vietcombank/ VCB Tên viết tắt của ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam WTO World Trade Organization: Tổ chức thương mại quốc tế XNK Xuất nhập khẩu Số thứ tự Tên bảng Trang 1.1 Tóm tắt các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái 12 2.1 Tổng sản phẩm quốc nội. 29 2.2 Số liệu công tác huy động vốn tại VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 36 2.3 Số liệu về dư nợ tín dụng của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 38 2.4 Số liệu về thanh toán XNK của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 39 2.5 Số liệu kết quả hoạt động kinh doanh của VCB Đồng Nai năm 2001 – 2010. 40 2.6 Số liệu kết quả lợi nhuận đạt được của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 41 2.7 Số liệu về kinh doanh ngoại hối của VCB Đồng Nai năm 2005 – 2010. 42 2.8 Số liệu tình hình kinh doanh ngoại hối của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 43 9 2.9 Số liệu về doanh số mua ba loại ngoại tệ USD, EUR, JPY của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 45 2.10 Số liệu về doanh số bán ba loại ngoại tệ USD, EUR, JPY của VCB Đồng Nai từ 2008 – 2010. 45 2.11 Trạng thái ngoại tệ của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 47 2.12 Kết quả chạy mô hình với biến INF, INT, EXIM, GDP. 50 2.13 Kiểm tra Wald Test đối với biến GDP. 51 2.14 Kết quả chạy mô hình với biến INF, INT, EXIM. 53 2.15 Kết quả chạy mô hình với biến INF, INT, GDP. 54 2.16 Kết quả chạy mô hình với biến INF, INT. 54 2.17 Kết quả chạy mô hình với biến EXIM, GDP. 55 2.18 Kiểm tra Wald Test đối với biến INF, INT. 56 2.19 So sánh các nhân tố để lựa chọn mô hình. 56 2.20 Tổng hợp các nhân tố của mô hình tối ưu. 58 2.21 Số lượng doanh nghiệp sử dụng từng loại ngoại tệ vào mục đích khác nhau. 67 2.22 Mức độ quan tâm đến rủi ro tỷ giá của doanh nghiệp. 67 2.23 Tình hình sử dụng hợp đồng phái sinh của doanh nghiệp. 68 2.24 Khả năng ứng dụng hợp đồng phái sinh trong tương lai. 69 10 Số thứ tự Tên bảng Trang 2.1 Tổng sản phẩm GDP – giá so sánh 1994. 30 2.2 Tốc độ phát triển GDP – giá so sánh 1994. 30 2.3 Công tác huy động vốn của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 37 2.4 Tình hình hoạt động tín dụng của VCB Đồng Nai năm 2008 – 2010. 38 2.5 Kết quả hoạt động kinh doanh của VCB Đồng Nai năm 2001 – 2010. 41 2.6 Doanh số kinh doanh ngoại hối của VCB Đồng Nai năm 2005 – 2010. 43 2.7 Mức độ biến động tỷ giá theo nhận xét của doanh nghiệp. 68 2.8 Nhu cầu sử dụng hợp đồng phái sinh và nhu cầu huấn luyện của doanh nghiệp trong tương lai. 69 2.9 Khả năng ứng dụng hợp đồng phái sinh trong tương lai 70 Số thứ tự Tên sơ đồ Trang 2.1 Cơ cấu tổ chức của VCB Đồng Nai 35 2.2 Tóm tắt các biến dự kiến của mô hình 49 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến độ tăng của tỷ giá 57 11 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Trong thời kì toàn cầu hóa, Việt Nam đang từng bước phát triển hòa mình vào dòng chảy chung của thời đại, với việc gia nhập các tổ chức quốc tế như: ASEAN,APEC,… Nhất là từ sau khi trở thành thành viên của tổ chức WTO giúp Việt Nam phá vỡ những rào cản trước đây, mở ra hướng đi mới cho nền kinh tế, có cơ hội tiếp cận những nền kinh tế tiên tiến trên thế giới. Xu thế này tạo điều kiện tốt để ngân hàng tranh thủ vốn, mở rộng quan hệ với các ngân hàng thương mại trong và ngoài nước, học hỏi kinh nghiệm quản lý, khoa học kỹ thuật… Đồng thời yêu cầu các ngân hàng ngày càng phải nâng cao các hoạt động của mình nhằm đáp ứng phù hợp với nhu cầu của đất nước. Ngoài việc củng cố và phát triển hoạt động huy động vốn, hoạt động tín dụng... thì hoạt động kinh doanh ngoại hối cũng được ngân hàng chú trọng. Hoạt động kinh doanh ngoại hối là hoạt động mang lại lợi nhuận không nhỏ cho ngân hàng, nhưng lợi nhuận đó tỷ lệ thuận với rủi ro mà ngân hàng phải gánh chịu. Một trong những rủi ro đó là rủi ro tỷ giá. Nếu rủi ro này không được phòng ngừa, kiểm soát thì nó sẽ gây thiệt hại cho ngân hàng, ảnh hưởng đến hệ thống ngân hàng và nền kinh tế chung. Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank) nói chung và ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - chi nhánh Đồng Nai nói riêng là ngân hàng có uy tín trong hoạt động kinh doanh ngoại hối. Tuy nhiên, giống những ngân hàng khác, Vietcombank cũng không thể tránh khỏi rủi ro tỷ giá trong lĩnh vực này. Do đó ngân hàng có một số biện pháp nhằm ngăn ngừa rủi ro tỷ giá. Để góp phần vào việc hạn chế rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối của ngân hàng, người viết chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tỷ giá trong kinh doanh ngoại hối tại ngân hàng TMCP Ngoại Thương – chi nhánh Đồng Nai” để nghiên cứu. 12 2. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu đề tài: Theo xu hướng mở cửa, quan hệ ngoại giao của Việt Nam ngày càng nâng cao, việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài và đầu tư gián tiếp nước ngoài cũng tiến triển rõ rệt đã làm giao dịch tiền tệ giữa các quốc gia xảy ra thường xuyên hơn. Do đó nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối tại ngân h