Đề tài Nghiên cứu tiềm năng phát triển du lịch và đề xuất giải pháp du lịch sinh thái bền vững tại xã đảo Cù Lao Chàm - TP. Hội An – Quảng Nam

MỞ ĐẦU 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Ngày nay du lịch đã thực sự trở thành một hiện tượng kinh tế xã hội phổ biến không chỉ ở các nước phát triển mà còn ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Bắt nhịp cùng sự đổi mới đất nước hơn 20 năm qua ngành du lịch đã có nhiều tiến bộ và đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Những chỉ tiêu về lượng khách, thu nhập, tỷ trọng GDP và việc làm đã khẳng định vai trò của ngành Du lịch trong nền kinh tế quốc dân. Việt Nam là một nước nông nghiệp, diện tích đất đai, sông ngòi lớn nên loại hình du lịch sinh thái đang được chú trọng phát triển với nhiều loại sản phẩm khác nhau để tạo nên một sức hút mới cho ngành du lịch. Nước ta có nhiều khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia và đặc biệt nước ta có tới tám khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận, nằm ở khắp các miền của tổ quốc. Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm thuộc địa phận xã Tân Hiệp - thành phố Hội An - Quảng Nam, là nơi vẫn còn lưu giữ nhiều nét hoang sơ của một vùng biển đảo, với nhiều tiềm năng có thể đẩy mạnh phát triển du lịch. Quần đảo Cù Lao Chàm gồm 8 hòn đảo lớn nhỏ: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn Khô con, Hòn Lá, Hòn Tai, Hòn Ông với tổng diện tích khoảng 15km2. Hiện nay thì tại Cù Lao Chàm hai đối tượng được lựa chọn bảo vệ đặc biệt là các rạn san hô và loài cua đá đặc hữu của vùng. Sự lựa chọn này rất có ý nghĩa bởi bảo vệ cua đá cũng chính là bảo vệ hệ sinh thái rừng liền kề biển, bảo vệ san hô cũng là bảo vệ hệ sinh thái đáy, nước biển và các nguồn lợi thuỷ hải sản khác. Với đặc thù riêng của mình Cù Lao Chàm được định hướng khai thác du lịch song song với việc bảo tồn thiên nhiên, phát triển du lịch bền vững để giữ gìn cảnh quan thiên nhiên và nâng cao đời sống trên đảo. Phát triển du lịch sinh thái bền vững gắn với bảo tồn thiên nhiên được xem là hướng đi chính để Cù Lao Chàm vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn đa dạng sinh học. Các hình thức du lịch được khai thác tại Cù Lao Chàm hiện nay chủ yếu là ngắm san hô trên những con tàu đáy kính hoặc khám phá theo hình thức lặn biển, cắm lều trại và mô hình Homestay (du lịch tại nhà). Với hình thức Homestay, khách du lịch ăn nghỉ tại nhà dân, trải nghiệm cuộc sống dân dã với những sinh hoạt văn hoá và phương thức đánh bắt trên biển truyền thống của dân địa phương... Tuy nhiên, thực trạng phát triển du lịch của Cù Lao Chàm trong những năm qua vẫn còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của mình. Hoạt động du lịch chủ yếu còn dựa trên cơ sở khai thác các tài nguyên sẵn có, đầu tư cơ sở vật chất còn ở mức khiêm tốn, thiếu đồng bộ nên chưa có sản phẩm du lịch hấp dẫn du khách. Vì vậy mà việc quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Cù Lao Chàm là hết sức cần thiết và cấp bách. Xuất phát từ thực tiển trên chúng tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu tiềm năng phát triển du lịch và đề xuất giải pháp du lịch sinh thái bền vững tại xã đảo Cù Lao Chàm - TP. Hội An – Quảng Nam” nhằm góp phần nhỏ bé của mình vào việc phát triển du lịch nói chung và bảo tồn đa dạng sinh học, giảm thiểu tác động đến môi trường nói riêng. 2. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI Tìm hiểu các tiềm năng để phát triển du lịch đem lại lợi ích cho cộngđồng địa phương từ hoạt động du lịch sinh thái tại quần đảo Cù Lao Chàm. Dựa trên những kết quả thu được từ đó đề xuất những giải pháp nâng cao những lợi ích này. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Cộng đồng địa phương. Khách du lịch. 4. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Khảo sát thực trạng và tìm hiểu các tiềm năng phát triển du lịch tại Cù Lao Chàm. Khảo sát tình hình dân cư, sự phát triển kinh tế - văn hóa – xã hội. Đề xuất các giải pháp phát triển du lịch bền vững nhằm điều chỉnh các hoạt động du lịch, góp phần thỏa mãn nhu cầu đa dạng của du khách, mang lại hiệu quả kinh tế cao, nâng cao mức sống cộng đồng địa phương, bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển theo hướng bền vững. CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. ĐỊNH NGHĨA DU LỊCH Ngày nay du lịch đang là một ngành kinh tế được sự quan tâm của nhiều người, khái niệm du lịch theo nghĩa rộng là các nhân tố tự nhiên, kinh tế - xã hội và nhân văn trong đó du lịch tồn tại và phát triển, tuy nhiên cho đến nay nhiều quan điểm và nhận thức về nội dung du lịch vẫn chưa được thống nhất do mỗi góc độ nghiên cứu khác nhau mỗi người có mỗi cách hiểu khác nhau về du lịch, và hiện nay có rất nhiều định nghĩa về du lịch, theo một số tổ chức quốc tế và các nhà nghiên cứu từ các góc độ khác nhau đã đưa ra nhiều định nghĩa về du lịch. Du lịch là những hoạt động của con người đi đến nơi khác ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình trong thời gian rảnh để vui chơi, giải trí, vì công việc hay vì mục đích khác mà ngoài mục đích kiếm tiền ở nơi mà họ đến. [1] Ngoài ra theo từ điển Bách khoa toàn thư của Việt Nam (1966) thì du lịch là một dạng nghỉ dưỡng sức, tham quan tích cực của con người ngoài nơi cư trú với mục đích : nghỉ ngơi, giải trí, xem danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, công trình văn hóa nghệ thuật. Du lịch còn là một ngành kinh doanh tổng hợp có hiệu quả cao về mặt kinh tế đồng thời còn nâng cao hiểu biết về thiên nhiên, truyền thống lịch sử và văn hóa dân tộc. [10] Sự tồn tại và phát triển của du lịch với tư cách là một ngành kinh tế gắn liền với khả năng khai thác tài nguyên, chính vì vậy mà hoạt động du lịch liên quan một cách chặt chẽ với môi trường, du lịch không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao cho những nơi có những điểm đến hấp dẫn mà còn mang lại cho người tham quan những kiến thức bổ ích mà còn là nơi nghỉ ngơi, thư giản giúp con người thỏa mái sau những ngày dài lao động mệt mỏi. Hoạt động du lịch ở một chừng mực nhất định tạo nên một môi trường mới góp phần cải thiện môi trường, bên cạnh nếu việc khai thác, phát triển du lịch không hợp lý có thể là nguyên nhân môi trường bị ô nhiểm, tài nguyên cạn kiệt, suy giảm hiệu quả của chính hoạt động du lịch. Do đó một loại hình du lịch mới đã xuất hiện và đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của du lịch nhưng vẫn bảo vệ môi trường, không làm tổn hại đến cảnh quan thiên nhiên và đảm bảo phát triển du lịch lâu dài đó là du lịch sinh thái. 1.2. KHÁI NIỆM DU LỊCH SINH THÁI  1.2.1. Khái niệm du lịch sinh thái: Từ thực tế để đảm bảo phát triển lâu dài du lịch nhưng vẫn đảm bảo môi trường không bị ảnh hưởng thì vào năm 1991 khái niệm DLST đã xuất hiện và nội dung cơ bản của nó là đảm bảo môi trường sinh thái không bị ảnh hưởng, và chủ yếu tập trung vào trách nhiệm của con người đối với môi trường. Hiện nay thì có rất nhiều định nghĩa khác nhau về hoạt động DLST này và là loại hình du lịch mới đã và đang có xu hướng phát triển nhanh chóng ở các quốc gia. DLST là loại hình du lịch chủ yếu dựa vào việc khai thác các giá trị tự nhiên gắn với bản sắc văn hóa địa phương, có giáo dục môi trường, có sự tham gia và hổ trợ phát triển cộng đồng, đóng góp cho nổ lực bảo tồn và phát triển bền vững, đảm bảo lợi ích của cộng đồng địa phương. DLST là loại hình du lịch dựa vào thiên nhiên và văn hóa bản địa, có tính giáo dục môi trường và đóng góp cho các nổ lực bảo tồn và phát triển bền vững với sự tham gia tích cực của cộng đồng địa phương (Hội thảo xây dựng chiến lược quốc gia về phát triển du lịch sinh thái Việt Nam 9/1999) [17, 12] 1.2.2. Các đặc trưng của DLST: DLST chủ yếu dựa vào thiên nhiên và nền văn hóa bản địa đặc biệt là ở các khu BTTN bên cạnh đó DLST còn chú trọng vào sự duy trì tự nhiên cũng như nâng cấp và quản lý tài nguyên bền vững nhằm hỗ trợ cho công tác bảo tồn thiên nhiên, giúp cho công tác bảo tồn tốt hơn và đạt hiệu quả hơn, mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương về kinh tế - xã hội cũng như giúp người dân địa phương hiểu rỏ hơn về giá trị của nguồn tài nguyên mình đang có và giúp cho du khách hiểu rỏ hơn về thiên nhiên cũng như nền văn hóa bản địa. DLST đảm bảo cho nguồn tài nguyên của thế hệ mai sau không bị ảnh hưởng, để thế hệ mai sau có thể thưởng thức nguyên vẹn, đầy đủ các giá trị văn hóa mà không chịu nhiều ảnh hưởng của du khách hôm nay. [19] 1.2.3. Các yêu cầu cơ bản để phát triển du lịch sinh thái: Yêu cầu của DLST là sự tôn trọng sự tồn tại của các hệ sinh thái tự nhiên và cộng đồng địa phương như ít hoặc không gây ảnh hưởng tới nguồn tài nguyên; thu hút được sự tham gia của các tổ chức, cá nhân, khách du lịch, các công ty du lịch, các cơ quan chính phủ và tổ chức phi chính phủ cũng như cộng đồng địa phương; tạo thu nhập lâu dài, bình đẳng cũng như ổn định cho cộng đồng địa phương cũng như các bên tham gia vào hoạt động du lịch; tạo nguồn tài chính cho công tác bảo tồn; tôn trọng văn hóa và truyền thống của địa phương; nâng cao hiểu biết và khả năng thưởng thức cũng như sự tham gia vào công tác bảo tồn của khách du lịch. [19] 1.2.4. Lợi ích của du lịch đối với công tác bảo tồn: Du lịch là động lực quan trọng trong việc thiết lập, thúc đẩy và bảo vệ các vườn quốc gia, các khu bảo tồn tự nhiên, đa dạng sinh học. Khoản phí thu từ hoạt động du lịch là nguồn kinh tế dùng để duy trì và bảo vệ đa dạng sinh học nhằm nâng cao chất lượng du lịch. Tạo điều kiện cho du khách học tập và nâng cao hiểu biết của mình đối với môi trường tự nhiên từ đó làm thay đổi thái độ của họ đối với môi trường và công tác bảo tồn các nguồn tài nguyên thiên nhiên. [5] 1.3. TỔNG QUAN VỀ CÙ LAO CHÀM 1.3.1. Lịch sử hình thành: Từ xa xưa Cù Lao Chàm đã có những tên gọi khác nhau như: Sanfu-Fulaw, Pulociam, Polochiam Pello, Chiêm Bất Lao, Tiêm Bích La, Quần đảo Cù Lao Chàm có một bề dày lịch sử khá phong phú và đa dạng, qua các cuộc khảo cổ tại Bãi Làng và Bãi Ông đã phát hiện ra rất nhiều di tích chứng tỏ đã trên đảo đã có con người sinh sống cách đây hơn 3000 năm và đã chế tạo các công cụ lao động bằng đá rất tinh xảo như: rìu tứ giác ngắn, rìu có vai, lưỡi ghè, bàn mài, Không những thế tại nơi đây người ta còn phát hiện ra nhiều dấu vết về sự giao lưu buôn bán với thuyền các nước Trung Cận Đông, Ấn Độ, Trung Quốc, Đông Nam Á cách đây hơn 1000 năm. Cuối thế kỷ 15 vua Lê Thánh Tông đi chinh phạt người Chiêm Thành các làng Cẩm Phô, Võng Nhi, Thanh Hà đã xuất hiện và không bao lâu tại Cù Lao Chàm đã có cư dân Đại Việt qua lại. Sau khi Nguyễn Hoàng vào trấn thủ vùng đất Quảng Nam (1558-1671), cư dân Đại Việt bắt đầu ồ ạt kéo đến vùng đất này, và việc định cư sinh sống của cư dân Đại Việt ở Hội An và ở Cù Lao Chàm bắt đầu được hình thành và phát triển với tốc độ khá nhanh lập nên làng Tân Hiệp Đến thế kỷ 19, dân nhập cư liên tục đến đây định cư với đầy đủ các ngành nghề như: khai thác yến, khai thác gỗ, đánh bắt hải sản, cũng như cung cấp nước, củi cho các thuyền buôn đến dừng tại đây. Sau cách mạng tháng Tám 1945 đặc biệt trong những năm chống Mỹ ác liệt, để tránh đạn bom dân tản cư tại các địa phương như: Duy Xuyên, Điện Bàn, Đại Lộc đều đổ dồn về đây. Lập nên Xóm Đình, rồi Xóm Ao và sau đó là Xóm Cấm. Thực sự thì Xóm Cấm đã có cách đây hơn 2000 năm. Từ Xóm Đình về phía Nam là Xóm Giữa,đến Xóm Ngoài rồi đến xóm Mới xuất hiện từ những năm 60 của thế kỷ 20. [16] 1.3.2 Vị trí địa lý: Hình 1.1. Bản đồ Cù Lao Chàm Nằm ở tọa độ: 15o15’20’’ đến 15o55’15’’ vĩ độ Bắc và 108o22’ đến 108o44’ kinh độ Đông. Chỉ cách bờ biển Cửa Đại - Hội An 15km, Cù Lao Chàm là một quần đảo với 8 hòn đảo lớn nhỏ: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Tai, Hòn Nồm, Hòn Lá, Hòn Khô Mẹ và Hòn Khô Con (trong đó Hòn Lao là hòn đảo lớn nhất và duy nhất có con người sinh sống) với tổng diện tích là 15,5km2 , CLC thuộc phạm vi hành chính xã Tân Hiệp - Tp Hội An - tỉnh Quảng Nam. Đây là khu vực tiêu biểu của dải đất miền Trung có vị trí quan trọng về mặt quốc phòng cũng như nơi lánh nạn của các tàu thuyền khi gặp gió bão. 1.3.3. Điều kiện tự nhiên: Hình 1.2. Âu thuyền Hình 1.3. Cầu cảng (Photo: Quyên) 1.3.3.1. Địa hình, địa chất, địa mạo: Quần đảo Cù Lao Chàm chủ yếu là vùng đồi núi thấp có dạng hình chóp cụt. Hòn Lao là dãi núi chính lớn nhất và được xếp theo hình cánh cung từ Tây Bắc xuống Đông Nam. Cù Lao Chàm là một trong chuổi các khối đá hoa cương hình thành cánh cung Bạch Mã – Hải Vân – Sơn Trà – Cù Lao Chàm – Hòn Ông. Điểm nổi bật ở đây là tính đối xứng, hướng Tây Bắc- Đông Nam với sườn Tây Bắc hẹp và dốc đứng, sườn Tây Nam rộng và thoải hơn. Bờ biển sườn Đông Bắc với các vách đứng, trơ đá gốc còn bờ biển Tây Nam tạo thành các vịnh nhỏ với tích tụ cát lấp đầy tạo nên những bãi biển dài và đẹp. 1.3.3.2. Khí hậu: - Nhiệt độ: Nhiệt độ thấp nhất: 18,2oC Nhiệt độ cao nhất: 40,7oC Nhiệt độ trung bình: 25,6oC Mưa: Lượng mưa trung bình năm:2045mm. Số ngày mưa trung bình năm: 145 ngày Mùa mưa bắt đầu từ tháng 8 đến tháng 11 chiếm 80% tổng lượng mưa của năm. Từ tháng 2 đến tháng 7 thường có mưa giông. Mùa mưa bão hàng năm vào khoảng tháng 9, 10 và 11 Từ đó ta có thể nhận thấy các yếu tố khí hậu có tính quyết định trong hoạt động du lịch tại đây, mùa du lịch thường bắt đầu từ tháng 3 đến tháng 9 hằng năm. [12] 1.3.4. Kinh tế - văn hóa – xã hội: 1.3.4.1. Dân số - dân tộc và lao động: Tổng dân số toàn xã theo thống kê vào năm 2009 là 2.174 người, gồm 588 hộ sinh sống chủ yếu tại Bãi Làng và Bãi Hương, tỷ lệ gia tăng tự nhiên hằng năm là 1,7. Toàn bộ dân cư sống trên đảo là dân tộc Kinh, không có dân tộc thiểu số khác. Dân cư tại đây sinh sống chủ yếu dựa vào nghề khai thác thủy sản. Cơ cấu lao động theo các ngành nghề như sau: 75% hộ ngư dân (gồm mành, câu và lưới chài), 15% hộ nông nghiệp, 10% hộ thương nghiệp buôn bán nhỏ. 1.3.4.2. Kinh tế - xã hội: - Về sản xuất: Sản xuất trên đảo vẫn mang tính tự cung tự cấp, do điều kiện địa chất, địa hình trên đảo với thời tiết chưa thuận lợi nên sản xuất nông nghiệp đặc biệt là trồng lúa nước hiện nay rất ít và hầu như không đảm bảo đủ nhu cầu cung cấp lương thực cho cư dân trên đảo, phần còn lại chủ yếu dựa vào nghề cá nhưng quy mô đánh bắt còn thấp, không đủ khả năng đầu tư để đầu tư thiết bị đánh bắt xa bờ, cho nên sản lượng rất thấp hằng năm đạt khoảng 1000 tấn. - Về thương mại: Còn khá nhỏ lẻ do các hộ tư nhân và cá thể thực hiện. Toàn xã có một chợ mới được xây dựng tại Bãi Làng (186m2), việc mua bán trao đổi đều thực hiện dưới hình thức tự phát, các tiểu thương trên đảo theo tàu vào đất liền mua hàng rồi mang ra bán lại cho nhân dân trên đảo, đồng thời họ cũng mang các đặc sản từ đảo vào bán lại cho cư dân đất liền (lượng hàng này ít, không đáng kể) và hiện nay trên đảo loại hình phục vụ khách tham quan trên đảo còn ít, nhỏ lẻ, chưa đảm bảo, đây cũng là nguyên nhân làm cho hoạt động thương mại kém phát triển - Về văn hóa – giáo dục và y tế: + Văn hóa: Hiện nay trên đảo tồn tại rất nhiều di tích văn hóa như: Bãi Ông, Bãi Làng, giếng xóm Cấm, chùa Hải Tạng, đình Đại Càn, lăng Ngư Ông,đã vinh dự được công nhận “ Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia” ngày 13/12/2006. Trong những năm qua trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học quốc gia Hà Nội đã cùng với TTQLBTDT Hội An, Sở VHTT Quảng Nam phát hiện khai quật di tích khảo cổ, hàng nghìn di vật được lấy lên từ lòng đất tại đảo Cù Lao Chàm đã làm góp phần thêm cho sự phong phú của bộ sưu tập hiện vật hiện đang được trưng bày tại các bảo tàng ở Hội An. Nếp sống văn hóa tại đây gắn bó hữu cơ với đất liền nó cùng với Cửa Đại – Hội An, Trà Kiệu và Mỹ Sơn theo dòng sông Thu Bồn tạo nên một chuổi liên hoàn của nền văn hóa cực thịnh của nền văn minh Chăm Pa cổ. + Y tế: Hiện nay trên đảo có một trạm xá được đặt tại khu vực Bãi Làng, được xây dựng do tổ chức quốc tế tài trợ nhân đạo. Với diện tích 200m2 tổng cộng 17 phòng, và một bệnh xá Quân dân y với khoảng 60 giường bệnh, chủ yếu là sơ cứu tạm thời. + Giáo dục: Gồm một trường tiểu học, một trường THCS và một trường mẫu giáo. 1.3.5. Cơ sở hạ tầng: 1.3.5.1. Giao thông: Hiện nay có 2 tuyến đường chính tại đảo: Đường quốc phòng (liên xã) đây là công trình của Bộ Quốc Phòng, là tuyến đường cấp phối nhựa quanh đảo hiện nay có một số chổ đã bị hư hỏng nặng do sạt lở đất. Đường giao thông nông thôn đã được bê tông hóa và được nhà nước đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách. Du khách tham quan đảo phần lớn là đi bộ, du khách muốn đi từ bãi này qua bãi kia phải đi bộ hoặc đi xe ôm vì tuyến đường thủy qua lại giữa các bãi chưa được mở, đây là vấn đề bất cập gây cản trở và làm giảm tính hấp dẫn cũng như sức hút du khách tham quan đảo. Tuyến đường thủy từ Hội An – Cù Lao Chàm mỗi ngày một chuyến với sức chứa từ khoảng 50 -70 chổ ngồi. Ngoài ra còn có một đội thuyền du lịch là các cano, dành cho du khách đến thăm đảo trong vòng 1 ngày. Cơ sở phục vụ giao thông hiện nay gồm 2 cầu tàu dân dụng, một cầu hiện nay hư hỏng nặng, ngoài ra tại Bãi Hương cũng đã hoàn tất một cầu cảng mới. 1.3.5.2. Thông tin liên lạc: Toàn xã có một bưu điện, lắp đặt 2 mạng điện thoại di động là Viettel và Mobifone, tuy nhiên mạng ở đây còn yếu, chưa đảm bảo yêu cầu, chưa có dịch vụ internet. 1.3.5.3. Điện – nước: Điện: Có máy 5 phát điện, được sử dụng từ 18h đến 22h30 tại Bãi Làng có 3 máy, Bãi Hương 2 máy, giá điện tùy thuộc vào mức sử dụng và bảng giá như sau: Bảng 1.1. Mức giá sử dụng điện tại Cù Lao Chàm: Mức sử dụng Giá Từ 1 – 5KW.h 7.500 VNĐ/KW.h Từ 6 – 10KW.h 3.000VNĐ/KW.h Từ 11 – 15KW.h 2.000VNĐ/KW.h Từ 16 – 20KW.h 1.800 VNĐ/KW.h Từ 21 – 25KW.h 1.500 VNĐ/KW.h Từ 26– 30KW.h 1.000 VNĐ/KW.h Từ 31KW.h trở lên 800 VNĐ/KW.h ( Nguồn: UBND xã Tân Hiệp) Hiện nay duy nhất chỉ có Bãi Hương được lắp đặt thử nghiệm mô hình sử dụng năng lượng mặt trời nhưng còn tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, những ngày trời mưa hoặc không có nắng thì không có điện. Người dân được sử dụng nguồn điện này miễn phí. Nước: Nước được sử dụng tại đây chủ yếu là nguồn nước mặt, nước từ các khe và suối chảy về đã được nhân dân cùng chính quyền và quân đội xây dựng các bể chứa nước, nhưng vào mùa hè thì thiếu nước do các con suối đều cạn kiệt. Nước được cấp miễn phí cho người dân. [22] 1.4. TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH: Tiềm năng du lịch là những cảnh quan thiên nhiên, các yếu tố tự nhiên, di tích lịch sử-văn hóa, công trình lao động sáng tạo của con người và các giá trị nhân văn khác có thể được sử dụng nhằm đáp ứng nhu cầu du lịch, là yếu tố cơ bản để hình thành các khu du lịch, điểm du lịch, tuyến du lịch. Tài nguyên du lịch được chia làm 2 loại đó là tài nguyên du lịch tự nhiên và tài nguyên du lịch nhân văn. Trong nhiều thế kỷ qua Cù Lao Chàm là một cụm đảo có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng vừa là bức bình phong che chắn cho Hội An và Đà Nẵng vừa là nhịp cầu vươn ra biển Đông để giao lưu, hội nhập với các nước trong khu vực và quốc tế, là một cụm đảo với nguồn tài nguyên phong phú với sự kết hợp hài hòa giữa cảnh quan và con người tạo nên một nét văn hóa truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc. Thế nhưng ngày nay, người dân vùng đảo Cù Lao Chàm được sự quan tâm và giúp đỡ của các cấp chính quyền đã biết phát huy, tận dụng những tiềm năng cũng như thế mạnh vốn có tại đây để phát triển loại hình du lịch sinh thái tạo nên một bước đột phá mới cho chính cộng đồng nơi đây nhằm tăng thu nhập cũng như nâng cao đời sống vật chất cũng như tinh thần. 1.4.1. Giá trị tài nguyên thiên nhiên: 1.4.1.1. Rừng mưa nhiệt đới: Cù Lao Chàm là một trong số ít đảo còn giữ được thảm thực vật có độ che phủ tương đối lớn, khoảng 60-70%. Diện tích rừng tự nhiên của CLC là 1.549ha, với nhiều loại cây gổ quý Hình 1.4. Cây gỗ lớn trong rừng (Photo: Quyên) Trãi qua nhiều thay đổi cho đến nay Cù Lao Chàm vẫn được đánh giá là nơi lưu trữ nhiều nguồn gen động, thực vật quý đó Khỉ đuôi dài và chim Yến là 2 loài được đưa vào sách đỏ động vật Việt Nam. Ngoài ra rừng còn là nơi sinh sống của cua đá một loại động vật đặc hữu của CLC, loại động vật mà hiện nay đang được bảo khu bảo tồn Biển vệ nghiêm ngặt, và đó cũng chính là bảo vệ hệ sinh thái rừng liền kề biển. 1.4.1.2. Giá trị tài nguyên biển: Là một cụm đảo gồm 8 hòn đảo lớn nhỏ mọc thẳng từ lòng biển tạo thành hình cánh cung, xung quanh các bờ đá của đảo bám đầy các lớp hàu dưới mực thủy triều cao giống như các lưỡi dao cạo sắc bén. Khu biển Cù Lao Chàm với 5157ha mặt nước gồm có san hô, cỏ biển, rong biển, động vật thân mềm, tôm hùm, cá rạn san hô và nhiều loại hải sản quý hiếm khác. 1.4.1.3. Yến sào: Yến có tên khoa học là Collocalia francica sinh sống trong các hang của bờ Đông đảo Cù Lao Chàm và một số hò