Đề tài Những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật

mở đầu Tính cấp thiết của đề tài Pháp luật là một trong những công cụ hữu hiệu nhất để nhà nước quản lý xã hội. Vì vậy, xây dựng pháp luật là một hoạt động quan trọng hàng đầu của bất kỳ nước nào. Pháp luật, trước hết là kết quả của việc thể chế hoá các chủ trương đường lối, chính sách, định hướng phát triển của mỗi quốc gia và trở thành qui ước hành xử chung cho mọi người trong xã hội. Là một trong những yếu tố điều chỉnh các quan hệ xã hội, pháp luật có vai trò đặc biệt trong việc bảo đảm sự ổn định và phát triển của mỗi quốc gia...Điều 12 Hiến pháp năm 1992 đã ghi nhận: “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa”. Quan điểm này cho thấy, trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân với mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” thì việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật được xác định là một đòi hỏi cấp thiết. Mặt khác, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa là điều kiện tối cần thiết bảo đảm thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đồng thời cũng là đòi hỏi khách quan của đời sống xã hội, là nguyên tắc hiến định trong quản lý nhà nước ở nước ta hiện nay. Việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có nội dung phù hợp với nhu cầu phát triển khách quan của xã hội, nhu cầu quản lý nhà nước là vấn đề có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng và hiệu quả quản lý nhà nước. Có thể thấy, chất lượng của văn bản quy phạm pháp luật và khả năng áp dụng văn bản trên thực tế phụ thuộc rất nhiều vào việc tuân thủ chặt chẽ quy trình soạn thảo và ban hành văn bản quy phạm pháp luật, một trong những khâu cơ bản của quy trình đó là hoạt động thẩm định, thẩm tra các dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật. Từ khi có Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1999, và được sửa đổi, bổ sung năm 2002; Nghị định 161/ 2005/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và quy chế thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật ban hành kèm theo Quyết định số 05/2007/QĐ-TTg ngày 10-01-2007 của Thủ tướng Chính phủ. Việc thẩm định, thẩm tra dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật đã có bước chuyển biến về chất, góp phần nâng cao hiệu quả của công tác xây dựng pháp luật, đồng thời đảm bảo tính thống nhất đồng bộ của hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, thực tiễn ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong thời gian qua cho thấy, hoạt động thẩm định, thẩm tra dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật còn bộc lộ một số hạn chế nhất định như: thời hạn thẩm định, thẩm tra kéo dài, nội dung thẩm định, thẩm tra có khi còn nặng về hình thức, thiếu các biện pháp khảo sát rộng rãi, chất lượng văn bản thẩm định, thẩm tra đôi khi chưa đáp ứng được những yêu cầu, đòi hỏi đặt ra. Tình trạng này có nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân đó là chưa xác định được một cơ chế thẩm định, thẩm tra thực sự hợp lý và hiệu quả; một số quy định của pháp luật về hoạt động thẩm định, thẩm tra còn mang tính nguyên tắc, thiếu tính cụ thể; việc tổ chức thẩm định, thẩm tra còn chưa kịp thời; đội ngũ cán bộ công chức thực hiện công tác thẩm định, thẩm tra còn thiếu về số lượng, và bất cập về chất lượng; sự phối hợp giữa cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan thẩm định, thẩm tra và các bộ, ngành có liên quan còn chưa chặt chẽ; một số điều kiện đảm bảo cần thiết đối với hoạt động thẩm định, thẩm tra còn hạn chế, bất cập... Để đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất và đồng bộ của hệ thống pháp luật cũng như tính khả thi của văn bản quy phạm pháp luật, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong điều kiện “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật” phù hợp với yêu cầu “Tăng cường công tác lập pháp, xây dựng chương trình dài hạn về lập pháp, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đổi mới quy trình ban hành và hướng dẫn thi hành luật mà Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IX đã đề ra. Với mong muốn tìm hiểu sâu hơn về hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật, một giai đoạn quan trọng trong qui trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, tôi mạnh dạn chọn đề tài “ Những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cho mình. Qua việc nghiên cứu đề tài này tôi muốn góp thêm ý kiến dù là nhỏ bé của mình vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật nói riêng, qua đó nâng cao được hoạt động xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật nói chung trong thời gian tới. Mặc dù được sự chỉ bảo, giúp đỡ nhiệt tình, tận tâm của giáo viên hướng dẫn nhưng do tính phức tạp của vấn đề và sự hiểu biết của một sinh viên có hạn nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, rất mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và những người quan tâm đến đề tài, để đề tài được hoàn thiện hơn. Tình hình nghiên cứu đề tài Hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật đã được một số tác giả đề cập, song đến nay chưa có tác giả và tác phẩm nào luận giải khoa học một cách toàn diện về hoạt động này. Trên thực tế, về mặt nghiên cứu, đã có nhiều bài viết dưới dạng tham luận, hội thảo, nghiên cứu đăng trên các tạp chí và một số sách chuyên khảo đề cập từ nhiều góc độ khác nhau về hoạt động xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật nói chung, hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật nói riêng. Có thể liệt kê các nghiên cứu đó như: Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý – Bộ Tư pháp, chuyên đề “Bàn về thẩm quyền, thủ tục và trình tự ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương” số 3 năm 1999; chuyên đề cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm hoàn thiện cơ chế thẩm định của Bộ Tư pháp đối với các dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; Tiến sỹ Phạm Tuấn Khải “...Vấn đề thẩm định, kiểm tra dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật trước khi trình chính phủ” tạp chí dân chủ và pháp luật số 11,12 năm 2002; Bộ Tư pháp, chương trình phát triển Liên Hợp Quốc “Sổ tay hướng dẫn nghiệp vụ soạn thảo, thẩm định văn bản quy phạm pháp luật”, Hà nội- 2002.... Mục đích và phạm vi nghiên cứu đề tài Mục đích của luận văn là bước đầu nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật, cũng như đề xuất những biện pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật và nâng cao hiệu quả của hoạt động này. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn bao gồm ba chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật Chương 2: Thực trạng hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật Chương 3: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật. CHƯƠNG 1 Một số vấn đề lý luận về hoạt động thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật Khái niệm thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật 1.1.1. Khái niệm thẩm định văn bản quy phạm pháp luật. Nhà nước và pháp luật là những hiện tượng xã hội, ra đời, tồn tại và phát triển trong điều kiện kinh tế xã hội nhất định. Hai hiện tượng này luôn có mối quan hệ mật thiết với nhau. Nhà nước không thể tồn tại nếu thiếu pháp luật và ngược lại, pháp luật chỉ hình thành, phát triển và phát huy hiệu lực bằng con đường nhà nước. Đánh giá sự phát triển của một Quốc gia, ngoài những yếu tố như sự tăng trưởng kinh tế, đời sống xã hội ….thì một trong những yếu tố quan trọng đó là sự phát triển của hệ thống pháp luật. Pháp luật phải phản ánh được sự phát triển của đất nước, hơn nữa nó cần phải đi trước một bước để mở đường cho sự phát triển kinh tế, xã hội. Để làm được điều này đòi hỏi những nhà hoạch định chính sách phải có tầm nhìn chiến lược, họ phải như một: “kiến trúc sư” trong hoạt động xây dựng pháp luật, để sản phẩm của việc xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật không chỉ có giá trị với hiện tại mà còn giữ được giá trị trong tương lai. Từ khi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật được ban hành năm 1996 và được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2002, hoạt động thẩm định văn bản quy phạm pháp luật đã chính thức trở thành công đoạn quan trọng và cần thiết trong quá trình lập pháp, lập quy. Cơ chế thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật đã được quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 1996; sửa đổi, bổ sung năm 2002; Nghị định số 165/2005/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật này và Quyết định số 05/2007/QĐ-TTg ban hành quy chế thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật. Thực tế triển khai hoạt động thẩm định văn bản quy phạm pháp luật cho thấy cần nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế thẩm định để khẳng định và phát huy vai trò của công tác này trong việc bảo đảm chất lượng, hiệu quả của các văn bản quy phạm pháp luật là công cụ quan trọng trong quản lý nhà nước. Để có thể đưa ra một mô hình hợp lý về cơ chế thẩm định, trước hết cần tìm hiểu những vấn đề có tính lý luận về hoạt động này. Theo Đại từ điển tiếng Việt năm 1998: “thẩm định là xem xét để xác định về chất lượng”. Le petit Larousse- Từ điển bách khoa toàn thư của Pháp năm 1993 giải thích: “Contrôle( thẩm định) là việc kiểm tra điều tra một cách kỹ lưỡng tính đúng đắn và giá trị của một văn bản”. Gutachten (thẩm định), theo từ điển luật học của Đức do Gerhard Koebler chủ biên (Nhà xuất bản Muechen, xuất bản lần thứ 6 năm 1994) “là sự đánh giá của nhà chuyên môn đối với các dữ kiện để từ đó đưa ra kết luận”. Theo Từ điển Luật học do Viện Khoa học pháp lý Bộ tư pháp biên soạn thì: “thẩm định có nghĩa là việc xem xét, đánh giá và đưa ra kết luận mang tính pháp lý bằng văn bản về một vấn đề nào đó. Hoạt động này do tổ chức hoặc cá nhân có chuyên môn, nghiệp vụ thực hiện…Việc thẩm định có thể tiến hành với nhiều đối tượng khác nhau như thẩm định dự án,thẩm định báo cáo, thẩm định hồ sơ, thẩm định thiết kế, thẩm định đồ án thiết kế quy hoạch xây dựng, thẩm định dự thảo văn bản quy phạm pháp luật....” Như vậy, thẩm định trước hết là hoạt động của một chủ thể được tiến hành nhằm kiểm tra, đánh giá văn bản theo những tiêu chí nhất định. Tính đúng đắn của văn bản có thể được nhìn nhận dưới những góc độ khác nhau, tuỳ thuộc vào loại, tính chất của văn bản. Nhưng tựu chung lại, bất kỳ một văn bản nào cũng chỉ được coi là tiến gần đến chân lý nếu nó phản ánh một cách trung thành hiện thực khách quan: các quy luật, các quá trình và hiện tượng tự nhiên, xã hội. Đối với quy phạm pháp luật và văn bản quy phạm pháp luật, tính đúng đắn của chúng thể hiện ở những điểm sau đây: Tuân thủ quy tắc của kỹ thuật lập pháp mà trước hết là những yêu cầu về sự chính xác, tính xác định của những quy phạm; Phù hợp với Hiến pháp, các văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn; được ban hành theo đúng thẩm quyền trong phạm vi chức năng của cơ quan tương ứng; Phù hợp với cơ sở, quan điểm của khoa học pháp lý, với các học thuyết kinh tế, chính trị và các lĩnh vực khoa học xã hội khác; Đáp ứng các yêu cầu về hình thức: bảo đảm tính logic và tuân thủ các quy tắc về ngôn ngữ, ngữ pháp. Thực tế cho thấy, việc vi phạm những qui tắc nói trên sẽ dẫn đến sự thiếu hoàn chỉnh hoặc thậm chí, những lỗi hay sai phạm của văn bản. Nhiệm vụ và vai trò của nhà thẩm định là xem xét nội dung và hình thức của dự án, dự thảo để đưa ra những đánh giá có tính chuyên môn về tính đúng đắn của văn bản đó. Xét về bản chất, thẩm định là việc kiểm tra trước nhằm phát hiện những vi phạm, khiếm khuyết, hạn chế và dự báo, phòng ngừa những sai trái có thể có trong dự thảo. Quy chế thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật ban hành kèm theo Quyết định số 05/2007/QĐ-TTg ngày 10/1/2007 của Thủ tướng Chính phủ tại Điều 1 quy định: Thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật (sau đây gọi chung là dự án, dự thảo) là hoạt động xem xét, đánh giá về nội dung và hình thức của dự án, dự thảo nhằm đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ của dự án, dự thảo trong hệ thống pháp luật. Như vậy, thẩm định văn bản quy phạm pháp luật là hoạt động nghiên cứu, xem xét, đánh giá về nội dung và hình thức, kĩ thuật soạn thảo đối với các dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật theo nội dung, trình tự, thủ tục do luật định nhằm đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất và đồng bộ của văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật và những yêu cầu khác về chất lượng dự án, dự thảo theo quy định của pháp luật. Thông tin khoa học pháp lý- Viện Khoa học pháp lý- Bộ Tư pháp số 9/2002 Chuyên đề cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm hoàn thiện cơ chế thẩm định của Bộ Tư pháp đối với dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật Thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật là một hoạt động thuộc quy trình soạn thảo, và là khâu bắt buộc trong quy trình soạn thảo, ban hành văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan chuyên môn về tư pháp có thẩm quyền tiến hành nhằm đánh giá toàn diện, khách quan và chính xác dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật trước khi ban hành, phê duyệt và trình cơ quan có thẩm quyền ban hành, phê chuẩn. 1.1.2. Khái niệm thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật Lập pháp là chức năng cơ bản và quan trọng của Quốc hội. Nhưng sản xuất ra một sản phẩm luật là cả một quy trình khép kín và đòi hỏi trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra – các bộ, ngành của Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội…Khi tất cả các giai đoạn trong quy trình khép kín đó thực hiện tốt thì sản phẩm lập pháp mới phản ánh đúng được sự phát triển của xã hội và đi vào đời sống. Thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật là một hoạt động trong quy trình khép kín ấy. Cũng như thẩm định, thẩm tra là một hoạt động có mục đích và nội dung tương tự. Theo Từ điển Luật học năm 1999 cắt nghĩa thẩm tra dự án luật, pháp lệnh như sau: “Thẩm tra là việc xem xét lại kỹ lưỡng dự án luật, pháp lệnh do Hội đồng dân tộc, Uỷ ban pháp luật hoặc một Uỷ ban hữu quan của Quốc hội hay một Uỷ ban lâm thời được Quốc hội chỉ định tiến hành trước khi trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Cơ quan thẩm tra xem xét cả về hình thức và nội dung nhưng tập trung vào xem xét sự phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng: tính hợp hiến, hợp pháp, đối tượng, nội dung, phạm vi và tính khả thi của dự án.” Như vậy, thẩm định, thẩm tra đều là những hoạt động nhằm đánh giá, góp phần hoàn thiện nội dung cũng như hình thức của dự án, dự thảo. Mặc dù có một số điểm tương đồng với những hoạt động được tiến hành với mục đích kiểm tra trước văn bản, song có thể phân biệt thẩm định, thẩm tra qua những đặc trưng về: chủ thể, đối tượng, nội dung, tính chất và vị trí, vai trò của hai hoạt động này trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Để đánh giá nội dung và để việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật có hiệu quả, điều cần thiết đòi hỏi là các hoạt động thẩm định, thẩm tra phải được đánh giá, kiểm tra, xem xét một cách khách quan và kết quả của thẩm định, thẩm tra phải được sử dụng như một văn bản có giá trị pháp lý. Có nghĩa là kết quả thẩm định, thẩm tra phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét một cách toàn diện và có hiệu lực bắt buộc đối với đối tượng thẩm định, thẩm tra. Đặc điểm chung lớn nhất của thẩm định, thẩm tra là xem xét đánh giá những quy định mang tính chủ quan do một cơ quan có thẩm quyền ban hành trên cơ sở những yếu tố khách quan: quy luật của sự vận động xã hội; tính thống nhất của hệ thống pháp luật; cơ chế điều chỉnh pháp luật..v..v..Nếu các quy định đó là tiến bộ, phù hợp với yêu cầu của các điều kiện kinh tế xã hội, quản lý Nhà nước, thì sẽ thúc đẩy phát triển đất nước. Ngược lại, nếu các quy định đó không dựa trên các điều kiện kinh tế – xã hội hoặc không phù hợp thì sẽ trở thành lực cản, thậm chí đẩy lùi sự phát triển của xã hội và quản lý Nhà nước. Khác với các nước trên thế giới, hệ thống pháp luật của nước ta chưa thực sự hoàn thiện và còn chồng chéo; nhiều văn bản ở các ngành, lĩnh vực còn mâu thuẫn, thậm chí triệt tiêu hiệu lực của nhau dẫn đến hiệu quả pháp luật thấp, pháp chế XHCN bị vi phạm. Trong tình hình như vậy, cùng với các biện pháp khác, công tác thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật giữ vị trí hết sức quan trọng nhằm góp phần bảo đảm tính thống nhất của pháp luật. 1.2. Nguyên tắc thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật Thẩm định và thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật là một hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Do vậy, để làm tốt công tác này cũng như nâng cao chất lượng và hiệu lực của văn bản quy phạm pháp luật, khi tiến hành thẩm định, thẩm tra phải đảm bảo những nguyên tắc chỉ đạo quá trình thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật, để văn bản luôn luôn đáp ứng được các yêu cầu nội tại của hệ thống pháp luật cũng như phản ánh đầy đủ ý chí và lợi ích của nhân dân, thống nhất về hình thức nội dung, phù hợp với yều cầu thực tế đời sống xã hội. Quy chế thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật ban hành kèm theo Quyết định số 05/2007/QĐ- TTg ngày 10-01-2007 quy định về nguyên tắc thẩm định dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật phải đảm bảo các nguyên tắc sau: Bảo đảm tính khách quan và khoa học; tuân thủ trình tự thủ tục và thời hạn thẩm định, thẩm tra theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và quy chế này; bảo đảm sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan. Yêu cầu về tính khách quan và khoa học được đặt ra nhằm đảm bảo cho văn bản được ban hành thể hiện ý chí của mọi người dân trong xã hội chứ không phải đại diện cho lợi ích của cơ quan ban hành. Vì vậy cơ quan thẩm định, thẩm tra khi tiến hành thẩm định, thẩm tra cần đứng trên lợi ích của nhân dân để đánh giá về nội dung, hình thức của văn bản được ban hành, cũng như tính khả thi của dự án đó trên thực tế. Đánh giá một cách khoa học về dự án, dự thảo cần có cái nhìn tổng thể về những mặt được hay chưa được của dự án, dự thảo từ đó đề xuất những biện pháp thích hợp để nâng cao chất lượng của dự án, dự thảo. Đảm bảo trình tự thủ tục và thời hạn tiến hành thẩm định, thẩm tra cũng là nguyên tắc được đặt ra khi tiến hành hoạt động này. Chỉ khi các yêu cầu trên được đảm bảo thì văn bản quy phạm pháp luật ban hành ra mới có hiệu lực trên thực tế. Thời hạn thẩm định, thẩm tra được đảm bảo thì các khâu khác trong quá trình xây dựng và ban hành văn bản sẽ được thực hiện thuận lợi và đúng kế hoạch của hoạt động xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, mặt khác nó cũng giúp các cơ quan tiến hành hoạt động này có ý thức trách nhiệm về nhiệm vụ của mình để thực hiện tốt. Hoạt động xây dựng văn bản quy phạm pháp luật là một hoạt động mang tính sáng tạo và cũng rất phức tạp, nó liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực và có ảnh hưởng rộng lớn tới toàn xã hội, vì vậy sự phối hợp tốt giữa các cơ quan sẽ đem lại hiệu quả cao cho công tác xây dựng văn bản. Phạm vi thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật 1.3.1. Phạm vi thẩm định, thẩm tra văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan trung ương. Phạm vi nội dung thẩm định, thẩm tra đối với dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật chủ yếu liên quan đến các khía cạnh pháp lý của dự án, dự thảo. Việc xác định đúng phạm vi nội dung thẩm định, thẩm tra có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm tính thống nhất, tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, bảo đảm tính khả thi của văn bản, qua đó góp phần bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và xã hội bằng pháp luật. Một văn bản quy phạm pháp luật phải đáp ứng các yêu cầu về hình thức, nội dung cũng như thủ tục, trình tự ban hành. Đặc điểm của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật là không chỉ thể hiện trình độ phát triển kinh tế – xã hội mà còn phản ánh ý chí chủ quan của nhà làm luật. Bằng quy phạm pháp luật, nhà lập pháp định ra khuôn mẫu của hành vi xử sự, thiết lập một trật tự theo tư duy của mình hoặc cấm đoán những hành vi mà theo họ, cản trở sự phát triển của xã hội, sự tồn tại bình thường của Nhà nước. Là sản phẩm của hoạt động tư duy, văn bản quy phạm pháp luật có ý nghĩa bắt buộc chung, trở thành thước đo sự đúng đắn của hành vi x