Đề tài Nghiên cứu việc áp dụng trò chơi trong việc giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên năm thứ 2 hệ cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh - Trường đại học thương mại

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THƢƠNG MẠI ------------o0o------------ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG Nghiên cứu việc áp dụng trò chơi trong việc giảng dạy tiếng anh cho sinh viên năm thứ 2 hệ cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng anh - Trƣờng đại học thƣơng mại Chủ nhiệm đề tài: Phạm Thị Phƣợng Hà Nội, năm 2017 1 TÓM LƯỢC Với mục tiêu nâng cao chất lượng giảng dạy cho sinh viên hệ Cử nhân thực hành, trường Đại học Thương Mại, “Nghiên cứu việc áp dụng trò chơi trong việc giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên năm thứ hai hệ Cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh – Trường Đại học Thương Mại” đã được thực hiện. Nghiên cứu này tìm hiểu hiệu quả và phương pháp áp dụng trò chơi vào giảng dạy cho sinh viên năm thứ hai hệ Cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh. Một lớp Cử nhân thực hành được chọn làm nhóm can thiệp và một lớp khác làm nhóm đối chứng. Nhóm can thiệp được áp dụng trò chơi vào 5 bài học và nhóm đối chứng được dạy theo phương pháp không sử dụng trò chơi. Bài kiểm tra pre-test và post-test cho cả hai nhóm được áp dụng trước và sau khi áp dụng để tìm hiểu hiệu quả về mặt lưu nhớ từ vựng của trò chơi, phiếu điều tra và quan sát lớp được áp dụng cho nhóm can thiệp để tìm hiểu các hiệu quả khác. Kết quả điều tra cho thấy hiệu quả đạt được từ việc áp dụng trò chơi là nâng cao vốn từ vựng, hứng thú học tập và phát triển kỹ năng nói. Trò chơi được khuyến khích áp dụng nhưng cần lưu ý nội dung và cách thức tổ chức trò chơi quyết định đến hiệu quả của phương pháp này. Cách thức và nội dung trò chơi cần được lựa chọn dựa vào mục đích học tập, đặc điểm sinh viên và bối cảnh học tập. Nghiên cứu cũng đưa ra một số trò chơi gợi ý cho việc giảng dạy sinh viên Cử nhân thực hành năm thứ hai, trường Đại học Thương Mại. 2 MỤC LỤC TÓM LƯỢC ................................................................................................................................... 1 MỤC LỤC....................................................................................................................................... 2 MỤC LỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................................... 4 PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 5 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................................ 5 2. Tổng quan nghiên cứu đề tài..................................................................................................... 6 3. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................................. 9 4. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................................................. 10 5. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................................. 10 6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................................ 10 7. Kết cấu của đề tài ..................................................................................................................... 13 CHƯƠNG 1. TÓM LƯỢC MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .............................................................................................................................................. 14 1.1. Phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm ......................................................... 14 1.2. Trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ .................................................................................... 14 1.2.1. Định nghĩa trò chơi trong trong giảng dạy ngoại ngữ .................................................... 14 1.2.2. Lợi ích của việc sử dụng trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ ........................................ 15 1.2.3. Các loại trò chơi dùng trong dạy học ngoại ngữ ............................................................. 18 CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ VIỆC ÁP DỤNG TRÒ CHƠI TRONG GIẢNG DẠY TIẾNG ANH ......................................................................................... 22 2.1. Đánh giá về tác dụng của trò chơi đã áp dụng ................................................................... 22 2.1.1. Hiệu quả về sự lưu nhớ từ vựng ....................................................................................... 22 2.1.2. Hiệu quả về động lực học .................................................................................................. 26 2.1.3. Hiệu quả về kỹ năng nói .................................................................................................... 28 2.1.4. Hiệu quả khác ..................................................................................................................... 28 2.2. Khó khăn khi áp dụng trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ .............................................. 29 2.3. Cách thức tổ chức trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ ..................................................... 30 CHƯƠNG 3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT VỀ VIỆC ÁP DỤNG TRÒ CHƠI TRONG GIẢNG DẠY TIẾNG ANH ....................................................................................................................... 33 3 3.1. Các kết luận và phát hiện của đề tài ................................................................................... 33 3.1.1. Những phát hiện chính ...................................................................................................... 33 3.1.2. Những tồn tại ...................................................................................................................... 34 3.2. Gợi ý một số trò chơi phù hợp ............................................................................................. 35 3.3. Các điều kiện áp dụng trò chơi ............................................................................................ 39 3.4. Đề xuất cho việc nghiên cứu khác ....................................................................................... 39 KẾT LUẬN ................................................................................................................................... 40 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 41 PHỤ LỤC ...................................................................................................................................... 44 PHIẾU ĐIỀU TRA VỀ TÁC DỤNG CỦA TRÒ CHƠI ........................................................... 44 TRONG GIẢNG DẠY NGOẠI NGỮ ........................................................................................ 44 PRE-TEST VÀ POST-TEST ...................................................................................................... 48 4 MỤC LỤC BẢNG BIỂU Bảng biểu Trang Bảng 1. Kiểm định Levene và Box về sự tương đồng nhóm Bảng 2. Tests of Between-Subjects Effects Bảng 3. Pairwise comparisons Bảng 4. Thống kê điểm thành phần bài kiểm tra post-test Biểu đồ 1. Kết quả trung bình của bài kiểm tra Pre-test và Post-test Biểu đồ 2. Hiệu quả về động lực học Biểu đồ 3. Hiệu quả nâng cao kỹ năng nói Biểu đồ 4. Khó khăn khi áp dụng trò chơi trong giảng dạy Biểu đồ 5. Nội dung của một trò chơi hiệu quả Biểu đồ 6. Sự yêu thích và tính hiệu quả của một số loại trò chơi Biểu đồ 7. Đặc điểm của trò chơi hiệu quả 5 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh đất nước ta đang gia nhập sâu hơn vào Tổ chức Thương mại Thế giới, vai trò của tiếng Anh – ngôn ngữ giao tiếp Quốc tế – càng ngày càng trở nên quan trọng hơn. Nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao có thể sử dụng tiếng Anh thành thạo là vô cùng lớn. Nhằm góp phần tăng cường hội nhập quốc tế, trường Đại học Thương Mại luôn quan tâm đến việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng và có năng lực ngoại ngữ cao, do đó, trường đã tăng cường đầu tư cho việc nghiên cứu và giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên. Đặc biệt là trong những năm gần đây, trường đã tổ chức thực hiện nhiều dự án liên kết đào tạo với các trường đại học danh tiếng của các một số nước phát triển, nhiều chương trình liên kết quốc tế hệ Cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh đã và đang được thực hiện. Theo chương trình đào tạo, sinh viên Cử nhân thực hành được học tiếng Anh trong hai năm đầu (tiếng Anh cơ bản và tiếng Anh chuyên ngành) và học chuyên môn (các môn cơ sở chuyên ngành do trường Đại học Thương mại chịu trách nhiệm giảng dạy) và năm thứ 3 do trường liên kết chịu trách nhiệm giảng dạy. Cuối năm thứ hai, trường Đại học Thương mại kết hợp với trường liên kết tổ chức thi chuyển giai đoạn với hình thức phỏng vấn kiểm tra trình độ tiếng Anh và kiến thức cơ sở chuyên ngành của sinh viên có đủ điều kiện tham gia. Tuy tiếng Anh được chú trọng giảng dạy hơn so với các môn khác (trong hai năm đầu tiên, sinh viên học 4 môn tiếng Anh gồm tiếng Anh 1, tiếng Anh 2, tiếng Anh 3, tiếng Anh 4, mỗi môn có 11 tín chỉ, các môn khác mỗi môn từ 2 đến 3 tín chỉ), kết quả của việc học tập tiếng Anh của sinh viên Cử nhân thực hành vẫn còn hạn chế do các nguyên nhân chủ quan và khách quan về môi trường học tập và bản thân sinh viên chưa thực sự hứng thú, tích cực và chủ động trong việc học tập của mình. Tiếng Anh là điều kiện cần để sinh viên Cử nhân thực hành thi chuyển giai đoạn và cũng là điều kiện đủ để sinh viên có thể theo học các môn học chuyên ngành bằng tiếng Anh do giáo viên nước ngoài giảng dạy. Tuy nhiên, tính đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào về việc nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh cho đối tượng sinh viên này. 6 Nhiều nghiên cứu về phương pháp giảng dạy tiếng Anh đã chứng minh rằng trò chơi là một chìa khóa đa năng vì nó nhiều tác động tích cực đến quá trình học, nó nâng cao động lực học, kích thích tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh, nâng cao kỹ năng nói và phản xạ nhanh, phát huy tinh thần làm việc theo nhóm và giúp ghi nhớ bài học sâu sắc hơn .... Do đó, hoạt động này rất phù hợp với sinh viên Cử nhân thực hành vì đặc điểm chung của sinh viên này là các em rất năng động, thực tế nhưng lại lười suy nghĩ và chưa chăm chỉ học tập, đặc biệt là hay nghỉ học không có lý do chính đáng. Sinh viên Cử nhân thực hành thường thích các hoạt động vui chơi giải trí hơn là phải học bài. Theo kinh nghiệm giảng dạy và qua trao đổi với sinh viên, ít khi giáo viên cho các em chơi trò chơi, hoặc cách thức thực hiện chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Do đó, đề tài “Nghiên cứu việc áp dụng trò chơi trong việc giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên năm thứ hai hệ Cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh – Trường Đại học Thương Mại” được lựa chọn để tìm hiểu thực trạng sử dụng trò chơi, tác dụng của trò chơi, các trò chơi hiệu quả và cách áp dụng trò chơi trong giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên Cử nhân thực hành năm thứ hai nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và năng lực tiếng Anh cho đối tượng sinh viên này. 2. Tổng quan nghiên cứu đề tài Trò chơi được sử dụng rộng rãi trong hoạt động giảng dạy ngoại ngữ. Trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ bao gồm nhiều loại khác nhau như Slap the board, Story telling, Drawing, Guessing, Crosswords, Word search. Các trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ có nhiều tác dụng nên nó đã trở thành chủ đề nghiên cứu của nhiều học giả, đặc biệt là các nhà nghiên cứu về phương pháp giảng dạy ngoại ngữ. Công trình nghiên cứu điển hình về trò chơi sử dụng trong giảng dạy ngoại ngữ như nghiên cứu thực nghiệm “The Effect of Using Language Games on Vocabulary Retention of Iranian Elementary EFL Learners”. Trong đó, tác giả Marzieh Taheri đã khẳng định trò chơi có tác động sâu sắc đến việc lưu nhớ nghĩa của từ, đặc biệt là trong trí nhớ dài hạn. Bên cạnh đó, nghiên cứu thực nghiệm sử dụng phân tích 2-way ANOVA, “The Effect of Using Word Games on Primary Stage Students Achievement in English Language Vocabulary in Jordan” của tiến sĩ Amaal Al Masri Mrs. Majeda Al Najar Princess, trường đại học Al Balqa Applied cũng khẳng định nó có tác dụng nâng cao tinh thần học tập, sự tự 7 tin trong học tập, giúp lưu nhớ từ vựng, tăng cường sự luyện tập, và tác dụng của nó còn tốt hơn là bài giảng về từ vựng. Nghiên cứu khẳng định thêm rằng tác dụng của trò chơi đối với học sinh nam và nữ là giống nhau. Nghiên cứu định tính “Reasons for Using or Avoiding Games in an EFL Classroom” Miljana K. StojkoviĤ và Danica M. JerotijeviĤ kết luận rằng giáo viên và học sinh đều cho rằng nên sử dụng trò chơi vì các tác dụng của nó và cũng nêu một số trở ngại khi áp dụng trò chơi. Trò chơi không chỉ thú vị mà còn có giá trị giáo dục tốt. Nghiên cứu cũng chỉ ra một số trở ngại khi giáo viên không sẵn sàng sử dụng trò chơi. Tóm lại, các nghiên cứu về áp dụng trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ đều nhấn mạnh các tác động tích cực của trò chơi về giá trị giáo dục (nâng cao khả năng sử dụng từ vựng, hứng thú học tập và sự tập trung hay cường độ học tập.), tuy nhiên nội dung của một trò chơi hiệu quả và các đặc điểm của một trò chơi hiệu quả chưa được nghiên cứu một cách cụ thể đối với các đối tượng học sinh khác nhau. Trong nước, nhiều bài viết và các đề tài nghiên cứu về trò chơi và tác dụng của nó đã được thực hiện. Các nghiên cứu này cũng đã đề cập và chứng minh tầm quan trọng của trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ. Một trong những nghiên cứu điển hình là “Learning vocabulary Through Games” (2003). Theo nghiên cứu này, tác giả Nguyễn Thị Thanh Huyền và Khuất Thị Thu Nga trong bài nhấn mạnh vai trò của trò chơi vì khi người học sử dụng tất cả những giác quan trong việc ghi nhớ thì người học nhớ chúng sâu sắc hơn. Bằng việc chơi trò chơi, người học sẽ dễ dàng học một thứ gì đó như từ mới, cấu trúc mới.... Bên cạnh đó, dường như họ có thể nhớ chúng trong thời gian dài. Tuy nhiên, hai tác giả cũng lưu ý khi tổ chức trò chơi, giáo viên cần xem xét các yếu tố như mức độ học sinh, số lượng sinh viên, hoàn cảnh văn hóa, thời gian, chủ đề học và bối cảnh. Trong nghiên cứu của Lý Thị Thanh Mai (2011) với đối tượng là học sinh trung học phổ thông, học sinh ở lớp học được áp dụng trò chơi từ vựng có kết quả bài thi cao hơn 10- 20% (3 bài kiểm tra hậu kiểm) so với học sinh ở lớp học dạy từ vựng theo phương pháp truyền thống. Nghiên cứu đề xuất sử dụng trò chơi thường xuyên để giúp học sinh ôn từ vựng nói chung và lưu giữ nghĩa của từ nói riêng vì “trò chơi là một công cụ tích cực mà có thể phát triển tính tương tác giữa các học sinh và do đó các em trở nên năng động và chăm 8 chỉ hơn, dẫn đến kết quả học từ vựng cao hơn... Để tận dụng trò chơi hiệu quả nhất, các trò chơi cần được chọn lựa và tổ chức cẩn thận” (tr. 36-37). Đỗ Thị Thu Hà (2010) trong bài Sử dụng trò chơi để nâng cao khả năng lưu nhớ từ vựng chuyên ngành cho sinh viên trường Cao đẳng Xây dựng Nam Định cũng khẳng định hiệu quả của việc áp dụng trò chơi trong giảng dạy thuật ngữ chuyên ngành. Theo tác giả, “trò chơi ngôn ngữ có ảnh hưởng tốt đến việc lưu giữ từ vựng chuyên ngành...mỗi trò chơi ngôn ngữ có ảnh hưởng khác nhau đến các đối tượng khác nhau.... Hơn nữa, những sự thay đổi nhỏ trong trò chơi có ảnh hưởng tích cực đến các đối tượng tham gia” (tr.36). Nghiên cứu Áp dụng trò chơi và các hoạt động mang tính khích lệ khác trong việc dạy phát âm cho sinh viên năm thứ nhất, khoa tiếng Anh, Đại học Hà Nội của tác giả Nguyễn Thị Thu Hoài kết luận ảnh hưởng tích cực đến việc học phát âm. Kết quả nghiên cứu cho thấy sinh viên chuyên ngữ năm thứ nhất được học ngữ âm qua các trò chơi tiến bộ nhanh hơn trong phát âm, phát âm chuẩn hơn, đặc biệt là các nguyên âm, và hơn nữa các em còn tích cực hơn trong giờ học nói so với lớp được dạy theo phương pháp truyền thống (giáo viên miêu tả âm và học sinh đọc lại các âm và làm các bài tập trong sách). Tóm lại, các nghiên cứu trong nước cũng chỉ ra những hiệu quả của việc áp dụng trò chơi trong giảng dạy tiếng Anh, tuy nhiên các nghiên cứu cũng chưa tìm ra đặc điểm cụ thể của một trò chơi hiệu quả hay những trò chơi hiệu quả nhất nên được dùng. Như vậy, tuy trò chơi ngôn ngữ có nhiều tác động tích cực đến kết quả học tập của học sinh, giúp nâng cao không chỉ các kỹ năng ngôn ngữ và các khía cạnh của ngôn ngữ mà còn giúp các em phát triển các kỹ năng mềm khác, nhưng nó vẫn chưa nhận được sự quan tâm thích đáng tại Việt Nam. Hiện nay, vẫn chưa có nghiên cứu nào về tính ứng dụng của trò chơi đối với sinh viên trường Đại học Thương Mại. Vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện nhằm tìm ra những tác động của trò chơi với việc học ngoại ngữ của sinh viên trường Đại học thương Mại để từ đó đề xuất cách thức ứng dụng trò chơi vào giảng dạy ngoại ngữ trong môi trường này. 9 3. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu thực hiện với mục đích tìm hiểu tác dụng của trò chơi, các loại trò chơi hiệu quả và cách thức áp dụng các trò chơi trong việc giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên hệ Cử nhân thực hành năm thứ hai chuyên ngành Quản trị dự án và Quản trị nhân sự đào tạo bằng tiếng Anh. Từ đó, một số trò chơi phù hợp sẽ được thiết kế theo nội dung của giáo trình “Head for Business” mà sinh viên Cử nhân thực hành năm thứ hai đang học, giúp sinh viên hứng thú hơn trong học tập và quan trọng hơn là nhớ bài sâu hơn, từ đó nâng cao trình độ tiếng Anh của các em. Những mục tiêu cụ thể như sau: - Tìm hiểu lý thuyết về trò chơi và việc áp dụng trò chơi trong giảng dạy ngoại ngữ. - Tìm hiểu thực trạng của việc áp dụng trò chơi trong giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên hệ Cử nhân thực hành năm thứ hai chuyên ngành Quản trị dự án và Quản trị nhân sự đào tạo bằng tiếng Anh. - Tác dụng của trò chơi trong việc giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên hệ Cử nhân thực hành năm thứ hai chuyên ngành Quản trị dự án và Quản trị nhân sự đào tạo bằng tiếng Anh. - Tính khả thi của việc ứng dụng các hoạt động trò chơi cho đối tượng sinh viên này. - Khó khăn gặp phải trong hoạt động trò chơi thực hiện cho giờ học tiếng Anh cho đối tượng sinh viên Cử nhân thực hành năm thứ hai. - Các loại và đặc điểm trò chơi phù hợp cho giảng dạy tiếng Anh cho đối tượng này. - Từ đó, một số trò chơi phù hợp sẽ được thiết kế theo nội dung của giáo trình “Head for Business” mà sinh viên Cử nhân thực hành năm thứ hai đang học, giúp sinh viên hứng thú hơn trong học tập và quan trọng hơn là nhớ bài sâu hơn, nâng cao trình độ tiếng Anh cho sinh viên. 10 4. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là trò chơi và việc áp dụng trò chơi đối với sinh viên Những tác dụng khác nhau về khía cạnh ngôn ngữ và thái độ học tập được tìm hiểu khi áp dụng trò chơi cho sinh viên năm thứ hai hệ Cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh – Trường Đại học Thương Mại. 5. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi thời gian: Các trò chơi được áp dụng vào kỳ 1 năm học thứ hai của sinh viên hệ Cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh. Thời điểm này được lựa chọn vì việc sử dụng trò chơi khả thi hơn vì thời gian này sinh viên Cử nhân thực hành chưa bị áp lực thi chuyển giai đoạn cũng như đủ điều kiện Toeic đạt 435 điểm. Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu về việc sử dụng trò chơi trong giảng dạy cho đối tượng sinh viên năm thứ hai hệ Cử nhân thực hành đào tạo bằng tiếng Anh – Trường Đại học Thương Mại. Giáo trình được sử dụng là “Head for business” (Jon Naunton) trình độ trung cấp .... Giáo trình bao gồm nhiều bài đọc thú vị tuy nhiên ngôn ngữ sử dụng khá phức tạp và có nhiều từ vựng chuyên ngành theo chủ đề thương mại. Sinh viên Cử nhân thực hành thường xuất phát từ những gia đình có điều kiện, nên thường có tính cách cởi mở, năng động, tuy nhiên đại đa số ngại học và thường thích vui chơi hơn. Phạm vi nội dung: Một số trò ch